NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 245
1909
Woensdag 21 juli,
23e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGt-VERWEST. te Goes
F. P. DVUIJ, ie Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
T. Manse.
Middelburg 1.
Mr. L. van Andel.
Jhr. mr. E. P. Schorer.
Tcb gevolge van de steeds
grooter wordende oplage
van ons blad, verzoeken wij ll.H.
Adverteerders de advertentiën zoo
vroeg mogelijk in te zendenvooral
voor de nummers, die Vrijdags en
Zaterdags verschijnen, gelieve men
te zorgen, dat de annonces vddr 12
nar in ons bezit zijn, wijl anders
plaatsing in de 1ste editie van dat
nummer niet kan verzekerd worden.
DE ADMINISTRATIE.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02®.
BJ-JEES3-:
UITGAVE DUR FIRMA
LvN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
A'len worden opgewekt om te stem
men in
Vlissingen I
A. Huson,
S. A. Luitwieler.
Vlissingen lil.
Middelburg lil.
21 Juli 1909.
Uit fanatiek Zierikzee.
In de jongste zitting van den gemeente
raad (de Raad telt 11 linksche en 2
reohteolie leden) werd door den heer Da
Crane (k.) eenquaestie ter sprake gebracht,
uit welke blijkt hoe exclusief liberaal daar
de laden van't burgerlijk armbestuur zijn.
Die heeren daar ulden geen mannen van
andere riohting in hun college. Van arm
bestuur beeft volgens hen niemand ver
stand dan zij en hunne vrienden, naar de
bekende spreekwijs (nul n'aura raison hors
nous et cos amis I)
Wij lezen in 't raadsverslag in de
Hieuwsbode
Bij de omvraag beklaagde ziek de
heer De Crane, in verband met het
bedanken van den heer Boone voor de
benoeming tot regent van het Burgerlijk
Armbestuur, dat dit College steeds per
sonen van één riohting ter benoemiig
voordraagt. Dit heeft hem vaak onaan
genaam aangedaan.
Spreker heeft met éatt der hoofden
van het Burgerlijk Armbestuur hierover
gesproken,maar daarcpgeen bevredigend
antwoord outvaugen, En hij had dit
punt wel vroeger in deu Raad te berde
gebracht, maar wetende, dat het College
van het Burgerlijk Armbestuur zeer ge
voelig is, en gauw met ontslagneming
dreigt, zoo heeft hij, daar hij de moei
lijke werkzaamheid van het Burgerlijk
Armbestuur zeer waardeert, dit nage
laten. Af aar hij kan nu niet langer
zwijgen, en geeft in overwegirg om ook
eens personen van andere'riohting to
benoemen. Bet Armbestuur koBt jaarlijks
a»n de gemeente f 120^0 f 14000. Tot
dit bedrag diaken a-.m iu&ezetenen bij.
Vandaar dat hij het niet onbillijk acht,
indien in genoemd College ook eens
personen van een andere riohting zit
ting Gaman.
De voorzitter heeft toen geantwoord,
dat 3. en W. een voord raeht doen op
aanbeveling van 't Burgerlijk Armbestuur
(wat omes inziens lout ishet moet geen
voordracht maar een aanbeveling zijn 1) en
de heer v. d. Bout waarsobuwde om taoh
vooial niet af te wijken van een aanbe
veling van het burgerlijk armbestuur 1
Maar de heer Engelberts (a) liet zich
hierdoor niet afschrikken. Het verslag
zegt verder
De heer Engelberts begrijpt, dat het
zeer moeilijk is personen te vindeD, die
™°r hst lidmaatschap van het Burger
lijk Armbestuur geschikt zijo, maar men
moet dat toch niet te veel zeggen, want
q»n komt men onder den druk van
genoemd College. Hij wou zioh dan er
ook niet aan storen, al bedankte ook
bij sfwijfeiDg van de voordracht het
geheele Armbestuur. Zoo het waar is,
dat bij bet doen van een aaobeveliaj'
te weinig gelet wordt op het verschil
van religie, want dit woord vindt hij
beter dan richting, dan is het in het
vervolg gewensoh', dat daarmede wel
rekening gehouden wordt. En uit dit
oogpunt ondersteunt hij het verzoek van
den heer De Crane. Da meerderheid
van den Raad zon toch niet graag mede
willen gaan met de opvat'ing, dat in
het Burgerlijk Armbestuur slechts be
paalde personen zitting mogen hebben.
De heer de Crane voegde er nog een
zachte vermaning aan 't adres van het
buTgeriijk armbestuur aan toe.
Wij merken alleen op dat de Raad altijd
buiten een aanheveling om gaan, en
daarmede hoegenaamd geen majesteits
schennis pleegt.
Zoo deed nog onlangs de Raad van
's Bear Arendskerke. En op dezelfde wijze
werd jaren geleden door den Raad van
Goes de heer J. M Kakebeeko in 't burger
lijk armbestuur gekozen. En niemand zal
beweren dat deze keuze geen beste ia ge
weest.
Hoeren van 't Burgerlijk Armbestuur
van Zierikzee, achter uw bergje wonen ook
menschen.
Heden wordt een algemeen geliefd en
geaoht man ten grave gebracht.
Het is mr. O. H. graaf van Limburg
Stirum, overleden buiten zijn vaderland,
waar hij herstel van gezondheid zooht,
doch die niet mocht vinden.
Slechts 54 jaar moohi hij oud wordeu.
De zon zijnB levens was ter Dauwernood
ter middaghoogte geklommen, of de dood
maaide hem weg met zija onverbiddelijke
zeis.
Hoe herinneren wij ons dien kleinen,
bleeken man, toen wij hem voor 't eerst
hij was toen nauwelijks meerderjarig!
op het Zendingsfeest te Boekenrode
ontmoetten.
Hij had het Heilige Land bezocht en
de eilanden van den Oost Indischen Ar
chipel. Als liberaal, soo verhaalde hij, was
hij er heen getogen. Door den Heere zalven
gewonnen voor de blijdschap des Evan
gelies was hij teruggekeerd en hij ge
waagde er vaa met groote geestdrift.
Welk een belangrijke verzameling voor
werpen uit de Heidaawereld meegebracht,
toonde hij ons. Honderden hingen aan zijn
lippen, en zagen met bewondering tegen
den jeugdigen „Graaf" zoo noemde men
hem bij voorkeur op.
Sinds werd bij door onze dissentieerenie
vriendeu telkens weer voor de Tweede
Kamer eandidaat gesteld.
Een enkele stem werd, ook in 't district
Goes, na 1886, op hem tegenover onzen
Lohman uitgebracht.
Tot eindelijk, in de verwarring van '94,
Liberalen en Roomsobe anti-Takkianon
saam, door een smaldeel onzer partij ge
holpen, hem in de Kamer brachten «n
gelijk wie hem kenden niet tegenviel
hij zioh aansloot bij de Christelijk
Historische partij.
Deze aansluiting belette hem echter niet,
dal hij ook de antirevolutionairen een goed
hart toedroeg. Een gezindheid die er allengs
op verbeterde, naarmate de Christelijk-
Historisohe partij met te vaster zin zich
aansloot bij de Reohtsobe coalitie.
Nog in 1907 bij de Statenverkiezing
in 'i district Goes (de herkiezing eer heeren
Mulder en Noordijke, en de verkiezing
van de heeren Dekker en Wmdergem)
zond de nu overledene, met een h&rtelijken
groet, vanuit Godesberg eea flinke giit
aan een onzer a.-r. Kiesverenigingen tot
dekking der kosten.
Mr. O. J. R. graaf van Limburg Stirum
liet, ten behoevo van 't Zendingswerk, de
Christelijke school, d8 aotie der antirev.
en Chr. Historische KiesvereenigiDgen, de
Weezenverplegiag en allerlei anderen pki-
lantropifoh^n arbeid nooit tevergeefs bij
siofo aankloppen.
Op alle t srrain waar hij door persoon
lijke kennisneming overtuigd werd van
het noodzakelijke, gaf hij niet alleen zijn
galdelijkcn steun, maar gaf hij zichzelf;
en wel gsheel.
Zijne levensbeschrijving van mr L W.
C, Keuoheinius blijft voor de antirevolu
tionairen, en voor alle Christenen, die
gelijk eenmaal deze twee, hart hebben
voor onze Indië en voor de Zending, een
boek van onschatbare waarde.
Ook wij wensehen daarom de nage
dachtenis vau mr. O. J. H. van Limburg
Stirum te eeren.
Het is een tijdje geleden in een onzer plat-
teiandsgemeenteraads vergaderingen ge
beurd dat een der raadsleden onder de be
raadslaging der vroede vaderen was inge
dut, zoodat de kop van zijn pijpje de tafel
raakte de voorzitter bij het aflazen van
zijn naam hem deed ontwaken met de
vraag: X, je bent er immers voor Pende
ontwaakte magistraat hierop zrju«voor!"
deed weerklinken.
Nu behoeft dit geval niemand te erge
ren want onze raadsleden op da dorpen
zijn in den regel zeer vroeg op, en, zoo
zij een weinig op leef ijd komen, is hun
nachtrust ook niet zoo zwaar en lang, dat
zij over dag niet wel eens, tegen hun wil,
in den dut zouden raken.
Maar dat iets dergelijks in Den Haag
ook wel eens een Raadslid overkomt,
sobijnt erger.
Immers die heeren sijn over't algemeen
mannen met jonge, frissohe kracht, en
lang niet zulke vroegopstaacders als onze
geachte dorpelingen.
Het is tenminste dezer dagen een ge
meenteraadslid in Den Haag overkomen
dat hij bij een gewichtige stemming pre
sent en tooh absent was.
tiet Volk van 8 Juli beschrijft dit, na
tuurlijk hoogst zeldzame, feit aldus
Toen de secretaris den naam van den
heer Van der Kemp afriep, kwam er
geen antwoordonze edelachtbare was
ingedut! Zijn achterbuurman Deen, gaf
hem een duw in den rug en fluisterde"
hem, zoodat vrij op de tribune het kon
den faooreo, toe, dat hij vóór moest
stemmen. En werkelijk hoorden wij dan
ook even daarna den heer Van der
Kemp met vaa schrik nog bevende slem
vóór roepen, tot groote hilariteit yan
al zijn medeleden en van ons uit den
engelenbak".
Laat ons hopen dat 't bij één zoodanig
feit blijft.
Het zou bij gewichtige stemmingen wel
eens kwaad kunnen.
Altijd verondersteld dat 't feit waar is
wat wij natuurlijk nietkunuen beoordeelen.
Dezer dagen vroeg een liberaal fabri
kant in Twenthe, na den uitslag der
Kamerverkiezingen, aan een zijner onder-
hoorigon Hoe komt 't tooh dat de Noord-
Brabanteohe en L'mburgsohe induatrieelen
allen voor protectie zijn, en deOveiijael-
sohe allen voor vrijhandel P Dat kan tooh
niet uit politiek zijn
De aangesptokene bleef het antwoord
sohuldig.
Wij zouden zoo zeggen zou de vraag
niet ietwat verkeerd zijn gesteld
Dat de Noord-Brabanders allen voor
verhooging van 't tarief op de invoerrechten
zijn, is geen bewijs dat zij tot eiken prijs
»proteotie" willen.
Te Rotterdam zijn onder de (liberale)
leden der Kamer van Koophandel, ook
enkele niet-vrijhaadelaars, of liever voor
standers van een billijker flseaal tarief
voor invoerrechten; dooh daardoor zijn zij
nog geen proteotionisten.
Een hunner is de heer Jaoobson.
Wjj kunnen geen ander antwoord geven.
Maar wij willen nog wel even in her
innering brenger, Jat toen vier jaar gele
den de Rechterzijde in de Tweede Kamer
in de wiaderhe'd was gebracht, zoodat er
geen Tariefsverhooging kon komen, de
buitenlandsche ble ien een juichtoon hebben
aaogehaven, omdat Nederland nu voortaan
zou blijven zorgen voor de buitenlandsche
fabrikanten en li >t Parijsehe Journal des
Debats, 't bezworen «gevaar" der tariefs-
verhooging besprekende, uitriep
>ln zooverre ka men wij buitenlanders
om niet anders dan van harte verheugen
over dezen uitslag'".
Een uitspraak die ook te denken geeft.
De liberale pers {Het Handelsbladvoorop
heeft weer een ni' ut middel gevonden om
dr Kuyper te bekladden, en tegelijk den
burgemeester van Gen Haag, baron Sweerts
als >man van rechts" te kijk te zetten. Zij
vertelt namelijk dat baron Fweerte inder
tijd tot burgemees'?r van Den Haag be
noemd is els libers'alen zelfs als voor
waarde gesteld had dat in zijn plaats te
Arnhem een liberaal zou benoemd worden.
Maar nu heeft burgemeester Sweerts een
paar jaar daarna, geld gegeven voor de
atrijdkas van het antirev. Centraal Comité
on sinds werd b'o genoemd als toekomstig
Commissaris der Koningin in Gelderland,
'n benoeming die lang op zich liet wachten,
door dr Kuyper zegt men aangedron
gen, in De Standaard zijdelings aanbevolen
werd door baron Sweerts als „man van
rechts" aan te dienen, ten elotte door De
Tijd bestreden w< rd en dank zij minister
Heemskerks ons.fbmkelijkli.8id, niet heeft
plaats gehad.
De beschuldiging nu luidtSweerts
heeft Kuyper gelijmd met geld voor de a r.
propaganda Kuyper heeft Sweerts hierop
als «man van Hechts" gequalifleeerd en
Sweerts heeft met Kuypers hulp tevergeefs
gsprobeerd Commissaris in Gelderland te
worden.
Nu heeft dit on zes inziens niets van een
lak leggen, ook al meet de liberale pers het
nog zoo breed uit.
De gevallen doen zich herhaaldelijk voor
dat menschen, die zich verbeeld hebban de
liberale beginselen te zijn toegedaan, by
nader inzien en meerdere ervaring zwen
ken en ten slotte in het antirev. kamp aan
komen, waar zy, natuurlijk niet in de gele
deren, maar dan toch in de loopgraven
goede diensten verrichten.
Let wel, deze menschen zyn nu niet, wat
men noemt „bakaerd", maar ze hebben b.v.
op de hooge, verantwoordelijke plaats,
waarop ze geplaatst zyn, en vanwaar ze de
dingen heel en anders zien dan met name
van een bestuurstafel in de openbare ver
gadering eener liberale kiesvereeniging,
een anderen kijk gekregen op de volksbe
langen en het gevaat leeren inzien van een
mogelijke overwinning der soe'aal demo
cratie met haar naaste buur de vrijzinnig
democratie.
Te verwonderen is het dan niet dat de
zulken meer heil zien in het veld wionen
der Rschtsche beginselen. Zoo zijn er hon
derden en, zijn ze vermogend, en willen
ze niet naar buiten als «man van Rechts"
openbaar worden, dan steunen ze de strijd-
kas, en bevelen in eDgen kring de Recht-
sche candidaten aan.
Haast ieder district kan u zulk» aan
wijzen.
In zeker Zeeuwsch district hebben we
eea bestuurslid eener Vrijzinnige Kieaver-
eenigiag gekend, die geregeld op de anti
revoluties aire candidaten stemde.
Komer zulke menschen nu later openlijk
tot ons over, gelijk bijvoorbeeld ia 1870
en daarna de v. d. Borehs,;de v. Dedenas,
de Poaipe's en meer anderen die wij hier
niet allen behooren te noemen, dan is ons
dit natuurlijk wel aangenaamdooh nie-
mand zal ons beletten, wanneer hier en
daar een enkele staatkundige Nicodemus
j ons zijn bijdrage geeft tot dekking der
konten voor de verkiezing van onzen oan-
didaat, dergelijke gift aan te nemen.
leve anders is natuurlijk of wij bij voor
keur eeu candidatuur dierzuiken naar voren
sohuiven. Wij hebben in zoodanig geval
nog nooit verkeerd, doea zouden raden
willen om 't «geen nieuweling", dat in de
kerk geldt, ook 'in de sUatkunde toe te
passen.
Wij zouden over de quneatie die aohter
't tot een quaes',ie opgeblazen geval-Sweerts
iigt nog wel een en ander in 't algemeen
willen oprat rken doeh bewaren dat liever
tot later.
Alleen merken wij op dat, reeds eenige
jaren geleden, een Hagenaar, goed bekend
in de stedelijke regeeringskringen aldaar,
ons verzekerde dat, wat minister Kuyper
toen nog niet schijnt te hebben geweten,
burgemeester Sweerts te Den Haag »man
van Rsohts" was; een mededeeling die
wij 't vorig jaar in De Spiegel zagen her
haald.
Wat ons betreft, niets verbaast ons
meer natuurlijk afgedacht nog van de
genade Gods die den mensoh wederbaart
en hem zoo roept ook op staatkundig
terrein Zijne eere te leeren zoeken dan
dat er zoovelen zijn die, zij 't ook alleen
langs den weg van waarnemen en naden
ken. niet allang tot de, zij 'tooksleebts
verstandelijke, overtuiging, kwamen dat,
in de tegenwoordige omstandigheden, bij
't gevaar dat vau de Rooden dreigt, en
uoet Frankrijke waarschuwend voorbeeld
voor oog>n, steuubieaing aan de
immers zeer dure I verkiezingspropa
ganda der Ani.irevulutionuairen en Chris
telijk Hislonsehen dringend noodzakelijk
is. Trouwens deze laatse partij heelt reeds
honderden uit deu Liberalen hoek tot zieh
getrokken, wier oogen voor 't roode ge
vaar of voor de deugdelijkheid der Chris
telijke Historisoha beginselen waren open
gedaan.
En niemand heeft 't recht aan die leiten
ook maar één enkele onderstelling van
lagere orde vast te knoopen.
De opstijging van Latham j.l. Zondag
(waarom die proeven toch altijd op den
Dag des Heeren!) met zijn monoplaen aan
de Noord-Fransohe kust nabij Calais, ten
einde het kacaal naar Dover over te stekeD,
is een grooteohe daad, een biijk van koenen
duif, een werk van groote beieekenis en
vèr strekkende gevolgen geweest.
Wèl werd het doel slechts ten halve
bereikt en moest de koeue luohtzeevaar-
der halverwege den tooht opgeven Maar
't bewijs dat het kan is dan tooh geleverd,
en velen zullen na hem opstaan om zijn
werk te verbeteren en dan scheiden geen
zeeën en afstanden de volken meer, nooh
belommeren zij meer dc onderlinge oom-
munioatie.
Een ooggetuige van de opstijging schrijft
«Na een half uur van koortsachtige span
ning, verschijnt de groote prachtige vogel
hoog boven de klippen. Zender aarzelen,
zonder wankelen, trekt hij op meer dan
honderd meter hoogte zeewaarts. De
torpedojager schiet, luidt met de sirene
gillend, pijlsnel de hooge zee op. Hij,
daar boven hem, speelt met hem, trekt
snel als de stormwolken langs den granwen
morgenhemel. Zeven minuten ik ben
iotuseohen de klippen opgeklommen
kau men beide volgen, dan verdwijnt de
vlieger als een stip in den morgennevel.
Eea lange rookstreep geeft de riohting
van den najagenden torpedojager aan. Ik
heb het prachtigste schouwspel gezien,
dat men zioh denken kan.
Lathtm's vlucht beduidt de triomf van
den monoplane. De etyl, wsarin hij vloog
de stabiliteit van de machine, die zonder
de minste schommelingen als een arend
door het luchtruim trok, stelt alles in da
schaduw, wat ik tot nu toe in vliegkunst te
aanschouwen kreeg"
Welke schoone gaven en machtige talen
ten zyn den mensoh der 20e eeuw gesohon-
ken.
Hij viel op 18 K.M. van de Fransche
kust af in zee, doordat de motor zijner vlieg
machine weigerde. Een sleepboot pikte hem
ongedeerd op.
