NIEHWSBLAD
historisch
V08R ZEELAND
cöT,
SE
No. 238,
1909
Dinsdag 13 Juli
23e Jaargang,
3HR1STELIJK-
ers
8nitMlü3dset Overzicht
Geld.
ilen
LD Ri
bwerk,
I mme.
Iry te
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JCNG.E'VERWEST, te Goes
F. P. DVUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTiËN
Hr. L, van Andel
J. A. Vertregt.
Jhr. Mr. E P. Schorer.
C. Verhage.
iuroé
Bdkoopst
tnkeliers
rfcen
per mille
area ge-
jakket op
Sehrgven
f-aat 180.
zen door
□lijk te
die het
Dij hun
gewond.
bij den
|rogist,
i n.
«egging
117 jaar,
Pz., te
llie.
■i oud
Aug.,
leid
Fü van
ren
3325
iin,
u
insch
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri,s per drie maanden franco p. p1,25.
Enk de nummers0,02'.
UITGAVE DLR FIRMA
LN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
B^.Jxammsim^im^mmBsnifs^aBsmasaamea^mssBsme^aaBtssiBsaamaxamaBaasmmm
;eers-
Goea,
Middelburg I.
Middelburg lil.
Wie Dinsdag op deze candidaten stemt,
handelt in 't belang der Gemeente-
Het conflict te Breskens.
In ons Dommer van 7 Juli hebben wij
onder 't bericht van de jongste wanorde
lijkheden te Breskens ais onze meening
te kennen gegeven dat hier voor een groot
deel de sohuld lag aan de opruiende en
alle overheidsgezag ondermijnende artike
len in de B^eskensche Courantwaartegen
van de zijde der redactie van dat blad
met geen enkel woord was gepiotesteerd.
De bevolking van Breskens en van het
gacsohe land van Cadzand wordt sinds
mensohenheugenis opgevoed door boven
genoemd neutraal blad, en voorte gevoed
met den koet van het vrijzinnig demoora-
tieohe „Weekblad voor Zseuwseh Vlaan-
derens W. D.", het blad van den heer
Vorsterman v. Oyen.
Wanneer wij in dit verband de B>-es-
kensche Courant noemen, zouden wij 't blad
van Van Oyen oneer aandoen wanneer wij
vergaten te zeggen dat ook dat blad met
zijti vaak vijandige artikelen den volks
geest veelszins heeft verdorven.
Jarenlang heeft de redacteur van dat
blad de Christenen vervolgd en gehoond
en zijn scherpste pijlen gericht op da voor
standers der vrije sohool en van de anti
revolutionaire beginselen, een en ander
niet zelden gepaard met heftige aanvallen
op personen.
En nog is dit zoo.
Om dit laatste te bewijzen, knippen wij
uit eveDgenoemd „Weekblad" van 5 Juni
het volgende
Ia Breskens had men onder den over
leden vrijzinnigen burgemeester Gerrit
sen volle vrjjheid om zich op den Zondag,
nadat de namiddag kerkdienst geëindigd
was, bezig te houden met kermis-verma
kelijkheden.
Niemand werd gedwongen om dan
kermis te houden, maar wie daarin lust
gevoelde ha ging, zjj ging en velen
gingen en uit de naburige gemsenten
kwamen slrootaen bezoekers, die in
Breskens geld breohten en neringdoen
den bevonden zioh daarbij wè1.
Nu heeit men een anti revolutionairen
burgemeester bekomen en het kermis-
houdeu op Zondag na den middag is
geëindigd en de vreemdelingen zullen
niet meer in stroomen naar Breskens
komen om zioh 'e vermaken hoe
deukt ge, lezors, dat de neringdoenden
dat zullen vinden
Waaneer ze de ontvangst van den
kermiszondag dit jaar natellen en ver
gelijken bij die van vorige jaren, hoe
zullen zij zich gestemd gevoelen
En goede ontvangsten bij de nering
doenden slaec terug op de srabaohts- j
lieden, want komt er geld in kas bij
den herbergier, en bij den bakker, en
bij den sigarenhandelaar, dan voelt hij
al spoedig behoefte aan uitbreiding van
zijn bedrijf; bij een ruime beuis voeüt
hij veel vlugger de behoefte san her-
stellingen en de timmerman, de metse
laar, de schilder bevirden zich daarbij
wèl en zoo komt er geld en welvaart
onder de gebeeie bevolking.
Maar hebben zij eon aati revolutionai
ren burgemeester, dan mogen zij zioh
verzadigen aan zijn beginsel.
Vermelden wij hier nog bij dat de schrij
ver bij wijse van tegenstelling een goede
aanteeken ng geeft aan den nieuwen bur
gemeester van Sluis, en aan de burgemees
ters van AardenbuTg die zoo sohoone ge
legenheden bieden aan de ingezetenen en
41e reeharen van omliggende gemeenten'*
om zioh 'sZwdags ten voordeele der
neringdoenden te „vermaken".
Z">o werd derhalve niet alleen da chris
telijk historieohe burgemeester van Bres
kens op de zondaarsbank geschoven maar
kregen de burgemeesters v-»n Sluis en
Aardenburg een plaats in de bank der
rechtvaardigen.
Om de bevolking vau Breskens bereids
op te zetten tegen haar burgemeester.
En de redacteur uitgever van de Bres-
kensche Courant verzuimde niet dit vuurije
aan te blazen of te doen aanblazen.
Dit lag dan o ik geheel in diens lijn.
Immers, schoon hij zioh «neutraal" coemt,
heeft hij zioh reeds vóór de benoeming
van den tegen woordigen burgemeester
steeds beijverd om te betoogeu dat Bres
kens beslist een liberalen burgemeester
noodig had. Eu sedert het nu gebleken
is dat de nieuwbenoemde lot de Christelijk
historische partij behoort hoeft bet blad
geen gelegenheid voorbij laten gaan om
de gemeenlecaren tegen hem in verzet te
brengen.
Het is te begrijpen dat burgemeester
Montenberg, door het drijven van blaadjes
als de Breskensche en het Weekblad reeds
van den beginne een deel der ge
meente tegen zioh had en zijn optreden
ais Overheidspersoon op de plaats, waarop
hij door de Koningin is gezet, en vanwaar
bij zioh rekenschap verschuldigd weet aan
haar en aan den Koning der KoningeD,
niet gemakkelijk gemaakt werd.
Zee werd zijn maatregel in betrekking
tot de Zondagkermis voor genoemde vrij
zinnige bladen de lont in 't vuur.
En toch was de burgemeester hier vol
komen in zijn reebt. Hy trad eenvoudig
op als handhaver der verordening, icimere
door den Raad van Breskens, als plaatse
lijke overheid vastgesteld.
Die gemeenteverordening toch bepaalt,
dat de kerneis duren sal van Donderdag
tot en met Zaterdag. Ei nu had zijn
voorganger, de heer Gerritsen, thans, na
zijn -dood, door het Weekblad geprezen
(wat hem gedurende zijn leven ook niet
altijd was ten deel gevallen), sinds jareD,
op aandrang der herbergiers, ook des
Zondags de kermis weer opengesteld,
zonder te rekenen met de gemoedsbezwaren
van zeer velen in de gemeente, die met
droefenis die ontheiliging van den Dag
des Heeren aanzagen. Ook had hij dien
herbergiers geregeld vergund, gedurende
den keimistijd den ganecken nacht hunne
lokaliteiten open te houden.
Maar nu komt de nieuwe burgemeester,
en doet wat eenvoudig zijn plicht was;
bij handhaaft de verordening, en laat de
herbergen om 12 uur 's nachts sluiten
overtuigd hiermede het belang der ge
meente te bevotderen.
Eo hiervan nu waren da ergerlijke
tooncelen, vrelko zich in den naoht van
Zaterdag op Zondag en dien van Zondag op
Maandag te Breskens hebben afgespeeld,
bet droeve gevolg.
In ons no. van 7 Juli noemden we enkele
feiten, waaraan als bewijs, tot welk «en
diepe ontaarding de afkeer van God en Zijn
dienst voert, nog dient toegevoegd dat
een schare van mannen en vrouwen, en ook
kinderen (I) voor de woning van den predi
kant en die van een der wethouders een
psalm zongen, afgewisseld door gjoslen
gedans, door fluiten en hoonen. Niets ward
ontzien. Noch de zware rouw, waarin de
weduwe is gedompeld, in wier woning da
burgemeester tijdelijk zijn intrek heeft ge
nomen noch de grysheid van den waardi-
gen wethouder, aan wien vele gezinnen,
naast God, bun bestaan hebben te danken,
noch de nazste familie van den leeraar, die
meer dan tien jaren in de gemeente werk
zaam is, en wien men zelfs in gezelschap
van zyn gryze ouders op klaarlichten dag
naschreeuwde en uitjouwde. Men heeft,
aangevuurd door de herbergiers, de straks
genoemde geachte personen in hun teerste
gevoelens gekrenkt. Men heeft in den per
soon van den burgemeester da Koningin
zelfs durven beleedigen.
En tegen si deze dingen heeft de plaatse
lijke voorlichtster de Breskensche Courant
hetgeen tf ch zelfs voor san neutraal blad
roeping ware geweest geen enkel wo. rd
van afkeuring doen hooren.
Wel nam zij ia haar voorlaatste noraoaer
een verslag op vsn de kermiatooneelen
waarin de anonieme schry ver zich als een
psrsoonlyk viinnd van den burgemeester
doet kennen. Dat stuk was natuurlijk by
de «neutrale» redactie welkom. Geen woord
van lof had ze ook over voor de politie, aan
wier kalm en bezadigd optreden het te
danken is dat er geen bloed is gevloed. Of
de burgemeester recht had te doen, z mals
hij gedaan heeft eu zijn optreden in het
wezenlijk belang der gemeente is, daarvan
wordt in hst blad geen quaestie gemaakt
Hoofdzaak is blijkbaar of de herbergiers
tevreden zijn geweest.
Tegen dergelijke partijdige voorlichting
sta ons ernstig protest.
Wy hebben in oss no. van 4 Juli den
burgemeester toen nog abusievelijk
me8nende dat hy vrijzinnig was ons
eere salunt gebracht voor zyn principieel
optreden in het belang van orde, wetshand
having en Zondagsrust. En wij znn verze
kerd dat duizenden, buiten Breskens, ook
vrijzinnigen, hierin hartelijk zulten instem
men, wanneer wy dit woord ven hulde hier
herhalen.
En voorts eerbied voor de wetge
hoorzaamheid aan de van God gestelde
oaerheid onderwerp eg in vreeze aan het
koninklijk gezag, waarvan de burgemees
ter in een gemeente de vertegenwoordiger
ia, die schoona deugde» waarby Nederland
groot werd, ea waarby ook de ingezetenen
van Breskens wèl zullen varen, laten huis
en school en pers simenwerken om die bij
't volk aan te kweeken Maar dan moeten
deze drie ook terug tot da gehoorziamheid
arn Gods Woord en ordinantiën.
Wie iets anders leert, misleidt de men-
schen, en houdt hen af van hun waarachtig
geluk.
Daar staat geschreven
Zyt dan alle menschelyke (overheids-)
ordeningen onderdanig, want er is geen
macht dan vau God, en de machten die
er zijn, zyn van God verordend.
De opstand in Columbia breidt zich uit.
Calamas is in handen der rebellen.
De toestand in Perzië blyft evenzeer
treurig- Gisteren nog word een aanval der
regeeringstroepen op de nabij de hoofdstad
Teheran gelegerde troepen der opetende
lingeo (na'ionalisten) door deze laatsten
afgeslagen.
In Bolivia w:l de oorlogspartij de regee
ring dringen om den oorlog te verklaren
aan Peru en Argentinië Aan dit laatste
land hierom dewyl het Argestynsche Hof
van Arbitrage Bolivia bevolen heeft gron
den aan Peru terug te geven, welke Bolivia,
al twee jaar geleden voor twee millioen
pond aan Brazilië heeft verkocht.
Uit Marokko blijven de berichten ver
ward luiden.
M.clillc schijnt het centrum der onlusten
te zijn.
Vrijdag werden zeven werklieden te
Enpagnote, die bezig waren een brug over
de SidiDuna te herstellen, overvallen door
Moeren, die vier van hen doodden en een
arbeider verwondden.
De gouverneur vertrok aan het hoofd
van een oolonne er heen. E :n hevig ge
vecht werd golevnrd, waarby vele dooden
vieleD.
Nadat men er in geslaagd was den
tegenstand van den vijand te breken, trok
generaal Marina met een oolonne naar de
kasba van Astuisyoe, een uit strategisch
oogpunt sterke positie, die door da Mooren
nog bezet werd gehouden.
Da Spanjaarden deden een aanval op
de kasba, die krachtig weerstand bood,
maar ten slotte tcch in handen der aan
vallers viel.
Volgens de laatste berichten heefr gene
raai Marinas zich zonder grootea tegenstand
te ontmoeten van de i ersterkte plants
Nador meester gemaakt.
Da Kabijlen, die de werklieden ver
moordden, kerfden de lijken met hua
messen en wierpen ze daarna op eoD
brandstapelde Spaaneohe troepen haalden
ze ech'er uit de vlammen voordat zij
verkoold waren.
UIT OïS PROVINCIE.
Ellewoufsdijk. Vrijdagnam. vergader-
do de Gemeenteraad. Alle leden waren
present. Da voorx. opende de verg, las
vervolgens óe notulen der vorige, welke
goedgekeurd werden. Ingekomen waren
een missive van Ged. Siateu inhoudende
eene goedkeuring van de wijziging der
Gemeentë begr. en van hetzelfde ooilege
eene herinnering omtrent de opzendirg
van het Gemeenteverslag van de Gezond
heidscommissie Goes, de begrooting die
na voorlezing, door den Raad goedge
keurd werdvan den Commissaris der
Koningin, de herbenoeming van den heer
v. d. Bent als Burgemeester der gemeente
Ellewontsdijk. De Burg. heeft die herbe
noeming weder aanvaard, voorts dankt hy
de leden voor hnnne felicitaties en hoopt
dat ook in deze 6 jaren, die nu volgen,
weder in harmonie en vrede, de belangen
der gemeente behartigd mogen worden.
Van de ver. „het Groene Kruis" was een
schrijven ingekomen wat inhield een ver
zoek om eene lokaliteit voor de berging
hunner materialen. B. en W. stellen aan
den Raad voor het z g. Ziekenlokaal daar
voor beschikbaar te stellen, daar dit tooh
nooit wordt gebruikt en dit, nadat einige
reparatiëa er aan worden gedaan, er bizoo-
der voor gesch'kt is. Waarna weth. van
Liera opmerkt dat „wanneer ereeeztene
in mocht komen te leggeD, je alles tooh
maar bij de hand heb". De kosten van
de noodige heretellingen waren door B.
au W. geraamd op f 25 f 30, echter bleek
dat door den timxermau Oele eene bere
kening was gemaakt van f79,50. De Burg.
stelt nu voor dat zaakje op de minst kost
bare wijzo uit te laten voeren en vraagt
daarvoor machtiging van den Raad. Met
algem. Bteminen wordt daartoe besloten.
Nu volgde hot onderzoek der geloofsbrie
ven van de bij enkele oandidaatstellicg
gekozen JedeD, dhr. Joh. v. Uere eu C.
v. d. Velde. Dhr. Smallegenge en Huizen
gaan nu iu een andere lokaliteit ven het
gemeentehuis over tot dat onderzoek. Na
onderzoek wordt bij monde van dhr. Saoal-
legange rapport uitgebracht, dat alles in
orde bevonden is. Waarna da Raad be
sluit deze heereD toe te laten, worden zij
door den Burg geiilioiteerd met de wensoh
dat zij beiden in het belang der gemeente
mogen voortarbeiden, (welke belangen de
heer Joh. v. Liere al sinda har jaar 1869
op zijne schouderen rusten) De gemeente-
rekenicg wordt voorloopig in ontvangsten
en uitgayen vastgesteld. Ontvangen is
f 13749,16'; uitgaven zijn f 12603,48'batig
slot f 1146,68, welke rekening ter visie
gelegd wordt.
Een voorstel van B. en W. om op de gom.
begrooting een en andere posten af- en
o ïerschrij ven wordt goedg ekeurd.Nu volgen
eaaige verzoekschriften. Het eerste is van
dhr 0. Bruinooge, waarin genoemde vraagt
het berydbaar maken van den Everingsche
weg door deze te laten begrinton, eenzelfde
verzoek ten opzichte van de Trenteweg was
ingekomen van dhr J. Smallegange c s.
Ai dadelijk begint de burgemeester ta
zeggen, dat er een misverstand heeft plaats
gehai. Niet tot de gemeente moet men zich
wenden maar eerst tot 't waterschep. Daar
toch 't waterschap subsidie tot begrinting
der wegen geeft en wel f 40 per 100 M- 20
ets per strekkende meter voor het onder
houd, en nu moet het waterschap beslissen
welke wegen. Nu zegt dhr Bruinooge, dat
hij eeu brief van het waterschap heeft ont
vangen waarin deze zyn goedkeuring geeft
voor de begrinding van dien weg. Neen,
zegt de burgera., je leest niet goed, het
waterschap keurde het begrinden van alle
wagen goed, dat is de bedoeling maar de
gemeente moet de weg aan het waterschap
voordragen en dan neemt deze beslissing,
en geeft het waterschap zyn goedkeuring
daaraan, dan moet de Raad het nog goed
keuren. Dus eerst bssluit de Raad de weg
aan het waterschap voor te dragen. Dan
beslist het waterschap en ten slotte beslist
de Raad. Nu vraagt dhr Bruicoogr eerst
beslissing van de Raad. Waarop de burg.
zegt dat de gemeenteraad op priré belang
niet kan ingaan, en dat de Trenteweg is een
meer algemeen belang, wat bewezen wordt
door de vele onderte&konvren. Nu vraagt
dhr Smallegange of de Everingeche weg
wei zoo slecht is. De heer Bruinooge zegt,
dat deze weg zesr slecht is en hy al jaren
lang gemarteld heeft en hem trouwens veel
geld kost. De heer v. L'.ere zegt daarop
vroeger altijd getobt te hebben, dus dat het
nu zoo erg niet wezen zal. De burg. een
einde makende aan de discussies, zegt dat
de Raad is voor grintwegen, maar onder
welke voorwaarden Dhr Bruinooge wil
eerst beslissen. B. en W. stellen voor geen
beslissing te nemen,maar eerst de voorwaar
den van het waterschep te vernemen. Aldns
wordt besloten. Dan besluit de Raad nog,
op voorstel van B. eu W. een pakhuis aan
de Kaai van dhr P.Geense te koopen voor de
som van f 550. Het kau dienen tot ziekan-
lokaal, bergplaats on het havengeld kan er
geïnd worden. Veel bizoaders leverde de
rondvraag nut op en de vergadering werd
gesloten.
Kamperland. Vrijdagavond jl. werd
in hst café Nimrod alhier eene vergade
ring vau „Landbouwbelang" gehouden.
Daarin werd o. a. besloten ook de kleine
verbruikers vau kunstmeststoffen enz. in de
gelcgeahaid te stellen bij de vereeniging
te koopen, opdat ook zij gecontroleerde
waar xouden kunnen bekomen noohthans
onder bepaliDg, dat de koopprijs vermeer
derd met 2 pCt. contant zal moeten worden
betaalt, en zoodra de afneming f 100 of
meer waarde bedraagt, zij als leden der
vereeniging zullen worden beschouwd en
de gewone contributie van f2 zulleD be-
taleD. Voorts werd besproken de middelen
welke aangewend zouden kunnen worden
om do landbouwers te verlossen van de
plaag van het xg. „bunt" (hooizaad) snijden,
waarbij niet alleen het voedzaamste deel
van het hooi wordt gestoleD, maar boven
dien enorme schade wordt toegebracht aan
de te veld staande landbouwgewassen,
welke door vertrappen ens. worden ge-
ruineerd. Besloten wordt te trachten een
adresbeweging op touw te zetten cm de
opkoopers ven genoemd zaad te doen op
nemen onder de personen, die, krachtens
art. 437 Wetb. vau Strafrecht, moeten
opteekenen de nameu van hen, van wie
wordt opgekocht, opdat alzoo beter de
rohuldigen ziud n kunnen worden opge
spoord. Ten slotte komt aan de orde een
voorstel tot het onderling steunen van
elkaar in de kosten, welke de leden
tengevolge van het arbeidscontract kunnen
treffen. Na bespreking wordt in over
weging gegeven nog eens af te wachten
of het plaH der grooie Maatschappij t. b. v.
Landbouw en Vesleelt, om een onderlinge
1 verzekeringsmaatschappij voor het geheele
land rp te richten, neg zal doorgaan. En
zno ja, zioh alsdan daarbij als onderdeel
1 aan te sluiten. Eene beslissing werd daar-
1 omtrent nog niet genomen.
Bij ministrieele beschikkingen zijn
de volgende studenten aan de Technische
Hoogesohool benoemd tot buitengewone
opzichtersJ. de Booy en L J. Polderman
bij de werken van het kanaal door Zuid-
Bevelaud S Netto bij de werken van
het kanaal dot r Waloheren, voornamelijk
bij dan bouw van den basaltmunr te Vlis-
siugen J. C. G. v. Wijk bij de werken
tot verbetering van het kanaal Gent
Terncuzen, mst het oog op de eleotri-ehe
installatie en J, C. Groenendijk te Krui-
ningen b(j het maken van een loopbrug
met bijkomende werken aan den kop van
den Westhavendam te B eakens.
Westkapelle. Tussehen Zaterdag en
Zondagnacht, tijdens het kermisgejoel en