NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No 30.5 1909. Woensdag 29 September
23e Jaargang*
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Van huis uit.
Bulteulandsgh Overzicht.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed S. 1 DE JONGE-VERWESTv te Goes
F. P. D'HUïX te Middelburg.
Tengevolge van de steeds
grooter wordende oplage
van ons blad, verzoeken wij H.H.
Adverteerders de advertentiën zoo
vroeg mogelijk in te zenden; vooral
voor de nummers, die Vrijdags en
Zaterdags verschijnen, gelieve men
te zorgen, dat de annonces vóór 12
aar in ons bezit zijn, wyl anders j
plaatsing in de 1ste editie van dat j
nummer niet kan verzekerd worden.
DE ADMINISTRATIE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers 0,02s.
UITGAVE DER FIRMA
EN Yfeï:
Zij die zlcli met 1 Oct. a.a op
ons liliid abonnecren, oiitvnn
gen liet tot 1 Oet.a.a. gratis,
De opgaaf van den spoordienst
komt In dit nommer voor op de ge-
bruikelijke plaats.j
Niels ia bestendig hier beneden.
De eene menach gast, de andere komt. De
eene theorie wordt gehuldigd, de andere
wordt ala verouderd ter zijde gezet. Tel-
kena en telkena heeft er wisseling plaats
Btaan er weer andere personen op, die weer
nieuwe wetten meebrengen.
Geljjk in zooveel meer, ia men ook in de
paedagogiek, de opvoedkunde, reeds meer
malen van theorie veranderd en nemen de
mannen van het vak nog een verschillend
standpunt in en gaat men nit van verschil
lend beginsel. Lang heeft men van de plak
veel heil verwacht, en zocht men door het
gevoel tot het verstand te brengen. Daarna
heeft men de plak verbannen en zoo oor
deelde men, dat de wijze prediker en spreu
kendichter Koning Salomo bitter achterlijk
was, waar hij leerde „die zijn zoon lief
heeft, zoekt hem vroeg met kastijding". In
tellectueel moest 't alles, bloot verstande
lijk moest de jongen geleid. Daarna vroeg
het zinnelijke naast het geestelijke, hier en
daar vóór en bovsn het geestelijke zijn
rechten terug en al deed de plak niet weer
zijn intocht in de school, heel de opvoeding
en het onderwijs werd toch zóó, dat met
het zinnelijke, met het gevoel meer reke
ning werd gehouden.
Dit hangt samen met heel de wereld- en
levensbeschouwing onzer dagen, die over
wegend realistisch is, dit wil zeggen op
het zien- en zinlijke als de realiteit zich
richt en deze als de eenig zekere werkelijk
heid aanmerkt. Yandaar de groote plaats
aan het aanschouwelijk onderwijs in de op
voeding ingeruimd. Men moet, beweren
paedagogen, bij de kinderen beginnen met
zien en tasten, en daartoe aangevangen met
wat nabij en in hunne onmiddellijke omge
ving is van huis uit l
Ofschoon deze geestesinriohting en we
reldbeschouwing ia haar geheel eeue on-
bijbelsoke en goddelooze is, en alzoo de
stemmen, die ook in de opvoedkunde aan
het geestelijke de hoofdplaats willen in
ruimen, en met het «Woord» en met het
«Geloof» in dat Woord bij het kind den
aanvang willen maken, ter dege gehoord
moeten worden; tooh is er een heerlijk
element van waarheid in dat nadruk leggen
op de aanschouwing en op dat „van huis
uitin de opvoeding. De mensob bestaat
niet alleen uit geest, maar uit ziel en li
chaam. En al Btaat de ziel het hoogste,
het lichaam heeft in tijdelijk opzioht des
niettemin den voorrang. Ook is het geeste
lijke niet eerst, zegt ae Apostel, maar het
natuurlijke, en daarna, op dat natuurlijke,
als basis, het geestelijke.
Leerlingen wekken, maar voorbeelden
trekken, en van huis uit moet men be
ginnen. Dat geldt op elk gebied en telkens
weer. Van huis uit, neemt het leven van
het kind zijn loop. Van uit het huisgezin
worden de stammen gevormd, [het volk
geboren en gebouwd. En de indrnkkeD
van huis uit medegebracht, behouden heel
het verdere leren door, hetzij dat men
jeugdig wordt weggenomen, hetzij dat men
frisoh en groen blijft tot in den grijzen
ouderdom, een zeer belangrijke beteekenis-
En niet alleen wat in huis is gehoord en
geleerd blijft ieder nabij, vooral ook wat
schier onbewust in huis, van huis uit is
gevoeld en ervaren, wordt nimmer meer
vergeten. De indrukken, langs de zenuwen
des gevoels der jonge ziel toegekomen, I
leggen vaak een plooi in het karakter, die
heel het leven bij blijft. Ze drukken de
ziel een stempel op, dat in den loop der
jaren nooit weder geheel en al uitslijt.
En daarom hangt er zoo uiterBt veel aan
dat „huis".
Het is een bemoedigend verschijnsel,
wanneer wij mogen ontwaren, dat er onder
ons volk meer medeleven met de publieke
zaak ontstaat, dat het jongere geslacht van
ohristelijken huize ook mee aan de politiek
gaat doen. De publieke zaak verdient ook
het hart van het publiek.
Hoe zal ous Christenvolk bidden voor
wat niet weegt op het hartEn hoe zal
wegen op het hart, zoo men er geen
kennis van neemt en niet meeleeft?
Als dus onze mannen de opgedane be
zieling voor kiesvereeniging, propaganda-
club en Patrimonium niet verliezen, als
ze met verlangen hun oourant, niet een
zoogenaamd neutraal blad,maar een orgaan
onzer partij, in handen nemen om de aotu-
eele politiek te volgen en om in de be
ginselen politiek te worden onderricht,
als zij in dagen van stembusstrijd vol vuur
zijn voor den strijd der beginselenals
ze niet gaarne de vergaderingen van kies
vereeniging, propagandaolub en Patrimo
nium verzuimen, dan is dit voor ieder
rechtgeaard belijder onzer beginselen een
oorzaak van groote blijdschap, dan is dit
met het oog op de donkere toekomst, die
voor ons ligt, een reden om kalm onzen
weg te bewandelen. Echter onder een
beding indien dit al niet geschiedt ten
koste van het huisgezin en zoo vooral niet
het van huis uit worde vergeten. Want
op de kiesvereenigiDg ij veren en zijn eigen
huis niet wel regeeren, dan gaan we nog
hard achteruit.
Antirevolutionair, dit is naar Gods ordi
nantiën, ook in het huisgezin, zie daar de
leuze onzer partij. Een flink man voor
onze partij, dat is van groote waarde,
maar een man, die als een Jehu ijvert
voor de partij en zijne roeping van pro
feet, priester en koning in zijn gezin ver
waarloost, breekt meer af, dan hij opbouwt.
De eenheid van het huisgezin moet niet
slechtsuitkomen wanneer vader, moeder
en kinderen om den disoh zijn gezeten,
maar ook merkbaar zijn in geestelijk
opzioht.
Op den man rust de verplichting, zoo
veel het in zijn vermogen is, ook zijne
vrouw en opgroeiende zonen en doohteren
naar hunne bevatting op de hoogte te
brengen van wat de liefde en belang
stelling heeft van zijn hart, zoodat ook
wat het politieke leven aangaat, zij eèniger-
mate op de hoogte zijn en kunnen mede
leven en medebelangstellen. Verstaat de
man hier zijn taak, dan zult ge zien hoe
groot de invloed is, die ook de vrouw bij
de stembus uitoefent, al werpt zij niet een
biljet in de bus.
Men ijvert in onze dagen voor vrouwen
kiesrecht. Men wil de vrouw het recht van
invloed op de pulieke zaak ook gunnen en
versohaffen. Alsof zij deze niet kon uitoefe
nen en niet uitoefende zonder den eobt
onvrouwelijken gang naar het stembureau
te maken. In het huisgezin en onder hare
kinderen is de vrouw in haar kraoht, bij
het stembureau, op de tribune en in de
volksmeeting valt ze uit haar rol en de
eerbied en bewondering die haar wordt
toegedragen, verandert in minachting. In
haar gebrek aan gematigdheid maakt ze
zioh belachelijk, evenals de man dit doet,
als hij met de huishoudsohort voor in de
keuken of in de kinderkamer de vrouwe
lijke functies verricht. God heeft gemaakt
alle dingen naar hun aard en zoo heeft
hij gemaakt man en vrouw. En daarom zjj
onze leuze niet, open de vrouw den weg
."-TTiKr
naar de stembus, maar: laat de vrouw in
een eigen gezin, als huisvrouw, als hulpe
en kroon van den man hare heerlijke en
eervolle plaats, door God haar beschikt,
innemen.
Op het huisgezin komt het in de aller
eerste plaats aan. Van hnis uit moet het
gaan. In het huisgezin, dat reoht staat
naar Gods ordinantiën vullen man en vrouw
elkander aan. En uit dat huisgezin behoeft
men de vrouw niet uit te halen, om haar
een gezegenden invloed te doen uitoefenen
ook op de publieke zaak I
„Van huis uit" en „antirevolutionair ook
in het huisgezin'', laat dat meer en meer
in beoefening komen. Laten de ouders
door hun woord, door hun voorbeeld, door
hun huisregel invloed op de kinderen
uitoefenen, dan zal de man zeer zeker
waardig zijn plaats in den politieken strijd
innemen, maar dan ook zal het huisgezin
een kweekplaats zijn voor de antirevolutio
naire beginselen onder de jeugddan
zullen er degelijke anti-revolutionairen
worden gevormd. Wie de jeugd heeft,
heeft de toekomst 1
28 September 1909.
Invloed der pers.
De Duitsohe sociaal-demokraten hebben
op hun congres heel veel behandeld, waar
mede we het niet kunne» vinden.
Maar er zijn toch een paar dingen gezegd
die ten zeerste onze belangstelling ver
dienen.
In de eerste plaats heeft de voorzitter
Singer in zjjn siuitingswoord een opwek
king tot de «Genossen« gericht, om alle niet
sociaal-democratische kranten uit den
kring der arbeiders gezinnen te verbannen.
Als in ons land ten behoeve van de chr.
pers een dergelijke oproeping werd gedaan,
zijn de sociaal-democraten er wel eens als
de kippen bjj geweest om te spreken van
«dompers-taktiek", die vrije ontwikkeling
beletten wilde. De Duitsche «roode broe
ders» leeren ons, dat die taktiek nog zoo
kwaad niet is En inderdaad, wanneer het
gelukt door de pers invloed te kragen op de
massa, dan zijt ge een schrede nader tot de
zegepraal van uw beginsel.
De macht der pers is in Christelijke»
kring maar al te zeer en al te lang onder
schat. De socialisten verstaan beter wat
eisoh is van goede strjjdtaktiek. Zjj steunen
hun kranten, abonneeren zich op en adver-
teeren in hun politieke pers. En ze bestrij
den de niet socialistische uit alle macht.
Op dat, punt zijn we nog veel te verdraag
zaam. Veel te laks en veel te onverschillig.
De goeden niet te na gesproken-
Moge het Duitsche voorbeeld den Neder-
landschen Christenen tot leering zijn.
De Nederlander
Verkiezingscijfers.
Mr. Tasman geeft in „De Vragen des
Tijde" een oversioht van het siemmen-
aantal, uitgebracht op de versohiliende
partijen in 1905 en 1909.
Hij vindt, na rekening te hebben ge
houden met de districten, waar het Kamer
lid bij enkele oandidaatstelling werd ge
kozen
1905
Roomsoh-Katholieken 70.275
Antirevolutionairen 143.196
Chrutelijk-Historisohen 67.590
Rechterzijde
1909
Roomsoh-Katholieken
Antirevolutionairen
Christelijk Historisohen
Rechterzijde
1905
Liberale Unie
Vrijzinnig- Democraten
Oud-Liberalen
S. D. A. P
Katholieke Volkspartij
Linkerzijde
281.061
76.647
161.477
71.067
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cenr.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, Iedere regel
meer 10 cent.
309.191
103.424
56.688
51.401
65.541
440
277.494
1909
Liberale Unie155.615
Vrijzinnig-Democraten 54.947
Oud-Liberalen27.912
S. D. A. P82.523
S. D. P542
Linkerzjjde 281.539
Men ziet uit deze cijfers dat Links in
1909 slechts 4045 stemmen is vooruitge
gaan en Rechts 28130 stemmen.
De Oud-Liberalen gingen, volgens deze
becijferingen, met 23.489 stemmen ach
teruit. Rotterd.
Revolutie en Reformatie.
Men spreekt dikwijls van de overeen
komst tusschen de Revolutie en de Fefor-
matielaat ons beproeven ze in het kort
aan te geven.
De Revolutie gaat uit van de souvereini
teit van den menschde Reformatie van de
souvereiniteit Gods.
De eene laat de openbaring beoordeelen
door de redede andere onderwerpt de
rede aan de geopenbaarde waarheid.
De eene ontbreidelt de persoonlijke mee
ningen de andere leidt tot de eenheid des
geloofs. De eene verslapt de maatschappe
lijke banden, tot zelfs die van het gezin, de
andere haait ze toe en heiligt ze.
De Reformatie zegeviert door martela
ren, de Revolutie handhaaft zich door gru
welmoorden.
De Revolutie komt op uit den afgrond
de Reformatie daalt van den hemel.
GROEN v. PRINSTERER.
Engeland.
In een rede te Bristol heeft Keir Hardie
de leider der arbeiderspartij, gezegd, dat
de drankhandel de conservatieve partij
tot den strijd om de begrooting dwong.
De branders en slijters hebbon die partij
een ultimatum gesteld, dreigende dat zij
haar hun steun zouden ontndmen, indien
zij de begrooting zonder meer wet lieten
wordeD.
Keir Hardie zei, dat de arbeiderspartij
de begroolicg, maar niet de liberale partij
steunde, omdat zij dien Bteun niet verdiende
De arbeiderspartij voelde veel voor enkele
beginselen van de begrooting. Bij de ver
kiezing zal zij echter haren eigen gang
gaan. Overal waar zij maar kans heeft,
zal zij eigen oandidaten stellen om de twee
andere partijen of een van beide de neder
laag toe te brengen.
Keir Hardie voorspelde, dat zijne partij,
die nu over 34 mandaten beschikt, met
60 of 70 in het Lagerhuis terug zou kee-
ren. Hoe het de andere partijen ook ver
gaan mocht, de arbeiderspartij zou een
toenemende asaoht blijken, in Eogelaid
zoowel als in elk ander land.
Servië.
Het nieuwe Servische hofstatuut, dat
door den KoniDg, den Kroonprins, den
metropoliet, den minister-president, den
voorzitter van de Skoepsjtina enz, is go-
teekend, zal dadelijk na de opening van
de Skoepsjtina aan dat lichaam ter goed
keuring worden voorgelegd. Het omvat
25 artikelen. Een ervan luidt: De leden
van het koninklijk huis mogen slechts
zoovele schulden maken als het vierde
deel van hun jaarlijksohe apanage bedraagt.
De regeering is van plan, een half mil-
lioen dinars (franos) te verschaffen om
daarmee de schulden van den vroegeren
troonopvolger prins George te be'alenen
hem verder een apanage van 120.000 di
nars toe te keDnen.
Het blad Zvono heeft een iel artikel
tegen deze plannen. Het met bloed ver
worven vermogen van de Servische boe
ren mag, zegt zij, niet aan een nietsdoener
en een moordenaar worden uitgeleverd,
om het door hem te laten verkwisten.
Marokko.
Nauwelijks iB Boe Hamara onschadelijk
gemaakt of het schijnt dat Moelai el Ke-
bir opnieuw als pretendent komt opdagen,
Hij zou weer door verschillende stammen
zijn uitgeroepen. Elders loopt het gerucht,
dat de Roghi niet is gevangen genomen,
maar een pseudo Hamara. De eohte (of
een pseudo) Boe Hamara zou zioh aan het
hoofd van 5000 man bevinden in de om
streken van Tazazij «ouden in naam van
den Roghi Taza bezetten. In elk geval
schijnt men lang te kunnen waohten voor
in Marokko de rust is hersteld. Voor eiken
bedwongen pretendent komt er weer een
nieuwe. Eerst Moelai Mohamed, toen Moe
lai el Kebir, daarop Kiltani, vervolgens
Boe Hamara en nu weer een pseudo Boe
Hamara. Zoo blijft men aan den gang.
Stukken van den Gemeenteraad
van Middelburg.
Naar aanleiding van het verzoek van da
Middelburgsche huishoudschool om subsidie
uit de gemeentekas stellen Burg. en Weth.
voor daarop afwijzend te beschikken.
De commissie van financiën kan zich
daarmede niet vereenigen en stelt zioh voor
het gevraagde subsidie van f 300 'b jaara te
verleenen.
Op het verzoek van de Vereeniging voor
Handelsonderwijs om een subsidia van f 660
voor een drie-jarigen cursus iu handelson
derwijs stellen Burg. en Weth. in zoovar
voor gunstig te beschikken dat een jaar
lijksohe subsidie verleend wordt tot een be
drag van 10 pCt. der gewone uitgaven tot
een maximum van f 300.
De commissie van financiën vereenigt
zich met het voorstel.
J. F. Houtens vraagt van de gemeente
een stukje grand in de Lange Gortstraat in
erfpacht.
Burg. en Weth. stellen voor dit verzoek
in te willigen en den prijs te bepalen op 10
cents per M2, zonder eeniga korting.
Ten opzichte van het adres van W. Hu-
bregtse e.a. betreffende de aanslagen in da
inkomsten belasting en de adressen betref
fende progressie en kinderaftrek van da
christelijke werkliedenyereeniging Luctor
et Emergo, de afdeeling Middelburg van
den Christelijk nationalen werkmansbond
stellen Burg. en Weth. voor daarop afwij
zend te beschikken.
De commissie van financiën vereanigt
zich daarmede.
Ingevolge het raadsbesluit van 31 Maart
om de reohtspositie der ambtenaren en
werklieden der gemeente in twea verorde
ningen te regelen hebben Burg. en Weth.
twee ontwerpen gemaakt, walke zij over
leggen.
UIT DE PROVINCIE.
Wemeldinge. Zaterdag vergaderde de
raad. Tegenwoordig alle leden. Ingekomen
was een dankbetuiging van dhr. v. d.
Weiff voor de verhooging van zijn traote-
mentvan dhr. C. van Oosten ontslagaan
vrage tegen 1 October als ambtenaar van
den burgerlijken stand. Besloten werd
met 4 tegen 3 stemmen in de verordening
op het berijden van mt tors, automobielen
en rijwielen in deze gemeente „het berei
den der Wilhelminastraat met motor en
automobielen geheel te verbieden. De ver
ordening op auto's, motors en rijwielen
werd vastgesteld. De gemeentebegrooting
1910 werd aangeboden en zal door de
raadsleden eerst worden onderzocht. Aan
M. Vleugel en J. J. de Ridder werd af
schrijving verleend van Bohoolgeld. Met
het oog op het voorgevallene met de laatste
verkiezing van een wethouder is het voor
stel van B. en W. om het reglement van
orde te wijzigeD, goedgekeurd. Door het
bedanken van den heer v. OoBten als
ambtenaar van den burgerlijken stand
