1EUWSBLAD
VOOB ZEELAND.
No. 288 190
Do- derdag 9 September
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
23e Jaargang*
Buitenlandse» Overzicht.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
S J DE VERWEST, te Goes
Art. 1638c en d.
tegen ziekte, de meest voorkomende
"■Handigheid waardoor het werk niet
JU
Middelburg,
PRIJS DER ADVERTENTIËN
UIT D^l'mVÏNCÏE.
,sKfc y-» H
I .iSHM
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. pï,25.
Enkele nummers 0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
Zij die zich met 1 Oct. as. op
ons liiad abonneeren, ontvan
gen Het tot 1 Oct.a.s. gratis.
Van alie artikelen der wet op het Ar-
beidsoontiaot, hoort men eer deze twee
wel het meest spreken. Opvallend is daarbij
bij het groote meeningsverschil, vaak onder
mensehen die overigens dezelfde begioselen
beleiden. 't Doet zien hoe, vooral op het
terrein der sociale kwestie, de ljjnen nog
niet altijd even duidelijk zijo uitgestippeld
of de beginselen zijn onderscheiden. Zoo
ergens, dan is hier behoefte aan degelijke
voorlichting, ernstige studie en toetsing
der meeningen aan de beginselen in de
H. Schrift neergelegd.
De inhoud der genoemde arlikeien is
bekend.
Art. 1648c behelst de aanspraak van den
arbeider op zijn loon voor eea betrekke
lijk korten tijd, wanneer hij, ten gevolge
van ziekte of ongeval, of in 't algemeen
om redenen buiton zijn schuld, verhinderd
is geweest zijn arbeid te verrichten, 't
Be reft hier, behalve ziekte, bijzondere
omstandigheden, als: de bevalling der
eohtgenoote, overlijden of begrafenis van
buiagtnooten of bloedverwanten, het ver
vullen eener door de wet opgelegde ver
plichting, enz.
Art. 1631tf erkent het reoht van den
arbeider op zijn loon voor den tijd, dat
hij, hoewel bereid tot werken, daartoe
van zijn patroon de gelegenheid niet kreeg,
't zij door gebrek aan grondstof, door
afwezigheid van den werkgever, of, zoo
ais in de bonwvakken vooral voorkomt,
door Btilstand van het werk ten gevolge
van ongunstig weer enz.
Nu zou over deze artikelen niet zooveel
gesohrijf en gewrijf zijn geweest, als de
Wetgever niet tevens bepaald had, dat
bij schriftelijk contract tussohen werkgever
en arbeider van de bepalingen daarin ver
vat mocht worden afgeweken.
't Gevolg is geweest, dat verreweg de
meeste patroons deze artikelen bij schrif
telijk oontracl hebben uitgeschakeld.
Me* moge dit bejammeren en wij
doen dit ten zeerste 't is tooh heel
goed te begrijpen.
Wij leven in een tijd van scherpe con
currentie. De prijzen, vooral in de aan-
nesserswereld, laten niet toe, dat de eene
patroon zijn zaak beduidend zwaarder
belast dan de andere. En waar nu ver
schillende patroons, die heel weinig met
de belangen hunner arbeiders rekenen, er
direot bij waren, de gelegeaheid aan te
grijpen om, niettegenstaande het in de wet
neergelegde beginsel van het reoht des
arbeiders op zijn loon bij gedwongen of
nood zakelijk verzuim, den ouden toestand
van niet-betaling bij elk verzuim, in een
contract vast te leggen, werd het voor de
den arbeiders goedgeiinde bazen moeilijk
het tegenovergestelde te doen.
't Moet gezegd worden, dat tooh nog
velen een bepaling in het contraot op
namen, waarbij den gehuwden arbeiders
in geval van ziekte eeu gedeelte van bun
loon verzekerd werd.
Dat het hier een inderdaad zeer moei
lijke kwestie betreft, bleek duidelijk uit
de in de Tweede Kamer bij de behandeling
der Wet over deze artikelen geroerde
discussie. Vandaar dan ook, dat aan deze
artikelen geen dwingend karakter werd
gegeven, maar dat ze bepalingen van aan
vullend reoht zijn gebleven.
Eahter mag nooit uit het oog worden
verloren, dat de Wetgever tooh in beginsel
het reoht der arbeiders erkende. Het komt
ou» voor, dat dit wel eens wordt ver
geten.
Dit is trouwens een reoht dat moeilijk
te ontkennen valt en dat de H. Sohrift
onbetwistbaar huldigt.De arbeiders moeten
m normale omstandigheden, een regelmatig
onderhoud kunnen vinden in het bedrijf,
w»«rin zij mede arbeiden.
kan wordeu terricht, kan men zioh nog
verzekeren. Echter niet iegec ai dia andere
buitengewone voorvallen als geboorte,
dood, huwelijk, wettelijke verplichtingen
enz, die tooh ook in het arbeidei-leven
evengoed als in dat van ieder roensoh
voorkomen.
En nu is dit het verkeerde van den
vroegeren en ook nu nog bijna algemeen
voorkomenden toestand, dat de risico an
al deze voorvallen alléén, of stellig voor
hef grootste gedeelte, drukt op den aribt -
der, het zwakste element in het bedrijfs
leven, terwijl ze, als het goed was, door
het bedrijf in zijn geheel moest worden
gedragen.
Da Wetgever heeft het daarheen willen
sturen en gehoopt dat de werkgevers, wier
bedrijf 'tbest doze risioo zouden kunnen
dragen, zouden voorgaan. Bij wijziging der
toestanden, zouden dan de zwakkere wc 1
volgen, en zoo zon een eind kom. n aan
den ongewensohten en onrechtvaardige»
toestand, dat de arbeider, als de meest
economisch zwakke, onder dubbelen druk
is geplaatst.
En zoo zijn we tevens gekomen aan ut
kwestie, die op meerde plaatsen thnns aan
de orde is of geweest is, n.l.Hoe moet
de Gemeente als werkgeefster siaan tegen
over de toepassing van art. 1638c en d f
Er zijn er die zeggen dat de Gemeente
raad zioh buiten deze kwestie moet houden.
Zij vinden dat patroons en arbeiders het
maar eens moeten wordeD, maar dat de
Raad geen partij mag kiezen.
Wij kannen het met deze opvatting niet
eens zijn. 'i Is in den groDd der zaak het
eohte oud-liberale beginsel, het ,/laat-maar-
waaien-systeem" der manneu van de
Manchesterschool, ook al wordt, door
mannen Tan overigens streng Christ* 'ijke
levensopvatting, in denzelfden geest ge
redeneerd. Consequent doorgetrokken zou
dan elke regeling van arbeidsvoorwaarden
door de Overheid moeten worden afge
keurd. Dat standpunt is met de H. Sohrift
in de hand nooit te verdedigen. Ware bot
onder liberale regime niet zoo lang ge
handhaafd, wij zouden thans niet voor
zulke moeilijke vragen staan en het soci
alisme zou sist sulk een vruchtbaren
bodem hebben gevonden, als waarop het
thans welig kan tieren.
Geheel anders staat b.v. Patrimonium
tegenover daze artikelen. //Rijk en Ge
meente", zegt dit blad, //behooren zeker
onder de economisch sterke werkgevers Zjj
mogen eischen.dat de arbeiders rechtstreeks
of indirect in hun dienst werkzaam, onder
voorwaarden werken, die den toets van
rechtmatige critiek kunnen doorstaan".
Daarbij kan de Gemeente de voorwaar
den, die bij de beste patroons galden, tot
maatstaf nemen en zich aansluiten aan don
bestaanden toestand.
Maar ook kan ze verder gaan en zeg/ren
de Gemeente heeft, als groote werkgeefster
en aanbesteedster, grooter invloed op de
arbeidsvoorwaarden, en dat brengt de roe
ping mede om, zoo noodig, pionierswerk te
doen en voor te gaan op den weg van ver
betering der bestaande toestanden.
Voor beide meeningen is veel te zeggen.
In 't laatste geval lijkt ons echter het ge
vaar voor ontduiking niet denkbeeldig en
dient zeker ook in aanmerking genomen te
worden, dat de Gemeenteraad niet zoo goed
als andere werkgevers in staat is arbeids
voorwaarden te beoordeelen.
Het opdrji ven van arbeidsvoorwaarden is
niet altijd een voordeel voor de arbeiders
het kan b.v. de werkloosheid bevorderen.
1 Behalve de hiergenoemde meeningen is
er echter nog een die aandacht verdient.
Het is deze: Nu de Wetgever als normaal
heeft gesteld dat de art. 1638c en d van
kracht zjjn, mag de Gemeentelijke Over
heid niet onverschillig zijn in de toe passing
dier wet. Ze moet handelen zooals 't meest
in den geest van den Wetgever is.
Ook voor deze opvatting is veel te zeggen
alhoewel er toch ook een groot gevaar aan
verbondtn is. Als de Wetgever, onder
:»v
van 1—5 regels 40 cent, Iedere regel meer 8 een?.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 cent.
pressie vv.n een partijdige Kameroen dwaze
wet of een onrecht *a*rdig besluit maakt,
behoeft zjjn fout niet ergroot te worden
door eet: ander die rij is daaraan mede te
werken of niet.
In elk geval is echter, wat de hier aan
hangige kwestie betreft, elke verbetering
van arbeidsvoorwaarden ons sympathiek.
Aan den lang bestendigen toestand, dat
ds arbeid- >r de mi co alleen draagt m jet een
eind konun.
Ware b; aiogel'jk da art. 1638c en d een
voor allen dwingend ks» rakter te geven, we
zouden he s.-.n ha a toejuichen. Dit is
echter een z k die de practici het best be-
oordeelea ku uen.
We gevoelen b.v. hiel goed, dat inde
bouwvak! h-, eer, strenge toepassing van
art. 1638c ten gevolge kan hebben, dat min
of meer ziekelijke arbeiders, zelfs zij die
eens voor la igen tijd ziek zijn geweest,
moeilijk werk zouden kunnen vinden en
dus van d« categorie »,n arbeiders ia die
van bedeelden oi armlastigen zonder over-
gaan.
Zie, dat is een. ernst.ga schaduwzijde, die
ook wel eers rag aangewezen worden.
Gelukkig zal die niet altijd blijven be
staan. Ais de verplichte ziekteverzekering
zal ingevoerd zjjn, is aan dat bezwaar een
einde gemaakt
Voelt go nu niet tegelijk, hoe moeilijk de
sociale wetgeving is en hoe al die wetten in
elkaar grijpen en op elkaar moeten kloppen?
Dat het chauvinisme, de op haar kop
gezette verie-ianHsliefófeen lol zou spelen
in de quaestie van do Pool, zal wel nie
mand ooit vermoed hebben. Tooh is't zoo,
Zoodra toch bekend werd dat Cook, de
ontdekkingsreiziger, de Noordpool gevon
den bad, maakte zich twijfelzucht meester
vau Eagelsehe harten, wijl Cook een Ame
rikaan is, terwijl de Amerikanen juichten.
Doch daar werd op eenmaal bekend dat
Cook oorspronkelijk een Duitsoher is,
wieas stamvader bij zijn komst in Ame
rika, zijn eiganivjken naam (Kooh) in Cook
vers* derde, of de Ecgelsohe twijfelzucht
is in volslagen. ongelo< veranderd, en de
Amerikanen werden koel.
Cook wordt dan oo c op 'toogenblik
nog slechts in Der et -rken toegejuicht.
Waar dan nog ten o er mate van ramp
bij komt, dat een paar legen na de ont
vangst van Cooks berichten, een telegram
de volken kwam verrassen dat de zeevaar
der Peary en dat is nu een echte, oor
spronkelijke, Amerikaan, ook den Noord
pool ontdekt heeft.
Groote geestdrift voor dezen landsman
in Amerikakoele onverschilligheid voor
Cook waren het gevolg.
Nu meesmuilt de Eegelsohe pers op haar
beurt weer want indien 't feit der Noord-
poolontdekking ten weede male heeft
plaats gehad, daa is 't tooh waar dat tot
tweemaal toe de held van dien dag geen
Eagèleohman was.
Terecht teekende dan ook de bekende
publicist Goold de gevierde ontdekking
aldus af
Op een paal (de Noordpool) zit de Ame-
rikaansehe adelaar, op de borst een stuk
papier met den uaam »Cook'\ De Britsche
leeuw staat er bij en zegtVerdraaid,
hij is er 't eerst 1 Oji 't even, de naam
is in orde/"
Meu mag derhalve met den naam te
vreden zijn, onverschillig of die Cook of
Peary is.
Men h eft een dergelijke ijverzucht ont
dekt bij den overtocht v,ao den Franschman
Bleriot over het kanaal. O^k toen mees
muilden de ELgelsohen orndnf niet hun
landsman co eer vau dezes eersten zee-
luohttocbt mooht wegdragen.
'kB.eElaiiiL
Do liberale c jndidaat in Braukelen haat
niet Hny iecoopoi m* v v. Tuylvaxi Seroos-
kerkc, wiens caiididaiuar mede zal worden
sSBamaasssmmesis: ransww
gesteund door kiezers van verschillende of
geen politieke richting.
De Cholera en de Vruchten.
Men schrijf; uit het Westland
Wat een misère l Nog nooit is de toe
stand in den handel zoo critiek geweett als
op iit oogenblikde geheele handel staat
stil, en het goed is onverkoopbaar. We zul
len alles niet nagaan, doch ons bij het arti
kel bij uitnemendheid bepalen, nl. druiven.
Is het ooit gehoord voor late kwaliteit
druiven 11 13 cc. per pond Waar moet
dit heen, nu het Westland nog duizenden
en tienduizenden ponden in voorraad heeft
Ale niet de cholera een voorspoeciigen keer
aeemt is de schade voor het Westland met
te overzien. Waar do pruimen moeten bljj-
v en, is eveneens c en groote vraagde
buitenlandscha handel levert niets op.
Het goed, vooral druiven, is over het al-
geBroau prachtig, doch niemand durft het
te gebruiken. Dat niet alleen de tuinders
hiermede aen slag krijgen, maar ook de
handelslui, behoeft wel geen an i ere ver
klaring, daar er voor hen ook niets te ver
dienen valt. Vooral is het zaak om ds tuin
ders neg eens goed op het hart te drukken,
de groenten niet in de sloot te spoelen. Met
Gods hulp is'het wel te verwachten, dat
alles nogal met een sisser af zal loopen
vandaar dan ook dat 't op den weg ligt dea-
kweekers alles te vermijden, wat de be
smetting in de hand zal kannen werken-
Indien het bjj deze cholera-gevallen zal
bljjven, is met grond te verwachten, dat de
handel wel spoedig opleven zal, en de drni -
ven weder genomen zullen worden. In het
gebruik van druiven schnilt niet 't minste
choleragevaar, doch 't is de enkel de vrees
voor vruchten, dat de menschen weerhoudt.
De Luzac-gedenkplaat.
Prof. P. J. Blok, te Leiden doet mede-
deelingen over Joan Luzno, voor wien
Woensdag in Leiden een gedenkplaat
wordt onthuld ten huize van J. P. J.
Driessen (Rapenburg 112). Prof. Blok
schrijft o. m. hot volgende:
De familie Luzao was sinds 1738 ten
nauwste verbonden met de Gazette de
Lsyde. Ook een jongere broeder van
Etienne, de tweede Jean Luzao, was deel
genoot der drukkersfirma en diens zoon
Jean, de derde dus van dien naam, was
•la man, ter wiens eer de plechtigheid van
Woensdag zal plaats hebben, kleinzoon
tins van den Btamvader van het geslacht.
Jean, 2 Aug. 1746 geboren te Leiden,
was eveneens een zeer begaafd man, er
varen zoowel in de wiskunde als in de
rechten en letteren. Hjj studeerde te L rid co
v*a 1760 tot 1768. Nadat hij kort na zijn
promotie eerst een professoraat in hei
Grbksoh te Groningen, daarna een lec
toraat in de rechten te Leiden had afge
wezen, werd hij advocaat in Den Haag,
maar keerde in 1772 naar Leiden terug
om zijn oom Etienne te helpen bij de
redactie der eonrant, die reeds in dien tijd
door haar onpartijdigheid, haar uitsteken
den Fransohen stijl en haar voortreffelijke
inlichtingen over geheel Europa verspreid
en de eerste courant der wereld was. Haar
hoofdredacteur, want dfat was onze
Jean weldra, wist haar nog hooger op te
voeren koningen en staatslieden prezen
zijne werkzaamheid en gaven hem ondub
belzinnige blijken van erkentelijkheid.
Toen de Amerika-koloniën van Engeland
in 1774 in cpstaad kwamen, koos Luzao
zonder aarzelen de zijde der opstandelingen
en bewees aan hun zaak groote diensten
door bekendmaking van han eisohen en
ioeaien en nauwkeurige berichten omtrent
den loop van hunnen: wanhopigen kamp
u'igen het machtige Engeland. Washington,
Franklin, Adams, Jefferson en andere iei-
i*ars dor opstt-o telingen traden met hem
rt betrekking. Hij wees de Fransohe en
Nederlandse/)» .tgeeringon en onderdanen,
t oral de kooplieden, op het groote belang,
tilt ook deze hadden bij (het welslagen
van den opsiaud, en deed veel om de
binte/iis van Frankrijk met de zscri:
der Amerikanen te bevorderen gelijk hij
ook de sympathie der Nederiianders voor
hun zaak wist te winnen. In de tien jaren
van den opstand (17741784) is de Ga-
zette de Ley Je de kampvechtsler geweest
voor de Awevikaansohe vrijheid, en haar
leider, Jean Luzao, heuft reoht op de hem
thans betoonde hulde.
In zijn vroegere woning aan het Ba-
peuburg, waar hij met zijn oom Etienne
in twee aaneen verbonden huizen leefde
op dee hoek der Heerensteeg, vlak bij de
drukkerij der courant daarachter, wordt
hem thans van Amerikaassohe zijde dank
bare hulde bewezen'voor zijn//waarheids-
zia« eu „rechtvaardigheid» zooals op de
gedenkplaat staat te lezen. Plaatselijke en
akademisohe autoriteiten en veie andere
belangstellenden zijn onder algemesne
leiding van de Maatschappij der Neder-
landsohe Letterkunde, waarrau hij ook lid
was, uïtgenoodigd tot bijwoning der plech
tigheid, waarbij ook de familie Luzao zich
zal laten vertegenwoordigen. Het plan is,
na afloop der rleohighe:d ten huize
van den heer Driessen, een bezoek te
brengen aan de Universiteitsbibliotheek,
waar eene kleine tentoonstelling van Lu-
zao's werken is iugenoht, en aan zjjn
tombe in de Pieterskerk, waarna een
ontvangst zal plaats hebben ten huize van
mevrouw de weduwe Luzao.
Middelburg. Ter aanvulling van on»
niet volledig telegrafisch aangevuld raads-
rerslag diene nog 't volgende
Alwez'g warea de hoeren v. Teylingen,
v. Dunne en Snouok Hurgronje.
Voor de a. s. stemmi ng voor een lid
van den gemeenteraad in district III wordt
tot voorzitter benoemd de heer Sannes,
en voor da herstemming de heer Snouok
Hurgronje.
Tal van reclames van aangeslagenen
in den Hoofdelijken Omslag werden af
gewezen op advies van de commissie;
enkelen werden teruggebracht.
Ten opzichte van dan aanslag van M.
van den Esscbert in de 22e klasse, advi
seerde de meerderheid der oommissie den
aanslag te behoucoD, terwijl de minderheid
voorstelde dien terug te brergen tot de 12e
klasse.
De oommissie adviseerde verder ont
heffing te verleenen aan 5. J. van Meeten,
aangeslagen in de 2e kl.
Over het advies der commissie inzake
do reclame van J. Nierse werd door den
beer De Veer stemming verlangd.
Met 11 tegen 2 stemmen werd conform
dat advies (terugbrenging; vee de 14e naar
de 12c kfosee) besloten. Tegen de heeren
De Veer en Den Bouwmeester.
Hef advies der commissie (handhaving
aanslag 14e klasse A j Van der Wijk) werd
met 8 tegen 5 stemmen verworpen. Voor
stemden de heeren Gratama, Tak, Fruin,
Ermerins en Boogaert.
Op voorstel van den heer De Veer werd
Van der Wijk in de 13e klasse geplaatst.
In zake Van den Essohert werd het
advies der meerderheid van de commissie
aangenomen met 8 tegen 6, de heeren
FruiD, Ermerins, de Rijeke, Heijse en De
Veer.
Overigens wetd conform het advies der
oommissie besloten.
Bij de behandeling van hat voorstel
van B. en W. om wel, en van de finan-
oieele oom missie om niet te verkoopen
voor bouwgrond aan A. Loois o.s. de grond
aan den Blauwendijk, thans in erfpacht
bij de firma Den Bouwmeester, Borsius
en v. d. Leyé, vroeg de heer de Rijcke
hoe 't met die erfpacht zit.
Het komt nameljjk Spr. voor, dat de fir
ma is afgeweken van het contraot. Hij
vraagt oi er geen termen zijn om die erf
pacht te vernietigen in plaats van die te
bestendigen daar er houtloodeen zijn ge
plaatst op de scheepstimmerwerf, het staat
in het contract vau 26 Mei 1854.
De Voorzitter zegt, dat in Maart 1861 er
zoo vervolgans vergunning is verleend tot
het bouwen van loodsen. De heer De Rijcke
zegt, dat speciaal de grond is gegeven veer