NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 226
1909
Dinsdag 29 Juni.
23e jaargang.
HlSTORISeH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGt-VERWEST, te Goes
DVUÜ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTiËN
Binnenland.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri.,3 per drie maanden franco p. p1,25.
Enk de nummers0,026.
UITGAVE DLR FIRMA
-N VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
WJc z'ch met 1 Juli op ons blad
abonneert, ontvangt 't tot dien datum
gratia.
8)8 A. LITTOOIJ
Ds. A. Littooij is Zaterdagavond over
leden.
Ziohf en kalm is bij heengegaan.
Met aandoening zetten vrij ons om naar
aanleiding van dit sterfgeval eenige woor
den te schrijven.
Want wie den overledene gekend heb
ben, sullen met ons erkennen dat een groot
man is heengegaan.
Hij was een rijk begenadigd man, met
vele u tnemende gaven van verstand en
hart bedeeld.
Kundig theoloog. Vaardig schrijver en
spreker.Werker als weinigen. Getrouw in 't
belijden, vrijmoedig in 't getuigen van en
voor sijnen Heere. Verslatdig raadgever.
Maebiig organisator. Liefhebbend herder,
en hoogst bekwaam leeraar.
Man uit één s'uk.
Schoon niet in Zeeland geboren, een
ronde Zeeuw.
Op kerkelijke vergaderingen de onmis
bare, die leiding gaf aan de debatten, die
op het juiste moment de verschillende
meeningen tot éen wist te brengen en de
mannen van de theorie wist te bewegen
tot handelen en xaken doen.
Man van de praktijk als weinigen, man
van het krachtig initiatief, heeft ds. Lit
tooij op gebied van School en Kerk en
Staat menige gezegende omzetting teweeg
gebracht.
Wat hij deed als Curator der theolo
gische school, zoo voor de wetenschappe
lijke als de praoti8che opleiding van de
aanstaande dienaren des Woords, kunnen
honderden, beter dan wij 't vermogen, u
seggen niet alleen, maar ock aantoonen.
Wat hy deed voor de Vrije Christelijke
School, hjj de man der Vrije Kerk, de
kampvechter der vrijheid, dat getuigen de
Chr. Scholen in zijn woonplaats, en in de
omgeving, in welker totstandkoming h\j
niet zslien de hand heeft gehad.
Wat God de Heere op Walcheren en in
heel Zeeland in den dienst des Evangelies
door dezen getrouwen strijder heeft ge
wrocht, dat zal een dankbaar nageslacht
nog veie jaren herdenken. Hij is voor hon
derden ten eeuwigen zegen geweest; en
hetgeen ook wat zegt aan zeer velen
heeft hij met Gods hulp den jnisten blik in
de Schrift gegeven of dien blik in de
Schrift en hare talrijke vraagstukken ver
helderd en verruimd. De schrijver van //Be
lijdenis, Avondmaal, Tucht" zal onder ons
niet licht vergeten worden.
Van dsn eersten dag zijner komst te Mid
delburg van 1865 tot 1867 had hjj de
kerk va.i St, Annaparochie gediend!
heeft hij met zijn kennersoog 't breeds ar
beidsveld, hem zoo kennelijk aangewezen,
overzien en met vaste hand de hem aange
boden teak ter hand genomen, op elk ge
bied, onder velerlei tegenstroom, in 't eind
met grooten zegen.
Nog in tal van andere betrekkingen
heeft hij taet liefde zichzelf gegeven onder
meer de Chr. verpleging van krankzinnigen
in Zeeland had al de liefde van zijn hart;
bi) de eerste-steenlegging op Vrederust
tea vorigen jure was hij eon der woord
voerders.
k\j> reeds voor een ander er aan
uaoht, da betsekenis der chr. pers begre
pen, en zoowol op kerkelijk als op staat
kundig gebied de mannen aan het werk ge
zet en met zijn, eigen vaardige pen hen
gesteund, om het volk, het Zeeuwsche volk
vooral af te trekken van den weg van onge
loof en revolutie, en te lokken op de paden
van recht en vrijheid. Zoo heeft hij de ker-
p ®n de staatkundige pers een lange
reeks van jaren gediend en bevorderd.
vo?rzitter van 't bestuur van ons blad
eef hy ons, de lezers van ons blad, en de
antirevolutionaire party in onze provincie
door zijn velerlei dien aten ten zeerste ver
plicht. Als voorzitter der Centrale Kies-
Vfr eoiging in het district Middelburg den
machtigen stoot gegeven tot omzetting van
't district in antirevolutionairen geest. Ia
de verschillende districten is onder zyn
talentvolle leiding het liberalisme telkens
weer met goeden uitslag bestredende
liberale kopstukken van ouds door Middel
burg ter Tweede Kamer afgevaardigd,
Warden door antirevolutionairen vervan
gen de vrijzinnige Statenleden vielen uit,
het gedeputeerd college ging om, en de
bevochten meerderheid werd bevestigd.
Totdat, lest niet minst, God de Heere
hem b|j den joDgsten stembusstrijd cL
zegepraal onzer wapenen over den vrijzin
nigen tegenstander deed aanschouwen en
hii op 11 Juni j.l. nog met de blijde broede
ren in de zaal Bogaardstraut God mocht
prijzen voor dezen zegen en de broederen
bezielen met zijn opwekkend herinnerings-
en waarschuwingswoord.
God heeft hem de aanvankelijke over
winning op het liberalisme doen aanschou
wen. Hij heeft zijn zaad mogen zien bewo
nen de poorten zijner haters.
Dat ia 't loon, reeds hie-geweest op
Littooij's onverdroten arbeid.
Bij zijn veertigjarige ambts-ervulling in
1905 vereerde ham H. M. da Koningin
met de ridderorde van den Nederlandschen
Leeuw.
Genade en eere heeft ds. Littooij, reeds
hier in dit leven, van zijn God mogen
ontvangen.
Ën 't geloof roemt dat hij nu reeds, in
de eeuwige rust, 't genadeloon geniet ter
plaatse waar „de leeraars sullen blinken
als de gians des uitspansels, en die er
velen rechtvaardigen gelijk de sterren,
altoos en eauwiglijk''.
Dat is de troost zijner weduwe, kin
deren en kleinkinderen.
Rotterdam Uit Rotterdam, zegt De
Rotterdammer, wordt aan het roomsohe
Centrum geschreven, speciaal zeer raak
over Rotterdam II:
Dat is weer voor vier jaartfes in orde.
Rotterdam heeft zich goed gehouden.
Vier en vijf zijn om!
Twee bressen in den burcht. U ver
staat me toch? in den burcht van het
Liberalisme.
Och, och, die oude burcht! Zoo bres, zoo
bres, 'tis om by te treuren. De optocht
heeft niet geholpen hoor.
Jammer dat I en II niet zyn veroverd, In
elk district scheelde het toch zoo'n schijn
tje. In I had Borgesius maar 55 stemmen
meer dan de Geer, en in II Da Klerk maar
70 meer dan v. Staveren.
In I hielpen natuurlijk de Soc Dem. Bor
gesius een flink handje, en in IIJa, in
III Wat zullen we daarvan zeggen?
't Oude liedje, maar erg valech.
Natuurlijk weer een smerig pamflet van
een man, die zegt, dat hy Roomsch is, en
allermisselykst femelt over de protestan
ten, en de R.-K. tegen dezen tracht op te
zetten en ten slotte stemmen vraagt voor
D. de Klerk. Bah!
De Klsrk mag z'n zetel zéé hebben. Hy
kan zich nu weer vier jaar schamen. Mis
schien
In III bleef Loeff (R -K400 stemmen
beneden Verheij (Lib) Hier geldt zeker
de niet te miskennen populariteit van den
liberalen candidaat.
Maar IV en V. Plate kelderde met 700
stemmen in de minderheid en nuarme
haven
De prijs van 't graszaad rijst.
Vijf had het genoegen Mr de Jong in de
Kamer to brengen met 500 stemmen boven
het oud-lid voor V. Mr. v. Rzalte.
Een welverdiende h< 1de aan dezen emi-
nenten werker en journalist.
Zoo is dan de zege in Rotterdam in drie
districten behaald.
U kijkt verwonderd? Ja stellig in drie
districten. In IV en V de tastbare zege;
in II de zed jlijko overwinning. Ofdachtu,
dat de heer De Klerk io II zegepraalde?
Ht el Nederland weet beter.
Er is hard gewerkt, dat spreekt.
Van liberale zyde met lichtbeelden.
Vooral in IV. Zonder succes echter. Ge
plakt is er ook druk-
Een der rechtsche propagandisten kwam
op z'n nachtelijke plakrouta in een onaan
gename situatie. Ia het Oosten der stad
bezig om tram- en lantaarnpalen te voor
zien van 't welgelijkende portret van den
rechtschen candidaat, zag hij plotseling
eenige agenten komen uit een woning met
twee geboeid.- mannen in hun midden. Een
paar inspecteurs in politiek volgden. Onze
propagandist schrok een weinig en deed
net of hij niets zag. Dat was juist z'n onge
luk en daarop kwam een inspecteur op hem
af en die vroeg hem mee te gaan naar
't bureau.
Propaganda-man mee. Op 't bureau in
verhoor. Of hy de twee inbrekers (want
dat waren ze) kende. Neen. Wat hy dan
daar deed. Japropaganda maken voor
de Tweede Kamer man.
Haal je zakken maar eens uit. En nu
kwamen te voorschijn een flesobj e water,
aan één kant gegomde portretjes van den
Rechtschen candidaat, een pak verkie-
zingslectuur, een bonk wit krijt om op de
straat te schrijven: „kiest De Geer« en een
oproepingskvart voor de stemming.
Dus niets met die twee uitstaande? Nee
meheer. Gas.t dan maar naar de agenten-
kamer. En daar mocht onze ijverige pro-
papandist tot een uur of 6 wachten en kop
jes thee met de agenten drinken. Zijn ver-
kiezingsmatomal kreeg hy weer mee.
Overdag is ook flink gewerkt.
't Was druk van al het gerij op da straat,
vooral in den omtrek van stembureaus Aan
de Maasbode w.,s het weer enorm druk.
Onbeschrijfelijk hoog laaide het gejuich
op, toen de uitslag van IV en V bekend
raakte-
Herhalingsoefeningen door buiten
Eer opa verblijvende verlofgangers.
De minister van oorlog heeft bij brief
van 21 dezer aan de commissarissen der
Koniningin medegedeeld, dat de milicien-
verlofgangers, aan wie vanwege den
minister toestemming is verleend tot
verbljjf buiten Europa met vrijstelling
voor opkomst onder de wspeneD voor
herhalingsoefeningen, aan die oefeningen
niettemin zullen hebben te voldoeD, indien
zij van de hun verleende toestemming tot
verblijf buitenlands geen gebruik makeD,
dan wel reeds voor het verstrijken van
den duur der toestemming hier te lande
zijn teruggekeerd, Dc minister heelt
daarom verzocht de burgemeesters uil
te noodigen ook de verlofgangers
in het bezit van bedoelde toestemming
steeds een oproepingsbrief voor herhalings
oefeningen te zenden, doch daarop aan te
teekenen, dat de verlofganger aan de op
roeping geen gevolg behoefttegeveD,indien
hij zich op het voor de opkomst bepaalde
tijdstip werkelijk buiten EuTopa ophoudt.
De herstemming in district Oouda.
Dinsdagavond v óór de herstemming was
van antirov. zijde te Lekkerkerk in het
distriet Gouda een vergadering, met ds.
R. van de Kasap van Sliedreoht,als spreker.
Toen de voorzitter, ds. J. L. Jaspers,
en de spreker de zaal van het osfé //Schoon
zicht" binnenkwamen, was deze geheel
geïuld, grootendeels met liberalen.
Onder 't gebed en 't inleidend woord
van den voorzitter was het erg rumoerig
en spottend.i1) Toen de spreker het woord
kreeg, werd het nog ergervooral toen
hij den den liberalen eaodidaat als persoon
prees, klonk van lib. zijde een woeBte
instemming op. Aan het begin der rede
blies iemand op een fluitje en bij het noe
men van den naam van Dr. Kuyper werd
later telkens gefloten. Herhaaldelijk klon
ken uitroepen als f/Leve de Paus" //mannen
broeders", Hbrrr 1", #Dr. Kuyper heeft het
land in den grond geboord". Op den zol
der, waar ook publiek was, dat door een
fuik den spreker kon hooren, werd een
leven gemaakt, dat 't bar was.
Bij het debat liet men een liberaal kalm
aan het woord ea juiohle men hem storm
achtig toe. Het antwoord van den spreker
werd geregeld verstoord door een woest
gebral.
Toen aan het einde de voorzitter den
levenmakers het onbetamelijke hunner
handelwijze onder het oog braoht, werd
hij uitgejouwd. Onder het dankgebed was
het verschrikkelijk rumoerig en verlieten
velen de zaal.
Zóó verliep de vergadering.
Toen kwam de naeht. En behalve dat
men hier en daar bij antirevolutionairen
het //Stemt van Doorn" op gevel of deur
plakte, bewerkte men bij een viertal anti
revolutionairen den voorgevel van hun
woning met verf, o.a. bij den voorzitter.
Dit alles geschiedde in een gemeente,
waar //het erkend deel der natie", het
//verdraagzame volksdeel" een overgroote
meerderheid heeft. Bij de herstemming
verkreeg Calijn 164 en Van Doorn 531
stemmeD.
Oaze gemeente is voor de Oh. partijen
in het district Gouda de wordeplek.
Rotterdammer.
Dan waren de Goesche liberalen bij 't
optreden van den heer Lohman zondef debat
humaner, al was een hunner, een geleerde
nogal, zoo onfatsoenlijk om onder 't dankgebed
van den heer Lohman zijn sigaar aan te steken.
Red. Zeeuw.
UIT DE PROVINCIE.
Zondag ontvingen wy 't treurig bericht
dat ds. A. Littooij te Middelburg is overle
den. Geboren 27 Nov. 1834 te Klundert,
was ZEerw- van 1865 —'67 predikant te
St. Annaporochie; daarna te Middelburg;
en sinds 1908 emerituspredikant by de ge
meente Lange Delft aldaar. Hy bereikte
derhalve den leeftijd van ruim 74 jaren.
W oensdag as. zal 't stoffelijk overschot
van den ontslapene worden ter aarde be
steld. Een „laatste eer" waarbij de deelne
ming van honderden vrienden en vereer
ders zoo van Middelburg als van elders zal
gezien worden.
Als een zeldzaamheid kan worden
vermeld dat bij den landbouwer P. Koole
te O.- W.-Souburg een vaarskalf is
geboren wegende 86 K.G.
Bij kon. besluit zyn herbenoemd tot
burgemeester vanAagtekerhe Joh- de
Viseer, Ellewontsdyk E. A. v. d. Bent.
Hoedekenskerke. In de gemeente
raadsvergadering vsn Vrydag onder voor
zitterschap van wethouder Verbeek werd
meegedeeld dat door Ged. Staten is goed
gekeurd het in de vorige vergadering ge
nomen besluit om ingevolge art. 121 der
Gemeentewet met de overige gemeentebe
sturen in Z.-Beveland te onderhandelen in
zake d9 drinkwaterleiding. Het voorstel
Verbeek tot 't maken van een speelterrein
bij de openbare school, waarover in de
vorige vergadering de stemmen staakten,
werd alsnn met 4 tegen 3 stemmen verwor
pen, voor de heeren Verbeek, Walraven on
Jasperse. Daarna werd den Raad aangebo
den de rekening der gemeente over het jaar
1908 in ontvang op f 10686,92, in uitgaaf op
f 9946,49. dus met 'n goed slot van f 740,93.
De voorzitter benoemde ds heeren Jasperse
en Van der Linde om deze na te zien. Ein
delijk werd nog aan J Joziasse alhier naar
aanleiding van diens verzoek op voorstel
van B. en W. vergund van op gemeente
grond een hek voor zyn woning te plaatsen
mits jaarlijks f 25 aan de gemeentekas be
talende, als erkenning van het eigendoms
recht der gemeente. By de rondvraag
vestigde de heer Den Dekker de aandacht
van B. en W. op den slechten toestand,
waarin de weg achter de begraafplaats
verkeert en ver zocht deze wat te verbeteren
met nog disponibel zijnd afkrab al der grint-
wegec. De voorzitter, nadat de heer v. d.
Linde verklaard had bereid te zyn dit af-
krabsel daar gratis heen te brengen, zeide
voorziening toe.
Middelburg. Op Vrijdag 25 Juni werd
onder leiding van den uuivelconsulent met
28 landbouwers van Walcheren 'n excursie
gemaakt naar de zuivelfabrieken ten Etten
en Leur en te Rozendaai (N -Brabant). Het
gezelschap werd door dhr Strnyf, zuivel-
consulent, begeleid, terwijl in beide fabrie
ken de directeur en enkele bestuursleden
alle gewenschte inlichtingen verschaften.
Ook enkele boerderijen werden bezocht ter
bezichtiging van de met fabrieksondermelk
opgefokte kalveren. Een zevental deelne
mers aan de excursie bezochten den vol
genden dag nog de boterfabrieken te Roer
mond en te Swalmec, de coöperatieve
eieren- en botemyn te Roermond en eenige
boerderijen in de omgeting van Roermond.
De heer Amant, zuivelconsulent voor Lim
burg, was zoo vriendelyk het gezelschap te
begeleiden. Over het sdgemeen hebben de
deelnemers van de fabriek matige zuivel
bereiding een zeer gunstigea indruk ge
kregen. Door verschillende van hen zal een
rapport over de reiworden opgesteld. Uit
deze rapporten zal een algemeen rapport
worden opgemaakt en dit vervolgens ge
drukt en verspreid worden.
Wissenkerke. Naar aanleiding van
een hiertoe strekkend verzoek van abr P.
C. W. Swenner te Colijnsplaat is door Ged,
Staten dezer provincie ondanks 't tegen-
advies van de verga ïeiiog van ingelanden
bepaald dat voortaan voor 't uitoefenen
van het stemrecht in den Oarustpolder in
plaats van 10 H.A. een grondbezit van 8
H.A., evenals bij de andere polders in deze
gemeente, voldoende zal zyn en dat ten
hoogste 3 stemmen door iederen stemge
rechtigde, zullen kunnen worden uitge
bracht.
Te Biervliet is Vrijdag namiddag,
tijdens een kort maar hevig onweder, de
bliksem geslagen in do landbouwsohuur
van den heer A. Bliek. Tijdige hulp blusoh-
te de vlammen, die op een paar plaatsen uit
den nok te voorschijn kwamen. De schuur
was met pannen gedekt.
Door de liberale kiesvereeniging Al
gemeen Belang te Axel zijn candidaat ge
steld voor de verkiezing van vier leden van
den gemeenteraad de heeren P. DekkerFz.,
F. van Driel en M. J. Wolfert, aftredende
leden, benevens de heer J. K. Vink.
Middelburg. Vrijdagmorgen heeft ten
raadhuize alhier de offieisele installatie
plaats van den enquêteur voor de midden-
standser quflle te Middelburg, den heer mr.
P. Dieleman.
Burg. en Wetk. hebben ter bijwoning
daarvan uitgenoodigd plaatselijke autoritei
ten, middesstandsvereeaigingen, patroons-
vereenigingen, kortom allen die met den
middenstand in betrekking staan.
LArüDBOÜW.
Stand der zomerlandbouwgewassen
op 20 dezer.
Het zaaien der zomergewassen had dit
voorjaar vrij laat en onder tamelijk on
gunstige omstandigheden plaats, aangezien
de werKzaamheden telkens door regen,
sneeuw en zelfs vorst werden onderbroken.
Bij de droge betrekkelijk warme dagen
in het begin van April stonden de vroeg
gezaaide^ gewassen echter vrij spoedig
boven.
In de laatste helft van April was het
weer dikwijls guur en regenachtig, zoodat
dit op de ontkieming der late gewassen,
zooals suikerbieten en vlas, ongunstig
werkte.
Met uitzondering van eene korte periode
in hit laatst van Mei was het weer in
dit voorjaar koud en droog, terwijl ook
de nachtvorsten haar invloed op sommige
gewassen geducht hebben doen gelden.
Een en ander spreekt duidelijk in den
stand der gewassoD. Op de klei hebben
de zomergewassen, a sook boonen en
erwten het schrale weer goed verdragen
en staan er over bet geheel achterlijk, doeh
overigens vrij goed voor Zelfs zijn zij in
vele streken veel minder aan ziekten
onderhevig dan dikwijls in voorjaren met