Orpola
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Maandag 16 Augustus,
23e Jaargang.
!R, Goes.
[enwagen
te hunr,
HISTORISCH
lts Klavers.
baard,
Meid
id el bury
ledereen
rden, bij D.
endskerke.
IR
uenbuizen,
koop,
»p
Merrapre,
ÏP~
leeht
necht
GHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONCE-VERWEST, te Goes
F. P. DVü!J, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Snippers uit de oude doos.
UIT m PROVINCIE.
THEODOaUS 8AEL.
hulsmoeders,
tot koopen.
Middelburg
iethodes om
kmueu «po-
iakbl]
rgr,
s t e p r jj z e n
"Ulf.
Test wal.
el E 93, Gk/es.
R
5RHOÜD,
Westkapelle.
bg W. VAN
de.
te koop, bij
Lggekerke.
IOÜT, V11 li
jp
pn a/h Bureau
letter O.
|ten
I, A. DINGE-
:eur uit twee,
L. CLARISSE
bij J. MAAS,
|d d e 1 b u r g.
jen 15 Sept.
lecht
I, Brood-, Be-
lr, S e r o o s-
gd bij J. F.
rkkerij te Zie
itober
lie goed kan
3BE, Mid-
hctober
en een
Is k e r k e.
SRGEM Jz.;
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri.s per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DLR FIRMA
IiN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
15 Augustus 1909
Wjj lezen in Het Centrum
Haar eigen vonnis geitreken.
De schitterende overwinning van mr.
Do Vries heeft vooral de vrijzinnig-demo
cratische en sooialistisohe bladen in felleD
tcorn doen ontvlammen.
Van beide lijden brandt men hevig los
op de „lauwe" liberalen en vrijzinnigen,
die geweigerd hebben mee te doen aan
de oampagne tegen deD bekwamen anti
revolutionair.
Het sociaal-democratisch hoofdorgaan
tiert natuurlijk 'thardst; maar ook Land
en Volk laat xioh niet onbetuigd en geeft
met name vinnig af op het Handelsblad.
Merkwaardig is overigens hoe dit orgaan
Land en Volk) de ook door baar gevoerde
aotie tegen mr. De Vries, xelve afkeurt.
Verzekerend, dat deie heer blijkbaar
rekent op lijn herbenoeming tot wethouder,
sobrijtt de redactie
„Wij moeten er toch op wijien, dat
hierdoor een element in de verkiezingen
is gebracht, waaraan geen uitbreiding moet
worden gegeven. De kiezers kiezen raads
leden, de raad benoemt uit zijn midden de
wethouders.»
Maar in den aanvang van hetzelfde arti
keltje leest men
«Het heeft aan de krachtige aotie van
hen, die meenen, dat de belangen van bet
openbaar onderwijs bij een antirevolutio
nair wethouder, bij een prinoipieelen tegen
stander alzoo van de openbare sohoo), niet
veilig zijn, niet mogen gelukken mr. S.
de Vries Czn. buiten den Amsterdamsohen
raad te houden."
Men stelde dus van de zzde van L. en V.
wel degelijk het wethouderschap van mr.
De Vries voorop, maakte dat tot inzet van
den strijd, en bracht aldus een elemet in
de verkiezingen, «waaraan geen uitbrei
ding moet worden gegeven.c
De redaetie van Land en fe'k velt haar
eigen vonnis en dat harer geestverwanten.
Een bekentenis.
Een merkwaardige bekentenis doet, in
verband met het resultaat dec bovenbe
sproken Raadsverkiezing, ook bat Volk.
Na eerst danig, en wel wat ondankbaar,
op de liberalen, althans op ht t ».J;m Vijn-
liberaüsme", gescholden te hebben, tracht
het blad den jammerlijken a ihtei uitgang
van het sooiaal-democratisch stemmen-
oijler te verklaren an schrijft
33i
F EÜILLETON.
rwest Goes.
DOOK
SCALDIS.
Vrouwepolder.
Wat den naamsoorsprong dezer gemeente
aangaat, werd zij oorspronkelijk genoemd:
Onze Lieve Vrouw in den Polder, of bij
verkorting slechtsde Polder De naam is
afkomstig van eene voormaals alhier ge
stichte kerkOnze Lieve Vrouwe Kerk
genoemd.
De polder is z.er cud; hij werd in
1340 ingedijkt door Wolfaart van Borsele
en kort daarna werd er, bij vergunning
van Paus Clemens F en Johan IV, bisschop
van Utrecht, eene paroohieketk gebouwd.
In die kerk werd er in de Roomsohe
tijden een geschilderd tafereel bewaard
voorstellende een Maria-beeld, 't welk veel
wonderen deed en op den dag van Onze
Vrouwe-Hemelvaart(15 Augs.) s'af'gron
dom de kerk en den gansohen polder,
onder een grooten toeloop van geloovigen,
werd rondgedragen.
Laten wij, omtrent de overlevering van
dit schilderij, onzen ouden Reigersberg
hoeren verteilen: «Kortsdaerna" (n m.ui
de stichting der kerk) zegt hij «was een
devoot persoon, aemnerokende de armoede
van deser Kercke ende dat se de magt
j»et en hadt om eenighe oostel jke Beelden
e doen maeoken, heeft gebrooht een bor-
eken oft tafereelken tot een sohilders-
nuJs binnen Middtlborch, begerende dat
Onze kandidaat kreeg 187 stemmen
bij de raadsverkiezing op 10 Juli was dat
aantal 622. Schijnbaar een ontzettende
achteruitgang dus; maar op 10Juli ston
den togene er de klerikalen geea vrijzin
nige kandidaten. Bij de Kamerverkiezing
op 11 Juni kreeg Gerhard 402 stemmen;
toen waren de beide andere kzndidaten
de aartskonservatieven De Beaufort en
Verkouteren, Thans voerden Vooruitgang
en Vrijz. Dein. Bood een intensieve aktie
in het distriktvanwege Vooruitgang wa
ren Zaterdagavond al 2400 kieners „be
zocht", en 2000 stonden nog voor een
bezoek op de nominatie.
Deze arbeid leverde 563 siemmeD. De
vrijzinnig-demokraten, verkiezingspartij als
geen andere, brachten het tot 779, od als
men daarbij nog in aanmerking neemt vat
vanwege de klerikalen is gepresteerd, dsn
moet men haast gelooven, dat ieder sn
de 5600 kiezers van VI minstens twee
maal door voorstanders van de burgerlijke
partijen »bezooht« is, terwijl onzerzijds zoo
goed als niets geschiedde.
Want dit is een verschijnsel, waarover
degenen die aan onze partij verwijten,
maar al te veel een verkiezingsparijj te
zijn, wel eens mogen nadenkenvoor
deze verkiezing hebben de Amsterdamsohe
pariijgeneoten nagenoeg geen hnnd ut-
gestoken.
Duidelijker bekentenis, dat de sociaal
democraten het bij een verkiezing van
kunst- en vliegwerk moeten hebben en
slechts een dragelijk aantal kiezers op de
been kunnen brengen, wanneer zij door
huisbezoek, mooie praatjes etc., vele bij-
loopers aan 't lijntje weten te krijgen, is
wel niet mogelijk.
De stemmen op een sooialistisoben j:\-j-
didaat uitgebracht komen dit is ook au
weer gebleken voor verreweg bet
grootste gedeelte van m'et-Booialiotea.
Het aantal dergenoD, die spontaan jn
louter uit begiuseldrang op sooiaal-dcnn-
oraten stemmen, is slechts zeer geril*3.
De kleine Laurens, een jongen van tien
jaren, hoorde, dat zijn mooder rekening; a
betaalde. Toen Dam hij een stuk papier n
sobreef daarop
Aan Moeder van Laurens.
Voor dat ik kolen heb gebaald
6 keer 30 2;s.
men daerin een Beeldeken van Maria schil
deren souds".
n't Is ghebevt niet lange daernae, dif
fer een joagel.aek ten huyse van don
voorss. Schilder gheoomen is, vraeghenoe
den Meester user werok, waerop die mees
ter seyde, dat hy niet sonderlinex e
wereken en hadde op dat pas, dan te sehli-
deren een Mariën-Beeldeken in een Tfifo-
reelken, 't welok den Meesier den jongu-
linok ghewesen heeft."
«Ende die jorgelicck is boven op oen
solder gegaen en heeft dit Beeldeken v»n
Maria volmaekt, 't welok men nog op dun
dag van huyden in de Polderse Kercfce
sien mag."
«Als 't tijt was om te eten, heeft die
Meester den jongelinak af doei roepen
om te ocmeD eten, maer hoe men riep en
hoe men sooht, men en vont den joa-.-'d-
linok niet, nog men hoorde er noyt v a
waer by vervaren was. Die Meester, sievte
nae 't Tafereelken, hoe oae het gemaeeaS
was, vont al perfeotelyokon volmaeck
gbelykt op de» daoh van huyden in dcc
Polder staet, wseraf dia Meester met aila
sya huysgesinue zeer verwonderd was."
„Soo is 't ghebeurt dat deso persoon
die 't Tafereelken ten huyse van doa
Sohilder gebragc hadde, isoomen vraeS 1
nae dit Tafereelken oit ghesohildert en'e
grmaeokt sou mogen wesen. So heeft die
Sohilder deBe» persoon al gesegt gelykr
gebeurt was. Eode gemerokt dat die SoLd-
der daer gheuen loon afgegeven en hadde,
soo en wille by daer oook niet af hebben,
meynende datter deur die ghehtugenisse
Godts gesohildert was, ende by miraoale
Veel keeien houtjes gehaald uit
de schuur 30 ots.
Twee boodschappen gedaan 20 ets.
Voor dat ik ben een lieve en brave
jongen 10 ots.
Samen 90 ets.
De moeder nam de rekening en zei niets.
Den volgenden dag vond Laurens naast
ziju bord op tafel liggen 90 ots. en daarbij
een rekening:
Aan Laurens van Moeder.
Voor zjjn gelukkig tehuis Niets.
Voor zijn goed en gezond eten Niets.
Voor liefderijke verpleging in ziekte Niets.
Voor reparatie van zijn kleeren Niets.
Voor dat moeder heeft gewaakt,
gebeden en goed voor hem is
geweest. Niets.
SamenNiemendal.
Laurens had al blij hst geld in den zak
gestoken, zonder nog de rekening van
ziju moeder ingezien te hebben. Maar toen
hij die had gelezen, kreeg hij een k'eur ei
vervolgens kwamen er tranen in zijn oogen.
Hij liep naar zijn moeder, gaf haar het
geld en sloeg snikkend de armen om haar
hals en zeide«Ik was zonder gedachten,
toen ik die rekening sahreef. Ooh mpeder
liel vergeet het mij«Ja mijn kind, osaar
leer nu waardeeren wui gij hebt en denk
niet altijd en» heigeen er te kort." «Gij
hebt moeders liefde en da goedheid van
andere raensehen Maar, taxeer nu je eigen
doeu niet h h3 ;>g, waci ontbreekt de
dankbaarheid en die is het zonnetje van
ons leven." Zondagsbode.
De Stichtsche Courant deelt omtrent den
nieuwen mini tor van koloniën het vol
gende mede
„Jan F.endrikdë Was! Malefijt werd den
31en Jaauari 1852 geeoren te Overvcen.
Ns aanvankelijk ver het onderwijs te
zijn opgeleid, moest ti:j dit wegens ge
zondheidsredenen verlaten en werd toen
geplaatst op de gemeente-secretarie in
zijne geboorteplaats.
Ter oorsake van de geringe vooruit-
zvohten die in r e dipn voor persanen
van antirevolutie <aire overtuiging aan die
loopbaan wuea verbosden, verliet hii die
eahter reeds u betrek*; lij ken koi tea tijd
en werd compagnon in ien zeepfabriek te
Zeist. Daar we n hij va Augustus 1884
tot lid van dei gemeenteraad gekozenen
volbragt, Ende die Sohilder heeft dien
persoon dat Taftieelkon gheleveit,'t wel-
oke met greo ar vera ende reverentie in
da Keroke van den Polder gsbrrgt wert."
Tot zoover vs.ar Reigersberg. De zee
varenden vf'.n Spanje, Portugal, Frankrijk
eu Engeland bt oohten dit beeld dikwijls.
Zelfs hebben keizer Sigismund en hertog
Willem van Beieren, gia^f van Zeeland in
1416 ea hertog Flips in 1437 aaar deze
kerk een bede re»rt gr-daan.
Gargen zegt lr> *gn Waloh. Arcadia",
waarn hij eet p'Uatsje van de schilderij
geeft, dat hertog Filips '?eo te Middelburg
zijnde, oen devotie-toom i;>.ardekerkonder-
r<a«u en «eene kee 0 offerde van meer dan
hondert ponden zw ?ar", Ami den beelden
storm is dit st.hvd ijtje tjmapt.fletkwam
Uier in h»no« a van der baiiuw van Veere,
de. Koning, a der wier* erven het in het
midden der 18. eeuw neg berustte. Van het
U-ere lot ven tetse vs is niets meer bekend.
Tot de geme mie Vrouwepolder behoorden
ook vroeger de vm aohtn Zandijk buiten
en Schellach. Het vorst is niets moer dan
h' t gedeelte dier baeriijeheid 't welk niet
onder het grondgebied van Veere behoort,
Schellach,wurr-n'i Smallegange eene afbeel
ding geelt, we" '-er ijds enn kerkdorpje, dat
nog bestond i« den tijd der Spaansohe
onlusten, maar het dorpji zeer gering, telde,
volgens van der Aa in 1580 slechts 15 hui-
*'?n.Smallegange L-aft rog stukken muur
vau de kerk gezien.dooh 'hans kan men ons
nog sleohts de begr '«fplaats aanwijzen.
Komen wij in net eenvoudige dorpje,
twee uren noord van Middelburg gelegen,
dan is er, behalve de kerk, niets bijzonders
fii
in 1887 als zoodanig herbenoemd. In April
1890 werd hij als burgemeester geplaatst
aan het hooid der gemeenten Westbroek
en AohttienhoveD, welke betrekking hij
tot de laatste helft van 1903 vervulde.
In 1892 nam hij zitting in de Provinciale
Staten van Utrecht voor het kiesdistrict
Breukelen, voer welk district hij bij de
verkiezingen in Jnoi 1897 ook naar de
Tweede Kamer der Staten-Generaal werd
afgevaardigd.
In 1901, 1905 en 1909 werd hij als
Kamerlid herkozea, de laatste maal bij
enkele oandida&'stelliog.
Sedert 1903 is hij lid van het College
vau Gedeputeerde Staten van Utrecht.
In 1902 werd hij benoemd tot lid vaD
bei College van Bijstand bedoeld in art.
35 der Woningwet.
In de Kamer toonde hij altijd zeer veel
belangstelling in Koloniale aangelegen
heden en in 19'5 werd hij, op voerdraoht
van Minister Fuok, benoemd tot Curator
der Indische Bestuursaoademie te 's Gra-
venhage".
Wij voegen hieraan toe dat onze mede-
deeling onjuist is als zou minister Iden-
burg nu reeds benoemd zijn tot gouver
neur-generaal ven Nederl. Indig.
Het uithangbord.
De hertogin van Cumberland stapte eena
in een dorpslogement af, dat „De Gouden
G.'.ns" op het uithangbord voerde. Zij bleef
er slechts éen dag en moeat, ofschoon zij
geene groove verteringen had gemaakt, een
aanzienlijke som betalen.
Na het voidoen der rekening, zeide zij tot
dea logementhouder„Wanneer gij be
geert dat ik op mijn terugreis weder bij u
zal afstappen, dan moet gij mij niet voor
uw uithangbord aanzien".
Ylisslngen In de Vrijdag gehouden
gemeenteraadszitting zijn boncemd tot tij
delijke leeraren aan do burgeravondschool
in rechtlijnig teekenen d9 heeren J. A. van
Diereadonk, A. T. Elants en W. P. Edelman
en in natuur- en werktuigkunde de heer L.
H' aselfalttot tijdelijk leeraar ia de wis
kunde san die school do heer Jaspers en
to.; tijdelijk leeraar in het handteekenen de
heer J. C. Njjland. Verder aan de avond
school voor handwerkslieden tot tjjdeljjke
voor ons op te merken.
Het door ons genoemde oude Roomsohe
bedehuis werd eindelijk róo bouwvallig, dat
mso in 1622 besloot het tegenwoordige
gebouw te stichten, 't welk in hot volgende
jaar voltooid werd.
Vroeger hing er in deze kerk een stuk
van een balk, 't welk op Zondagnamiddag
20 Juli 1783, onder da goasdienstoefeniDg,
door den bliksem uit het dak werd
gaf lagen, zouder iemand te k wetsen. Alleen
werd oen der ouderlingen door den schrik
be sngen, dooh herstelde spoedig.
Do nieuwe Psalmberijming werd alhier
ingevoerd den 13 Nov. 1774 door da. Van
Ei.nw gen met Ps. 92:2. Gelijk op vele
plratsen in Zeeland ontmoette ook te Vrou
wepolder deze nieuwere zangwijze hevigen
tegenstand.
Voor deze gelegenheid was door den
Prins van Oranje als Heer dezer plaats voor
df. bijzondere gestoelten in de kerk, alsme
de voor den voorlezer en den predikstoel
het vereisohte getal nieuwe Psalmboeken
ten geschenke gegeven. Eene betrekkelijk
nieuwe predikantswoning ontmoeten wjj
hier ookzjj werd aanbesteed den 17 Maart
1877 en werd aannemer van 't werk J. Pas
tenier van Domburg voor 8080 gld.
Van het overgaan tot de Reformatie te
dezer plaatse vernemen wij nietadit zal
ook hier wel, als op zoovele plattelands
plaatsen, een gewoon verloop hebben ge
had.
Da gemeente was in den baginne zeer
klein, wat dan ook wel de reden zal geweest
zjjn, dat de 17e eeuw eenige jaren moest
leeraren in bouwkundig vakteekenen de
heeren A. Dekker, P. D. Dijkstra en werk
tuigkundig vakteekenen de heer G. H. Vij
genboom en in natuur- en werktuigkunde
en stoomwerktuigen de heer L. Heaselfelt
en tot definitef leeraar in boekhouden de
heer J. J. Vis. Tevena z\ju benoemd tot
tijdelijk keurmeester by de plaatselijke be
lastingen de heer L. C. de Rijcketot lid
der commissie tot weriug van schoolver
zuim de heer G. Jurrij tot lid der oommis
sie van toezicht op het middelbaar onder
wijs de heer L. K. J. van Waveren, aftr. lid;
tot onderwijzeres aan school C mej. T. J.
Braat te Middelburgtot onderwijzer aan
school D de heer A. Frelier te Leerdam.
Zooals wij reeds vroeger gemeld heb-
iien zijn de rijkskeuringen voor dekheng
sten voor Zeelend bepaald op7 September
te Oostburg8 September te Middelburg
9 September te Hulst10 September v. m.
te Kattendjjken. m. te Cortgene11 Sep
tember v. m. te Zierikzeen. m. te St Maar-
fensdijk.
-- Naar men ons meldt heeft de firma
Barger en Co., te 's Graven hage; die in 1908
aan de bestaren van de verschillende ge
meenten in Zuid-Beveland een voorloopige
concessie had aangevraagd voor het exploi-
teeren van een eleetriecbe tram, verklaard
van dit voornemen af te zien. M. C.
Te Hoedekenskerke werd dezer
dagen de werkman D. L bezig met het los
sen van een griutschip aan den Biezeling-
ache haven, door een zonnesteek getroffen.
Ofschoon de man ernstig leed, is zijn toe
stand thans bevredigend.
Philippine. Dank het gunstig weder
neemt de handel in Zeeuwsche mosselen,
vooral met België zter toe. In de laatste
acht dagen werden van hier pe> spoor naar
België en Frankrijk gezo. den 4175 balen
mosselen tegen 5 k 6</t frv k per baal naar
kwaliteit Aan de haven werden doorNeder-
landscho en Belgische venters opgekocht
4250 H. L. mosselen. Ongeveer 225 ton
Zaeuwsch mosselzaad werden verhandeld
togen f 1,40 k i 1,55 per ton In broed uit de
Zuiderzee ging niets om. Garnalen golden
f 2*70 A f 2,90 per mand.Er werden 19 man
den naar het buitenland verzonden.
Vlissingen. De 11 jarige D., weine
gisteren hier zoek was is tegen den avond
teruggevonden in de Cly v°rstraat. Hij had
den nacht in een portaal van een der hm zen
aan de Badhuisstraat doorgebracht.
verloopen eer er een vaste leeraar beroe
pen werd. Als zoodanig iuooren wjj het
eerst vernoemen
In Zél. 111. wordt het v? - mooden uitge
sproken, dat de familie Sa il afkwam van
den Engelschman William Sael, die in het
beleg van Zierikzeein 1575, vermeld wordt
als een zeer ervaren constr del, of meester
van het geschut, bjj den Vice-Admiraal
Hollaer.
Waarschijnlijk is zulks het geval niet,
daar de heer Kesteloo nit let poorterboek
van Arnemuiden, meedeelt, dat sioh aldaar
in Juli 1586 vestigde Claei Sasten in het
volgende jaar Dirk 8ael.be donxxit Brouck
(misschien Broek in Wat'rland). Claes
schijnt eerst te Vrouwepoldc te hebben ge
woond. Hij was gehuwd .act Catharina
Htrmans en hertrouwde ah; weduwnaar in
Mei 1606 te Arnemuiden met Suzanna,doch
ter van den Veerschen baljn -- Richard Bar-
radot,%n weduwe ven kapitei Jan de Pyckt.
AU zjjne weduwe hertrou; ie zjj in Maart
1629 met Arnoud Loncque.
Oazs Theodorus was nu de zoon van
dezon Nicolaas en werd t» Vrouwepolder
geboren. Hij studoerde te Leiden en werd
in 1618 de eerste predikant t.» dezer plaatse
vanwaar hjj in 1640 naar Arnemuiden be-
roepsn werd en aldaar in dienst bleef tot
aan zjjn dood in Febr. 1655, als weduwe
nalatende Maeijken Keijsers. met wie hij in
de Waalsche kerk te Zierikzee gehuwd was.
Van de twee en dertig opvolgers van ds
Sael wordt ons niets bijzonders meegedeeld.
