UM
rif
mUVelde,
EID.
No. 273
EUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Kb;
23 Augustus.
23e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
OrtrzichL
Gemengde Beriebten.
Jongelieden
ELOOZE
de Yeld of
ir zijn.
;e verstrekt
jm.
1'
j
voorkomende
V
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. Dr JONC-c VERWEST, te Goes
F. P. DVUU, tf Middelburg.
ÏÏT UK l'KK».
PRIJS DER ADVERTENTIËN
UIT DE PROVINCIE.
elbuvg.
iber a.s.
5ST te Zetten.
>rium,
ten (Betuwe).
JSANG zal
!ir op de Hof-
lewoood door
nge,
In het
OOPEN
erst, Haver,
l, Aardappelen,
Kooien
et terrein door
|en en dagelijks
itigen.
pr veiling zijn
at ore van voor-
lelburg.
GOBS.
n z a k k e n.
m
'5 Cents
>ek, voorafge-
voor de Tafel-
ïen, enz., door
Prijs slechts
Uitgever D.
terdam, en ver-
angst van Post-
Bekwame
inecht,
an werken, by
n g e n.
dienen tot aan
aart 1878, toen
12 35 en 86,
Ier woon bij de
Voorschotenop
an hetwelk hij
dat prof. Elias
iers verblijf had
fde hij daar tot
Leiden voorviel
I/er was een man
heid, doch vau
men, waardoor
hijnlijk belem*
le vele jaren een
ov. Kerkb. v»o
instellingen en
i tot lid van 't
ensoh. In 18o8
het lioht, eene
ng van het boek
wezen des Ciris-
aarde, in 1841,
ave der talen",
nd beoordeeld,
undigen met lof
i rampen van
mystieke nri-
jeer en meer te
ioor hij nd rijn
lander werd van
hij, kort vóór
het lioht deed
„Spiritisme en
tweede eeuw-
gemeente, den
ijer, telde toeD,
ng. de gemeente
er 194 lidmaten,
iath. bevolking
Thans 5000,
m
rvmxziFfm ssa-f
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1.25.
Enkele nummers0,02®.
1TGAVE DER FIRMA
LN AN
21 Augustus 1909.
Voor vischliefhebbers.
Onze voorvaderen hielden van veen
goeden ironk en een harteiijken beet" en
iel la berijmden zij beide in «toegepaste"
pcü tie. Dit een ouden almanak van 1691
wordt overgenomen het vers, dat aan den
voet van de maand-kalenderbladzijden
wordt vermeld
Januarius. IJbooking goet.
In January seyt men wis,
Ybooking op zijn besten is,
Maer seeoker iek noeb liever kaeu
De heylboth roet, en Oabbeljaeu.
Februarius. Tarheth goet.
De Tarru-both praelt in Februaer,
En is dan op syn best in 'l jaer,
Maer Schelvis, Spiering en de Ael,
Zijn op haer best nu al te mael,
Martius. Salm goet.
De Salm is 't êeltste in de Maert,
Vet, root van snee, schoon van staert,
De Braesem smaekt me wonder soet,
Soo oook het joug Lamsbontje doet.
Aprillis. Both goet.
De Both, ee Esselingb en Steur,
Heeft in April de meeste keur,
De Elft die komt mee voor den dagh,
Daer ik veel liever Bout voor magch.
Mayus. Snoeok goet.
De May in 't schoonste van 't geblos,
Versohaft ons snoeok en blanke Poe,
Sohol, Wytingh, vers en delioaet,
Set Vrouwtjes, eet met middelmaet.
Junius (Wiedemaent). Baersgoet.
In Juny is de Baers op 't best
Maer ziet syn vinnetjes n niet quest,
De Tong en Carpers smaken mee,
Den Buysman gaet om haeringh 't zee.
Julius. Haringh goet.
In July smaekt den Grundel sohoon,
Maer eohter Haringh spant de kroon,
Makreel en Ael en Palingh vet,
Die wert niet aen een kant geset.
Augustus. Vooren goet.
Den Vooren in Angnstus smaekt,
De Zeelt wort dan oock niet gelaeokt,
Al is het Visje zwart van vel.
Het Scherretje smaeckt nn oock me wel.
September. Schelvis goet.
September schalt ons Schellevis,
Die blanck en op syn bosten ie,
De Wytingh en de Pieterman,
De oesters komen nn meer an.
October. Kreeften goet.
October geeft ons Creeften goet,
rytoren en Entvogels soet,
Het Snipje, met den nieuwen wijn,
Voor die het heeft heel smaechelyk zijn.
November. Gansengoet.
November, Gansan nu gebraden,
Oock V er kens, en aen 't Beesten slaen
De Vinken, Reyger en Patrijs
Die emaecken nn na d'ouden wijs.
December. Kabeljauw goet.
Deze maand getft geen nadere rijm op de
deugd van genoemden visch, evenmin als
November en October dit gavendaar
speelde »het wild" de baas. Voor recht ver
stand zij opgemerkt, dat Pytoren waar-
Bchijrlyk zijn «Putoren of roerdompen",
een soort moeras - of wazdvopel evenals de
snip. Handekbiai.
Een stem uit het volk over de open
bare school.
W j lezen onder dit opschrift a&n Neder-
landsche Stemmen, nationaal-historisch
weekblad, ontleend, in De Rottet dammer
het volgende artikeltje
Het, standpunt, dat onze party inneemt
in zake het lager onderwjjs, mogen wij
aan onze lezers bekend veronderstellen.
Wij weasohen de maatschappelijke
school (bijzonder onderwijs) regel te
zieD, de overheidssohool (openbaar on- j
derwijs) aanvulling. Dat is een kwestie
van beginsel.
Maar er is oog eene andere redeD,
waarom wij voor de openbare sehoul en
haar invloed beducht zyn. Hot onder
wijs wordt er in toenemende mate ge-
geven door m innen, eigenlijk vaak zelfs
jongelieden, die niet besefien dat zij als
onderwijzer hunne particuliere meeaing
niet hebben te uiten die niet weten of
niet willen begrijpen, dat ieder ambt
den bekleeder daarvan een deel zijner
vrijheid doet inboeten, omdat hij als
ambtenaar objeoiief moet spreken en
handelen. De onderwijzers schijnen over
ket algemeen te weinig ontwikkeld, óm
deze scheiding tussohen persoon en
ambtenaar te maken, en misbruiken
dientengevolge de stelling, die lij inne
men, om propaganda te maken voor
hunne eigen, in den regel allesbehalve
origineele opvattingen.
Daartegenover aarzelt de O verheid met
kracht op te tredeu tegen hare ambte
naren, want dat zijn de openbare on
derwijzers, om heu te nopen zieh op de
school uitsluitend aan hun wettelijke
taak te wijden. Zoo worden door deze
omstandigheden bij het onderwijs aan
kinderen denkbeelden ingeprent, die
door de ouders worden verfoeid en boe
moet men over eene schooi denken,
waarheen ouders met vreeze hunne
kinderen heenzenden, omdat zij walen
dat daar gif wordt toegediend, dat ge
durende het gansohe leven kan nawer
ken 1
Als een staaltje van de onrust die
door de openbare sohool in menig gezin
geboren wordt moge het volgende door
ons ontvangen schrijven van eene vronw
uit de volksklasse in een dorp in
Z.-Holland gelden. Wij hebben het door
interpunctie en betere woordspelling,
wat gemakkelijker leesbaar gemaakt,
met weglating van hetgeen niet ter zake
deed.
S24 Juni.
Mijn jongens gaan op de moer
uitgebreide school voor lager onderwijs
van den heer E. Hebben de sociale on
derwijzers het reoht om de kinderen d.,ar
democratisch te onderwijzen Op den
kleine heeft het geen invloed maar dies
van 12 jaar wel. Na de geboorte van
onze Prinses Juliana heb ik dat go d
op gaan letton, omdat de oudste mij
alles vertelde, andere kinderen hebban
dit mogelijk niet geiaan. Zingen het
Wilhelmus duldde de meester nietk
heb er kennis van gegeven aan (&.n
burgemeester) Daarna kwamen de Oran-
jeverajer op de scholen toen zeiden tie
heer W. en de heer C. «die lied es
hooren in d« prullemand 1Hoort flat
soms op gemeentescholen er zoo b.t>t
Drie dagen later ben ik met dón
oudste vroes op en hij praat zoo
eene met ray. Toon sei hij «moe, oio
Hollanders zijn zulke U kan be
grijpen, da4 ik nu weet, wat voor soort
onderwijzer hij heeft, welke richting het
gesprek ging. „Zoo Arie, zei ik, leg mij
dat eens uit*. »Ja", zei hij, «zij betaion
de inlanders in Indië haast geen oant
voor de rijsten belasting, nou V3el mt er
als wij."
Ik antwoordde hem gauw en wsi«Nu,
Arie, moet je aau je meester zeggen,
als hij zoo'n loou niet eisohte, je mooier
niet zooveel belas'-ing behoefde tebria-
len en dat de Indiërs voor het e rst
van dit jaar belasting betalen, das dat
de meester er zich niet dik over behoeft
te maken, of liever in Italië oncerwijser
moet worden, dan heeft hij het daar mis
schien beter". Eu wat het uitbetalen
betreft, hsb ik den jongen u.tgelegd,
dat dat meeBt maatschappijen sijn, die
wel is waar ruime winst opleveren
maar ook het tegenovergestelde groote
sohade Ziet U eens, is dai aohtiog
inboezemen voor onzen naasten of dege-
5 «WO
non die over ors gesteld zijn fis dut nu
de dank van den beer W., die nogal
opgevoed is door rU Rijkskweekschool,
leeren en eten toe Nu verleden week
loeren sij da j»art*lion overboord wer
den zij niet, oe meester moet hen goed
hat kiezen uitleggenEen dag later
worden sij overhoord en er komt in
voor her jaartal, dat de Koningin met
Prins Hendrik is gehuwd. Nu zegt hun
meester: W at kan mij het schelen, of
sij getrouwd is of Biet". Verschrikkelijke
minachting 1 Nu vertelt hij mij direct
alles wat grievend is, omdat zij er thuis
met in voorgegaan ('worden), dooh
anderen zijn er vatbaar voorEn daar
de socialisten hun best doen om kinderen
te ontwikkelen, mogen wjj er wel aan
denken het soo slecht voor een kind is.
(Zij vertelt dan o. a. dat een vriendje
van haar jongen van zijn moeder de bood
schap had medegekregen om te zeggen
//lk ben blij ik sociaal democraat beu").
Welk eene ergernis en ook welk een
angst spreekt er uit dezen ongekunstel-
den brief. Er dreigt gevaar voor hare
kindereu en zij kan het niet ontgaan,
omdat zij onvermogend is en se dus
niet op eene bijzondere sehool kan
plaatsen 1 Zoo zijn de armen overge
leverd aan de radicale en socialistischs
onderwijzers, die zioh beijveren minach
ting en laatdunkendheid in het kinder
lijk gemoed te zaaien en hunne leer
lingen op te zetten tegen het gezag.
En dan moeten die kleuters reeds
vroegtijdig leeren, wat het heet «kiezer"
te sijn I
Met ZHlke voorbeelden voor zioh, kan
men zioh waar lijk niet meer warm maken
voor de Overbeidssehool als de ideale
„volksschool". Wij laten het ffpal staan"
daarvoor dan ook gaarne over aan hen,
voor wie geea middel ondeugdelijk is,
als het nat-*r strekken kan om propa.
ganaa te maken voor een bepaald poli
tiek beginsel.
Dat da //Cnristelijke" partijen in hun
strijd voor het bjjzorder onderwijs ook
bij anderen steun vinden, is in niet
geringe mate te dankenaan de
voorstanders der openbare school, die
weigeran vï niet durven op te treden
tegen het ^edoe v»a scor vela onder
wijzers.
Creta.
Uit de Triegammac in ons vorig no.
blijkt dst slles nog goed afgcloopen is.
Wat verbs'».;i wordt 'u a eeu opgewonden
menigte dit ie Grieksone slag nog even
Leeseh eu oen g -esóeDjke die de vlag
deed inh» c. is nog dcchts een kkiae
aabcwegm jovaest, Maar feitelijk is nu
do «aak w* g-iiond.
De nota vo 'Griekenland heeft Turkije
bevredigd, Ork sen!a zal zich geheel
houden sar. u- »e teherinonëe mogendheden,
en er zieh vta jnthoud:o do bewegingen
in Crete, oau j moea gen. En Turkije,
dat gebruik mn'ca?:sd vno de onhandigheid
der mogend at' om hunne troepen van
Greta terug ramen, legen Griekenland
een groot™ mond had opgezet, kan nu
wei niet aar er;: doen dan zich met dit
antwoord tevrecien toon«n.
Ea zoo hebben dan vu Turken Griek,
ten Bunsohcu/roa van de nor beschermende
mogeadhecec, b fi®n >i*ï r^ohodden viag-
gesiok op h Geoeapi.cohï fort, malkaar
den zoen gegeven.
Ook in sa»'» MaoecL zegde Grieken
land de «tip C-.0 oi.fhou g toe. De boycoN
eommisBies hobben hivrop den boyoot
algemeen opgeheven.
Dus weer een oorlogsgevaar afgewend.
Zweden.
De staking breidt ziob niet te zeer uit
eer varmiodert zij. Toch omvat zij nog
eiroa driehonderdduizend werklieden en
beambten.
°P. 't. verkeer heeft zij eohter geen al
te schadelijken invloed. Over 't geheele
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 "ent.
laad loopan slechts 15 personentreinen en
200 goederentreinen minder, dar. anders.
Onberekenbaar ia echter de onzichtbare
schade door deze werklooshoid van 800
dukend nijveren, zes weken lang. aange
richt. En men hoopt dan ook dat spoedig
onderhandelingen zullen worden aange
knoopt tot oplossing der qaaestie.
Het bestuur van den niet-sooialistisohen
Zweedschen Arbeidersbond, heeft trouwonB
eon rondschrijven aan de leden verzonden,
waarin wordt gezegd dat de algemeene
staking zulk een loop heeft genomen, dat
het bestuur haar niet meer kan goedkeuren,
waarom het de leden aanspoort, om. waar
zulks mogelijk is, op 28 dezer den arbeid
te hervatten.
Uit Philippine bericht men ons dat,
toen Donderdagmiddag De Neuf en zijne
kinderen te huis kwamen aan het station
Bouehaute, zij hun vrouw en moeder aan
een stoel in de huiskamer vastgebonden
vonden met een prop in den mond, terwijl
alles over hoep lag. Nadat de vronw uit
hare netelige positie verlost was, vertelde
zij, dat twee mannen, haar onbekend, al
het geld hadden gestolen. (Af. Ct.)
Te Boschkapelle voeden Woens
dag namiddag een paar jongetjes van een
jaar of zeven een doosje lucifers en giugeD
duarop een vuurtje stoken op de boerderij
van den heer A. Mangnus. Een groote
schelf stroo vloog in brand. Gelukkig was
de brandweer spoedig ter plaatse, dooh
moest toch enkele uren hard werken cm
hot wagenhuis, dat op een paar meters
afstand van den schelf stond, en de daar
achter staande schuur te behouden. De
stapel stroo verbrandde geheel. (M. Ct.)
Te Hontenisse, een gemeente van
4998 zielen, waren verleden week 50 lote-
lingente Asel met 4804 zielen 52en te
Goes met 7566 zielen, slechts 55. Te Ter-
neuzen met 9568 zielen, slechts 54
Drie memchen verpletterd.
Gisteronmorgen kwam op de Mooksche
Bisn, onder Heumen, een kar, toebehoo-
rende aan Th. Jansen te Groesbeek, waarop
zich tevens bevonden diens zoon en knecht
A. Hulsman, kwam door het schichtig wor
den van het paard in botsing met ean der
autobussen van de 'yn NijmegenGennep,
ac ct het noodlot! ig gevolg dat do drie inzit
tonden ven de kar vision en door do wielen
van de auto verpletterd werden. Een oog-
g ituiga bericht, dat da schriel geheel aan
den voerman lag, die te grrot vertrouwen
staid® in zijn paard dat naar hij meende
voor de auto niet bang was. De chauffeur
waarschuwde en matigde zijn gang. Hot
pnard wsrd echter schichtig on sprong
achteruit, zoodat de wagen tegen de auto
bus aankwam en do inzittenden erzfge-
el .ngerd werden. Alle drie kwamen ze op
óf a plek terecht, zoodat ze door een wiel
overreden zijn. Het ongeluk had ach in een
minimum van tijd afgespeeld.
fergif iging
Eergisterenavond omstreeks elf uur sijn
in het gezin vsn den bootwerker C. Korte-
laud, aan de Atjehstraat 15 te Rotterdam,
vier dochtertjes plotseling ziek geworden.
Z vertoonden brakingen en klaagden over
hevige krampen. Gisterenmorgen 5 uur is
de 9-jarige Jacoba gestorven an om 7 uur
t'; anderhalf jarige Adrians en de alf jarige
Louise, 's Middags 4 uur stierf de 4 jarigs
Cornelia, terwijl de 6-jarige Jacobns onder
enstige verschijnselen van der z rif den
aard naar het Ziekenhuis gebracht werd.
Waarschijnlijk heeft men hier t® doen met
een geval van vergiftiging, ontstaan tenge
volge van het eten van zuurtjes. De kinda
ren hadden namelijk dit snoepgoed in de
buurt in een winkeltje gehafli- By een
grossier te Rcttterdam zyn in beslag ge
nomen 1400 dcozen mat zuurtjes, waarop
als merk stond: «Victrix Poetscrême",
wrike afkomstig waran uit aen fabriek te
's-Hertogenbosch. Overal in de stad wor
den steeds meer doosjes met het verdachte
snoepgoed door de politic in beslag geno
men. Ze zyn voorloopig op de politiebn-
rsanx gedeponeerd. De lijken van de vier
overleden dochtertje® werden voor de ge
rechtelijke schouwing naar het ziekenbnis
overgebracht.
De Middenstandstentoonstelling.
Naar we vernemen, kan de Middenstands-
tentoonstelling financiëel geslaagd ge
noemd worden. De kosten zyn gedekthet
waarborgfonds zal niet behoeven te worden
aangesproken «h waarschijulyk zal de reke
ning met een batig slot eindigen. H.
Onrust voor niets/
Men meldt uit Barneveld:
Donderdag kwamen een ijftiental onder
wijzers uit Westfalen (Duitsohland), die
een voetreis door Nederland maken, door
ons dorp trekken. Toen de heeren het
onder deze gemeente gelegen Briellardsohe
Bosch bereikt hadden, achtten «ij dien dag
ver genoeg te hebben gewandeld. Fluks
werd een tent, waarvoor zij alle materialen
bij zioh hebben, geplaatst en weldra strek
ten zij hun moede ledematen uit om den
slaap des reoht vaardigen te slapen. Eeniga
bewoners dier streken evenwel, die de
toebereidselen der wandelaars, die sij in
voor hen onbekende klanken hoorden
spreken en die er met hun gedeeltelijk
bloote beenen en hun door de zon gebruind
gelaat ietwat Oostersoh uitzagen, met on
rust hadden aangezien, spoedden zioh naar
de politie, met de ijoodsohap, dat blijk
baar een troap zigeuners in hun nabijheid
verblijf hielden, met vezoek natuurlijk
«deze bende* even te komen arresteeren*
Ter plaatse aangekomen, zag de politie
direot, dat men zioh onnoodig ongerust
had gemaakt, waarna ook de buurtbe
woners zelf zachtjesaan begrepen, dat zij
van de vreemde gasten niets te vreezen
hadden.
Vrijdag 3 September a. s. zal te
Amsterdam het huwelijk voltrokken
worden tussohen den heer J. Kittger, theol.
oaud. aan de Vrije Universiteit, beroepen
predikant bij de gereformeerde kerk te
Silvolde-Gendringen, en mej. Anna Sarah
Heemskerk, dochter van rar. Th. Heems
kerk, minister van Rinoenl. Zaken.
(Een andere dochter van den minister
huwde met een broeder van genoemden
predikant, wiens oudere broeder bet vorige
jaar omkwam bij de ramp ran de «Berlin*.)
(Vad.)
D* last van woonwagens.
Gieternacht heeft feu huize van den
landbouwer van den Bosch, onder Lun-
teren, een brutale dicf-Ul met inbraak
plaats gehad. Door eesige ijzeren spylen
tv verbuigen, heeft raen zieh door een
raampje toegang tot dea kelder weten te
verschaffen, waaruit onge veer 200 eieren,
6 kasen en een groote hoeveelheid spek
ontvreemd sijn. Vermoedelijk is de diefstal
gepleegd door bewoners ran reiswagens,
die waaraehijolijk een of meer kinderen
door de kleine opening n»<ar binnen heb
ben gestuurd.
Propaganda voor ons land.
Een onzer lezers schrijft ons over een
poging om ons laud in het buitenland
bekend te doen worden, die beter werkt
dan pi entbriefkaarten en reisbeschrijvingen.
De heer B. B. Cats ui De Bildt, die
tijdens de Julianafeesten een reis door
Zeeland maakte, en daar verschillende
asrdige opnemen deed, heeft in Tcdfnau-
berg in Sohwarzwabi geheel belangeloos,
een voordracht met lichtbeelden gehouden
over de feesten in Zeelend, Zeeuwsohe
zeden en gewoonten, visol vangst, bijen
teelt, veeteelt en zaaddorcohen. De leven
dige, aangsnaase wijze waarop hij over
Sriland wist te vertellen, en de vertooning
der fraaie, door bom persoonlijk vervaar
digde lichtbeelden, hadden eon buitenge
meen succes Zelfs kwam men met rijtuigen
®n auto's uit het 406 M. leger gelegen dal
van Todtnau, o® deze iezin bij te wonen.
De netto opbrengst,plm.80 Hark werd voor
liefdadige doeleindes bestemd, zoodat deze
avond in tweeërlei richting zeer zeker
nuttig heeft gewerkt. (Hbl)
