Ip
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 250
1909
Dinsdag 27 Juli.
23e Jaargang.
Ip~
leclit
iel
Ld.
CHRISTELUK-
HISTORISCH
ZONEN.
reultn
leeht
Bitfenlaudsoii ('verzicht.
ekbank
ri.ooo.ooo
iepaard,
Winter-
p, Kloetinge.
iïRST,
'ury
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
uitgave d-.r firma
Wed. S. J. DE JON GE-VERWEST, te Goes
F. P. D'r!U!,\ te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
idaew'rö
ngen.
hypotheek
eeft uit 4 °/t
van 99
f 500.-,
Seeland, be
lten en cor-
SLEMAN te
er Bank.
LOUWER.
ËWITTERS.
LT.
md Oeld.
to'a
tand.
oplegging
iVERSE Jh.
in alle tuig
dres firma
)KAK met
voor brood
hondenkar.
\euw- en St
kerke.
ISOIJW Cz.
ar uit twee,
DDE, 0.- en
?Z., O O 8 t-
29 Juli, en
.OPPEJAN,
en,
broed 1908,
(906.
Ij. Louwerse
|t tot en met
rrijpskerke.
BOORDSE,
Jruimen tijd
Schilder,
bij W. DE
[JE, Bakker,
JTTBRDAM.
's Zondags)
ielbnrg 9,30,
i
r I
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri.s per drie maanden franco p. p1,25.
Enk 'le nummers0,025.
n n urn ia i in urn ii mihm i ii ii i iii iii iimmhii n
'..N VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer f cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iederi regel
meer 10 '-ent.
Een en dertigste Augustus-
Unie Collecte.
of
Oogstmaand is weer aanstaandede
maand, wiarin gij geroepen wordt de
jaailijksche inzameling voor onze scholen
te houden.
We weten, dat werk is vaak moeilija.
Maar we zijn ork overtuigd, dat het u
niel te zwaar valtwant het is een werk
der liefde.
En de liefde zoekt ziohzelve niet: wat
uit liefde gedaan wordt, valt licht.
Eu waar Gij geroepen wordt uw tijd en
uw krachten te geven voor het heil van
Neerlands jeugd, daar verzoet de heer-
lijkheid van het doel de mceite van den
arbeid.
Ons Vaderland is nog een door God
gezegend land, en wat Gij voor de jeugd
doet vermeerdert dien zegen.
Er was een tijd, dat de Unie-oolleete
moest strekken om in den dringenden
nood der scholen te voorziendat vbd de
opbrengst uwer inzameling vaak het voort
bestaan eener school afhing.
Zulks behoort thans tot de uitzonde
ringen.
Maar is die collecte daarom minder
noodzakelijk
Ge weet beter 1 Dej<hoogere eisohen aan
ons onderwijs gesteld vorderen nog steeds
ruime offers.
En buitendien onze jaarlijkeohe cal
leote mag niet vervallen.
De Augnetus-oolleote is immers steeda
het ofieifeest, dat in heel het land den
moed weer herleven, de geestdrift weer
tintelen doet.
Van dat efferfeest gaat immers telkens
weer bezieling uit ora vol te honden en
voort te bouwen.
Nu de strijd minder bang werd, nu er
vezademing kwam, zoodat de krachtsin
spanning minder kon worden, nu is de
oolleete een jaarlijkeohe monstering der
krachten om te doen zien, dat we nog
steeds sohonder aan schouder staan in
steden en dorpen, in Noord en Zuid, om,
zoo 't aoodig ware, weer pal te staan
voor onze scholen.
Dan denken wij weer a»n de vorige
tijden, toen het ons soms zoa bang kon
zijn, maar toen wij ook, door 's Heeren
gui.st en in 's Heeren kracht, zulke klceke
daden mochten verrichten.
Dan zien we weer op hst klein begin
en op de groote uitkomst.
Groote dingen heeft God door ons ge
daan 1
Dertigmaal reads schonk Hij ons fcóven
onze nooddruft, zulk een rijken oogst.
Telkens dachten wede oogst zal nu
wel minder uitvallen.
En ziet: telkens was er in de laatste
jaren vooruilgacg 1
De laatste Aigustus-oolleote was veel
hoogeT dan de vorige.
De liefde voor „de School met den Bij
bel'' verflauwt r.og niet
Mannen broeders, dat geeft vertrouwen 1
Vertrouwen, om gezamenlijk het aan
gezicht des Hesr-<i 'e z-i?ken voor onze
jaariijkscho inzBu,
Vertrouwen, om met ijyer weer te wer
ken en de schalen, bussen of zakjes ter
hsnd te nemen om de offers te ontvangen.
De ofierr der dankbaarheid zullen voor
zeker dit jaar in ruime mate toevloeien
voor alles, wat God or.s schonk, ook in
den zegen aan ons geliefd Vorslenhuis.
Dankbaarheid van ons Christenvolk voor
de nieuwe opruite aan den aiouden Oranje
stam.
Dankbaarheid aan God, die door de
geboorte van Prinses Juliana toont, dat
Hij in Zijne groote barmhartigheid het
drievoudig snoer „God, Oranje es Neder-
lmd" opnieuw heeft willen versterken.
Moge de naklank van de jubeltonen,
"ie op 30 April jl. in heel ons vaderland
en ook daarbuiten werden vernomen dui
delijk merkbaar zijn by allen, die zich
voor het houden der Unie-ooiiecte beschik
baar zullen stellen, maar ook bij heD, aan
wieu een gave voor »de School me' den
Bijbel" zal worden gevraagd.
God verblijde ons ook nu door Zijne
dadtn1
27 Juli 1909
Dat in distriet I mr. L. v. Andel nog
geen kans had gekozen te worden tot lid
van Middelburgs gemeenteraad, was te
y erwaohteu.
Maar dat hij 267 stemmen kreeg tegen
over een aftredend lid, die er sleohts 50
meer bekwam,was voor ons een verrassing.
Dat in III de onzen trouw op Schcrer
hebben gestemd, heeft diens sterk vermoei»
derd stemmencijfer bewezen. Hier zag men
weer eens den invloed der (a. rKiesver-
eeniging.
De enzen hebben hun plicht gedaan.
Lsa* men voortaan, behalve op III, ook
op 1 't oog gericht houden.
Ook in I zal nog wel eens een kansje voor
ons komen.
Wat ons te meer verblijden zou, wijl wij
de smadelijke uitwerping van Koole in dit
district nog wel eens zouden willen gewro
ken zien.
Is heiligschennis en beleediying ten onzent
niet strefbaur?
Ver8ohillende Nederlaudseho sehrij vers
hebben betoogd, dat ons volk zin heeft
voor goeden gezonden humor. Of dit zoo
is, wel, de heeren, die dit schreven, zuilen
er waarschijnlijk zelf de voorbeelden van
gezien hebben en voor zoover sy sehrij vers
uit vroegere tijden waren, suilen zij mis
schien wel gelijk gehad hebben. Op het
oegeablik eohter zouden wij eene derge
lijke verklaring niet gaarne voer ot-ze
rekening nemen.
Wel ziet men geen aanplakbiljet van
een rarié'é of men treft er den naam ran
den een of anderen //humorist" op aan,
maar gaat men er dan been om van diens
geest te genieteD, dan ontmoet men ge
woonlijk een »keraiekelii:g«, wiens geestig
heden zoo begrijpelijk zijn, wiens «humor"
er ïoo duimeo dik op ligt, dat zij wellicht
bij het publiek den bekenden vetten lach
kunnen te voorschijn roepen, maar zeker
geen fijnen glimlach kunnen verwekken.
Zooals bet met de //Vortragslunstler"
en de „chansonniers" ie, zoo is het ook
gesteld met onze «humoristische* week
bladen. Reeds vroeger hebben wij er op
geweien, welke platte domheden some in
bladen als b.v. De Uilenspiegel eo De Ware
Jacob voorkomen en hoe desniettegen
staande dergelijke bladen niet alleen noor
„The man in the streel" maar ook door
het meet ontwikkelde publiek met gret g-
heid worden gelezen. De reden waarom
wij op deze zaak terugkomen is hierin
gelegen, dat in den la&tsten tijd ee humor
van het eerste blad eene zeer bedenkelijke
riohlicg heeft gencmen.
Wij laten nu daar, of De Lilenspiegel
platte aardigheden ten beste geelt, of het
blad daarbij zaken te pas brengt, waar
ever men zelfs in de.ntecste gezelschappen
van heeren onderling niet spreekteen en
ander kan wellicht voor een zeker publiek
bekoring hebben, dook zal ongetwijfeld
niet bijdragen tot de ontwikkeling des
volks, welke onse liberale regeerders net
de drukpers vrijheid hebben gemeend te
bevorderenheel veel schaden kan net
eohter ook niet.
Geheel anders staat het eohter met de
geestigheden, waardoor bepaalde personen
direct beleedigd worden en nog meer bij
die, waar sprake is van heiligschennis,
Citteeren wij eenige moppen, voorko
mende in de la&'ste nummers.
In bet nummer van 1 Mei staat een
teekening,waarboveDKuyper-Karikatur:st-
Kritikaster, voorstellend Dr. A. Kuyper,
teekenend een Christusfiguur met sabel en
helm, waaronder de woorden «Jezus de
Politieman."
29 Mei. Een titelplaat, waarboven De
hedendaagsohe uitstorting van den Heiligen
Geest, voorstellende een Priester en de
Heeren Kuyper en Lobman zittende om een
geldzak m -t oadersehrif:Oai den Geldzak
is de G t at grooter neg dan 't Groote
Beest.
19 Juni Teekeuing van eene processie,
waarin D-. A Knyper ondc. een baldakijn
in priestergewaad het alziend oog draagt.
3 Juli. Titelplaat, dragnvL: tot opsohrift
De Grot van Lehmann met bijschrift„Bij
de Giot van L lardes verscheen de Heilige
Maagd aan Beuadette Saubirons". Onder
schrift Broeder Abraham aanbidt de
Heilige Maagd der elfduizend, Mathilde
Weslmeyar bij de Grot van Lehmann
«Wees gegroet g'benedijde! Wees ge
groet 1" Verder ia hetzelfde nummer onder
verschillende dingeD, die door een uitdra
ger worden aaugeboden „Kruisen met en
zonder Heiland".
Ons dunkt, bet is nogal welletjes. Onze
liberale regeerden» hebben de wetgeving
zoo ingericht, dat men voor aangedane
beleedigÏDgen bijna nooit genoegdoening
kan krijgen, wij hebben dat gezien bij de
vervolging ingesteld wrgens de bekende
plaat in Het Volk. Of nu voor heilig
schennis eohter geene vervolging mogelijk
is, zou ons toch verwenderen. Mocht onze
wetgeving op dit punt te zwak zijo, dan
hopen wij, dat het tegenwoordig Christelijk
ministerie zich haasten zal daarin te voor
zien. De diukpersvrijheid is ook een van
de zegeningen, die wy uit de liberale
regeeringsperioGc hebben overgehouden
een kleine beperking ook in het belong
der zoo hoog geroemde volksontwikkeling
van den goeden smaak, lykt ons wel op
zijne plaats.
Aldus schrijft de heer A. J. Verbeek
van der Sfends Jr. in „Nederlandsehe
Stemmen".
Wij zouden willen vragenwas 't niet
goed dat dergelijke spotbladen uit alle
Christeagezinner- en redactie-kamers ge
weerd bleven.
Voor onze eigen gemoedsrust ea voor
de zedelijke opvoeding onzer kinderen,
ware dit verreweg het beste, dunkt ons.
Die platen zijn kleefstof, waarvan altijd
wat in 't geheugen en aan de ziel blijft
vastzitten.
De oai'ioatuur kan op zichzelf geoor
loofde lectuur zijn; over 't algemeen is zij,
evenals het Tconeel, zoo door en door
verdorven, dat wij voor ons tncenen 't
beste te doen, met er nimmer gebruik van
te maken.
Trouwens wat bereikt men met -een
profest er anders mede dan dat wie vuil
is, nog vuiler wordt. Men zie maar even
wat Het Volk naar aanleiding van 't protest
tegen haar schunnigheden, opmerkt.
Men is er nooit mee klaar.
Bij kon. besluit is eervol ontslag ver
leend aan generaal Sabron ais minister van
oorlog ea is in zijn plaats benoemd gene
raal Cool.
Door de liberale pers wordt hij als de
beste opvolger van den bekwamen, door
tastenden Sabron geprezen.
Hij is een der beste opperoffioieren. Hij
is 61 jaar oud.
Vao 1861 —1872 was hij tweede luite
nant bij de genie v»n '62—'79 als eerste
luitenant volgde hij den taotisohen oursus
aan de Stafschool (thans Hoogeve Krijgs
school).
Ia Oot. 1877 ging hij bij het Indische
leger over.
In 1879 caar Atjeh overgeplaatst en
daar tot kapitein bevorderd, werd bij door
generaal Ven dei Heijden als chet van
den staf ingedeeld bij de expeditie naar
Lamioba en Seiimoen.
Na deze expeditie was hij nog werkzaam
bij den bouw van het groot-militair hos
pitaal te Panteh Perah (Atjeh).
Na»r Nederland teruggekeerd waar hij
van 1882-'87de functie waarnam van Hocfd
van Onderwijs in de geaiewetensohappen
aan de Koninklijke M'Iiiaire Academie te
Breda. Vandaar werd hij overgeplaatst bij
de genietroepen te Utrecht, en belast met
de voorbereidinh der vernieling ran de
spoorbruggen in oorlogstijd.
mm
In 1892 werd ij benoemd tot leeraar
aan de Hoogore Kn; ?ssohoe). In 1996 over
geplaatst naar Bre ia om werkzaam te zijn
bij den bouw der nieuwe Chassé-kazerne.
Ia 1898 bevorderd tot majoor en geplaatst
bij het oorps genietroepenin 1901 be
noemd lot diveot-ur der Hoogere Krijgs
school. In 1907 volgde bij generaal Sabron
op als inspecteur van 't militair onderwijs
eo werd hij bevorderd tot generaal-majoor.
Minister Cool s een man van groote
bekwaamheden. A 3 politiek man trad hij
nimmer Daar veren dooh moet 't diehtst
staan bij de vrij-liberalen. Althans, 100
zegt de N. R. Cwie 't, gelijk ons, 01a
't even iB wam eer maar de meerderheid
in 't Kabinet blijft overwegend reohts.
Goedkoop.
Jaar 1664. Een '„Snuffelaar" vond bij
Velius, den kroniekschrijver van Hoorn,
dat hij in de rekeningen van de Burge
meester van dat j izr gevonden heeft, dat
ze op het raadbu.s aldaar verteerd l ebben
de som van 8 stui -era, en nog wel by gele
genheid dat do heer van Charioi daar was-
Eenigen tijd daarna, als diezelfde Heer daar
was, de som van21/, stuiver. In dat
zelfde ja*r had ecu burgemeestersmaaltyd,
het bier inbegrepen, gekost zestien bras
penningen.
Op Paaschdinsdsg van 1464 moesten ge
kozen worden Kaï kmeesters, Waardeins
e.j andere bevelh. t bars, bij welke gelegen
heid voor 10 stui ers Franschen wijn werd
vortetrd, Nog was den Dijkgraaf en zyn
Waarschappen geschonken aan een maal
tijd, de wijn daaronder begrepen, zes stui
vers.
Toen er in dat jaar drie misdadigers ge
recht en op het graf gelegd werden, werd
er aan wijn betaald 18 stuivers.
De salarissen waren natuurlijk destijds
naar evenredigheid. Zoo oDtving Meester
Fieter, destijds Pensionaris (welke betrek
king ongeveer g' lijk stond met die van ge
meentesecretaris tcgeewoordig) als jaar
wedde de fameuze som van 26 Beiersche
Schilden, zijnde 18 guldee en 4 stuivers.
Toon deze heer van Stadswege een reisje
moest maken van Hoorn naar Leiden, be
taalde hy tot A-enhorn één braspenning,
van daar tot Alkmaar voor een afgehuurde
schuit twee stuiver en van Alkmaar tot
Leiden wederom twee stuiver. (Wie zal nu
nog zeggen, dat het reizen tegenwoordig
zoo goedkoop is? j
In datzelfde jaar vinden wij aargetee-
kend bij een oude memorie, dat onderstaan-
de waren verkocht zyn, te wefenE»n mud
tarwe, een mud rogge, een mud garst, een
mud haver, een ton appelen, een kan wyn
en een vette kapoen te samt n voor 31 stui-
ver. J
Dat deze goedkoopte van warea eenigen
tijd aanhield, blijkt uit het feit, dat in
1473 te Amsterdam een vaa'je boter,
Hollandsche boter, betaald werd met 13
stuivers, zooals blijkt uit de aanteeken-
bcekjes van het Gasthuis dier stad.
Dat de arbeidsloonen met de lage prijzen
der leijensmiddelen gelijken tred hielden,
blijkt uit het feit, dat eeo timmermansbaas
per dag 2 stuiver verdiende, een knecht
een driegroot (lè stuiver) alles met dien
verstand', dut ze voor hun eigen kost
moesten zorgen. Esn kleermaker verdiende
per dag een stuiver. Te Sohoorl betaalde
men als een man den „ganzen dag" met
de spa of graaf had gewerkt, niet meer
d»n eeo driegroot. Het maalloon van een
zak zaad was een oortje (halve cent), maar
geen nood, voor een stuiyer kocht man
drie kop boter of 33 eieren voor 4 stuiver
eau zak garst, voor 8 een zak rog en voor
12 stuiver een zak tarwe op de Sohooülsohe
Maandagsohe Weekmarkt.
Bij de stemmingen voor den gemeente
raad zijr in vele plaatsen van ons land
tegenover zelfs de uitnemendste oandidaten
van Rechts, d&nk zy der Liberalen steun,
socialisten gekozen.
In Amsterdam werd de verkiezing van
de sooiaal demooraten door een vrijzinnigen
voorzitter en dito verga ering luide toe
gejuicht. Te Arnhem wc d een bekwaam
kaïholiek rechtsgeleerde (oor den vroege-
ren redacteur van dej «h ode Duivel"
Hermans dien de vrijzinnig demooraten
"penlijk hadden geproclameerd gesla
gen. Zoo kwamen te Htlvfrsum, Delft, enz.
op gelijke wijze sodalis'» n op 't kussen.
Daarom is 't Diet eerlij van de vrij-lib.
N. R. C. dat zij den antirevolutionairen in
Rotterdam er easi ver wij van maakt dat
deze niet zoo haastig zijn om bij eerste
stem mi og voor een Statenlid den liberaal
Visser tegen den socialist Spiekman te
steunen.
Onze mannen uitwerpen voor een socia
list, en tevens onze mennen gebruiken
tegen den socialist voor d in liberaal, deze
al te zeer vruchtdragend* taktiek behoort
niet te worden bevorderd.
Verbroedering in Zuid Jfrika.
Het is wel al twee jaa- geiedeD maar
't is toch nog aardig om te lezeD, en leerrjjk
voor alle tijden en volken, wat „Domkrag"
in Juli 1907 schreef iu de Transvaleronder
het opschrift «Di noodkreet op di Kermis".
We laten het stukje hier volgende be
doeling ervan kan men niet misverstaan
„Ons is non besig om nasionale kermis
te hou, en ons het al di gaste wat daar
te vinde isgenooi. Dis strihke, en lmte, en
bollas, en bnndjes, cn poeier, en reuksalf
net waar jy kyk. Dis „Neef* voor en „neef"
agter. Dis »lie we niggi* hier cn »liewe niggi*
daar. Ons is nou so virscend en vol kon-
siliasi dat geen enkele skepsel buiten onse
kermis gesluit is ni. By di deure staan
onse grootmanne self ooi di gaste welkom
te heet. „Kom in, kom in 1 welkom 1 wel
kom 11 Omhels my, en bat ek jou omarm
en binne toe vat."
„Oom", seg een outj«, „kyk tog hoe
virlee staan arme ou Diabolus daar. Ag
hy lyk dan so vrstote. Kan ons hom ni
mar ok in nooi ni?"
„Ia, ja! Seker, seker, seker! Kom in
neef Diabolus, hier is vir jou vandag ok
plek. Ons wil vereoeniDg io al ons politiek
bêh.
En daar skuif on Saftrap ewe geveins
nader, en hy is binr<c I (Nou moet jy
nooit sien waller gevreet by trek ni). B3
is ok ni te lank binne ni cf hy begin self
«vrinde* in te nooi. Hy trek hom daar
gou 'n swart manel an, sit di pluishoed
op van een van di goeie mense, steek
hom 'n rooi strik voor di bors, en hy nooi
licks en regs. Klein Baaltje van ou Baal
is di eerste wat by roep. Baaltje ok ni links
ni, wip op sy agtërpoo'en daar glip by in.
Huile sing een kant gessnge en anner
kant dans Baaltje, en ou Saftrap slaat di
maat, en vra dan nog of ons dan tog ni
ears moet 'n klein gebedje kan open ni
want dis mos nasionsla kermes wat
gehou word 1 «Ja, ja", klink dit. Klem
Baaitje skree nrgal di hardste. „Dis 'n
goeie plan sol neef Beëlzebub voor gaan
assemblief En toe was dit'n algemene
„Biese-biesi Bsrnc
Hou jou handjes same",
en almal „join" hartelik.
Moet ek nog verder virtel Ek wo»d
lam om my hart 1 Di wierook wat daar
opstyg, maak my tnense ronk. Hulle val
een na di anner flauw! Er<e sal di kermis
afloop? Daar is mense wit uit di kermis-
saai moet uitgehaal word. Hoe kry ors
bulls uit Wi sal help f» sal help
Frankrijk.
Clemenceau was een der grootste staats
lieden van zyn tijd, zegt m» n. Zyn fout was
alleen dat hij dit wist, e> toonde dit te
weten. Want hij had vea praats en wist
zijn wil door te dry ven. Zi n brutaliteit is
hem echter ten slotte toe 1 noodlottig ge
worden.
Gelijk wy reeds gezag hebban by eea
protest van Delcassé tegea da weggewop-