I
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 292
1909
Dinsdag 14 September
23e Jaargang*
r alles.
.DEREN,
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
uit m i»kks.
ZIEKTE
Dr. Roland
ract
cLetm.-
■o
iel burg.
in zekere
idscontraet.
liger adres.
Middelburg.
163.
Bureau
ZOHEN'S
sknecht
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
A. IIÜSON.
Eere zjj God in den hooge
mE VERWEST, te
f. P. D'HUIJ, te Middelburg,
PRIJS DER ADVERTENTIËN
UIT DB PROVINCIE.
u enJEXuita-
erwjjdcrt
laser.
uil ve jjeen
hikt.
3i-o spaar
en het alle
»r schade
ibrlceerd
tiJDEM en Allot
Prijs per flacon
ieur Vr. Boland
kt, Middelburg
|s.
jraal Depot voor
LIÉGEOISE,.
tÈOE (Belglque).
Werkgevers
Gezinnen 1
groote geldelijke
Ie uit de art. 16S8
t alleen bg de
V er zeker ings-
re lage premiën,
Verzekerden en
het risico, inbe-
B.W.
Zeeland, A.
|17, Middelburg,
itis lezingen roor
over bovenge-
alsmede bij de
ÏEN
IROOTINGEN
oied der Burger
juwkunde.
NTOOR,
rg-
vreemd Geld, 9
sposlto's
3 maand.
opiegging
3%
met October of
IERMZ., Arne-
i, met November
leïsje,
niet beneden 20
ju voorzien,
i, boekh. WEU-
Amsterdam.
|te Billand-Bath
of eerder
1 JM
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers 0,02'.
HB&WK5S
Zij die zich met 1 Oot. a.s. op
ons l)ln(l abonneereii, ontvan
gen het tot 1 Oet.a.s. gratis.
Vlissingen.
Voor de herstemming op 14 dezer blijft
de door ons meest geschikt geachte candi-
daat de heer
Hoe vele menBohenkinderen zijn er niet,
die getracht hebben door te dringen tot
dat merkwaardige punt op de aarde, dat
de Noordpool genoemd wordt, maar hoe
zijn ze niet telkens tegengehouden door
koude en ontbering, door sneeuw en ijs,
vóór dat ze aan het doel van hun tocht
waren aangenomen 1
Maar eindelijk is er dan tooh, als de
berichten juist zijn, een mensoh gevonden,
die trots alle hindernissen aan de noord
pool is aangekomen, in dat van de be
woonde wereld zoo ver verwijderd ooTd,
waarvan men zich nauwelijks kan voor
stellen, dat het tot onze aarde behoort,
hoewel het tooh een van de belangrijkste
punten ervan is.
Door deze gebeurtenis is meer dan ooit
de aandacht gevestigd op de wonderlijke
schepping Gods, die geen eenvormigheid
kent, maar een eindelooze afwisseling biedt,
die nimmer ophoudt te bekoren.
Hoe spreken de bijzonderheden, die ons
van de poolstreken meegedeeld worden,
hoe spreekt het feit, dat er een ontzettende
koude heersoht, waarbij alle dierlijk leven
op den duur ophoudt, en waar niets haast
is dan lucht en water en ijs, van de groot
heid Gods, die nit de binnenkamer den
wervelwind en van de verstrooiende win
den de konde doet komen, en die door
zijn geblaas de vorst geeft, zoodat de
breede wateren verstijfd worden.
Het turbine-stoomsohip „Lusitania", van
de Cunard-lijn, heeft een nieuw ooeaan-
reoord gemaakt. Het heeft de reis van
Daunts Rook, aan de Zuidkust van Ier
land, tot aan het lichtschip van het Am-
brose-kanaal, bij New York, afgelegd in
vier dagen, elf aur en 42 minuten.
Hiefmepe heeft de „Lusitania" het jong
ste snelheidsrecord van de „Manretania",
een sohip van dezelfde lijn, geslagen, en
wel met bijna 3 uren. Het was de eerste
maal, dat passagiers, die Zaterdags uit
Londen en Zondag uit Queenstown ver
trokken, reeds Donderdags te New-York
aan wal konden gaan.
Ja,de mensoh doet groote uitvindingen en
ontdekkingen. Zijn macht over de natnnr
neemt gaandeweg toe. Men zon zoo zeggen,
dat, naar mensohelijke begrippen, de zee
vaart- en soheepsbouwknnde de volmaakt
heid naderen.
Hoe licht gaat de mensoh bij dat alles
zioh verheffen op eigen daden, zioh eigen
grootheid inbeelden, steunen op eigen
kraoht en maoht, vergetende, dat het God
is, door wiens wijsheid alleen een sohip
gedragen kan worden door de wateren;
God, die de wateren schiep, die de zee
met denren toesloot toen zij uitbrak en
uit de baarmoeder voortkwamGod, die
voor haar met zijn beslnit de aarde door
brak en grendelen en denren zetteGod,
die ook alle andere natuurkrachten schiep,
zonder welke geen mensoh iels zou ver
mogen.
Hoog boven de aarde zweven de lucht-
balonnen luchtschepen jagen hen in steeds
grooter getale na en reeds verheft de
mensoh zioh al vliegende van de aarde,
om als oen vogel zioh met de balonnen
en schepen te meten.
De scheepvaart moge zijn in de dagen
van haar triumfen, de luchtvaart is nog
in baar kinderjaren, maar in die kinder
jaren toont zij zuke levenskracht, dat
niemand er aan twijfelt, dat een groote
UITGAVE DfcR FIRMA
Zh Vs.13
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer S cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
sneer 10 cent.
toekomst voor haar is weggelegd.
De bezwaren, waarmede zij alsnog te
kampen heeft, worden hoe langer hoe
meer overwonnen en reeds nu is zij zoover
gevorderd, dat het geen bijzonder waag
stuk meer behoeft geacht te worden, met
den een of andere machine in de lucht
op te stijgen.
Maar wie denkt er intussohen aan, dat
er naar mensohelijke berekening geen
leven mogelijk zijn zou op de aarde, in
dien God niet in den morgenstond der
schepping het uitspansel gemaakt had en
dat geen luchtvaren of vliegen mogelijk
sou zijn, indien Hij niet, alles naar zijn
azrd goed makende, er die bijzondere
eigenschappen ingelegd had, waarop thans
al die uitvindingen berusten?
Wie denkt er aan, dat thans meer dan
ooit de hemelen Gods eer vertellen en
het uitspansel zijner handen werk ver
kondigt, zooals reeds de psalmist zeide P
Daar zijn tijden geweest, dat volken,
ook beschaafde volken, half uitgeroeid
werden door allerlei vreeselijke ziekten,
door epidemiëo, die waren als het kwaad,
dat op den middag verwoest. Als op een
oogstveld maaide de engel des doods met
zijn sikkel de mensohen als halmen weg,
met één snede veler leven afsnijdende.
Maar de mensoh heeft van God weten
schap geleerd. Allerlei middelen en wegen
zijn ontdekt geworden, waardoor de engel
des doods geweerd kon worden als hij
wilde komen om een meer dan gewonen
oogst, een honderd vondigsn oogst op een
maal, binnen te halen. Ja, het is alsof
den mensoh de maoht gegeven is, den
engel des doods, als hij staat voor de
poort en binnen wil komen om te maaien,
buiten te sluiten, indien maar allen willen
luisteren naar en gehoorzamen aan de
hygiënische voorschriften, die overal ge
geven worden.
Dooh is het ook hier niet weer God,
die den mensoh door Zijn gunste zoover
heeft doen komen die niet alleen enkele
mensoheo, maar ook heele, volken, ja min
of meer de heele mensohheid, in dea weg
van wat wij gemeenlijk >vooruiterag"
noemen, wil redden van de verderfelijke
pestilentiën, die in de donkerheid vr&u
delen, van het kwaad, dat op den midJsg
verwoest P
Eere zij God in den hooge.
Een openbaar onderwijzer over de
Openbare Scbool.
De heer Jao. v. d. Klei, van Steggerda,
heeft in Het Schoolblad (het blad voorde
openbare onderwijzers) eenigen tijd gele
den een artikel geplaatst, door de redactie
als Hoofdartikel opgenomen, waarin merk
waardige uitspraken voorkomeD over de
Openbare school. Het artikel heet: Ome
fouten we zullen er nog ai ruim uit moe
ten oiteeren. Na de opmerking, dat de
openbare onderwijzers geen behoefte heb
ben aan het opwekken tot meestrijden in
onzer dagen strijd, zegt de schrijver
Want wie onzer strijdt niet mee den
kamp tussohen openbaar en bijzonder
onderwijs, wie onzer ook lijdt niet mee
met onze meer en meer vervallende open
bare school P Er moge een tijd geweest
zijn, dat ze eteik was, bolwerk tegen ge
loofshaat, tegen verkettering van anders
denkenden, haar glorie daalde en daalt
nog, tot ze overleefde roem zal zijn. Dèn
zal er nog meerder klacht opgaan dan
thans, dan zullen we nederzitten en tranen
storten over het doode »kind van het
bijwijf", dood door onze sehuld.
Want het is een onomstootelijke waar
heid, dat wij, ofschoon we meenden het
zoo lief te hebben, dat kind de aderen
openden en zijn kostelijks levenssappen
lieten vervloeien in het zand onzer hart
stochten, in de modd er onzer eigenliefde.
Achteruitgang van de openbare school
is te wijten aan ons zelf.
•W®.*^3S23ÏWSEECTS
Of zijn wij het niet, die voor een deel
ons niet konden vereenigen met de stel
lingen der Christelijke leer en daarom
alle verbintenis met de Kerk afsneden
Dat was een dwaasheid. Want we gedoog
den daardoor, dat de orthodoxie tierde
op plaatsen, waar ze anders niet zon zijn
gegroeid, dat ze de vrijzinnige ideeën al
meer en meer verdrukte, dat ze spoorslag
gaf tot het oprichten van bijzondere scho
len, waaraan we met een bezwaard hart
onze leerlingen moeten afstaan.
Stonden we niet vijandig tegenover de
Kerk, dan hadden we om den wille onzer
meer of minder vaste geloofsovertuiging
haar trouw moeton blij ven, schaarden we
ons wel onder haar tegenstanders, dan
hadden we moeten bedenken, dat we ook
met onze tegenstanders in contact moeten
blijven, om ze beter te kunnen bestrijden.
Maar de vruchten van die lauwheid
zijn geplukt:
Rechtzinnigheid verving het modernisme
de bijzondere school de openbare op
menige plaats. Of zijn wij het niet, die
meededen aan politiek P Men begrijpe mij
ik bedoel niet individueel, niet als lid eener
partij, maar als lid van een onderwijzere-
vereeniging.
Gaven we niet tien gulden aan een afdee-
ling der S. D. A P. ten behoeve, naar ik
meen, van een verkiezing Een eerlijk
tegenstander schreef„Die tien galden aan
de S. D. A. P. zyn duizend gulden in de kas
der bijzondere school''. Ocb, we willen het
zoo gaarne ontkennen, maar we kunnen het
niethet blijft daar voor ons staan in ter
gende duidelijkheid en waarheid.
Wilden we ons niet aansluiten hierbij en
daarbij, maar steeds bij iets met een poli
tieke klenr
En als onze tegenstanders ons daarop
opmerkzaam maken, met een blij hart, na
tuurlijk, en zeggeD, dat de B. v. N.O. »rood«
is,dan zijn we machteloos,dat te ontkennen,
ofschoon we in ons hirt weten, dat slechts
een klein procent van den Bond naar den
rooden mantel hunkertmaar helaas, dat
kleine deel beheerscht door de felheid van
zijn willen, d jor de warmte van zijn tempe
rament het overgroots deel melk water-
leden en begeestert met demonischen
hartstocht de «God noch Meesterkennende«
jonge gemoederen.
Dan komt de schrijver op den strijd
tegen het Hoofdschap.
Of zijn wij het niet, die idealen hebben
en strijden voor afschaffing van het hoofd
schap? Maar daar is niets tegen, zegt ge.
Daar is niets tegen. Maar er is wel iets
tegen, dat we met wellust staaltjes van
machtsmisbruik pnblioeerendat we in
sloppen en stegen blaadjes verspreiden,
waarin het hoofdschap wordt aangevallen
dat we onze collega's passeeren bij het
bespreken van onderwijsbelangenomdat
ze „hoofd" zijn dat we ons soms hoogst
onfatsoenlijk gedragen en dientengevolge
een aureool van heiligheid of een marte
laarskroon verwerven.
Want dan komen er stemmen van de
overzijde, die zeggen>Dat zijn de open
bare ODder wijzere.* Eo wij moeten het
ons laten aanleunen want we weten, dat
zijn ze. Of zijn wij het niet, die prediken
„de belangen van hei K nd gaan ons boven
alles"? Wij prediken bet op onze verga-
deringen, wij schrijven het in onze cou
ranten, wij oetuigen het aan autoriteiten,
maar iaat het ons onomwoaden ver
klaren wij meenen het niet. Want wij
vormen drie vereeDigingen en dat alleeD,
omdat onze persoonlijke belangen honderd
maal meer wegen dan het welzijn van
het kind.
De leuze, die wij aanheflsn, dient alleen,
om een glitup van hoogheid aan ons streven
te geven. We gevoelen ons heer of kneoht;
maar niet opvoeder. We strijden voor meer
reoht, meer geld, meer aanzien, alles
voor ons, maar niet voor het Kind. Want
als het daarvoor was, dan zouden we ééne
vereeniging ijormen, waarin zijn belangen
werden besproken, waardoor zijn belangen
werden behartigd. Of we hoofd of onder
wijzer zijn, wat doet hei er toewe be-
hooren allen te 3ijn opvoeders en als zoo
danig hebben we gemeenschappelijke be
langen, als zoodanig behooren we ons
aaneen te sluiten.
De schrijver besluit met een pleidooi
voor de vereeniging van alle openbare
onderwijzers in één bond heel spoedig zal
dat wel niet gebeuren, maar door den
nood zullen ze worden gedrongen de be
langen van het kind meer waard te achten
dan die van eigen ijdelheid enz. Hij hoopt
dat er een tijd moge komen, dat de open
bare onderwijzers:
le niet meer onverschillig zijn ten op
zichte vau het godsdienstonderwijs onzer
kinderen gegeven,
2e niet sneer meedoen aan politiek en
daardoor het vertrouwen van zoovele ouders
verliezen,
Be één vereeniging vormen, gedenkende
aan het beproefde„Eendracht maakt
maoht".
Het Christelijk Schoolblad, waarin we
dit artikel vonden, zegt er over
Het is een merkwaardig stuk. Het be
helst eene confessie. Het is eene zelfbe
schuldiging. Indien slechts een deel van de
erkeatenissen in dat artikel als beschul
diging door de voorstanders van niet-
neutraal onderwijs den openbaren onder
wijzers ware voorgeworpen, dan zouden
Bode en Schoolblad stillig van Christe
lijke laster gewaagd hebben. Werkelijk
tevreemdt het ons dan ook, het artikel
els eerste stuk te zien opgenomen in het
Schoolblad.
Dat de natie zioh van de openbare
school afkeert, wordt aan de fonten der
openbare onderwijzers geweten. Zij hebben
het kind do sieren geopend en zijn koste
lijke levenBBa.ipen laten vervloeien in het
zand hunner hartstochten, de modder
hunner eigenliefde; ze hebben vijandig
tegenover de Kerk gestaan zij stf unden
de S. D. A. F.zij gedragen zioh onfat
soenlijk ens.
En dat staat nu in het (openbare)
Schoolblad zelf.
Rare wereld 1
Het modernisme.
Onder dit opschrift lezen wij 't volgende
stukje in de N. Prov. Gr on. Crt.
Te Leeuwarden werd Maandag j.l. een
vergadering gehouden van moderne predi
kanten in de Noordelijke provinciën. Be
sproken werd de verandering in denkwijze
onder de moderne theologen. Door Prof.
Eerdman, een moderne theoloog was er op
gewezen, dat de jongeren onder de moderne
theologen uitdrukkingen beginnen te ge
bruiken en denkbeelden voorstaan, die
overeenkomst vertoonen met de orthodoxie.
Ds. J. H. de Muinck Keizer oordeelde de
verandering een vooruitgang.
Het oude modernisme gaf niets voor het
gemoedsleven. Zijn prediking kreeg een
louter moraliseerend karakter.
Maar zie, cu waren velen daarover onte
vreden. De ziel des menschen heeft behoef
ten die om bevrediging vragen, welke het
oude modernisme niet kan geven. En van
daar, dat, na de transcendentie Gods weer
wordt geponeerd, dat er behoefte komt aan
een nieuwe Christologie, dat er weer ge
sproken wordt van de genade Gods, van
verlossing en van pe persoonlijke onsterfe
lijkheid.
Het is, meende de spreker, geen reactie,
maar een terugtasten, om iets mede te
ne. en op den weg, dat een vorig geslacht
tot zijn schade had laten liggen bij het op-
marcheeren.
Denkt men niet onwillekeurig aan het
woord van dr. Kuyperhet modernisme een
fata morgana
Hoe hoog is het geprezen, en ach, hoe
arm was het.
Bet liet bfj het opmarcheeren iets liggen
ja, het liet alles liggen.
En de jongeren grijpen nu weer terng,
om uit uet oude geloof iets te nemen, wat
de mensch niet missen kan. Tot meer dan
de woorden bracht men het echter niet.
Op zich zelf is het een verblijdend tee-
ken, dat velen onder de jongere modernen
de vreeselijke armoede van het modernisme
beseffen en dat zij weer „iets" van de onde
waarheid willen heroveren.
Helaasdat men niet begrijpt, dat de
mensoh de volle waarheid noodig heeft.
Zeeland's 'proeftuin.
De heer Camman verzoekt ons mede
te deelen, dat hij verhinderd is op 18
September a. s. in den Proeftuin in den
Wllhelminapolder aanwezig te zijn. Hjj
zal daar thans voor belanghebbenden te
spreken zijn op Donderdag 16 September
en op Dinsdag 21 September a. s., beide
dagen van twee tot vijf unr des namiddags.
Goes. Bij gunstig weder hoopt de har
monie „Euphonia* a. s. Dinsdag 14 Sep
tember een volksconcert te geven op de
tent op de Groote Merkt. Het programma
der uittevoeren stukken luidtOur Direc
tor, van BigelowCóletnéae, ouverture
van BoissonJoyeuse ouverture van La-
ohetPuloinella, mazurka van C. Fanst
Les Saltimbanques van G. MeisterAprós
l'Orage van F. GlodomirPhilinte, grande
fantaisie van Mourque en Potpouri popu
lair no. 9 van G. Renaud.
'a-Gravenpolder. Bij kon. beslnit is
aan dhr J. Swart oud-hoofd der school
een pensioen verleend van f 800 's jaars.
Middelburg De gezondheidscommissie,
zetel Veere, verzond onderstaande circu
laire aan de gemeentebesturen
„Inzake het voorkomen van Aziatische
Cholera, ook op het eiland Walcheren,
wenschen wij U op de navolgende punten
te wijzen
le. De wenschelijkheid van't geregelde
publiceeren van de middelen ter voorbe-
ho'ding.
2 e. Da gelegenheid tot het bekomen van
den ontsmetter van het Groene Kruis, adres
den heer Ockenburg Sr., Apotheker, Bad
huisweg te Vlissingen.
3e. Het in voorraad houden van de nood
zakelijke ontsmettingsmiddelen en ge
schikte voorwerpen tot opvangen en ver
zenden van gedachte feecaliën.
4e. Het verbieden en daarop toezicht
houden van het zwemmen en baden in bin
nenwateren.
5e. De wenschelijkheid van dagelijks
reinigen van openbare goten en urinoirs.
6e. De slotalinea van artikel 8 van de wet
op besmettelijke ziekten.
En verzoeken wij, bij voorkomende ge
vallen direct aan den Voorzitter van de
Gezondheidscommissie bericht te willen
zenden.
De Gezondheidscommissie,
gezeteld te Veere
W. Z. VAN TEIJLINGEN, foorz.
VAN DEN HAMME, Secretarie
Middelburg Een gezelschap van onge
veer 800 personen nit Calais,dat een bezoek
alhier zou brengen, heeft bericht gezonden,
dat van het bezoek is afgezien, omdat zich
hier 'n geval van cholera heeft voorgedaan.
Vlissingen De twee nog in aanbouw
zijnde mailbooten voor de maatschappij
«Zeeland* de «Oranje Nassau* en «Mecklen
burg* zullen niet aan de werf te Glasgouw,
doch hier worden afgewerkt, althans voor
zoover betreft meubeleering en stoffeering
van salons, hutten, enz.
Voor de kenring van dekhengsten
werden te Kattendljke aangegeven 15
paarden, waarvan er 14 werden voorge
bracht. Goedgekeurd werden er 9, uitge
steld voor exterieur 1 en afgekeurd voor
exterieur 4.
Bij de kenring te Cortgene werden de 6
aangegeven paarden voorgebracht. Goed
gekeurd werden er 3 en afgekeurd evenveel.
Als 'n bewijs hoezeer de erwtenoogst
in Zeeland tegenvalt, diene, dat een land
bouwer te S chore, die ven een lap grond
met erwten bezaaid, gerekend had ruim
-Verweet Goes«
