NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND No. 227. 1909. Woensdag 30 Juni. 23e Jaargang HISTORISCH CHRISTELIJK- VERfGHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGl-VERWEST, te Goes F. P. DV.UIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN De opgaaf van den spoordienst bomt In cllt Kommer voor op de ge bruikelijke plaats. Tengevolge van de steeds grooter wordende oplag.t van ons blad, verzoeken wij H.H. Adverteerders de advertentiën zoo vroeg mogelijk in te zenden; vooral voor de nummers, die Trijdags en Zaterdags verschijnen, gelieve men te zorgen, dat de annonces vóór 12 nar in ons bezit zijn, wijl anders plaatsing in de 1ste editie van dat nnmmer niet kan verzekerd worden. New-York, Fort Amsterdam, Man hattan island in den tijd van Henrik Hudson en tijdens de West-Indische Compagnie. Zjj waren éen erdieping hoog, hadden daken van stroo en houten sohoersteenen. Id 1626 was het aangegroeid tot een dorp van tweehonderd inwoners, dat zioh in een paar jaar tot driehonderd uitbreidde. Uit dezen tijd dateert de naam Fort Amsterdam. IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,02®. UITGAVE DER FIRMA ^.N VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 ''ent. DE ADMINISTRATIE. Men ernstige beschuldiging tegen Dr. Kuyper. Onder dit opschrift bevat de Midd. Crt. het volgende: Onlangs werd door Het Volk de aandaeht gevestigd op een uiting van den heer mr. Tideman te Haarlem in een kiezersverga dering te Ommen waarin hjj beweerde dat dr. A. Kuyper, toen hij minister-president was, f li.000 ontvangen had van iemand te Amsterdam voor het toekennen een er rid derorde. Thans heeft een der redacteuren van Het Volk een onderhoud gehad met mr. Tideman en daarvan wordt een uitvoerig verslag gegeven. De heer Tideman handhaaft hetgeen door hem <s beweerd en staaft dat door overlegging van verschillende documenten. Daaruit nljjkt dat de dame, die als tus- sehenpersoon optrad, was inej. Mathilde Westmetier te Amsterdam. Deze dame stond in betrekking met dr. Kuyper en met de heeren R. Lehmann en E. A. Lehmann te Amsterdam- De hoer R. Lehmann zou haar groots sommen hebben beloofd indien zij Minister Kuyper wist te bewegen hem een Neder- landsche ridderorde te verleenen oudeheer E. A. Lehmann zou ook in die richting met baar werkzaam zijn geweest. Mej. Westmeyer had geen bewijsstuk ken omtrent hare correspondentie met den heer Rudolph Lehmann omdat zij die terug had gegeven aan diens secretaris, die haar, onder die voorwaarde, f 1000 leende. Wel was zy in het bezit van schrifturen "FEUILLETON. In het jaar 1009 zond de Oost-IndÏBohe Compagnie Henrik Hudeon er op uit, nieuwe verkeerswegen te zoeken voor baar handelsvloot. In zijn klein vaartuig, »De Halve Maen" geheeten, stak hij den Atlantisohen Oceaan over en, na geland te zijn te New-Foundland, Capo Cod en Dela ware, voer de koene zeevaarder ten slotte de haven van het tegenwoordige New- rork binnen. Tusschen de-rotsen door, voer hij de later naar hem genoemde Hul a°ih °P» aan de plek, waar thaus Albany ligt, onolertussohan handel drij vende met de inboorlingen. Hij had de noop gekoesterd, dat de oreede stroom de i»ng gezoohte Westelijke doorvaart was osar Iadiëmaar toen hij bij Albanië tot e ontdekking kwam, dat hij sleohts een eede rivier bevoor, koerde hij terug en koen naar Holland, waar hij terug- erde mat de mededeeling, dat de ont- tei lauden xeeriijk waren aan pelsdieren. vo!g«nde jaar zonden eenige Hol- sehe kooplieden Adriaen Block met H») lne?Jen^eel der bemanning van «De Wfirfu j.aaa" wederom naar de Nieuwe in k A., r.' ®4"! om handel tedrijven met de Deze nam de beide zonen FTnir.nH ^iaansoli opperhoofd mee naar terug. Het waren de eerste New- van mej. H. (S. S.) Kuyper waaruit blijkt dat dr. K. door hare bemiddeling f 11.000 voor vcrkiezingsdoelei den ontving en dat aanwijzingen werden gegeven hoe gehan deld moet worden om een ridderorde te bekomen. De heer R. Lehmann werd benoemd tot officier in de orde van Oranje Nassau en de heer E. A. Lehmann werd op de ljjat ge plaatst om geridderd te worden, maar in middels? viel het het ministerie Kuyper. Het Volk zegt het vermelde woordelijk uit den mond van mr. Tideman te hebben opgeteekend en niet te aarzelen het te pu- bliceeren, omdat ook een eigen onderzoek voldoende aanwijzingen gaf voor de juist heid vaa het medegedeelde en de echtheid der documenten. Over deze geschiedenis, of liever over deze door allerlei combinaties door een dr Knyper gramme socialistische en vrijzin nige pers tot geschiedenis bijeen gewron gen voorvalletjes, wordt door deze objec tie ;e saam vatting van de Middelburg sche voldoende licht verspreid. Maar niet alle bladen zijn zoo objectief in hun weergeving. De Nieuwe Crt. oppert twijfel van de juistheid der combineeriugaDdere bladen namen het verband der feiten als vaststaand aan, en deden er nog een en ander van zichzelf bij. De Goesche Courantzeker gedachtig aan Wilson den (liberalen) schoonzoon van den Franschen President Gravy, schrijft beven 't gretig overgenomen relaas van Het Volk „Handelaar in ridderorden"noemt de be schuldiging „gegrond en bewezen" en schrijft deze, stellig strafrechtelijk vervolg bare, woorden neer: «Kuyper, handelaar in ridderorden, Kuyper f 11.000 opstrijken de voor een oranje Nassau lintje dat hij een Amsterdamsch koopmanverscbafte; f 11000 waarvoor Kuypers dochter een bericht van ontvangst en dank schreef'. Iets verder schrijft deze, nog niet van haar razernij bekomen redactie, van «ge konkel* en ze schrijft aan het slot «Voor het geval nu Koyper zijn zin krijgt en weer minister wordt, weton lief hebbers van lintjes den prijs en het adres «Officicier in de Oranje Nassau-orde f 11000. „Ridder zal wel wat goedkooper zijn. Men vrage prijsopgaaf aan dr A. Kuyper, Kanaalstraat, Den Haag. Niet goed, geld terng Yorkers, die Europa bezochten. In het jaar 1612 zonden eenige Amster- damsche kooplieden twee schepen, «De Tijger" en «Fortuna", onder Blok en Christiaensen, wederom naar deze streken. Ter hocgte van Albany riohtte deze laatste fort Nassau op en begon een levendigon ruilhandel met de Mohawks, tot welk doel hij eenige houten hutten bouwde op Man hattan Island, vijf huizen ven de plaats, waar de kantoren der Holla&d-Amerikfe- Lijn thans gevestigd zijn. Blook rustte een nieuw schip uit, «De Onrust", en verkende daarmede de kust tot Blook Island. In 1614 verleenden de Staten-Generaal aan eenige Amsterdauisohe kooplieden voor den tijd van drie jaren het recht, op deze landen handel te drijven, en in 1621 gaven zij de concessie aan de West-Iodisehe Compagnie, die zij hierbij toestonden ver dragen te sluiten, soldaten in dienst te nemen en recht te spreken. De W. I. C. zond een aantal personen in haar dienst verder de binnenlanden in, die met de Indianen 't verdrag van Tasawentha sloten. Tot 1624 waren het sleohts personen in dienst der Compagnie, die zich tijdelijk ia de kolonie vestigden, maar in dat jaar kwamen de eerste emigranten uit Holland, in hun schip «Nieuw Nederland de haren binnen. Zij kwamen met hunne huiege zinnen, hunne paarden en hun vee en vier jaar later kwamen nog vier schepen mat kolonisten uit Holland, die eveneens hunne huisgezinnen en hun veestapel meebrachten. De eerste afstammelingen van deze emi- Alle bestellingen boven de f 10000 franco aan huis door geheel Nederland I „Zegt het voort t" Wjj zyn benieuwd of dr Kuyper den humanen schrijver van deigelyke grof heden niet eens op zyn nommer zal laten zetten. Ontdoet men echter de quzestie van de franjes, en haalt men den valschen draad er uit, dien Kuyperhaat er door vlocht, dan komt men tot de volgende feiten, door dr Kuypsr zeiven in De Standaard van heden aldue meegedeeld In no. 2829 van Het Valk leest men de mededeeÜDg van een interview, reeds blij kens den titel: Lintjes handel, strekkend, om den indruk te maken, als had ik in 1908 de verleening van een ridderorde bevor derd, teneinde daaruit munt te slaan, niet spreekwoordelijk, maar in eigenlijken zin. Naar aanleiding hiervan veroorloof ik mjj op te merken: lo. dat ik het aanzoek om een decoratie in Januari 1902 gedaan, terstond afsneed door op te merken, dat hier voor geen enkele titel aanwezig was. Bij het aanzoek werd van geldaanbod ook niet met één enkel woord gerept; 2o. dat anderhalf jaar later te mijner kennisse kwaia, dat do Consul Generaal van Griekenland zich in nationalen zin ver dienstelijk had gemaakt, door aan do Ne- derlandsche krijgsgevangenen uit den Boe renoorlog, die de Eagelschen op één der Bermuda-eilanden hadden geïnterneerd, de middelen te verschaffen, om naar hun va derland terug te keereD, alsmede door aan de Nederlandseh© Kolonie op Ceylon gel den te zenden voor de wederopbouwing van haar monumentale kerk uit de 17e eeuw,die in was gestort. Vooral in den Con sul Generaal van een vreemde Mogendheid mocht dit niet onopgemerkt blijven, en uit dien hoofde is hij toen voorgedragen voor een decoratie in de orde van Oranje Nassau. 3o. dat ik hst feit, dat de aanzoekater van den gedecoreerde f25 per weekont- ving, eerst zag uit het thans meegedeelde interview. Wel wist ik, dat zij en hare fa milie reeds voor jaren geholpen werden; 4o. dat na ot in verband met deze deco- reeriug, door mij niets, onder wat vorm ook, is ontvangen noch voor mijzelf, noch met bestemming voor een verkiezingsactie, die in 1901 bovendien niet aan de orde was; granten, te New-York geboren, waren Jean Vigne, de latere brouwer en schepen der stad en Snrah Ropaelje, de eerste «New-York girl". Aan het boofd der kolo nie stond kapitein Mey, in 1625 opgevolgd door Willem Verhuist. In 1626 kwam Peter Minuit, de nieuw benoemde gouverneur in het fregat «De Zeemeeuw" uit het moederland over. Hij was de eerste van de vier meer bekende Hollandsohe bestuurders der kolonie. Hij kocht Manhattan Island van de inboorlin gen voor een waarde van zestig gulden san kralen, knoopen en andere snuisterijen. Dit eiland, waar thans New York op ge- bouwd is, was toen bosohrijk en heuvel achtig. Bet kreupelhout herbergde panters en wolven en onenig schaap der kolonisten viel ten prooi aan de inheemsohe «grizzly" beer. Op de open plekken stonden de wig wams der inboorlingen en op de zuidpunt van het eiland, de eerste nederige voor- loopers der handelspaleizen van den metropolis. Het meerendeel der kolonisten, onder Minuit's bestuur, wareD in dienst der W. I. C. en hadden niet het recht het land te bezitten of met de inboorlingen handel te drijven. Zjj kwamen naar Manhattan 5o- dat 't volgend jaar by de Provinciale 3tembus van 1904 mjj niet f 7000, maar 2 maal f 2000 door genoemden consul-gene raal ter beschikking is gesteld, gelijk hij dit steeds bij elke verkiezing de gewoonte beeft te doen; en geljjk hij ook nu by de stembus van 1909, als man van Rechts, dit deed; 6o. dat niet door dezen heer in 1905 mij f 11,000 zijn gezonden, maar dat deze som van f 11,000 het totaal bedrsg was van eene bijeenverzameling door bedoelde jonge dame bij onderscheidene personen voor de stembus gehouden, niet op mijn verzoek, maar geheel eigener beweging, gelyk zij, in echt Engelsehen stijl, nog op allerlei andere wijzen bij de verkiezing als agente zonder aanstelling ophad; 7o. dat ik mijné dochter verzocht haar voor die energieke bemoeiing mijn dank te betuigen, od zelf, toen alles aigeloopen was, haar dien dank, vóór mijn vertrek, herhaalde 8o. dat er nooit of nimmer tuasehen de verstrekking van deze gelden, en boven bedoelde deooratie eenig verband is gelegd of beweerd, 't zij van belofte, 't zjj van afspraak, 'tzij van beding in denzin van een do ut des; dooh dat veeleer herhaal delijk door mij, en zulks met nadruk, verklaard is, dat al zulk verband recht streeks was uitgesloten, hetgeen beaamd werd. Dit herhaalde ik nog onlangs toen zij wederom voor de stembus van 1909 gelden aanbracht 9o. dat ik op een mij gedane vraag, of mij ook nationale belangen in den vreemde bekend waren, die om bijzonderen steun riepen, ik door mijne dochter liet wyzen op Smyrna en Groenland, zonder dat ik hiervan verder iets boorde lOo. dat de andere heer, van wien in het interview gerept werdt, niet op do lijst kon geplaatst zijn, daar het Kabinet, dat aftrad, uiteraard geen lijst gearresteerd heeft llo. dat ik aan mannen van het vak de vraag ter beoordeeling laat, of het niet een res mali ex'mpli is, zoo een Curator, die in zijn qualitait iets op het spoor meent te komen, dat geheel buiten de zaak ligt, brieven en kaarten, hem niet door zije cliënt, maar door een derde, onder ver band van geheimhouding, toevertrouwd, zonder daartoe door dien derde gemach tigd te zijn, laat registreereu en ze later als politiek wapen, gelijk te Ommen ge schied is, gebruikt, om voor de Compagnie te werken en werk was er in overvloed. Zij bouwden pak huizen en molens en versterkten het fort. In dezen tijd kwamen Hujek en Krol uit het moederland ever als ziekentroos ters en hielden de eerste openbare gods dienstoefeningen. In de jaren 1629 en 1680 had de kolonie 180.000 gulden waarde aan goederen naar het moederland gezonden en had in het jaar daarop haar eerste groote schip gebouwd. Het was de «Nieuw Nederland", 800 ton groot en bewapend met 30 kanonnen. Ia 1683 aanvaardde de nieuwe gouver neur Wouter van Twiller zijn post. Hij kwam over in het fregat „De Zoutberg", vergezeld door den eersten werkelijken predikant der kolonie, dominee Everardus Bogardus, en den eersten schoolmeester, Adam Roelandsen. De gouverneur kwam met honderd soldaten en bracht dezen gedeeltelijk onder in het fort, dat hij uitbreidde, en in ba rakken. Gedurende zijn bestuur verloor van Twiller zijn eigen belangen en dat der zijnen geenszins uit het oog. Hij ver zekerde zioh van het bezit Governors en Blaekwells Island en schonk Roelof Jans 60 aren land, gelegen tussohen de North River en Broadway. Queen Annesohontr later deze gronden aan de Trinity Com- munily (1703), die er de bekende Trinily Churoh op bouwde, gelegen in het ver lengde van Wallstreet. De opvolger van Van Twiller was Wil lem Kieft. Deze bestuurde de kolonie van Bn 12o. dat ik in de meening van de redactie van de Nieuwe Courant, aisof een Minister in funotie zich volstrekt buiten alle stembusaotie moet houden, niet geheel deeldat Engeland cn Amerika deze manier van doen veeleer eeren en dat nog onlangs zelfs in do Nederlander het spreken bij de stembus door een Minister werd bepleit. Maar dat, ook al verschilt men hierin van mij in opinie, het toch wel nooit een Minister verboden zal zijn, om van een hem bekende gelden, die met het oog op de stembus bijeenverzameld zijn, in ontvangst te nemen, teneinde ze o^er te maken aan den Thesaurier van het Comité, waarvoor ze bestemd zijn, en waarvan hij zelf 25 jaren lang voorzitter is geweest. Kuyper. '»-Gravenhage, 28 Juni 1909. Na deze preoiseeiing van feiten, na deze zachte veroordeeling van 't schunnig bedrijf van een vryzinnigen ad vocaat om iemands particuliere brieven publiek te maken, zonden wij 't opschrift van de Middelburg- sche Courant aldus willen wijzigen«Een ernstige beschuldiging tegen dr Kuyper tot haar juiste verhoudingen teruggebracht Near onze meening en aan de moge lijkheid hebben wij dan ook geen oogen- blik getwijfeld is de beschuldiging afdoende weerlegd. Het doet ons pijn dat dr. Kuyper dien men meer dan iemand kent in zijnopen- bare en meer intieme leven gevolg ook van minier kiesoh volgen van zijn gangen cn bespr. k'ng daarvan in de hem g'amme pers en kiezëtsnaeetings per ingezonden stuk de infame verdenking van zich moet werpen als zou hem geld zijn aangeooden en door hem op dat aanbod zijn ingegaan. Maar een deel zijner politieke tegenstan ders staat voor niets, als 't hem maar kan treffen. Laat ons hopen dat alsnog de Goesche Crt. hare vieze oonolusiün in dit gediDg terugneemten, zoo zij hiertoe niet gezind blijkt, dat dan de minister van Staat, in wien de gansehe antire volutionaire partij zoo schandelijk beieedigd werd, pogingen doe er haar gerechtelijk toe te dwingen. Wij hebben al heelwai in dat blad ge lezen wat ons op 't kantje af onverdedig baar voorkwam. Hier is, dunkt ons, een poging tot opzettelijke beleediging, waar tegen reoht dient gezocht. 1638 tot '47. Hij bouwde de eerste stee- nen gebouwen op het eiland, waaronder de Sint Nicolaaskerk. Hij was weinig ge zien bij de burgers en wreed in zijn op treden tegen de inboorlingen. Na hem kwam Petrus Stayvesant. Deze veteraan trad kraohiig op voor de belangen der West Indische Compsgaie.Hij versterk te de stad met een borstwering, loopende van de East River tot de North River en bouwde verschillende blokhuizen. De zetel van het bestuur was op het Stadthuys. Dit stond in de oudste straat van New-York,de Perelstraat (Pearlstreet), aangelegd in 1683. Geleidelijk ontstonden er meer straten, als de Brnghstraat (Brid- gestreet) en de Heerestraat (Broadway). Wegen waren er slechts twee: de oude Postronte naar Boston en die naar het veer op Brenkelen (Brooklyn). Buiten de versterkingen liep een voetpad naar de poel, waar de vrouwen heengin gen om het goed te wassehen. Het werd het Mengde Paatje genoemd en vandaan later Maiden Lane. Tussohen 1656 en'60 werden de velschillende straten, zeventien in getal, aile geplaveid en werd er een brandwacht ingesteld, de z g. ratelwacht. Deze werd van uit Holland uitgerust met 250 brandemmers. In 1664 maakte de verovering der kolo nie door de vlost van den hertog van York, een einde aan het bestuur van Stuyve- sant, die zich daarna op z'jn buitengoed aan de Bowery terugtrok, waar hij nog vele jaren doorbracht. Band,

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1909 | | pagina 1