Iter,
1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No» 289
Vrijaag 10 September
23e Jaargang*
ïhaudersül
ndraat".
I M E
CHRISTELIJK-
lfabriek,
of in ruil.
uister
HISTORISCH
A. HU SON.
aruis.
VLTSSINGEN.
aterialen.
en Belgisch"
Hardsteen,
en VORSTEN,
teering
uurtegels
vrage franco,
uinbouw
RAAG»,
OP
arn, beide zoo
partij blikken
oote Kaam- of
d, by
te koop,
'HUIJ, Bureau
1 b u r g.
OP
OP
lid ster
R, Oost-Souburg'
ctober
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
Vlissingen
Tengevolge van de steeds
grooter wordende oplage
van ons blad, verzoeken wij H.H.
Adverteerders de advertentiën zoo
vroeg mogelijk in te zenden; vooral
voor de nummers, die Vrijdags en
Zaterdags verschijnen, gelieve men
te zorgen, dat de annonces vddr 12
uur in ons bezit zijn, wijl anders
plaatsing in de 1ste editie van dat
nummer niet kan verzekerd worden.
DE ADMINISTRATIE.
X m: JONGF VERWEST,, te Goes
P. D'HUO, Ir Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
TEEKENEN DER TIJDEN.
Chr. Nat Werkmansbond.
n ongemalett
ELEN,
jlatte en ronde
Is Ochtendvoêr
[ulkens.
lerVleeschmeel.
re Varkens
Clio's.
Graszaden.
'zen.
ppp.
300 bladzijden.
tisme, Leer der
nz., uitgegeven
L. L. fLAN-
f. Prijs f3,—
OLLE, Bazaar
te Rotterdam,
twisse), waarop
SCHE
uime keuze,
oncurrentie.
op aanvrage
VOOR
wand bekleeding
rharden weg, op
cheren.
ootte en ligging
ER ZONEN,
lssingen.
Rltthem.
MOENS, Big-
October van haar
Biggekerke.
September, 5Je
SE, A b e e 1 e-
vember
eid.
ALJ AARS,
wonend persoon,
AdresHulp-
and, letter Z.
delt'urg
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25.
Enkele nummers 0,026.
Zij die zich met 1 Oct. as. op
ons blad abonneeren, ontvan.
gen het tot 1 Oct. a,s. gratis.
Voor de herstemming op 14 dezer blijft
de door ons meest geschikt geachte candi
dal de heer
10 September 1909.
Wat kunnen sommige mensohen toch
slecht lezen.
Dezer dagen hebben er in ons blad in de
rubriek ingezonden stekken protesten ge
staan van ds. r. d. R. te Domburg, het antir.
statenlid v, Voorthuijsen en burgemeester
Geriaoh, tegen 't goddeloos geschrijf van
een mijnheer in het blaadje „Domburgsoh
Badnieuws".
Wij kwamen thans tot de ontdekking
dat er leiers van ons blad zijn die meenen
dat deze profane stukken in onsblad hebben
gestaan en nu belangstellend elkaar vragen
welk stuk dit zou kunnen wezenen
hoe erg wel, dat zelfs een vriend van
De Zeeuw als burgemeester Geriaoh zijn
abonnement op ons blad gaat opzeggen.
Mensohen, leert tooh beter lezen.
Niet De Zeeuw is bedoeld, maar een
te Domburg verschijnend neutraal of libe
raal blaadje, waarover in ons blad door
ds. r. d. H. O.8. werd geklaagd, en waarop
burgemeester Geriaoh zijn abonnement
op dat blaadje opzei.
De katholieken in Breukelen hebben
huu oandidaat voor de Tweede Kamer
geproclameerd. De strijd of liever de wed
loop gaat thans beginnen.
Bei zal de wedloop zijn als van de twee
of drie honden aan 't eind van wier weg
het been ligt, dooh dat niet door dezen,
maar door een buitenstaander wordt ge
vonden of ingepalmd.
Nu de chr. historischen de antirevoluti
onairen in den steek laten en voor een eigen
candidaat jjveren, is het zoo goed als zeker
dat niet de antirevolutionair maar de
Roomsche candidaat met den liberaal in
herstemming komt; en dan wordt deze
laatste gekozen.
Men weet hoeveel moeite het dr. Schaap
man in 1897 gekost heeft de Roomschen in
't district te bewegen, na drie v ergeefsche
aanvallen met een eigen candidaat, terstond
by eerste stemming op een antirevolutio
nair over te gaau.
Omdat in Breukelen velen wel op een
A. R. maar niet op een R. K. willen
stemmen en daardoor de Liberale candi
daat, zij 't ook als geestverwant van hoog
stens sieohts een derde van 't aantal kiezers,
den buit wegdraagt.
Jammer dat men dit nu vergeten is.
De geschiedenis schjjnt zich daar te wil-
Welnu, Breukelen worde dan weer maar
enkele jaren liberaal.
Later, wanneer politieke in- en doorzicht
aan weerszijden zullen verbeterd zijn, zal
ook dit been weer wel in 't lid komen.
Van Breuke'en de breuke, jubelt men
reeds in 't liberale kamp.
Och neen, mijn» heeren, zoo erg ia het
niet.
Vtn Breukelen de brenktoen, dat wil
«eggen de kleine breukjes of scheurtjes.
Wat de Roomechen thans in Brenkelen
doen, zullen zjj mettertijd ook in Loosdui
nen, Doetinchem, en Wijk bij Duurstede
probeeren.
Omdat 't Uien kan.
Gevolg van een te groote, een top were
meerderheid.
Nu moet terstond worden toegegeven dat
niemand het hun verbieden kanfa zelfs
dat hier rechten liggen van de grootste der
rechtsche party en, welke de Rocraschen in
's lands belang aan de antirevolutionairen
hebben prijs gegeven.
Een andere vraag is echter of het ver
standig zou zyu. Men plukke liefst geen
vrucht voor zij rijp is.
De Rotterdammer toont met de cijfers
aan dat Amsterdam II het district waar
een nieuwe stemming voor den gemeente-
raad moet plaats hebben, om do bekende
reden, niet is een sociaal democratisch
district dat niet door de partijgenooten
van den toevallig gekozen en niet-gekozen
heer Sleef behoort te worden opgeOisoht.
Bij ae stemming op 8 October 1908
voor een lid van den Gemeenteraad in
district II van Amsterdam (vacature De
Sauvage Nolting) werden van de 2145
stemmen uitgebracht op Prol. Mr. P. A.
Diepenhorst (antirev.) 922, op J. van
Hasselt (lib.) 422, op Mr. M. Meijers
(vrijz.-dem.) 210 en op J. van den Tem
pel (soo.-dem.) 591 stemmen.
Reeds uit deze stemming blijkt, dat
het district in meerderheid nóch vrijzin
nig nèoh sooiaal-demooratisoh is.
Bij de herstemming op 15 October
d. a. v. verkreeg van de 2517 uitge
brachte stemmen Prof. Mr P. A. Diepen
horst (antirev.) er 1373, en de heer J.
van den Tempel (soo.-dem.) 1143 stem
men, zoodat gekozen was Prof. Mr. P.
A. Diepenhorst.
Bij de stemming voor een lid der
Tweede Kamer op 11 Juni j.l. ir> bet
zelfde district, werden uitgebracht 2968
stemmen. Hiervan verkreeg ür C. Lely
(Unie-lib.) 806, J. Oudegeest (soo.-dem.)
926 en J. R. Snoeok Genkemans (christ.-
hist.) 1755 stemmen.
Bij de herstemming op 23 Juni ver
kreeg van de 3309 uitgebrachte stem
men de heer J. Ouèegeest er 1554 en
de heer J. R. Snoeok Henkemans er
1755, zoodat gekozen was de heer J. R.
Snoeok Henkemans.
Bij de stemming voor den Gemeente
raad op 8 Juli j.l. werden uitgebracht
2660 stemmen. Hiervan verkreeg Mr.
E. M. Meijers (vrijz.-dem., gesteund d >or
de liberalen) 772 stemmen, J. C. Pdten-
burg (tribunist) 167, J. W. Sleef (soo.-
dem.) 757, J. W. Smit r.-kalh.) Ï246,
C. H. van der Velden (ohrist.-bist.) 1147
en L. van der Wal (soc.-dem.) 697
stemmen.
Bij de herstemming op 16 Juli kreeg
van de 3091 uitgebrachte stemmen Mr.
E. M. Meijers 1604, J. W. Sleef .(soo.-
dem.) 139i, J. W. Smit (r.-kath.) 1391
en C. H. v, d. Velde (ohrist.-hist.) 1331,
zoodat gekozen waren de heeren Mr. E.
M. Meijers en J. W. Smit, als de oudste
in jaren van den heer Sleef.
De oijfers spreken duidelijk.
Wij zijn 't met De Rott. eens.
En wij meeDen dan ook dat nooh deze
heer Sleef (immers een oud-wees van Neer-
bosob, die tijdens de Van Deth-oampagoe
nogal van zich hooren deed nooh zijn
kameraad in Amsterdam II zouden zijn
gekozen geworden, indien de herstemming
bijv. in September had kunnen vallen, in
plaats van op een tijdstip dat vele Reoht-
sohe en oud-Liberale kiezers met vaoantie
zijn ot buitenaf.
Robinson Crusoe.
In de September-aflevring van „O zo
Eeuw" vindi men een merkwaardige
bijdrage van G. J. Hoogeweiff over ?Ee.i
Nederlandsohe bron van den Robiniiun
UITGAVE DER FIRMA
m .'ar.
i
p—Mk—
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cern-
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
Crusoe''. De schrijver toont hier aan, dat
Daniël Defoe. wiens wereldvermaard boek
over Robinson Crusoe, hoewel steunende
op hei journaal va? kapxeiu Woodes Royers
(1712), <Fo ''"x'jrder Selkirk vun het
eiland Jusj ïernanoez afheaide, tooh
bekend moet geweest zij - met een oudere,
Nederlandsohe bron H t boek van Defoe
versoheen eerst in 1719. In net jaar 1708
echter had te Amsterdam bij Nicolaasten
Hoorn da eerste druk het iioht gezien van
een phantastnche re sbesohrij ving door
„Het magtig koningrijk Krinke Kesmes,
makende se» deel uit ran het onbekende
Zuidland, gelegen ai der den Tropicus
Caprioomus, or dekt door den heer Juan
de Posos er uit deszeüs schriften te zamen
gesteld door H. Saaeeks".
Hendrik Smeeks was een chirurgijn te
Zwolle. De raam van het geheimzinnige
land Krinke 'Kesmes ts mot verandering
van één letter een omzetting van zijn
eigen naam.
In dit boek nu komt een episode voor
van 67 bladzijden, waarin de lotgevallen
worden beschreven van een Hollandsohen
scheepsjongen, die in 1655 op een eilandje
bij het Zuidland achterblijft. De heer
Hoogeweff toont nu met reeksen vergelij
kende citaten duidelijk arn, dat Defoe
dit verhaal moet gekend hebber, om
dat in allerlei onderdeeien de avonturen
van den Hollandsohen scheepsjongen over
eenstemmen met die van Robinson Crusoe.
Wel heeft hij het verhaal van Selkirk
niet ongebrnikt gelaten, maar zijn werke
lijke grondslag was het boek van Smeeks,
dat, vreemd genoeg, in ons land geen
grooto bekendheid verwierf, al versohenen
er tooh drie drukken va», maar dat vooral
in Duitsohe vertaling opgang heeft ge
maakt.
Dat de geleerde Defoe Nederlandsoh
heeft gekend is niet uitgesloten zelfs
waarschijnlijk. Niet alleen blijkt dit uit zijn
boeken, maar op zijn reizen is hij stellig
ook in ons land geweest. Ook was hij een
groot bewonderaar van den Koning Stad
houder Willem III.
Het artikel in Onze Eeuw wordt gevolgd
door een overdruk va., het grootste deel
van de Robinson-episode in het oud-
Hollandsohe boek. Men ziet daarnit werke
lijk de treffende overeenkomst.
O menech, neem waar de teekenen der
[tijden,
Erken Gods hand, die zoo bezoekend
[drukt,
Wil voor Zijn aangezicht uw schuld belijden
Yoor Hem, voor He n, alleen in 'tstof
[gebukt,
Smeekend om erbarmissg vragen
Yoor het onheil dat bedreigt,
Dat het land nog vrucht mocht dragen
En Zyn roê niet zwaarder tygt.
d' Engel des verderfs mocht wijken,
Die ook dreigend ons genaakt
God des Hemels, wy bezwijken
Indien Gy ons niet bewaakt 1
Wil dan Heer de midd'len zeeg'nen,
Die daarvoor zij j aangewend.
Wil lankmoedig ons bejeeg'nen,
Geef dat ieder U erkent.
Geen „grove onwetendheid" leidt ons tot
[dit „geschrijf",
Niet om d' eenvoud'gca te misleiden,
Maar om, ontdekkend s menschen schsnd-
[bedryf,
Te wijzen op de teekenen dèr tijden.
B.H. W.
(Vervolg.)
De voorzitter, de heer Nahuijsen, her
dacht in ziji» openingswoerd de over
ledenen.
Ook gedacht hij de keuohelijke gebeur-
I tenis in ons vo* tenhuis - a riep Gods zegen"
in over de jeny.ffge pi:: es.
Hij meende ih dei. g it der vergade
ring te handelen als sü. ets als eerste daad
der vergadering deze wensoh met de
betuiging van liefde en verknochtheid
'elegrsfisoh ae H- M. wordt betuigd.
De Bond is Tiet uitgegroeid maar toch
sija in het voorbijgegane ja*r weer nieuwe
tokken aan den boom gekomen. Vele
afdeelingen hebben zioh door groote werk
zaamheid onaersoheiden en mogen zioh in
groei en bloei verheugen.
Ook op de fondsen kunnen bestuurders
met tevredenheid terugzien.
Wijzende op viel wat gedaan is, her
innerde de voorzitter er aan, dat nog
weinig terecht gekomen is yan de christe
lijke vakorganisatie. Ook de werkloozen-
verzekering is nog niet geregeld. De
regeering heeft echter dit moeilijk vraag
stuk onder de oogen gezien en een staats
commissie is thans aan het werk.
Spr. besloot met te zeggenMannen,
broeders, een sohoone taak waoht ons.
Met Cromwell roepen wij u toevreest
God en houdt uw pulver droog.
Deze rede werd meermalen door applaus
onderbroken.
Uit het jaarverslag bleek, dat in den
loop van het jaar 9 nieuwe afdeelingen
werden opgericht en een werd opgeheven.
Er zijn thans 129 afdeelingen en het aantal
provinciale oomité's is met een toegenomen
en bedraagt thans 8.
Nadat dit en de overige ingekomen ver
slagen waren goedgekeurd en ook d6
rekening van den penningmeester, werd
door dr Slotem&ker de Bruine de klacht
geuit, dat er in zoo'n grooien Bond met
ruim 12000 ieden zoo weinig gebeurt.
Cursussen en brochures bleven weg en
het verslag lijkt spreker zoo mager als
men nagaat wat gebeuren kon. Hij ging
de oorzaken na, die hier en daar worden
aangegeven, maar kon de rechte niet
vinden. Hij wekte op tot meerdere werk
zaamheid.
Hierna kwam de eere-voorzitter, dr. J.
Th. de Visser uit Amsterdam, ter vergade
ring, die door dun voorzitter werd verwel
komd en door de vergadering met applaus
begroet. Uit de presentielijst bleek dat 40
afdeelingen vertegenwoordigd zijn, waar
onder 17 uit Zeeland.
De voorzitter stelde voor een telegram
te zenden aan H. M. de Koningin, lui
dende: De Christelijke Werkmansbond in
zijn jaarvergadering te Middelburg bijeen,
betuigt Uwe Majesteit opnieuw zijn innige
aanhankelijkheid en bidt Uwe Majesteit
en Haar Koninklijk Huis van harte Gods
besten zegors toe.
NA8UIIZEN, Voorzifter.
VAN OOIJ, Secretaris.
MEIJER, Penningmeester.
Aldus werd besloten, waarop werd over
gegaan tot behandeling van het concept
reglement van het fonds Hulp in Nood.
Het doel er van isleden van afdeelingen
te steunen, die door bijzondere omstandig
heden niet meer in staat zijn huu gewonen
arbeid te verrichten en daardoor in oogen-
blikkelijken nood verkeereo.
Het fonds wordt gevormd uit vrijwillige
bijdragen.
Over deze zaak voerden verschillende
personen het woord.
O. a. werd de wenschelijkheid beloogd
dat het fonds, behalve uit vrijwillige bij
dragen, zou bestaan uit verplichte bijdra
gen van de afdeeiit gen die voor hun leden
nit het fonds zouden willen trekken.
Daartegen werd aangevoerd dat het
heffen van contributie van de afdeelingen
ook met zich brengen zou verplichting tot
steun.
Daarom zou dan een minimum-contri
butie moeten worden voorgesteld.
Dr. De Visser stelde voor op deze zaak
nu niet verder inder in to gaan, maar dat
l.vtor door de zich aansluitende afdeelingen
e n vergadering worde gehouden tot het
vaststellen van een huishoudelijk regle
ment, waarin (ton ook do minimum-con
ti lu«)e k&n worden vastgesteld.
Met algenaeeua stemmen werd ten slotte
tot oprichting ven get fonds besloten.
Het hoofdbestuur zal nu een reglement
samenstellen en dat aan de goedkeuring
der afdeelingen onderwerpen.
Nu komen aan de orde de voorstellen
betreffende inwendige aangelegenheden
van den Bond
I Voorstel Utreoht t
De jaarvergadering drage het Hoofdbe
stuur op pogingen in het werk testellen,
dat tot stand kome een Centraal bureau
ten dienste van den Bond, zoo mogelijk
met een vast vergaderlokaal te Utreoht,
waar de Bond voortaan zijn vergaderingen
zal kunnen bouden.
Het Hoofdbestuur erkent, de wensohe-
lijkheid, maar twijfelt aan de mogelijkheid
van de uitvoering.
Haarlem en Amsterdam pleiten de op
richting.
Sliedreoht vraagt" waarom het Hoofd
bestuur aan de mogelijkheid twijfelt.
Ds. Slotemaker de Bruijne zegt, dat het
best gescheiden kan worden. Een centraal
bureau moet gevestigd worden waar de
Secretaris woont, zoo'n bureau konden we
dan huren. Hij vraagt ot Utreoht hier
tegen bezwaar heeft.
Den Haag zegt, dat boven dit voorstel
moest staan „wie zal dat betalen". Hij
gelooft ook dat 't voorstel heter ware ge
scheiden, liever zag hij drt't Hoofdbestuur
hei volgend jaar met een advies kwam
van onkosten enz.
Dr. J. Th. de Visser waagt wat is een
Centraal bureau. Hij stelt zioh dit zoo voor,
eigen drukkerij, bureau van Sociale ad
viezen, en een vast aangesteld man die er
zioh aan wijdt. De bibliotheek zou iets
kunnen beteekenen Men moet eerst goed
uitzien voor we dezen stap doen.
De Voorzitter zegt, als lid der afd.
Utreoht dat deze afd. nu geen juiste om
schrijving geven kan; dooh het is de
bedoeling dat a'le zaken van daar uitgaan.
Utreoht kan wel medegaan met het idee
om enkel een Centraal bureau op te richten.
Rotterdam stelt voor om in beginsel te
besluiten een Centraal bureau te vestigen
te Rotterdam, die aid. wil dit voor het
eerste jaar kosteloos doen.
Dr. J. Th. de Visser ontreedt overhaaste
besluiten te nemen, doch wenscht aan het
Hoofdbestuur op te drageu uit te werken
wat het Centraal bureau zal moeten doen
dit toch zou ook moeten dienen voor sociale
adviezen eu daarom acht Spr. voorberei
ding gewenscht.
Het voorstel wordt aangenomen.
II. Voorstel Enschedé:
De afdeeling Enschedé noodigt het
Hoofdbestuur uit zich op de a s. Bondsver
gadering uit te spreken over de wensche
lijkheid en de mogely'kheid tot het aanstel
len van een gesalarieerd beambte, die zich
geheel aan onzen Bond kan wijden.
Het Hoofdbestuur erkeut de wensche
lijkheid, maar twijfelt aan de mogelijkheid
van uitvoering.
Enschede bepleit de aanstelling van
zoo 'n bezoldigd agent, die kan komen in
alle plaatsen waar de bond niet bekend is.
Er zijn vele plaatsen waar nog afdeelingen
kunnen worden opgericht. Amsterdam
acht het voorstel een beleediging van de
Prov. Comitó's inzonderheid die in Zee
land. Als alle Comité's de schouders er
eenS onder zetten dan is er nog wel wat te
halen zonder kosten. Een propagandist
zou kosten f 2090.
Den Haag wil dat de afgevaardigden af
wachten wat het hoofdbestuur in deze ad-
viseert, Apeldoorn en Dordrecht zyn 'teens
s met Amsterdam.
1 De heer Meyer, lid van het hoofdbestuur,
s zegt, eerstens waar vindt men den man die
1 er bekwaam voor is en tweedons waar moet
j men de dubbeltjes van daan halen f
i De hser Brcen, lid van het hoofdbestuur,
j zegt, dat het voorstel Enschedé geen belee-
5 diging is vat. de prov. comité's, doch, dat
met de instelling van een centraal bureau
ge-paard moet gaan de aanstelling van
I zulk oen vast ageot. Het geld zou hij willen
ha'.a uit ds fondsen o. s. U- B. O. en Zie-
j kenfund), waar de administrateur, die
tegelijk onderwijzer is, toch eerstdaags