NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
'OSIT
Ho. 283 1909.
Vrijdag 3 September
23e Jaargang.
HISTORISCH
irgeit
(CHRISTELIJK-
PEREN
sknecht
ffeclenkanteor.
rststxs
aard
ster,
necht
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JÖNGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'rlJIJ, *e Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
iel burg
je kluis Safe-
per jaar; voor
De voorwaar-
e verkrijgbaar.
TE KOOP
arden van J.
gen.
:enden tot en
nam. 4 uur
rn, beide zoo
partij blikken
>te Kaaru- of
t>Ü
i 11 h e m.
JS,
g e k e r k e.
tegen een
REIJNIERSE
jaihoek,
aingen.
Colynsplaat
anstaande een
burgerpot te
geheelen om
verder voor-
erkzaamheden
hulp van een
en van eene
ior- als bij de
komen,
af van leeftijd
>rden ten spoe-
*eval rddr 12
e.
eene boerderij
ild.
olynsplaat
>er
e 16 jaar, bjj
lijk in dienst
paard kan be-
E, Mr. Smid
rouvr met eene
)t hare reohter-
links zien wij
in 't verschiet
nhoek staan de
rift Inidt: //In
h", (in hoop en
'O-
ïen in Staats-
len 28 April de
door eene he-
■pen van bom-
rerd de vesting
i, dat het kom-
nige barakken
bezetting zich,
iven.
ook de kerke-
1728 verloren,
er den 11 Juni
lesloten, om op
alle ge westen
t huis eene col-
opbouw der
ergen op Zoom
woest welke
opbracht,
eeren der kerk
ioor Willem de
delburgwaar-
ontving van
1750 had te
ding van beide
van die van
orns. Parmen-
s Eliassen voor
it vervolgd.}
4K
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
ws
UITGAVE DLR FIRMA
VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
Tengevolge van de steeds
grooter wordende oplage
van ons blad, verzoeken wij H.H.
Adverteerders de advertentiën zoo
vroeg mogelijk in te zenden; vooral
voor de nummers, die Vrijdags en
Zaterdags verschijnen, gelieve men
te zorgen, dat de annonces jóór 12
nnr in ons bezit zijn, wijl anders
plaatsing in de 1ste editie van dat
nummer niet kan verzekerd worden.
Dfi ADMINISTRATIE.
VLiSSlNÜEN.
De antirevolutionaire oandidaat, die aller
steun verdient bij de a. s. gemeenteraads
verkiezing is de heer
A. X-sTCrSQXT-
Droef gesukkel.
Mat dn wettelijke invaliditeits- en ouder-
domsverzfikering wij zeiden 't reeds
was 't tot hiertoe in ons land een droef ge
sukkel.
Nadat in 1881 en in 1883 het particulier
initiatief vergeefsche pogingen had aange
wend om tot een algemeen pensioenfonds
voor werklieden te gereden werd 15Decem-
her 1885 door den heer fieldt de zaak het
e8rst in de Kamer gebracht De Nederltmd-
sche volksvertegenwoordiging wasechter
nog te zeer beklemd in deengeMzncheater-
theorie van 't laisser faire laisser aller op
maatschappelijk terrein, dan dat het denk
beeld eener wettelijke pensioenregeling
toen ingang kon vinden. December 1881
bracht de onvermoeide strijder voor een
wettelijke pensioenverzekering de zaak op
nieuw ter sprake,en vroeg hij een algemeene
wettelijke en verplichte werklieden verzekering
Van het toenmalig Ministerie Heemskerk Sr.
was evenwel weinig te verwachten.In 1888
was wederom tevergeefs,de hope op 'tMini-
Btwie-Mackay gevestigd.Minister Havelaar
verklaarde zich voorstander eener wette
lijke pensioensverzekering voor Rijkswerk
lieden, maar de algemeene, wettelijke en
verplichte verzekeriog meende hij naar de
toekomst te moeten verschui len.
In 1890 voegde zich bij de heeren Heldt
en Smitt, die tot hiertoe samen voor deze
zaak gestreden hadden,als nieuw kampioen
de heer Borgesius.Jlij drong er bij deRegee-
ring op aan deze zaak ter hand te nemen.
Een gevestigde opinie over de wijze, waar
op de zaak geregeld moest worden, had hij
toen nog niet. Wij schrijven nu 1909.
De heer Borgerins schijnt gedurende die
19 jaar op dit gebied weinig vorderingen te
hebben gemaakt, en weinig meer Jicht in
deze zaak te hebben gekregen, Toen zocht
h\j de oplossing t liefst in de ondersteuning
van het particulier initiatief.
Eindelijk vermeldde de Troonrede van
15 Sept. 1891 van hst Ministerie-Tienho
ven-Tak maatregelen tot verzekering van
het Jot van oude of verminkte werklieden".
De heer Heldt drong bij het begrootings-
debat aan op spoed in verruiling der
regeeringsbelofte. De Regeering verklaarde,
dat^ de beloofde regeling al sedert eenigen
tijd" onderhanden was genomen, December
1983, dus twee jaren later, was evenwel
nog geen enkele bloesem te bekennen, die
vruoht van dezen departementalen arbeid
beloofde.
Den 6en December van ditzelfde jaar
sprak de heer Vermeulen de Trees uit, dat
de op den voorgrond gestelde kiesreoht-
quasttie het verzekerings vraagstuk op den
achtergrond zou dringen. De heeren Heldt
en Gerritsen vroegen met des te meerderen
drang om spoedige nakoming der gegeven
belofte. Het antwoord der Regeering
luidde: „De Regeering zal haar woord
houden ook in dit opzicht". Wat de heer
Vermeulen gevreesd had, geschiedde even
wol. De bekende worsteling van 1894
braoht 't Ministerie van Tienhoven-Tak
ten val, en 't oonservatieve Kabinet van
118 p.
142
189
237
jaar.
-aiJMiiai»MiaewMacTS- MJwgiawiip>ï'aitMBi
Houten-Ro'èll aso het bewind. Van deze
Regeering was niet meer te verkrijger dan
dat de oprichting van een Staatslef rente
bank zou worden voorbereid. Van de zijne
d®r werkli» dan-organisaties werd een
krachtige mha?heweging op touw ge* 4,
en een adre« aan de Kamer gericht, wautin
met kracht van redenen werd betoogd, dut
de werklieden met een StaatslsjfroLtebarik
niet geholpen waren. De zaak kv/am op
nieuw in de Kam ar ter sprake. Da hoer
Harte drong aan op wettelijke ea verplicht.,
verzekering, De Regeering weigerde et a
maal de belofte te geven eener wettelijk
en verpliohte verzekering. Tegelijkertijd
deed zij evenwel een verklaring, die me
reoht algemeen opzien baarde. De Regeering
betuigde, dat blijkens de op het Departement
achtergebleven stukken het vorig Ministerie
met zijn „maatregelen tot verzekering van
het lot van oude en verminkte werhieden
ook niets anders bedoelde dan de oprichting
eener Staatslij/rentebank. Treurig tableau
De Regeering had de werklieden in den
waan gebracht, dat zjj een algemeene,
wettelijke en verpliohte ouderdoms- er<
ongevallen-verzekering zou geven. Zelfs
in December 1893 had zij hem in dien
waan gelaten, terwijl het ontwerp tot
instelling eener Staatslijfrentebank reeds
klaar lag.
De onvermoeide strijder voor de -alge
meene,wettelijke en verplichte verzekering
de heer Heldt, begrijpende,dat ven het con
servatief Kabinet van Houten-Roëll op dit
gebied nie's te verkrijgen was, diende nu
6 Deo. 1894 de volgende motie in; „De
Kamervan oordeel, dat verzekering van het
lot van oude werklieden door een pensioen
stelsel wenschelyk is, verzoekt de Regeering
„te doen onderzoeken, op welke grondslagen
„en op wélke wijze die verzekering zal kunnen
*en zal behooren te worden geregeld''.
Deze motie werd 29 Maart 1895 m 62
tegen 5 stemmen aangenomen,sn als gevolg
daarvan werd 31 Juli 1895 een staatscom
missie ingesteld om het pensioenvraaqsiuk
te onderzosken en voorstellen dienaan
gaande te doen. Juli 1898, dus drie jaren
later, was deze Commissie met haar arbeid
gereed,en verklaarde zich met groote meer
derheid van stemmen vóór verplichte ver
zekering zoowel tegen invaliditeit als tegen
ouderdem.
Inmiddels was in 1897 het kabinet Pier-
son-Borgesius san hel bewind gekomen.
Een half jaar na het verschijnen van het
Rapport der Staatscommissie, in Januari
1899, verklaarde minister Pierson, d»l de
wettelijke en verplichte ouderdom*- en
invaliditeitsverzekering in studie was ge
nomen. Maar 't was een studie zo -dor
einde. 1899 ging vootbij. Het jaar 1900
verstreek. 1901 brak aan. Mei 1901 was
gekomen. Het was vlak voor do verkie
zingen. Eindelijk, vlak voor de stembus
word een voorloopig ontwerp-pensicenwet,
het voorloopig ontwerp-lely, openbaar ge
maakt. In dit voorloopig ontwerp was
eindelijk dan het beginsel eener verplichte
ouderdoms- en invaliditeitspensioneering
neergelegd. Il dit ontwerp waren vijf
loonklassen opgesteld, waarnaar de pre-
miün betaald en de pensioenen genoten
zouden worden.
De le klasse betaalde 20 ets. por week.
3e w
4e
40
"■p.de V 43
De pensioenen zouden naar verhouding
bedragen
ln de le klasse ten hoogste
i»
f®
V 'J 6 'J 2®4
Het ouderdomspensioen zou ingaan op
het 65e jaar. Om op dien leeftijd het villo 1
pensioen bedrag te kunnen genieten, moest
men van zijn 16e jaar af, dit is vijftig j \*r,
zonder tussonenpoozen premie hebben tu
taald, Voor degenen, die den leeftijd vt,n
46 jaar reeds
gelegenheid geopend
ugsteja» e i minium pensioen to genieten,
mits zij 24 ja-jr r d r tnssohenpoozen
wekelijks hun pr. m ën hadden betaald.
Wie bij t inwerking tro-len der wet
den lert van 65 jaar reedc bereikt had,
viel bu.i.i deze wettelijke regeling, en
kreeg niets. Do wacht)'jd ven iavaiidiitife-
ponBioec v ,s rp -Vi; tot 6 jaar gesteld.
De staafsbijérage cis io zaak op gangt»
helpen was o-> twee millioen bepaald.
Heftig was de o> iek, die vooral van
vrijzinnig dein. zijd-: op dit voorontwerp
word uitgeoefend. Vooral weid de onbe
grijpelijkheid vsrn dit voor- ontwerp, dat
uit 293 artikelen bestond, gelaakt. Niet
minder dau alio vijf-o zestig jaren waren
buitaage-tio.en. In 1901 kv.am het Mini-
si erie-Kuyper aan hei bewind, en stelde
dadelijk een wettelijke ou verpliohte ouder
doms- en in validitei t» verzekering in uit
zicht. Door «lierlai oorzaken werd de
indiening in 'l ontwerp echter zeer ver
traagd. Vooreerst bleef 't ontwerp negen
maanden bij den Raai van State. Toen
't kant ou klaar lag, worden echter zoo
danige oijfeis omtrent de invaliditeitsver
zekering bekend, dat 'i gehpele ontwerp
weer moest w rden omgewerkt. Door al
deze vertraging, buiten en tegen den wil
van den ontwjrper, kon het wetsvoorstel
eerst 10 April 1905 worden ingediend.
Maar toea Kre- g men dan ook geen voor
ontwerp, dat in vorm en iuhoud verre
uitstak boven 't ontwe'p-Laly. Vorzeke-
ïingjplioktig wareii vo'gecs dit ontwerp
aller-, die tuinder dan 1 1000 per jaar ver
dienden. Kleine oi dernemers met gelijk
inkomen konden z.o/a vrij willig, zoolang
S'J gean 30 jaar 'ijn, bij deze ver-
sekeiing aauslmten. Wit 70 jaar was kreeg
daleliik reoht op ziju pensioen. Wie vóór
di«rn tij i invaliede werd, evenzoo. Ook
de weduwen der versekeringspliohtige
arbeiders werden in de,e verzekering op
genomen. Zij zouden iu geval van inva
lieiioT' ef op zevenJgja.gan leeftijd reoht
hebben op eeu pensioen van f 104, plus
f 26 voor elk hir.d beneden don leeftijd
van 16 jaar. Oaa op ouderdomsrente aan
spraak te kunnjn maken, moest men 1248
weken, en om op in valièiteitsrente aan
spraak te doen gelden, 150 woken hebben
bijgedragen. Wie zeventig jaar oud was,
kieeg dadelijk een ouderdomspensioen van
f 104 zonder één cent te habben bijge
dragen. De vijf ioonkiassen waren behou
den, maar nu aldus ingedeeld
In de le kl. met een jaarl.van 240 en minder
werd 20 cent per week betaald.
2e kl. m. jaarl. v. 240— 400, 24 ct p. week
3e 400 - 600, 32
4e 600800, 40
i> jj i> 800 1000, 48
De helft der premie zou ten laste der
arbeiders, de andere helft ten laste der
patroons komen Het Rijk zou de voJe
premie voor militairen, de halve premie
voor gevangenen betalen.
Het maximum-pensioen zou bedragen
in de
le klasse 132 60 per jaar, ƒ2.55 per week
2e 159.12 3.06
3e 212.16 4 08
4e 265.20 *5.10
5e
318.24
6.12
ji «vu tooiiiijj r&m 4
hadden bereikt, was de 1
opend om op hun zeven-
De Rifkebfidrage werd voorgesteld op
zes millioen. Men kent den onedelen strijd,
die tegen dit ontwerp werd gemaakt, waar
in de heer Roodhuizen zich met ztin ge
vleugeld woord«Wat heeft een dooie aan
pensioen" hesft berucht gemaakt Zorg
vuldig werd da;trby van de invaliditeits-
pensionee'ing, waarop alles aaukomt, ge
zwegen. Wart wie vo >r zijn zevenstigste
jaar invaliede wurd, zs/fs al werd hij het op
zijn twintigste, kreeg daardoor reeds aan
spraak op i ensiaea. Daarbij werd voort
durend enkel van hot minimum van den
rijksdaalder yer week gerspt- Wederom
wérd echter verzwegev.. dat dit minimum
«lleon gol oor degenen, die heel hun
lever, slec-.tvyf gulden per week hadden
verdiend, en dat derhalve slechts zeer
weinig in dit minimum vielen. De voordoe
len, die dit ontwerp boven 't ontwerp Loly
bood,werden natuurlijk geheel verdonkere
maand. En deze we.ren niet weinige
le. De Rijksbijdrage, ia het voor ont-
vverp-Lely op twee raiiF'oen gesteld, was
nu op zou millioen bspaaid.
2e. Da verzekering, dis ia het voorout-
warp-Lely alleen voor ma: oen gold, zou Lu
ook aan hun vrouwen ten goeclo konea,
wanneer deza invaliede of weduwe warde
3e. Deelden in de voordoeiep dezer ver
zekering ook de ouden van dagen, die bij
inwerkingstelling der wet den bepaalden
ouderdom hadden bereikt.
4e. Was de wachttjjd voor de invaliedea
teruggebracht op 150 weken, terwijl zij, die
geen 150 weken hadden betaald, onder be
paalde voorwaarden rente konden kragen.
5e. Was de opzet vereenvoudigd.
6e. Was het eenige nadeelige verschil,
dat de leeftijd van 65 op 70 jaar was ge
bracht. Maar dit nadeel was slechts een
nadeel in schijn, omdat degene, die op 65-
jarigen leeftijd of zelfs vroeger invaliede
werd, het volle pensioen kon gonietan.
Ge kent echter de uitkomst.
Het ministerie-Kuyper werd ten val ge
bracht. Minister Veegens maakte de inva
liditeitsverzekering los van de ouderdoms-
verzekering. Hij ging heen zonder iets tct
stand te hebben gebracht.
Ware het mir:isterie-Kuyper in 1905 ge
bleven, we hadden nu waarschpnlpk eeu
ouderdoms- en invaliditoitspansioneering
gehad, die ons door het buitenland zou zya
benijd.
2 September 1909.
„Hit Volktegen zijn partijgenoot en.
Het Volk schrijft onder het opschrift
//Gauw een apart hokje" het volgende
Te 's Hertogenbosch is door zestig per
sonen een „R. K. Bond van Esperantisten
in Nederland opgericht.
Dat z(jn nog eens kosmopolieten, die hun
geestdrift voor de nieuwe grenzen wegva
gende wereldta' l uiei beter weten te uiten,
dan door zich terstond in een e'gen goda-
cüensthokje voor de overige wei Adtaalbe-
oefenaars af te grenzen 1
Maar het Vaderland weet evenals andere
Haagsohe bladen te melden
Alhier is opgericht de Socialist# Klubo
Esperantist® Frateoo, naar de oprichters
hopen, de kiem van een Nederlaudschen
Bond van socialistische esperantisten.
Dat zijn nog eens kosmopolisten 1
Nu heb ik den grond gevonden-
In den zomer van het jaar 1866 lag op het
slagveld vnn Königgi ittz een stervend
Pruisisch soldaat. Zjjn einde was aabij.
Zulks werd spoedig opgemerkt door een
katholiek pastoor en zijn kapelaan die op
hun lisfdüïoilen tocht over het afschuwe
lijke doodenveld ook bij hem gekomen wa
ren. Mat een laatste krachtinspanning hief
de soldaat de handen hoog boven zijn hoofd
en wenkte herhaaldelijk. Zeggen kan hij
niet meer "wat h(i wil.
De pastoor schudt bedroefd het hoofd;hi]
kan niet verstaan wat de stervende toch
zao gaarne wil doen begrijpen ook mag hij
zich hier niet langer ophouden immers
er zijn nog zooveren die een woord van
troost noodig nebben hij moet verder.
Ook de kapelaan wil juist verder gaan,
als hij bij het hoefd van den sterrenden
krijgsman een boekje ontdekt.
Dadelijk wordt het hem duidelijkdat is
het waarnaar de stervende zoo zeer ver
langt. Hot boekje lag openhet was aan de
ki achtelooze harden van den soldaat ont
zeilen. De eerste blik van den kapelaan
'alt op het lied van den godzaligen Pastor
Johannes Andross Rothe
Nu heb ik den grond gevonden
Die mijn akker eeuwig houdt,
mot welk lied Pastor Rothe zijn patroon
Graaf Zinzendcrf, op diens verjaardag, den
26 Mei 1721 begroette. Terwijl de kapelaan
met het boekje ia da hard, den stervende
aanziet, .knikt deze bijna onmerkbaar met
het hoofd, zijn krachten waren op ten
tsckon dat de kapelaan moet lezen. Deze
voldoet aanstonds aan dit stille verzoek en
en leest het heerlijke geloofslied van het
begin tot hst siude.Onder het lezen verhel
dert het gelaat yan dea s'r-rvendeen als
Lot lie^. uit is, hseft hy dit leven verlate»
run voor eeuwig iu de heerlijkheid te zijn.
Do kapelaaD drukt den doods do oogen toe,
eu gaal verder. Maar het gezangboekje
steekt hy bij zich. Het heerlyke lied en de
kracht die de ster ven da er uit putte om in
vrede te ontslapen, dat verheerlijkte gelaat
op het met bloed door we akte slagveld had
den een onnitwischbarer indruk op den ka
pelaan gemaakt.
Op zekeren morgen, heel in de vroegte,
werd bij den generaal Erdmann te Bteslau
aangeklopt. Een kapelaan treedt bij hem
binnen met een militair gezangboek in de
hand. Deze verhaalt hoe hy aan het boek
gekomen is, en ten slotte verklaart hy, die
de kracht van het Protestantsch geloof en
den troost dorProtestantsohe liederen heeft
ondervonden ,Protestansch leeraar te willen
worden
En hij is het geworden. Zondagsbode
BIT WE '->KK.S.
Ruzie in het Soc. Dem. kamp.
De Berlijnsohe oorrespondent der liberale
N. Crt. schrijft:
Voor een dag of wat versoheen er een
artikel in het wel is wt ar uiterst radicale
en zeer demooratisjhe Berliner Tagéblatt,
dat den lezer verbasen deed vragen, of
het blad van Mosse naar het kamp der
sooiaal-demooraien was overgaan, totdat
het onderschrift deed zijn, dat niet de
redactie zelf aan hot woord was, maar
Eduard Herusteiu.
»Het opstel bevatte een zeer weinig
mslscho kritiek van de houding der regee
ring in Sljoswijk-Holstein, die bij gelegen
heid van een vergadering te Kiel had doen
blijken van een opvatting der wet op ver
gaderingen en vereenigingen, die inderdaad
niet (e verdedigen is, m zoover als die iu
direoten strijd uiet de bedoelingen van den
wetgever moet heeten.
//Voor de vijanden van Bernstein in het
roode kamp was dit art,'kei een reden om
met vernieuwde en verhevigde woede een
uitval te doen naar den revisionist, die
voor de praktijken der Genossen zoo tee
kenend is, dat daarop wel eens even de
aandacht mag worden gevestigd.
„Het heeft er namelijk alles van alsof
de partijdag die den 12en Septembei in
Leipzig bijeen zal komen, weer een nienw
kettergericht zal worden. De Leipzigtr
Volkszeitung, het vroegere orgaan van
Mehring, die ook nadat deze laatste zijn
medewerking niet meer aan het blad ver
leent, het record van ploertigheid in den
toon der Duitsohe soo.-democratische pers
onbetwist behoudt, viel het eert den revi
sionist aan, die ondanks het besluit van
het Dresdensohe oougres toch in een bour
geois blad schreef.
z/De Vorwdrts, die het eerst gelaten had
bij een kennisneming van het feit, dat het
feit, dat het enfant terrible der partij in
het Tagéblatt had geschreven, heeft sedert
dien ingezien, dat zij het Leipziger zuster-
blad tooh niet alleen de lauweren dezer
ketterjacht kon laten en daarom Bernslein
ter verantwoording geroepen.
//Bernstein zond een verklaring die doet
zien, dat hij zioh niet verplicht acht reken-
sohap te geven aan bet blad over zijn
gedragingen, dat hij echter "gaarne bereid
was tegenover de competente instantie uit
de partij, o. q. de kiesvereniging waartoe
hij behoorde verantwoording &f te leggen.
Tegelijkertijd verzocht hij echter aan het
blad om het artikel in quaostie, dat niet
lar^g is, af ie drukken, opdat de legers van
de Voiw. niet eenzijdig aoudca behoeven
te oo-cieelen. Natuurlijk wie had anders
kunnen verwachten t vond de redactie
geen termen op dit laatste in te gaan. De
omstandigheden, dat Bernstein een deel
