NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Mo. 24-8. 1909.
Zaterdag 24 Juli
23e jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Een waorfl fan te termini.
Een strijd om een kind.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
DE JONCE-VERWEST. te
F. P. ovu:;, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
FEUILLETON.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri.s per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers 0,02®.
UITGAVE DAR .-'IRMA
LN VAh
^aKmmmBenÊsmaBaamaÊmÊBmÊÊmÊÊÊÊÊÊttmsaamBmÊÊBÊÊÊm
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ^ent.
Eea woord vaa koena berusting is dez^r
d» gen van vrijzinnige zijde gesproken door
dr H. T. Colenbonde-.
Hij schreef een opstel in De Gids, Een
opstel van groote waarde, omdat het van
die zijde komt, en ais de vrucht mag
besohound worden van gezette historische
studie.
Het sehijnt wel, dat men de meest
nuchtere en onpartijdige beschouwingen
mag verwachten, van die vrijzinnige ge
leerden, welker roeping niet ligt op het
staatkundig terrein.
Althans in 1905 kon men dit ook op
merken uit de geschriften van dr. Hol-
werda, hoogleeraar iD de Romeinsohe en
Grieksohe arohaeologie aan de Leidsohe
universiteiten den heer Tutein Nolthenius,
wiens studiën zioh meer bewogen op het
terrein van den Middenstand.
Dr. Colenbrander noemt zioh ook „een
in staatkundige dingen onbekende". Reden
te meer ,om goed naar hem te luistere».
Dr. Coienbrander becijfert dat sinds 1897
bij de algemeene verkiezingen in toe
nemende mate een grooter aantal stemmen
op reohts dan op links is uitgebracht. Dat
dit zioh telkens herhalende verschijnsel
thans, op zeer in 't oog vallende wijze en
naar 't sohjjnt voor een tijdperk van
eenigen dour, is geconsolideerd, acht bij
«een volkomen bevredigende uitkomst."
De meerderheid, die in het volk zoo on
tegenzeggelijk blijkt te te bestaan, heeft
thans de volle verantwoordelijkheid voor
's lands bestuur te aanvaarden en „dit is
waarlijk in ieders belang."
Uit hetgeen hij daarna volgen laa*, ourei-
veeren wij enkele zinsneden.
Na opgemerkt te hebben, dat 't is in
't belang der „kerkelijke" meerderheid,
die nu iffoot toonen, wat zij kan, gaat de
schrijver voort:
In het belang der minderheid tevens,
Nog eenige dagen, en de winter, die in de
Alpen gewo: niijk zeer streng is, zou zijn
intrede doen.
Een dikke sneeuwvlaag zou weldra den
berg bedekken. Gedurende maanden zou er
geen grassprietje, geen enkel groen plantje
te vinden zijn. Daarom haaste men zich het
weinige gras,dat op den schralen,onvrucht-
bi ren bodem groeide te plukken.
't Is een mooie, koele dag. Geen wolkje
aan den helderblauwen hemel. Aan den
horizon slechts een zwarte vlek, of liever
een stip, die schijnt te bewegen.
De vrouwen zjjn de manslui behulpzaam
met plukken.
Vrouw Béchette heeft het voorbeeld der
anderen gevolgd. Haar oogen. rood van het
schreien over het verlies van den geliefden
man, wiens onverschrokkenheid hem het
leven kostte, heeft ze afgewieeht. Op haar
arm draagt ze 'e kleine Suze, een broos
wezentje van due ui»»t<ien. Het kind is
ingesluimerd. Vroaw Béchette legt de
kleine voor eenige oogenblikken op een
plekje neer, waar ze voor den wind beschut
is. En met den sikkel in do hand gaat ze
Mn den arbeid.
Ze is een flinke werkster, die de handen
uit de mouwen kan steken.
Kijk, daar richt zij zich opze veegt zich
het parelend zweet van het voorhoofd, een
oogenblik laat ze haar blik dwalen in het
otunetelijk lacht ruim.
Waarom fronst ze eensklaps de wenk
brauwen en tuurt ze zoo strak naar de
zwarte stip in de lucht
Met koortsachtige haast raapt ze het ge
haaide gras bijeen en bindt het tot een
btudel. Dan neemt ze het onder den arm en
gut naar het plekje, waar haar lieve kleine
slaapt.
Eensklaps verneemt men een geweldig
fisraas, dan 'n doordringenden kreet.
„Suze, mijn Suae", het geluid, dat zich
die wezenlijk niet verlangtD kan, nog-
maals aan vernederingen als de val van j
het ministerie-Ce Meester Se worden
blootgesteld. De linkerzijde, samenge
steld gelijk zij is, is niet. langer bekwaam
tot de legeering. Dit ia minder een
appreciatie, dan het vaststellen van een
gebleken feit. Een partij die, met nog
onvervulde beloften bezwaard, haar kabi
net door een ano'er vervangen laat, om
dat zij geen ontbinding aandurft, is als
regeeringspartij veroordeeln. Het zulk een
beschamend feit in haar jongste verleden
ging zij, verzwakt en verdeeld, reeds van te
voren geslagen, de verkiezingen tegemoet.
Het is geen sehan le, noch steeds een
nadeel, in de minderheid te verkeoren
Nadeel is, een taak op zioh te moeten
nemen, waarvoor men niet langer geschikt
is. Men volbrengt dan teo eerste die
taak toch niet, en ten tweede mist men
de gelegenheid, op krachten te komen
voor een toekomst, die bij langer dan
vierjarige perioden telt.
Vervolgens betuigt dr. Coienbrander dit
lo. de machtsontplooiing der rechtsche
coalitie een in de et rat kundige ontwikke
ling van ons volk noodzakelijk en daarom
verblijdend feit is
2o. dat zij de onmisbare voorwaarde is
voor de mogelijkheid van de geboorte eener
nieuwe, regeeringkrachtige linkerzijde
niet in een tijdperk van vier jaren, maar na
een louteringsproces waarvan de duur wel op
zijn minst op drie parlementaire perioden be
rekend moet worden.
Moge het land vooral bewaard worden
voor de noodzakelijkheid eener herhaling
van het harodat in 1905 tegen één man op
klonk. Met een hervatting van het vrijzin
nig bewind als daarop volgde, ware niets
gewonnen. De eens begane fout herhale
zich nieten met de kennis, die men ervan
kreeg ga de kracht gepaard om het kwaad
te boven te komen.
Rechts en links mogen zich dit beide
uit haar keel wringt, heeft niets mensche-
lijks meer.
„Hulp, hulp".
En hst wanhopig geroep herhaalt zich en
wordt door de echo teruggekaatst.
Van alle kanten komt men aanloopen.
Men beeft 't begrepen. Men heeft gezien
Men heeft de zwarte stip zien neerdalen en
met geweldigen vleugelslag heeft de vogel
zich geworpen op zijn prooi, beloerd uit de
hoogte.
Nu zweeft de urerd opnieuw in de
lucht, 't Is een wijfjes arend van buiten
ge woon e grootte, zegepralend spreidt ze
haar vleugels uit; in haar blauwen draagt
zij het kind, dat ze heeft gegrepen.
Wat te doen? Hoe de moeder hulp
Lieden, de arme, die ladelocs de handen
wringt P
De Alpenbewoners zjjn kloek en be
hendig. Maar wat helpt hier moed en
beleid. Met een kegel zouden zo den arend
kunnen treffjn. Het beest sou doodelijk
getroffen neervallen. Maer in haar vrease-
lijken val zou zij T kind meesleuren,'t zou
tegen de rotsen vermorzeld worden. Over
tuigd van hun onmacht, staan de herders
en jagers onbeweeglijk. Reeds is de arend
achter de rotsen verdwenen.
Vrouw Béohettezette het op een loopen.
Waarheen? Zelve weet ze 'tniet.
Eensklaps wordt ze door eer 'orsohe band
tegengehouden. „Waoht An
jongmecsoh tot haar. »Vert
Jacques Servan is 't, die haar aldus
toespreekt. De kloeke jonkm-i, Nog geen
20 jaar is hij en ontelbaren h Hl hij reeds
het leven gered, grooten en kleinen.
Da angstkreet van vrouw Béoheite beeft
hem in de ziel getroffen. Waren zij immers
niet met elkaar opgegroeid, schier als
broer en zuster? Hjj zou hsiar niet in dev
steek laten.
Op handen en voeten bestijgt Jacques
de rots, zioh vasthoudend aan spleten en
barsten. Hij klimt in de richting waaih en
de arend met zijn levenden last verdwenen
is. Nooit tevoren heelt iemand zich op den
zei een
op mij"
,ü-y.^*aEMES835.
voorg z"gd houden rechts dat eenmaal
too de meer bezeten te worden dau zich
zelf t,« bezitten links dat een mandaat
tot Kuype. bewering meende te mogen uit-
vocer, a'èifhet een opdracht tot verwezen
lijking o.in het blancos-program was I
Men was, ocharm, ondanks dat program
verkozen, en meende, er op l Waarlijk
niet beter zou links er vc or hebbvn ge
staan, indien het eens nu aan den dag ge
roepen ware geworden het staatpensioen"
in te voerenhet staatspensioen onwezen
lijker ged&chtenise, mag mee wel zeg
gen, want 2ÓÓ onvoldoende voorbereid en
omschreven als bij deze campagne, komt
het er nooit 1 De hopelooze ijlkeid en
schelle kunstmatigheid der «vrijzinnige''
programma's van 1905 en 1909 toonen
beter dan iets anders, dat de tijd van de
oude liberale regeeringspartij voorbij, en
die van een nieuwe regeerkrachlige linker
zijde nog niet is aangebroken.
De opmerking dat Rechts „toonde meer
bezeten te worden dan zichzelf te bezitten",
laten wij voor rekening van den schrijver.
Maar betgeen hij omtrent Link opmerkt,
is even beslist ook door de heele Reohtsehe
pers beweerd en aangetoond. Het heeft daD
ook onze volle instemming al gevoelen
wij er niet te minder om de ontzaglijke
verantwoordelijkheid die van nu af op het
kabinet-Heemskerk en op de „Rechter
zij de" rust.
Waat zeer terecht zegt de sahrijver:
„Wat hunne beginselen in de moderne
maatschappij vermogen, zal nu in het
bewind (kunnen bd) motten blijken".
Hij aeht het onmogelijk dat zij de
moderne levensbeschouwing en de liberale
regeeringspraktijk zal kunnen dooden.
En hij is daarbij niet partij tig, want hij
gelooft aan de meerwaardigheid dier beide,
eu verwerpt, elke gedachte aan monopolie
Gelijk wij ODtkennen dat christelijke
zin het uitsluitend eigendom zou zijn
ven depntatsn en kapelaans, weten wij
ontoegankelijker! bergrug gewaagd.Immers
het pad is steil ea glibberig en bij ied eren
stap gapen diepe spleten. Slechts roof
vogels bewonen die hoogten.
Jacques klautert moedig verder.
Men ksn hsm nauwelijks meer onder
scheiden, eensklaps heeft rsea hem uit 't
oog verloren. Id het gebergte houden zijn
kameraden angstig dea adem in.
Twee, drie, vier minuten gaan voorbij,
mimiten, een eeuwigheid gelijk.
Andermaal doorklieft da arend het
luchtruim. Haar kieuwen zijn ledig. Wat,
is er geschied W*.sr is het kind, dat zij
zooeven hield vastgeklemd.
Waar is de rodder, die zoo heldhaftig
ziju leven waagde Liggen ze thans beiden
op den bodem vaa den afgrond ais in
een graf?
Dooh wat, beweegt zioh daar niet iets
langs dsn rotsigen bergrand. De silhouet
wordt duidelijker, 't Is een mensoh. 'tls
J&ques.
Alleen Neen.
Hij draagt het kind tegen zich azn. Hy
houdt het omhoog en toont der sngstig
wachtende moeder daar beneden haar ge
red kind.
't Ie niet te beschrijven met welk een in
spanning Jacques zijn doel bereikt heeft.
Terwijl hij zich van rots tot rots voortsleep
te, is het hem eindelijk gelukt, het arends
nest te ontdekken-
Iedere stap brengt hem nader tot het
nest, waar de jonge arendjes in de eerste
verrassing zich afvragen, wat dat voor een
bundeltje is, dat zoo opeens in hun middsn
uit de lucht kwam vallen.
Jacques heeft het nest bereikt, 't oogen-
blik is beslissend, hij moet gebruik maken
van de verwarring der arenden, hun de
prooi ontnemen.
Zonderling contrast.
Teiwijl daar beneden een moeder ver
gaat van angst, terwijl Jacques met de
grootste krachtsinspanning voortkiimt,
gaat 't daar boven in het nest kaltu en vre
dig toe. Onbewust van het gevaar ligt bet
zizBSPJs: ramBnEosaraxraezsHsoBEssB
ook zeer wel Jat ware vrijzinnigheid
volstrekt niet gepacht is door onze
kiesbazen. G-'o.-t zijn de gedachten, rn
klein de mensohen die haar dienen. Wij
hebben genoeg vertrouwen iö het ge-
heele Nederloudsche volk, om een num
mwieke raee-derbeid daaruit, die, naar
men gezien i eeft, waarlijk niet van ééa
dag is, zonder ergenis aan bet bewind
te zien. Iadien het gevolg is, dat poli
tieke ervaring, politieke bekwaamheid,
het gevoel vaa politieke verantwoorde
lijkheid meer gelijkmatig over de Neder
lander» wzrden verdeeld j indien ook
de kerkdijken de ondervinding opdoen,
die ons nk t bespaard is gebleven, hoe
bot een we ktuig de wet ia in een
geestelijken s rijd, zullen voor onze
toekomst, voir de regelmatige fuaotio-
neering onzm in wezen reeds zeer demo
cratische staatsinrichting, allergewichtig
ste resultaten zijn bereikt, die door een
onafgebroken liberaal bewind (gesteld de
oude liberale partij bestond nog ODge-
deeld) nimmer zouden zijn verkregeu.
Nog een enkele aanhaling uit zijn Cutis-
geschrift veroorle»en wij ons.
Den volgendvn raad en troost geeft de
schrijver aan de »L:nkerzijde", in verband
met mogelijke onheilen met een Reohtsoh
kabinet
In baar tegSDWoordigen staat, die
tegelijk verso''iinselen van afsterven en
van kiemsehi ung te zien geeft, is het
voor de linkersjde zeker niet te wen-
sohen dat vaa haar meer worde gevergd
dan op zijo hoogst tijdelijke en beperkte
hulpvcrleening aan den opbouw van een
zakenkabinet, indien voor of na aan reehts
iets mensohelijks moohi zijn overkomen.
Tot het voeren van een krachtige regeering
uii eigen beginsel evenwél is zij voorshands
onbekwaam, en mocht zij er onverhoopt
toe worden gebracht die proef te her-
helen, dan zal blijken, dat deze aau haar
eigen vergroeiing tot iets nieuws en
kind stillekens te kijken. Het speslt met
hst mos en da takjes, waarvan de vogel-
wieg vervaardigd is.
De arandsjoDg. n lijken haar speelmak
kertjes. Boven dit familietafereel zweeft
de moedprarend In een seconde ksn het
aardig tafereel) j o veranderen in een drama.
Jacques begrijpt dat maar al te goed. Hjj
stoot vrceselijke geluideD uit, om de arend
te verschrikken, die verrast door dien on
voorziene»! aanval op de vlucht gaat. Jac
ques gri'pt het wichtje en zonder zich den
rijd te guane.i da jonge roofvogels den
h" 1b oei te draaien, gaat hij op zijn schre
den terug.
Woedend dat de prooi haar g&at ont
snappen en in vaag beseffen, dat baar jon
gen in gevaar verkeerec, komt de arend
terugvliegen regelrecht op haar vijand aan.
Haa" ontwijken was onmogelijk.
Er moet dus gekampt worden. En onder
welke omstandigheden.
Op den oenen arm heeft Jacques zijn
kostbaren laat, den anderen heeft h(j noo-
dig om zich aau de vooruitstekende punten
te kunnen vasthouden.
Te kiezen valt er niet.
De kloeke Alphebewoner aarzelt geen
minuut. Hjj blijft staan, geleund tegen de
rots. Aan sijs voeten gaapt de afgrond.
Met een blik peilt hij dien. leder ander zou
door een du'zeling zyn aangegrepen. Welk
een koelbloedigheid behoort er toe in zoo'n
oogenb ik zijn tegenwoordigheid van geest
te ba waren
De strijd tegen een der meest geduchte
roofvogels ia hoogst gevaarlijk.
De. arend is vlak bij. In minder dan één
seconde zal de aanval plaats hebben, 't Zal
een korts en moedige strijd zijn.
Jacques moet met den eersten slag het
vreeseljjk beest treffen, anders is hst met
hem en het kind gedaan. Met zijn vrije
hand hondt hjj zjjn ijzeren bergstok met de
puut in ds hoogte. In geweldige vaart
vliegt de arend tegen de scherpe punt, die
baar in 't lichaam dringt.
Doodeljjk geraakt stort zij neer.
levenskraohtigs aanmerkelijk minder
bevorderlijk is, dan de oppositierol tegen
een ibewind der rechterzijde. De idealen,
die een linkerzijde zioh voorlaan te stel
len heeft, zullen nimmer bereikt worden
dsn na een strijd, veel langer, heviger
en prinoipeeler ''an de optimisten, die
een nienwe parujformetie in de naaste
toekomst zagen opdosmen, zioh moeten
hebben voorgesteld.
Welnu, indien de Rechterzijde met deze
onbewimpelde erkentenis van de onmacht
barer tegenstanders weet winste te doen,
door te willen zijn een bewiüd en een
meerderheid die gansch het volk wenscht
te dienen (en wie zou dezerzijds hieraan
ooit hebbeD getwijfeld 1 waren de kabi
netten van '83 en 1901 niet reeds daarvan
de tastbare bewijzen dan zal het optre
den van hA kabinet-Heemskerk, door de
Rechterzijde en 't deel der Linkerzijde,
bij wie hat kloeke woord van dezen doc
tor in goede aarde viel, gesteund, het
vaderland ten zegen zijn.
Alleen maar zal 't da vraag zijn of,
bij een naar wij hopen spade, wisseling
van kabinet, 't nu juist al de Vrijzinnige
groepen van thans zullen zijn, die deze
zullen beleven.
De Nieuwe Courant z*g dit dezer dagen
zeer juist in Het zou wel eens een doelen
kunnen ziju van de regeertaak met de
sooiaal de m'oratie.
Eu België beeft geleerd dat vooralsnog
niet alle vrijzinnigen hieraan mee doen.
De Auti-snikeracciinsbond geeft een
Tweem&andelijkech Tijdschrift uit: „De
j Suiker". In het jongBte nommer wordt de
noodzakelijkheid der afschaffing van den
suikoraccvjns betoogd en bewezen. Daarop
j wordt tevens gewezen op den toenemenden
invoer in Nederland van saccharine. Deze
j klom sinds 1901) van 7000 tot 23 duizend
kilogram- Waar blijft dat waardelooze en
schadelijke goedje toch
Thans is Jacques besluiteloos. Hoe naar
beneden te komen
Met de kleine op den arm is het ondoen
lijk het pad te volgen, waarlangs hij naar
boven geklauterd ia.
Geen redding is mogelijk, dan door zich
te lateu afzakken in deo afgrond.
Jacques geeft zijn kameraden, die bene
den in spanning wachten, een wenk.
Zij slajen er in, hem een reddiogatonw
toe te werpen. Hij maakhet zoo goed en
zoo kwaad als hij kan aan een rotspunt vast
en laat zich dan afglijd f t 'n de diepte. Met
de eene hand ora h ,-t too w geklemd daalt
hy, telkens zich atooteud aan de rots, neer,
zonder meer te beseffen, wat er met hem
geschied-'.
Eindelijk kunnen de mannen het tonw
grijpen ea het lichaam, dit zweeft iu de
diepte, naar sick toehalen. Maar juist op dit
oogenblik gebeurt wat lang te voorzien was.
Uitgeput vaa vermoeidheid en door de
pijn in zijn gekneusde vingers laat Jacques
het touw los.
Onmiddellijk klimmen esu zestal mannen
de helling af, om Jacques op te zoeken.
Zij roepen hem. Alleen de echo geeft
antwoord.
Een angstig voorgevoel komt hen be
klemmen. Zp zullen Jacqus3 niet levend
aantreffen, 't Is zonder twijfel zyn lijk, dat
ze van verre op den grond zien uitgestrekt.
Zijn arm hondt hij nog om het kind ge
klemd. Men ijlt naar hem toe. Jacques
Is het mogelijk P
Een zwakke stem doet zich hoooen
„De kleine redt de kleine".
Hij spreekt dus nog. Hij komt weer bjj
kennis. Men zal hem redden.
Gij kunt thans naderbij komen, moeder,
uw kind rnst aan zyn heldenborst.
De redding kwam juist bijtijds.
Geen minuut later, of de mannetjesarend
zou als wreker van het wijfje zich op den
onverschrokken redder gestort hebben.
Reeds is aan den horizon een zwarte stip
zichtbaar, die beweegt en naderbjjkotnend,
grooter worflt.
