NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
No. 246.
kte.
ode,
GHRISTEUJK-
HISTORISCH
909
Donderdag 22 Juli.
23e Jaargang.
EEN KLINKEND METAAL.
icMen,
BURY.
n,
ïsknecht
aagd
VERfeHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J'. DE JCNG^VERWEST, te Goes"
F. P. DV.UIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
A, Huson,
S. A. Luitwieler,
T. Manse.
Mr. L. van Andel.
Jhr. mr. E, P. Schorer.
De Fransche Revolutie.
^IraiaisÊFÖïêrzioWT
/'UPi/.
beveelt
3oals ver-
L
nen, Peul-
Koolzaad.
s. v. p.
nog met
t prijsop
1,
>QKBD,
HILDER-
oed 1908,
Uoetinge.
tot., b|j A.
met Kar
Yarkens,
bakker,
Batli.
en Kam
en Karn,
Stiertje»
DOF,
i k e r k e.
Ivrije
men.
oor Oost-
i zijn 5d8
k b e e 1 e.
irnd.
kinderen
ei. WIJT-
raat, Mid-
nu (oe had
eedi erger
orten tijd
ren, heftig
e dat haar
de aieh te
langer te
etting aan-
voor wie
en.
alkenhorn
erde terug,
deren zij
■lk een af-
deraohtig,"
-er moeten
zij, en om
j te zetten
elen.
ermate, dat
kon doen
zij op den
stheer kon
elot te be-
tdemhaling
Br iets te
jne armen
i. Zij liet
zijne hnlp
e hoe moe
angstvallig
lot volgt,
4 4
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri,s per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers 0,02'.
UITGAVE DLR FIRMA
van
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '■ent.
Allen worden opgewekt om te stem
men in
Vllssingen I.
Vllssingen 111.
Middelburg I.
Middelburg lil.
III.
De laatste stelling van dezen vrijzinnigen
oritious, die den spijker zoo juist op den
kop weet te treffeD, luidt, dat de drie
Framche republieken Frankrijk niets dan
schande hebben bezorgd.
Van deze drie republieken is de tzgen
woordige het best bekend. Vele onzer
tijdgenooten hebben haar zien opkomen,
hebben haar een veertig jaar lang vooral
in den laatsten tijd, kunnen gadeslaan, en
kunnen dus uit persoonlijke herinnering
oordeelen of de schrijver ook teveel zegt.
«Hel is geen eer (zoo spreekt hij), voor
iemand die in een strijd van man tegen
man geslagen is, niet te willen bekennen
dat hij overwonnen is en van zijn nutte-
loozen tegenstand niet te willen aflaten,
eer hij met slagen overdekt en tot een
deerniewaardigen toestand gebracht is.''
Toch, die schande heeft Gambetta, de held
der Revolutie vaD '70, over Frankrijk ge-
braoht, toen hij den oorlog a oulrance
predik'e, en daardoor het land letterlijk
tot bet uiterste heeft gebraoht. Na Sédan
had de keizerin als regentes een eervollen
vréde kunnen sluiten op gematigde voor
waarden. „Maar een vrade zooals nu, ge
sloten in naam van een volk dat tot wan
hoop was gebraoht, na een onafgebroken
reeks van nederlagen, na fabelachtige ver
liezen te hebben geleden in doodeD en
gewonden, in gevangenen en geïnterneer
den, in geweren, kanonnen en vestingen,
na op bijna ongeëvenaarde wijze geslagen
te zijn en tot op het merg van het ge
beente; zulk een vrede was schandelik.
Het Fransohe volk heeft dit levendig ge-
voek'. De woede over den oorlog vau
1870/1 is in de eerste plaats veroorzaakt,
niet door de vredesvoorwaarden, maar door
het gevoel dat men als een hond geslagen
62 FEUILLETON.
DOOS
RUNA.
»Ik wil nog niet naar binnen," zei zij.
„Laat mij daar zitten." En zij wees op een
back tegen den maar van het slot.
Hij gehoorzaamde, en maakte het alles
zoo gemakkel^kiauöel..k .oorhaar. Toen
ging hjj naast haar zitten, en beiden geno
ten nu esnigen tijd zwijgend van de heer
lijke natuur, die door de kleurrijke herfst
tinten sohooner was dan ooit.
Maj zuchtte zachtjes. „Het vallen van de
bladeren stemt mij weemoedig," zei zij be
angst,
„Kjjk dan naar boven," zei Henrik, en
wees naar de blauwe lnoht.
Maj deed het, en een lichte rilling voer
haar door de zwakke leden. Bijna was hare
zelfbeheersching weer verdwenen, ofschoon
zij ditmaal niet alleen was. „Om ons heen
is de vergankelijkheid, en boven ons een
leegs onbekende ruimte/ zei zij.
„Leeg en onbekend P" herbaalde hij.
„Neen, God woont daar."
„Dat is nog erger dan dat zij leeg was",
ontsnapte haar.
"rz5 v?or Qod F' vroeg hjjj.
„Ik ken Hem niet'', antwoordde zij en in
pars stem klonken trots en waDhoop,
was geworden. Dj man, die Frankrijk zoo
hardnekkig aan de slagen van den vijand
bad blootgesteld heeft, was Ganabel'a. Zijn
eenige verdienste besfond ïb een groote
mate van geestkracht, vertrouwen en
stoutmoedigheid, een onstuimige welspre
kendheid en iets onnoembaars in de keel,dat
op een ontvlambaar gehoor indruk maakte.
Maar zijn redevoeringen waren hol, en
zelfs die welke vooruit opgesteld waren
lieten zioh niet goed lezen, omdat de vol
zinnen niet goed gevormd en de gedachten
slecht ontwikkeld waren. Zonder diepte
of belangrijkheid, of oorspronkelijkheid
gaven die gedachten slechts gemeenplaat
sen, in omloop zijnde banaliteiten, gevoe
lens die in de lucht zaten wcêr, waaraan
hij een aangrijpenden vorm trachtte te
geven. Kernspreuken als »se soumettre ou
se démettre'' (zioh onderwerpen of aflredeD)
en „Het Cierikalisme is de vijand" zijn
wel het sterkste wat hjj in dit genre ge
leverd heeft".
Men beroemt zioh op de vrijheid die
gedurende de derde republiek is gonofen.
Maar die vrijheid is slechts de vrucht van
de zwakheid der opvolgende regeeriagen,
en wat men vrijheid belieft te noemen
blijkt op den keper misbruik van de vrij
heid van vergaderen, spreken enz. „Men
heeft misbruik gemaakt vau de vrjjheid
van spreken in de publieke redevoeringen,
op het tooneel en in de drukpers romans,
tijdsoh iften, dagbladen, brochures, losee
bladen kwistig verspreid van de vrijheid
om earioaturen te teekenen en geïllustreerde
geschriften, van de vrijheid om te oolpor-
teeren, nit te stallen, op straat luidkeels
te venten. Door al die middelen heeft men
misbruik gemaakt van de vrijheid cm alles
te zeggen, m'et een ander woord van de
vrijheid om te beleedigen en godelastering
te spreken, oproer en plundering te pre
diken, onzedelijkheid en walgelijke zin-
nenlust te bevorderen. De vrijheid der derde
republiek is ongemoeid kwade dingen te kun
nen zeggen en doen.
En hoe staat het onder deze republiek
met de wetenschap, de letteren en de
kunst? Antwoordwetenschappelijke man
nen, goede schrijvers en kunstenaars zijn,
gelijk overal, ook in Frankrijk. »Maai man
kan moeilijk ontkennen dat, op enkele
uitzonderingen na, op een gebied waar
Frankrijk zoolang geschitterd heeft, op
ket gebied der letteren een wezenlijk
verval heersoht. Begonnen na de revolu
tie van '48, is het nog voelbaarder ge
worden onder de derde. Niet sleohts heeft
er een walgelijke onzedelijkheid haar in-
„Je kunt Hem leeren kennen."
„Het is te laat
„Het is nooit te laat/
„Toch wel. Ik denk wel niet, dat ik
spoedig zal sterven", zei zij, traehtend voor
zich zelf en voor hem de waarheid te ver
bergen, die voor haar zoo bitter was. „Ik
heb God vaak weerstreefd, zoodat Hij mjj
nu wel weerstreven moet."
- „Dat doet Hjj niet, Hij zoekt je vol ont
fermende liefde."
Maj schudde het hoofd. „Mij niet 1" zei
zi,j, „met jou is 't wat anders. Jou heeft Hjj
lief
„Waarom zon Hij mij meer liefhebben
dan jou
„Hoe kunt ge dat vragen Denk toch
eens hoe verschillend het leven is waarop
wij beiden Urug zien. Gij hebt voor God
geleefd, ik voor de wereld."
„Wee mij, als ik Gods loon verwacht
voor datgene wat ik gedaan heb", zei hij
diep bewogen.
Zfj keek hem verbaa-d aan. „Waarom
heeft Hjj je dan lief, als't niet is, omdat je
hem hebt gediend
„Om Zijnszelfswille, Maj. Gods liefde
oordeelt ons niet naar onze verdienste,
maar daarnaar boe wij haar noodig hebben.
Dat doet ware liefde altijd."
„Maar waarom hebt gij dan je heele le
ven lang getracht God te dienen, als gij
niet meendet, daardoor iets te verkrijgen P;'
vroeg zij.
trede aedaaB, maar de letterkundige pro-
duoten, romans, drama's en poëzie, zijn in
't algemeen gesproken zoowel in gehalte
als in vc-m gedaald, ondanks do moeite
die men i h gaf om ze uit een oogpunt
van kun*', ie verfraaien of te kruiden raar
den smaak der geblasseerde paleizen". Dit
wezenlijk verval heeft aan het orediet der
Fransohe litteratuur in het buitenland
merkbaar schade gedaan".
Eu nu nog een oordeel over den zede-
lijken en godsdienstigen toestand van het
land: „De twijfelzucht op het gebied van
het zedeljjke en de haat tegen het Catholi-
cisme en tegen allen godsdienst gaan bij een
groot gedeelte der mannelijke bevolking
samen met het staatkundig en maatschappe
lijk radicalisme en de onzinnige vereering
van de revolutie en de republiek. En daar
dit een diepgevestigde en onstuimige reao
tie wekt bij degenen die in den godsdienst
en op sociaal gebied behoudend zijn, is
Frankrijk in twee vijandige kampen ver
deeld, en i6 de republiek, wier standaard
de radikalen planten als het symbool van
hun geloof, ie plaats van de regeerings-
vorm die hen het minst verdeelt, gewor
den of bezig om te worden de regeeringe-
vorm welke hen het meest verdeelt.
De schrijver wees want het was in
1889 dat hij dit schreef I ook nog op het
schandelijk feit dat Sadi Carnot, de klein
zoon van een der moordenaars van Koning
Lodewtjk XVI op diens troon gszet
werd, tenminste op den Presidontszetel
werd verheven. Esn hoon de nagedachtenis
van den ongalukkigen straks genoemden
koning aangedaan.
En wat heeft hjj het goed ingezien-
Wij onderstreepten twee zjjner opmer
kingen.
„De vrijheid der derde republiek is onge
moeid kwade dingen te kunnen zeggen en
doen".
Dit schreef deze liberasl in 1889.
Heeft hij niet goed gezien
Zou hij nu, twintig jaar later, het niet
nog krasser zeggen
«Twijfelzucht op het gebied van het
zedelijke, en haat tegen allen godsdienst".
Hij heeft alleen de mannelijke bevolking
er op aangezien. Maar wanneer hij de
voortwoekering der vrije liefde, der echt
scheidingen, der malthusiaansche misdrij
ven, de plunderingen van kerken en kloos
ters door de Overheid zelf nu nog had
kunnen aanschouwen zou hij zich niet nog
veel sterker uitgedrukt hebben
Het is jammer dat dit boek nooit in het
Holl&ndech is verkrijgbaar geweest.
„Gods reddende liefde wskt wederliefde.
Het weinige, dat ik heb mogen dos», heb
ik niet gedaan om loon of eigen eer, maar
omdat God zijne liefde in mjjne ziel heeft
uitgestort en daarom, ja daarom alleen, ik
God ook liefheb. Ik wilde dat mijn heele
leven enkel lof was zjjner genade."
Iets als afgunst vervulde Maj toen zij
zjjn stralen den blik zag.
„Ik wilde dat ik jou Teven achter mjj had,
inplaats van het mijne," zeide zij zacht.
„Dat zou je niets helpen, als je daarop je
hoop bouwdet," zeide hjj vol overtuiging.
„De eenige hoop waarop ik mjjne redding
heb gebouwd is da verdienste van Chris
tus, en die zelfde hoop hebt gjj ook noodig,
want zjjn bloed heeft even goed jouw zon
den als de mijne verzoend. En wie ter elf
der ure den arbeid in den wijngaard begint,
ontvangt hetzelfde loon als degene die de
hitte des daags heeft gedr&gen."
„Maar dat is onrechtvaardig."
«Ver daar vandaan Het is niets daa
vrije liefde voor diegenen die laat komen,
voor de anderen is de atbeid in Gods
Koninkrijk toch al de schoonste belooning."
Zij zat een poos zwijgend en in ge
dachtentoen zei zij: „Nu schijnt gij Gad
met blijdschap te dienen maar in je jeugd
deedt gij dat Diel, en leoh deedt gij toen
meer moeite, en bracht gij grootere oilers.
Ik zoek sedert ik hier ben tevergeefs de
oplossing van dat raadsel."
«Ia mijn jeugd diende ik God om zelf
Het is jamm lat er onder de denkende
geesten van vrij i nnige richting niet wat
meer gevonden worden als 't genre-Van
Bemmele»,
Aan zulke mannen en aan zulke boeken
bestaat behoefte.
Mannen als bijv. v. Rijssens, de te vroeg
ontslapen Alt maarsohe sohoolopziener
een prof. Holwerda uit LeideD, die met zijn
«Wie zijn wij zelf?» zoo groote blijken gaf
van nuob teren z en zelfstandig oordeel.
Mannen, die z.ch niet door dweepende
lofzangen of sfraatgeloei laten bedwelmen,
maar die in de eerste plaats vragen naar
de feiten, cd daarna met iets van heilige
onversohillighei i 't aanzien dat de stralen
krans van 't h dligenbeeld hunner geest
verwanten verb eekt.
Boeken als dit, waaraan wij enkele ge
dachten ontlecrüen, en van v. Rijssens op
't gebied der historie, waarin niet de vol
geling van den sleur, maar de objectieve
zoeker oaar de waarheid spreekt.
Zulke borko i behoorden op alle middel
bare scholen gebruikt, zulke mannen
behoorde», in alle politieke en opvoed
kundige kringec in eere gehouden te wor
den. Handboek n, als bijvoorbeeld van den
hoogleeraar Wynne bederven de opiDie en
vagen de scherpe omtrekken der gebeutte
nissen door dekleurloosheid der voorstelling
nit het brein dar jeugd weg. Men leert er
niet nit wat da itevolutio eigenlijk was en
welke vruchten z'j gedragen heeftMaar
schrijvers als de door ons aangehaalde kun
nen 't middel zijn waardoor God de geesten
wakker schudt uit de traditioneele ziens
wjjze, die wel ioeg: eft dat de Revolutie in
buitensporigheden is vervallen, maar niet
dat haar wortel valsch en daarom hare
vrucht niet anders dan giftig heeft kunnen
wezen.
Spanje-Marokko.
Over de gevtcbien lusschen de Span
jaarden en de Mooren bij Melilla zijn te
Madrid de volgende bijzonderheden oct-
var gen
Zondagmiddag om twee uur begonnen
de Mooren zioh op de hoogten rondom
het Spaansrhe kemp buiten Mellila te
verzamelen. Op oen sein, door middel van
een roode vlag gegeveD, kwamen een
honderd Moorsehe miters in galop, aldoor
vurende, op het kamp. Generaal Marinas
schoof dadelijk een oempegoie inlandsche
politie, gesteund door een tweede compag
nie van de disciplinaire brigade, vooruit.
Op dit oogenblik berenden meer dan
te winnen," zei hij. «Ik wilde Gods wel
behagen verdienen door mijne goede
werken deze vergissing maakte mij hard
en liefdeloos. Toen opende God mijne
oogen, en zag ik mijn eigen verderf. Ik
was geheel vernietigd, maar toen ik
meende, dat alles verloren was, kreeg ik
ineens alles. Gods liefde zooht mij Zijne
genade gaf mij lioht en leven. Het hoogste
is de liefde."
„Ja, gij hebt God lief, maar ik niet,"
zuchtte Maj.
„Hierin is de liefde, niet dat wij God
liefgehad hebben, maar dat Hij ons heeft
liefgehad eu Zijnen Zoon gezonden heeft,
tot eene verzoening voor onze zonden.
God is het, die alles doet."
«Maar behoeven wij dan in 't geheel
niets te doen?" vroeg zij.
«Wij moeten aannemen, niets dau aan
nemen, wat God ons aSDbiedt."
«Maar dat is moeilijk," vond zij.
»Het is ook sleohts mogelijk voor hem,
die zich self tegenover God voor arm ver
klaart. De overgave aan God is alles wat
van ons wordt verlangd, dat is tenminste
mijne ervaring," antwoordde Henrik, een
verwelkt blad opheffend.
Maj voelde zioh net als dat verwelkte
blad. Zon God haar opheffen, als zij Hem
te voet viel Iets anders kon zjj nu niet
meer, ja, sjj twijfelde er aan of zij dat
zelfs zou kunnen. Een traan rolde over
haar uitgeleerde wang. Zooals altijd
duizend Moorsehe ruiters het kamp en
traohtteu een van de a'gelegen stellingen
te Attalyon te bezetten. Een luitenant met
zestig man verdedigde die. Ondanks de
geweldige overmacht, verdedigde de af-
deeling de stelling heldhaftig. Ten slotte
moest zij echter wijken.
Iatus8ohen was de Hpaansohe artillerie
naar voren gebraoht en had zij een ver
schrikkelijk vuur op den vijand geopend,
dat hem groote verliezen toebracht. Des
ondanks bleef de vijaud oprukken. Langs
de heele Spaansohe linie werd een hevig
geweervuur onderhouden. Met een handige
bewegisg trachtten de Mooren de flank
om te trekken en de kanonnen te ver
meesteren, maar op dat oogenblik kwamen
nieuwe versterkingen uit Melilla en ver
ijdelden den toeleg. Om acht uur 's avonds
woedde de strijd op zijn hevigst, vooral
in de buurt van de Noord-Afrikaansohe
spoorlijn. Met dat al hield men den dienst
van de treinen, die versohe troepen en
schietvoorraad aanvoerden, gaande. Den
heelen naoht en den volgenden morgen
duard het vechten voort, cn Maandag
middag was het nog aan den gang.
Wegens het verwoede verzet van de
Mooren, was het iwijfelaehtig of de strijd
Maandag zou ophouden. De verliezen van
de Mooren ziju ontzaglijk, maar-die van
de Spaojsarden ook zeer groot.
De stammen, die op de band van Spanje
zijn, vochten niet mee, maar hadden de
wijk naar La Restinga on Mar Chioa ge
nomen.
Er is sprake ra», troepen uit Madrid
over Malaga oaar Melilla te zenden.
Frankrijk.
De verkiezing te Abbé'ille, waar een
eonaervatief de republikeinen an een zetel
beroofde, wordt door rerHohillende bladen
als een opmerkelijk bewijs opgevat van
de stemming, die tegenwoordig onder de
kiezerB heersoht. Da Radical legt er den
nadruk op, dat de conservatieve oandidaat
bijna alle socialistische stemmen in het
tweëde district op zioh vereenigde. De
verkiezing toonde hoe weinig vertrouwen
de verklaringen van Jaurès verdienen en
welk gevaar de Republiek dreigt, wanneer
de republiekeinsche partijen het het vol
gend jaar bij de algemeene Kamerverkie
zingen niet eenB zijn.
Men moet wel heel verblind zijn om 't
gevaar, dat de Republiek dreigt, te zoeken
in het Conservatisme, en niet in 't Mate
rialisme, Rationalisme, Revolutionairisme
en Atheïsme.
Een tijdelijke uitkomst schijnt wel te
schaamde zjj zich ook nu over hare ge
voelens en keek haastig op of Henrik
Falkenhorn ook iets had gezien. Maar hij
kende haar te goed, en wachtte er zioh
wel voor haar aan te zien. Zijn blik
rnstte op Margarete, die langs het meer
liep. Zij had er blijkbaar geen vermoeden
van dat die twee zoo in baar buurt waren.
Evenals zoo vaak zong zij nu ook een
der eenvoudige liedjes, die zij zelve dichtte,
en haar man, die van deze liedjes hield,
luisterde gaarne.
Zelfs Maj luisterde naar de zaohte stem,
die door de stilte tot haar doordrong.
In de woestijn een schaapje lag
Versmachtend en vol wonden;
De Herder zocht het nacht en dag,
Totdat Hij 't had gevonden.
Behoedzaam draagt deor nacht en wind
Op Zijne sterke arme»,
Da trouwe Herder T arme kind,
Vol heilig teer erbarmen.
Heel stervensmoe het schaapje was
Nu eindigt al zijn lijden,
Aan 's levens stroo.m het weer genas
Daar laat de Herder 't weiden.
Nu was het nit met Maj's zelfbeheer-
sohing. Zij verborg het gelaat in de
handen, en Henrik, die begreep dat zij
graag alleen wilde zij», stond zachtjes op
en ging Margarete tegemoet, met hoop en
gebed vbor Maj in zijn hart.
E IN D B.