1909
23e jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 244.
Dinsdag 20 Juli.
CHRISTELIJK-
HlSTORISGH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JCNCE-VERWEST. te Goes
F. P. DV.U-J, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
minnlamL
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
PrijS per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE D'R FIRMA
-N VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '"ent.
19 Jnli 1909.
Haagschc openbare onderwijzers (afdee-
lirg van den Bond van Nederlandsehe
Onderwijzers) hebbeD, blijkens een verslag
door De Standaard van 7 Juni aan Het
Vaderland ontleend, dezer dagen «een zoer
geanimeerd dttbat (gevoerd) over d« quaes-
tie of de openbare school al of niet be-
tri kken mag worden iü feesten, die de
overtuiging van sommige ouders kwetsen''.
Het ging naar aanleiding van de vraag
wat de houding moest zijn van de leden,
die zeer beslist wel Orar jefeesten op school
wiUen vieren, niet het minBt, omdat zij
vaderlandsliefde als een der maatschappe
lijke deugden beschouwen, die de wet hun
verplicht bij de leerlingen aan te kweeken.
Nu is 't tot een uitspreken van een votum
niet gekomen en de meerderheid schijnt
voor de aankweeking der straks genoemde
maatschappelijke deugd te zijn geweest.
Maar het feit dat dit nog een quaestie
tussohen de leden van genoemden Bond
kon zijn, zegt genoeg dat de openbare
school op den duur met haar vneutraliteitc
in 't gedrang zal komen.
Iets er van is ook te Kollum gezien
(Niet te SoheveningeD, hetgeen abusievelijk
in De Standaard werd meegedeeld). En
ook te Winterswijk.
Daar weigerden de onderwijzers
Maar hooren wij, wat een inzender in
Land en Volkhet Haagsehe vrijzinnig-
democratische orgaan, er van zegt
Hier, te Winterswijk, ten minste zijn
de onderwijzers wel degelik, op uitdruk-
kelik bevel van den Burgemeester, ge
dwongen deel te nemen aan een feest
viering gedurende uren, dat ze anders
les hadden te geven.
Ze hebben nog gedaan wat ze konden
om er vrij van te zijn en, daar ze het
op 't laatste ogenblik hoorden, nog tele-
grafles een rechtsgeleerd advies inge
wonnen. 't Eind was, dat ze mee moesten
doen.
T'.t oranje'dragen kon men heD, na
tuurlijk niet dwingen.
Het is wel erg, dat men in een zoo
genaamd vrij land kan gedwongen wor
den deel te nemen aan dingen, dia in
strijd zijn met iemands politieke of etiese
beginselen.
De redactie van bovengenoemd blad,
blijkbaar de knol en de geit willende sparen,
den socialisten vriend en den Oranjevriend
tegelijk willende uithangen, gaf dit weinig
fiere antwoord
Men zou verstandig doen met van deze
zaak niet zooveel drukte te maken Herin
neren we ons goed, dan heeft de heer
Schaper in de Tweede Kamer eene wijze
woorden gesproken betreffende het op
volgen van orders door militairen tot het
brengen van eerbewijs, dat ze uit zich
zelf niet zouden brengen. Wordt door
een school deelgenomen aan Oranjefees
ten en wordt aan onderwijzers verzocht,
bjj die gelegenheid evenals anders hun
geleide te geven, dan kunneD ze dit doen
zonder sensationeel «protest". Hun ge
moedsrust zal d .aioatier niet behoeven
te l\jden. Het wil ons voorkomen, dat het
protest minder voortvloeit uit afkeer van
het assisteeren by zulk een Oranjefeest
dan uit behoefte om tegen het Koning
schap propaganda te maken. Een pro
paganda, die hier allerminst op haar
plaats is
Een antwoord dat denken doet aan den
beginselloozen vader die zijn zoon het vloe
ken ontraadde met een »w*t heb je 'r aan".
Maar intusschen woekert het kwaad
voort,en blij ven de meeningen verdeeldin
hoever de openbare onderwijzer door de
neutraliteit gebonden ie zich van propa
ganda voor 't Oranjehuis en Oranjefeesten
te onthouden
En wie er zich door gebonden achten,
brengen de openbare school in opspraak,
meer dan ooit door eenigen principieelen
tegenstander dier school geschied is.
Uit ons vorig no. heeft men knncen
zien dat de Reohtsohe partijen bij de ge
meenteraadsverkiezingen te Amsterdam
geslagen zijn. In II viel de ohrist.-hist.
v. d. Velden en In VIII wethouder de
Vries (a.-r) en de chrisl.-hist. Ter Haar.
De vrijzinnig-democraten wonnen deze
drie zetels. Ook de socialisten wonnen een
zetel geheel, ets een anderen bijna. Geen
wonder dat deze broederschap Vrijdag
avond na 't bekend worden van den uitslag
geestdriftig gefuifd heeft.
Het Handelsblad hoeft er een heel re
laas ran.
Wij knippen er een en ander uit.
Bij de komst van den beer Boissevaio,
die van zijn eohtgenoote vergezeld was,
kwam het enthousiasme al dadelijk los.
Met luid gejuich en haudgeklap werd
de heer Boissevain ontvangen en hy be
antwoordde deze geestdriftige uiting met
den kreet: .leve de vrijzinnig-demooia-
tie, hiep 1 hiep 1 hoera 1" een kreet
waarmee de vergaderden niet alleen
instemden, maar waarop zij ook een
«leve Boissevain!" lieten volgen.
Kort daarop kwam mr. Meyers de zaal
binnen; ook toen barst'en er luide toejui
chingen ios, die, zoo mogelijk nog kraoh-
tiger vernomen werden,op betoogenblik
dat de heeren P. Nolting en KI. de Vries
versohenen; de laatste werd in friomf
naar de bestuurstafel gedragen.
Vervolgens nam prof. dr. van Emden,
voorzitter van de Vrijzinnig-demoorati
sobe Vereeniging bet woord
»De beteekenis van deze overwinning,
zoo sprak bij, ligt Diet in de lijn van
het liberalisme in den engen, muffin
zin waarin het zich heeft geuit, toen het
de antirevolutioncairen trachtte te hand
haven en alles bij het oude wilde laten,
een liberalisme dat vertegenwoordigd is
geweest, voornamelijk in het //Handels
blad".
[Bij het uitspreken van deze woor
den, richtte de spr. zich tot den heer
Boissevain met de woorden .Mijn buur
man duidt het mij niet euvel, dat weet
ik zeker", waarop de heer Boissevain
onder grootgejuioh volgen liet: „Ga je
gang maar P]
Men moet namelijk weten dat deze heer
Boissevain redacteur is van Het handels
btid en zijn vader, de bekende Charles
Boissevain is hoofdredacteur. Maar de zogu
gaat verder dan de vader, want hij is
vrijzinuig-demooraat.
En toen zei lepiofessor: De beteekenis
van deze verkiezing zou nog mooier lijn
geweest, wanneer ook de heer Sieef ware
gekozen
(Deze heer Sleef is sociaal-democraat).
Toen riepen enkelen dat hij wel gekozen
was; en toen stond Klaas de Vries op
om uit te leggen dat hg 5 stemmen meer
had dan '(stembureau hem had gegeven.
Laat ons hopeD, ging hierop professor
v. Emden voort, dai het zoo is, want al
moeten de vrijz.-demooraten het beginsel
der sooiaal-democraten bestrijden, zij zien
tooh liever een sooiaal-demooraat gekozen
dan een lid der coalitie.
Toen kreeg de heer Boissevain het
woord, blijkbaaT ook een hartstochtelijk
man gelijk zijn vader, afstammeling, zij 't
ook al een afgedwaalde, van de Hugeneten.
Want hij begon met uit volle borst te
zingen«Alle Mensohen werden Brlider
wo dein sanfter Fiügel weiit". (Alle men
sohen worden broeders, waar uw zachte
vleugel verwijlt).
En toen stak hij van wal met een lof
rede op de broederschap, en op 't feit dat
hij uitsluitend als vertegenwoordiger van
de demooraten is gekozen en niet mede
door conservatieven en liberalengelijk
de vorige maal. (Krachtig applausDit
maakt dat hij niet langer naar reobts be
hoeft te kijken.
Nu treedt ne heer P. Nolting naar voren,
de in datzelfde district (VIII) kort geleden
gevallen Tweede Kamerlid.
>Lave de vliegende Hollander wordt
er weer geroepen.
Deze verkiezing is mij ten hoogste aan
genaam, zegt de heer Nolteng. Ook ik heb
op zevea vergaderingen gesproken on
kreeg een aanval van den anti-revolution-
na:ren steenkoolhandelaar uit VIII Kreu-
zen I Ik bl „f er bij Keuzen een Ju'ias te
noemen. Hjj heeft zich schuldig gemaakt
aan laster en leugen, evenals de andere
anti-re7. steenkoolhsadelaar uit VIII
Mona Ik heb 't nog in de laatste vergade
ring van „Haarlemmerpoort en Omstre
ken" aangetoond, dat door deze steenkool-
zwarte heeren zoo gelasterd is, dat vele
stemmen bij da Kamerverkiezing ten on
rechte op den heer De Vlugt zjjn uitge
bracht 1
Ik ben er van overtuigd, zeide de heer
Nolting, dat vele van die De Vlugt-stem-
men na wear ean onze oandidaten zijn
gekomen.
Wat zou de heer De Vlugt nu wel
zeggen van deze overwinning?
Toon wij heden onze ramen openschoven
om deD mensohen den uitslag mede te
deelen, heb ik uitgeroepen, öat nu tooh
gebleken is, dat VIII niet kerkelijk is.
De heer Kvauzen had verteld, dat er
met een draaiorgel door het district ge
gaan was met het wijsje er op //Kiest Piet
Nolting 1', 't wesd er bij gezongen.
Hetzelfde orgel stond vanavond voor de
deur des heeren Kreuxen en toen de over
winning bekend was trokken de mensohen
den orgeldraaier mede naar mijn huis, om
de overwinning ie kunoen bezingen. (Ap
plaus).
Er komt oen telegram aan.
De heer Nolting leest hst voorDan
heer Ch. E. H. Boissevain gelukgewensoht
door de wed. Warnies.
Dit is de orgelverhuurster, roept de heer
Nolting uit. (Onbedaarlijk gelach
Na dit orgel-intermezzo, zegt de heer
Nolticg, dat gezegd werd, dat hij wraak
zou nemen bij deza verkiezing en hij moet
verklaren, dat hier wel iets van aan is.
Als 't moet, zal spreker tegen de heeren
De Vries en Ter Haar gaarne nog eens
dezelfde campagne ondernemen.
Spr. brengt nu dank aan mvjeffrouw
Tuinings, een der ijverigste propagan
disten, die oos ook verzorgd heeft, zeide
de heer N., want we kregen maar steeds
koffie en ohoooiade om op de been te
blijven bij de bewerking van hetd;striot.
Mej. Tuxninga wordt op een stoel in de
hoogte getild.
De heer Nolting Dat mag ik zien, veel
liever, dan het optillen van dien dikken
handelaar in vette kluiven bij de verkie
zing van den heer De Vlugt. (Gejuich.)
Intassohen werd den heer Nolting een
bouqet aangeboden, maar bij wierp de
bloemen toe aan den gemeente-werkman
Sohoite, die zich ook zeer ingespannen
had bjj de verkiezing.
Nog meerdere speeches volgden. En ten
slotte geschiedde er nog i«ts heel theatraals
tnssohen de vrienden Boissevain en Kleas
de Vries.
Eerstgenoemde, ook hierin een zoon
van zijn vader, hield een lofrede op zijn
Curistendom en dat van zijn vriend de
Vr<es, zooals zij dat bij hun dominee had
den geleerd (oen modernen Waalschen
predikant Giran) en 't in den verkiezingstijd
aan de kiezers hadden uitgelegd. En nu, zoo
sprak hij, bied ik ter herinnering aan dien
strjjd den heer De Vries een boek aan van
mijn leermeester GiraB, uaet deze opdracht
,Aan mijn waH keren strijdmakker en
vriend KI. de Vries ter herinnering aan
ODzen gemeensehappelijken strijd voor het
ware Christendom". Ik hoop als Christen
dat men voortaan oiet meer zal spreken van
de christelijke partgen, maar van de kerke
lijke partijen. Applaus
Wij lazen niet dat bij dit roerend
sehouwtooneel ook nog tranen zijn weg
gepinkt, of dat, gelijk in 1795, onder de
Vrijheidsboom, de dames en heeren mal
kaar hebben gekust. Wel dat de aanwezi
gen tot voortzetting van den feestavond
zich naar //Kras" begaven.
Jhr. mr. J. RoSU, voorzitter der Tweede
Kamer, is nit het buiteland in Den Haag
terug.
De Kamerverkiezing in hot district
Ede, noodig gew /rden door het ontslag vac
jhr. v. Citters wagens zijn benoeming tot
Commissaris dar Koningin in Gelderland
zal plaats hebban ?7 Juli. Stemming 4 Aug
Die verkiez'ng b i aft 't tijdstip van heden
tot September.
D nood dei landloopers.
Op 19 Juni iraatsten wij onder dit op
schrift een artik l, naar aanleiding van de
houding, door verschillende rechtbanken,
nu ook door de IJ'rechtsche, tegenover de
landloopers aangenomen de bijkomende
straf van opzendi g naarVeenhuisan wordt
dor deze rechtbn: ken stelselmatig niet toe
gepast.
Verschillende f°i'en van de laatste dagen
wijzen op de wc-kalijk ernstige gevolgen
dezer houding. Wij herinneren aan htt ge
val, zeer kort in hot politierapport van Am
sterdam vermeld, van drie oude zwervers
teu eiude raad, van wie een in het holle van
den nacht oen steen opraapt, dien in een
stuk papier wikkelt en hem door de ruit
vaneen bakkerc .v nkel gooitdah grijpen
alle drie een stuk brood en beginnen te
eten. Waarvoor Uit papier gediend had?
Om het goede b o >d niet vuil te maken.
Een tweede ge u kwam ons dezer dagen
teroore- Een mar, die vroeger een goede
betrekking had iu de handelswereld, was
na veel wederw wdighedon een zwerver
geworden. Hü werd dezer dagen voor den
rechter-cominisaaris geleidhij was in het
bazit van een politiejas gevonden. Vermoe
delijk had hij die gestolen, maar hot ever-
tuigend bewijs was niet geleverd. Doch de
man wilde gaarne aangehouden worden,
want hij had behoeft aan een bad- Hij is
ontslagen, in vrijheid gesteld- En toen hem
dit werd aangsz- gd waren zijn eerste woor
den „Mjjn ham d, wat moet ik nu Ifc zat
er zoo rus<ig te werken".
Bewijzen zulke gevallen niet dat hier
tooh iets niet in orde is Handelsblad.
UIT DS PKOVINCIE.
Van de Msab-chappij tot installatie
van onontplofbne tacks syateom Mar
tini en Hüncke Keizersgracht 257, Am
sterdam, ontvingen wij een met tal van
photo's verlucht werk, waarin wordt uit
eengezet welke de gevaren zijn, verbon
den aan het gebruik van licht ontplofbare
of ontbrandbara vluchtige vloeistoffen, en
de middelen worden aangegeven, door
welke men deze gevaren geheel kan voor
komen.
Wij meenen te moeten volstaan met op
dit boek de aandacht te vestigen, alsmede
op de firma, en t p het feit dat de door haar
te leveren inrichtingen worden vervaardigd
door de maohinefabrikanten Gebr Stork
Co. en G Dikksns Co. te Hengelo.
Op een Donderdag jl. in St. Joris le
Middelburg gehouden bijeenkomst heeft
zich een uitgebreid ProvieoiaalCamité voor
Zeeland gevormd, tot 't bijeenbrengen van
giften voor het door de Synode op te rich-
tea Gesticht voor Regeeringskinderen. Het
moderamon bestaat nit ds. J. A Schouten,
predikart te Noordgouwe, voorzitter, ds. G.
J. Weijknd, predikant te Veere, secretaris,
en mr. H. Lantsheer te Oostkspelle pen
ningmeester. (Nieuwe Zondagsbode
Gedurende de maand Juni 1909 wer
den uit Zseland verzonden door Kruinin-
gen en Yerseke 7568 K.G. oesters en 19 158
K. G. alikruiken door Vlake 5308 K. G
oesters; door Bruinisse 1150 K.G. oesters
en 585,300 K. G- mosselen, en dsor Bergon
op Zoom 1036 K.G, oesters en 8100 K. G
mosselen-
Te Philippine wardsn aangevoerd
1,422.100 K. G. mosselen.
Door den Koning der Belgen is aan de
heeren J. v. d. Heuvel Jr., en A-J. Hazrtsen
te Breskens toegekend een gouden me
daille, wegens het op 1 September 1908 op
de Wester-Schelde met levensgevaar red
den van te Heist thuisbehoorende schip
breukelingen.
De 17-jarige knecht van schipper J.
van Beveren, van Brouwershaven, D. v.
d.Weele, uitgevaren ter gam alen visscherjj,
is Vrjjdag ter hoogte van den Osse over
boord geslagen en verdronken.De pogingen
door den schipper tot redding aangewend,
mochten niet baten
Bij de directe belastingen zijn ver
plaatst ingang 16 dagen J. Pik, rijksklerk
'2e klasse van kantoor Gorinchem naar in
spectie Zierikz e A H. Willemsen rijks
klerk 3a klasse van insp. Zierikzee naar
insp. Zaandam.
Aagtekerke. Wegens verbouwing van
het kerkgebouw der gereformeerde ge
meente wordt deze zomermaanden gods
dienstoefening gehouden in de schnnr van
den landbouwer Jacs. Minderhoud Nzn.
Te Breda is overleden de Leer B. Ny-
sink, oud-direoteur der Stoomtrammaat-
schappij Breskens—Maldeghem.
Het ook door ons overgenomen be
richt uit de Terneuzensche Courant waarin
dn mededeeling voorkomt dat graaf Marnix
de St. Aldegonde te Brussel die bij gelegen
heid der geboorte van Prinses Jnliana aan
zijn pachters ean ge-uste toekomst verze
kerde, rea afst «cameling van dienzelfden
graaf Marnix zou ziin, wiens gedenhteehen
te Souburg stasF, e'scht op één punt verbe-
t ring.
Marnix «an St. Aldegonde had slechts
één kind, de uit v. Lennaps, Bosboom
Toussaints, Schimmels (//Een Haagsehe
Joffer) en Gerdes' (In Utrecht, e a werken
bekende Walburg, die achtereenvolgens
Willem van Oldenbarneveit, heer van Stou-
tenburg, en Willem van Dorth, heer van
Horst huwde. De heerlijkheid St. Alde
gonde is daardoor in de aangehuwde ge
slachten gekomen.
De graaf van Maraix.van wien hierboven
sprake is, stamt af van Marnix' broeder en
kreeg in 1887 van koning Leopold van Bel
gië vergunning zich voortaan te mogen
noemen Marn'x de Sta Aldegonde, ter ver
eeuwiging van den historischen naam van
Philips van Marnix van St. Aldegonde, den
Triend van Prins Willem van Oranje in de
16e eeuw.
Tholen Bij de herstemming voor den
gemeenteraad werden Zaterdag uitge
bracht 407 stemmen, van onwaarde 2, vol
strekte meerderheid 203. Gekozen de heer
A Quist Pz. met 209, de heer v. Elsaoker
(aftkreeg 196 stemmen. Aantal kiezers
512.
Wissekerke In do jl. Vrijdag gehou
den raadsvergadering waren alle leden met
den Voorzitter aanwezig uitgenomen Wet
houder Nieuweuhuijzen. Bij de opening
deelde de Voorzitter mede dat de periodiek
aftredende leden A. van Damme, J. de
Looff ers J. C Schippers bij enkele Candi-
daatstelling op 29 Juni 11 waren herkozen.
Onder de ingekomen stukken komen voor
procesverbaal kasopneming waaruit blijkt
dat f503,56' in kas was opgave van Rijks-
uitkeeriogen van f216,— voor herh. on
derwijs en f 6388,36 voor 't gewone lager
onderwijs begrooting der Gezondheids-
oommissie te Veere waarin de bijdrage
voor deze gemeente wordt geraamd op
f 155,55s, waarin wordt berust. Daarna
komt am de ordebehandeling der ver
ordening op de nieuwe verdeeling der wij
ken met de bebouwde kommen en voor
schriften voor aangiften voor de byhou-
ding der be?, registers. Hoofdinhoud daar
van is dat Je gemeente, 'hans in 16 wijken
verdeeld, voortaan uit 3 wijken zal bestaan,
waarvan de grenzen ongeveer gelijk zullen
gaan met de grenzen der schoolafdeelin-
gen, 'tdorp en zijn omgaving is wijkA.
Kamperland en omgeving wijk B en Geers-
dijk en omgeving wijk C vóór den aanvang
der volkstelling wordt dus de geheele ge
meente, van wege de gemeente, vernom-
merd. Tevens wordt op kaarten aangege
ven de grenzen der in die wijken aanwezi
ge bebouwde kommen ea ton slotte op dg
