NIEUWSBLAD
historisch
VOOR ZEELAND
No. 254.
1909
Zaterdag 3! Juli.
23e Jaargang,
L
OHRISTELIJK-
0wt«H5ws&* Overzicht.
r. A. P.
YERS8HIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S.
F. P. DV.ÜSJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Spanje.
DIT m FKtfVINCÏE.
30 5,80
3,-
30 3,—
3-
3, -
30 3,—
30 3,-
6-
3,-
3,-
4,3»
3-
3,-
3-
3.—
3-
3-
3,-
3-
i raap-
i, Brassica
olksnamen
atunrhiet.
K. W.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri.s per drie maanden franco p. p1,25.
Enk-Ie nummers0,02'.
UITGAVE DLR HRMA
DE JON ac'VERWEST, te 6oes
.'iN VAM
z£z-r
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 ceHt
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '-ent.
17de Wereldconferentie van den Intern
Bond van Chr Jongel en Jonge
Mannen-Vereenigingen.
Een der redaoteuren van De Nederlander
woont te Barnen de*e Welt- konferenz bij
en schrijft van daar versiageD, aan het
eerste waaraan wij het volgende ontleenen
Ik houd meer van het frisiohe Gelder-
sohe landschap dan van de bereokte stre
ken onder Duisburg en OberhauseD, waar
de Hollandsohe kerktorenspits vervangen
wordt door de fabrieksschoorsteen en de
kloeke boerenwoning door de plompe
«moderniteit" van nieuwen Duitsohen hui-
aenbouw. Wat zit er weinig stijl in dien
Duitsohen «stijl", wat is dat alles van
woonhuis af tot villa toe tooh akelig sma
keloos en koud
Eerst na Dusseldorf komt er wat mooiers
te zien, als ik de bosohrijke omgeving van
Duisburg althans bekend veronderstel, Van
Dusseldorf uit naar Elberfeld stijgen wij,
en hebben we van uit den trein nu en
dan, als 't licht geboomte 't veroorloof),
een kijkje op bergen en dalenvan
bescheiden afmetingen al hans. Toch, er is
wat afwiaselieg, en de Diahfseilbebn, is
er niet voor niemendal, want we gaan
een tl nke helling op. Bergwerken wisselen
af met landsehappen, waarvan een kudde
sekapen de st< fleering uitmaken, en men
behoeft niet eens Baedeker op te slaan
om te weten, dat men in een eohte fa
brieksstad is, wanneer men een bezoek
brengt tan Barmen-El bei leid. De industrie
is in Barmen overwegend, de handel in
Elberfeld. Beide steden, ofschoon elk af
zonderlijk een geheel vormend, zijn als
't ware aan elkaar gegroeid. Van Elberfeld
naar Houptbshnhof-Barmen rijdt men on
afgebroken door de stad, die vele soboono
gedeelten heeft, vooral io de parkeD, waar
elk huis vrij staat in een tuintje maar
waar ook de industriezo geest zieh her
haaldelijk manifesteert in tal van reclames
voor fabrieken. Deze mogen echter in da
„ABlagen" niet worden gebouwd, men
vindt ie dan ook meer in Bariaen Ritters-
hausen, waar het eindstation i?, en ook het
eindpunt van de Eleotisohe Sohwebe-bai-n.
Deze tram hangt op een verhoogde baar»,
in den vorm van e«n omgekeerde V onge
veer, ea heeft zijn wielen op hot dak van
den wagen. Tussohen de strsnde bogen
door stroomt de Wapper, a'tbaas op haar
breede gedeelten stroomt zij flit k,op andere
plaatsen is er ternauwernood water. Van
daag,nu het in den ntohi stevig ig begonnen
te regenen en het nog steeds doorsiepelt
met een regentje dat wij motregen, de
Dnitsohers landregen noerae», is er wat
meer beweging, wat meer water in den
«troom dan gisteren. Het reeent veei in
het Wupperlhal
Mot de andere Hollanders, Eagelschon,
Amerikanen, Britsoh Indiërs, er komen
een Japanner en een Korenaa ook ter
conferentie moest ik mij r.r.n het bu
reau van het Wereldcomité aanmelden
om in 't bezit van mijn stukken te komen.
Een commissie van ODlvaegst en geleide
was aan het R-iuyt x'allva, vlak bij ishet
Vcrdas-hsus, waarvóór men eere-poorten
had opgesteld. De straat was overhuifd
met groen, en met opschriften in de drie
moderne talen werd den Conferentie-leden
het welkom toegeroepen. Binnen was de
herrie «furohtbar", zooais eon der ont
vangende heeren om inlichtte. Maar alles
liep uitstekend. Leden der Knaben-Verein
zorgden voor bagage en geleide en van
wege het oomité kregen we de noodige
paperassen, een doos vol, netjes in boek
vorm, van een potlood voorzien, terwijl
een boekje voor aanteekeningen zelfs niet
vergeten is. De National Seoretar Helbing
■et zijn helpers, verdient voor dit alles,
voor dezen reuzenarbeid, een woord van
hulde 1
Zooeven is de Conferentie geopend met
een predikatie van Pastor H Niemoller van
Elberfeld,in de Unter-Barmen Hauptkiiohe.
De se kerk is kleis, en kon ook daarom
«de achate nauwelijks bevatten", die,
niettegenstaande den steeds neerpLsseoden
regen, naar het k' rkgebouw was g«koi»8D.
Hier bleek overtuigend, welk een grsote
belangstelling de Christelijke gemeente van
Elberfeld en BarmeD voor dew arbeid der
Chr. J. M. vereenigingen gevoelt, deze
belangstelling was zoo groot, da' ze*r
velen moesten staan blijven. De k.-rk ia
zeer eenvoudig van architectuur, vietkant
verdeeld in een groote middenruim 'e, m it
iw<e zij-baaken, waarboven galer. a. De
kaaiheid der naar onsen smaak ieelijk
gepolychromeerde maren, hier en daar
overkalkt, was ternauwernood verborgen
achter overvloedige versiering van grten-
slingers. Tegenover orgel «n predikstoel
is de ruimte voor 't Mannenkoor, dat met
krachtig feestgezang de eerste bijeenkomst
opluisterde. Met metaalkraehtigen klank
zette hat lo «Herr, unser Gott, wie grosz
bist dn fl nadat de liturgie der Evang.
Kirche gelezen was, besluitend met de
Apostolieohe geloofsbelijdenis waarop de
veigaderiDg het Amen spreekt. Wij hebben
nog enkele malen van dit mamuokoor
mogen geaieten, d joh van deze bijeen
komst is zijn zang Diet de hoafdza? k. Het
beste van deze samenkomst was de se fcoonc
toespraak van Pastor Niemoller.
Deze was gebouwd op het Christus-
woord Ik ben het lieht der werel i. Dat
is eeD gave aan allen, zeide de prediker.
Maar het andereG ij zijt het licht der
wereld, dat is een „aufgabe" v0or kIIod,
die «gekomen zijn ven Noord en Zuid,
van Oost en West, uit da landen van
Europa en van de andere zijde des Oce
aan», door de talen gescheiden, «hor de
liefde verbendeD, éen in het geloof, voor
denzelfden arbeid werkend en biddend,
met hetzelfde doel voor oogan, de jonge
lingschap in de heele wereld te winnen
voor denzelfden hooggeprezen Heere en
Heiland 1"
Op elk woord van den tekstloh bin
das Lioht der Welt", legde de prediker
bijzonderen nadruk eik woord heeft zijne
bijzondere beteekenis.
Is Jezus Christus het lioht der wereld,
de hoop voor de wereld der toekomst zijn
de jongs mennen. De prediker kiuagde
over den afval der jeugd, die geen idealen
meer kent, in materclisme opgaat, en groo-
iendeels zijn besten vriend niet meei kent.
Daarom zijn de jonge mannen van ODiea
tijd zoo arm, zoo bedel-arm aan hooge,
der ziel vleugels gevende bestrev'ngen.
Ontevredenheid, twijfel, ja vertwijfeling
nemen de zielen in bezit. Wie veriest ops
uit die duisternis? Het is Jezus Christus,
die aan de jonge mannen moet worden
gepredikt, zij behoeven het licht der
wereld. Daarom spreekt de Heere tot ons
Gij zjjt het liob.ï der wereld (M&tth. 5 14).
De licht-ontvangers moeien liohtdlagers
worden. Dat is trouwans vanzelfsprekend.
Wie de boodschap Gods ontvangen heeft
kan er niet van zwjjgen.
Zijn wij lichten voor onze omgeving
Wat men niet heeft kan men andere» niet
geven, zeide de prediker ernstig. Hier zijn
wij aan het beslissende punt in de pre
diking, ging hij voort. Is Jezus uw'icht P
dat is do vraag. De kenteekecen zij s dui
delijk, zijn zij bij ons te vinden Kunnen
wij instemmen met het lied
Er ist dein Lioht.
Seele, vergiss ea ja nicht
Eerst dan kunnen wij ook voor do jon-
gemannenwereld lichtdragers zjjo, als wij
als Chri8tophorus, dragers der groote bood
schap van Christus zijD, of, zooals Luther
het uitdrukte: lampa dariup, fakkeldrager
des Heeren worden 1
Broeders, zoo eindigde Pastor N ernül-
ler, broeders uit de heele wereld, ovaagt
hetlioht.dat Jezus Christus u geschonken
heeft, alleu dag weer schenkt, over in 't
hart der jeugd. Zet uw lieht niet onder
een korenmaat, maar hoog op den kande
laar, zoodat het alle duisternissen der
jongemannenwereld verlieht, verwarmt,
levend binnenitrale Laat daartoe deze
wereldconferentie gezegend zijn.
Onder den indruk dezer woorden werd
gezaaaen'ijk 'i «Vater uuser" gebeden. Met
het zhg-n vs,n eeoige liederen door het
Mannenkoor, alt eomige gezamenlijke liede
ren werd Let eerste samenzijn gesloten.
Dit de Tangrammen van gister (in onze
2o oplaaj) heeft uien kuneen zien dat de
regaerirg da liane* vol heeft met Marokko
en met haar eigen onderdanen.
Vooral in de vas ouds bekende roerige
provincie Catalonië is haar taak zwaar.
De minister van Binnenlandsohe Zaken
heeft de volgende nota openbaar gemaakt
betreffende de gebeurtenissen aldaar.
Te Reus (Tarragona) is een algemeene
werkstaking uitgebroken, en hebben ge-
veohten plaats gehad.
Ook te Alooy hserseht algemeene werk
staking. De telegraafdraden zijn doorge
sneden. De troepen en de gendarmerie
hebben moeten schieten op de menigte,
waarbij dooden en gewonden zijn gevallen.
De orde is daarna spoedig hersteld.
To Cr.lahorra trachtte het volk den
treinenloop ie beletten ten einde het ver
voer der troepen tegen te houden. De
troepen gaven vnur, waarop het verkeer
werd hersteld.
Op andere plaatsen werden dergelijke
ongeregeldheden gepleegdzoo werd te
Vendrell een trein tegengehouden, die
troepen van Valencia naar Barcelona
moest brengen.
De regeering heeft het bewijs in handen
gekregen, eat de cnruststekers trachten
tot eiken prijs in geheet Spanje een op
roer te verwekken, dat een zuiver revo
lutionair k&rekter draagt. Men wil hel
vervoer vaa troepen tegenhouden en de
regeering in haar optraden dwarsboomen.
De kruisers Carlos Qmntos en Prinoesa
de Asturitta en drie torpedojagers kregen
bevel naar Barcelona te vertrekkeD.
Natuurlijk dank zij de censuur, weet
men niet half wet er voorvaltmaar 't
aanhouden vaa troepenzendingen, zoo naar
Barcelona als naar Melilla, zegt genoeg.
De revoiuti«i«airoi» hebben Hun tijd goed
gekozen. Beschikt de regiering, die tot het
zesden van versterkingen n»ai' Melilla de
reserve moest oproepen, over geaoeg troe
pen Juist nu generaal Maria» in een
hachelijke positie verkeert en om verster
kingen seint, zouden de soldaten, die men
in anje tegen de oproermakers kan uit
zenden, wel eens te zwak kunnen blijken.
Welke partijen de hand hebben in de
tegenwoordige onlusten is cog niet te zeg
gen. Het misnoegen over des Marrokkaan-
sohen veldtocht is natuurlijk niet de eenige
oorzaak. Er »ijn nieer redenen van onfe
vredenheid. En hat is wel een sterk staal
tje vaa de herighe:d der partjjhartsteohten
en van Idea Ihaatj togen het .bewind te
Madrid dbt zij juist uitbarstte in een tijd
van bnitenlaisdsohe moeilijkheden en in
andere gevallen meestal een volk tot één
breagen.
Een enkele brief geeft aan de F> f. Ztg.
eer, beschrijving vaa de woes'a tooneeien
die verleden week plaats hadden bij het
nachtelijk veWrek van een soldaten trein
uit Madrid.
Duizenden mersehsn bestormden ia de
duisternis hot station, renden langs de wa-
gorf, waaiin de soldaten opgepropt zaten
en kachtlon dezen over ts kslen er weer
uit te komen, of klomoiea er boven op
en breken <Je daken en vensters open.
De offioieiea galastfon eindelek de man
schappen uit te stappen en met de bajonet
op het gewoei de razende menigte uit het
station te jagen. Mot steenworpen werd
hierop gwaniwoord en vele gewonden wer
den vertrapt io de algemeene verwarriup.
Eerst om 4 uur 's morgens kon de trein
vertrekkeD.
Het was het volk werkelijk een oogen-
blik gelukt, de troepen over te halen
zioh te véjrzeMan, én wtarep hooge milïtai^
en burgerlijke auicmeftén ia het oproer
mishandeld en verschillende vreemde
militaire attaJ é's daarbij een oogenblik
ook in het godmng gekomen.
Zelfs moester, groote afdeelingen onge
wapende reservisten ender bewakiDg vaa
gendarmen raar het station worden ge
bracht, omdr.t ze ia de bazernss te ra
moerig waren en te lnid kan meetdag
verkondigden ever dezen oorlog; uit de
gelederen gingen kreten op tegen de
regeeriogde afsohuwr.igksto toontalen
vielen bij bet sifche,d der reservisten tan
familie en vri oden voor.
Dat te Cerlèro de soldaten weigerdon
op de menigte te vuren dat de oproer
makers te Barcelona schoten op ern
kapitein-generaal is voor Spanje onge
hoord tot dusver staan deze feiten vrij
wel alleen.
Nu minister de la Cierva verklaard heef»,
zelf voortaan de nieuwe correspondent te
willen z()ë, is uitteraard het nieuws nog
veel kariger geworden. Een telegram van
Woensdagavond half elf uit Madrid meldde
dat volgens me ledeeling van dan minister
van Binnenlandsche Zaken dien dag de
troepen in de straten van Barcelona «ds
barricaden der cproermakers" hadden aan
gevallen (most men hieruit opmaken dat
ook de troepen zich aldus verschanst had
den P) In den namiddag was het vuren met
artillerie op de barricaden begonnen, bn
tevens waren twee kruisers en drie torpedo
jagers naar het tooaeel van het opraer ge
zonden.
Mag men dei, correspondent van de Daily
Tel. gelooven, dan is de toestand te Baice-
lona en elders in Spanje zeo hachelijk
mogelijk. Revolutionairen en stakers wer
ken samen. Ze vernielen allerwegen dn
middelen van verkeer om de komst der
troepen te verhinderen en pogen door ds
aanwezigheid der troepen in Spanje nood
zakelijk te maken, te beletten,dat de regee-
ling versterkingen naar Melilla zendt.
Da Eclair verneemt uit Madrid, dat de
gebeurtenissen fe Barcelona het uitvloeisel
zijn van 'n goed voorbereid omwentelings
plan. Aanvoerder zou zijn de afgevaardigde
Leroux,die op 't oogenblik voortvluchtig is.
Het aantal slachtoffers dan beide zijd n
is volgens berichten aan de Duitsche bladen
niet te schatten. Van alle kanten worden
versterkingen gezonden, doch zt komen
slechts langzaam voomi, daar vele ver
keersmiddelen verniald zijn.
Inmiddels breidt de opstand zich snel uif,
ook over de previa cie3 Lerida, Gerona en
Tarragona, De gegoeden vluchten uit de
steden.
Da oorrespondent der Times te Madrid
deelt eenige bijzonderheden mede over de
reservisten, wier zending naar Marokko
een der aanleidingen is geweest tot de
uitbarsting in Catalonië-
Elk soldaat meet drie jaren onder de
wapenen dienen en drie jaren bij de actieve
reserve.
In de laatste jaren heeft men evenwel
zuinigheidshalve den tijd van den aotieven
dienst aanmerkelijk bekortde meeste
soldaten werden na hun tweeJe jaar met
«onbepaald verlof" naar huis gezonden,
bet jsarlijksche contingent der reservisten
werd stark verminderd, zoodat op het
oogenblik de bataljons jeger», die eik 8i0
oaan moesten lellen, elk slechts ongeveer
200 wan sterk zijn.
Tot aanvulling van dit tekort heeft men
niet alleen de soldaten «met onbeperkt
verlof" onder de wapenen moeten roepen,
t»aar bovendien de reservisten tot het 3e
en 4e jaar. Zoo giBgen ongeveer 4000 of
5000 reservisten naar het oorïogslerrein
••toet de twee eerste geosaogde brigade en
velen hunner waren gehuwd en hadden
jonge kinderen.
De pars h8eft op de hardheden en on
billijkheden van dit stelsel gewezen en
de parij,die vijandig is aan den oorlog, heeft
daaruit op handige wijze munt geslagen.
De toestand te Barcelona is nog steeds
ernstig. De betoogers déden een aanval op
e«n nonnenklooster. ïjgdeenporgen beraaa,
sïtsgdo de miéistéfriad over de krijgs
verrichtingen bij Melilla en den toestand
te Bareelona; da besluiten der regeering
worden geheim gehouden. De minister van
Binnenlandsohe Zaken bevestigde het be-
rioht, dat er ongeregeld! eden voorgekomen
zijn te Alooy en te RU ja, maar deelt mede,
dat deze van veel mir.der ernstigen aard
zijn dan dia te Bareelona. De minister
verklaarde, da; tr etD voorbeeldig straf
gericht zal gehouden worden, dat langen
tijd heugen zal.
In een geheime vergadering van arbei
dersverenigingen werd 26 dezer beslaten
tot algemeene staking, als protest tagen den
oorlog Het stakingsoomité zond afgevaar
digden naar de naburige industriecentra
Saragossa en Valencia. De autoriteiten
hoorden er eerst op het laatste oogenblik
van. Maandag, op het uur, dat het werk
in de werkplaatsen aanvangt, trokken
groote seharen stakers naar de verschillende
werkplaatsen en fabrieken en haalden de
mannelijke en vrouwelijke werklieden tet
staking over. Den geheëlen dag deor had
den botsingen plaats tussohen stakers en
de politie en schutterij, waarbij talrijke
schoten gewisseld werden, 's Middags
moesten de trams den dienst staken, om
dat de etakers de wagons aanvielen en de
rails opbraken. In den omtrek der stad
hadden eveneens ernstige ongeregeldheden
plaats; ook daar staakten alle arbeiders.
Te Pueohlo Nuevo kwam het tot een ge
regeld gevecht van mc-.er dan een uur lang
tussohen stakers en de politie, waarbij
honderden schoten gewisseld werden.
Overal is de toestand ernstig; er zjjn een
groot aantal gewonden.
Gisterarond was te Fiqueras de beval-
king in goeote opwind ng naar het station
getrokken, om het vertrek van den trein
naar Portbon te beletten. De betoogers
slenrden den machinist on den stoker van
de machine.
Melilla.
Melilla op de Zuidwestelijke kust van
het schiereiland Gueleya, dat de oostelijke
greDS van oe Riikust vormt, is de oudste
Spnansohe bezitting in Marokko. Het kwam
aan de SpaDjaardoa in 1496 en heeft sinds
dien tijd steeds aan Stanje behoord. De
eigenlijke stad en haar onmiddellijke om-
ge-iag staan op een ;oieaehtige hoogte,
omringd door talrijk') forten. Eertijds
werd Melilla druk bezocht door Gennee-
zen en Venelianen, waar daarna kwam
eeu slappe tijd van kwijnen, totdat 't in
1887 tot een vrijhaven werd verklaard.
Sinds ontwikkelde zioh eeu vrij levendige
handel, vooral invoer van waren voor het
Rif; de uitvoerhandel heeft weinig te be
duiden. De bevolki- g talt nauwelijks 3000
zielen, maar tot vóór het uitbreken der
vijandelijkheden was er een garnizoen van
6000 man. Hot civiele en het militaire
gezag zijn in handen van den troepen-
commandant. (N. R. G.)
Goes Bij gelegenheid van den jaardag
van de Koningin-Moeder, op Maandag 2
Augustus, hebben de muziekgezelschappen
«Euphonia" en «Hosazna." 't plan opgevat
eene muzikale prom?,t-r.de te maken door
de stad met fakkellicht.
Vlisshigen. De gewestelijke turauit-
voering welke op 21 Augustas alhier plaats
heeft, wordt in het openbaar gehouden en
wel op het Bellatry-pork.
De Staateoouraut bevat de statuten
der Verccniging tot verbetering van de
Volkshuisvesting te Vllssingen.
Rilland Bath. Donderdagmorgen ver
gaderde de Raad dezer ;emeeete- Aanwe
zig alle leden Eén vacrture. Op haar ver
zoek werd aan mej. J. II- ten Napel eervol
ontslag verleend als onderwijzeres tegen 1
Oct. a.s. Voor deze betrekking zullen solli
citanten worden opgeroepen; en wegens
den nog te vervullen militieplicht-n door
den onderwijzer J. P. J. Verplanke een
tijdelijk en onderwijzeres) aangesteld wor
den. Vervolgens werden de geloofsbrieven
onderzocht van het herkozen lid Joh®, de
