NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 225. 1909
Maandag 28 Juni
23e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HlSTORISGH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
FEUILLETON.
UIT HET LEVEN.
S. J. DE JCNCt-VERWEST, te Goes
F. P. DY!U:,\ te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Binnenland.
UIT DB PROVINCIE.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri.s per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
Wie zich met 1 Juli op ons blad
abonneert, ontvangt 't tot dien datum
gratis.
26 Juni 1909.
Onze hooggeachte De. A. Littooy ligt
ernetig ziek. Verleden week Vrijdag werd
hij met onderscheidene aanvallen van be
roerten bezocht, en nu schijnt het einde
nabij te wezen. Sinds enkele dagen kan hjj
geen woorc meer spreken, één zijde is ge
heel verlan d; en sinds eenigen tijd, is hij
in zeer diepen slaap gezonken, waaruit hij
niet wakker te schudden is- Zoo zijn alie
teekenen er, dat het einde nabij is. Met
ontroering verbeiden wij 't bericht van het
heengaan van dezen grooten man, aan
wien Kerk en Staat zoo ontzaglijk veel
verplicht zijn.
Het spelletje begint reeds weer. Laat men
oppassen.
Voor de verkiezingen trachtte men Home
tegen Dordt en Dordt tegen Rome op te
zetten.
Hen leze maar o.a. de verkiezingsstukjes
uit Dordt en Beverwijk, om van Goes maar
te zwijgen.
Dit heeft niet geholpen. De coalitie
bleek muurvast.
Maar nu heeft men er een ander spelletje
op verzonnen.
Nu verspreidt men de legende dat de
antirevolutionairen gehoopt hebben op, en
gestreefd hebben naar een meerderheid
van 51 roomeohen en antirevolutionairen
tegen een coalitie van 49 links met de
ohristelijk-bistorieohen.
Men wil zoo de ehr.-historisohen tegen
de antirevolutionairen opzetten.
Nu zal dit wal niet lukken. Maar be
reids dienen wij toch tegen deze lakliek
te waareahuwen.
De drie partijen der coalitie zijn ge
zamenlijk opgetreden bij de verkiezingen
zij zullen ook gezamenlijk opereeren in
de Kamers; zu'ks in 'tlandsbelang.
Ds Fernhout te Utrecht heeft de vorige
week in de Utr Kerkbode een stukje ge
plaatsttot aanbeveling van een circulaire
van de MiddemaohtzendiDg, die deze week
EENE HISTORISCHE SCHETS,
opgedragen aan eenige dagblad-directie1s.
door
W. A. VROEGOP.
De hooiwagens reden druk af en aan,
maar boer Stevens lette er niet op. De
lucht stond helder, maar hij keek er niet
naar. En 't werkvolk, dat hem zoo ver
slagen daar zag staan, uset de eene hand
op t hek geleund, de andere spelend met
het stelen horloge-kettinkje, begreep, dat
het met Mieke heel erg moest zijn.
Stevens keek met verlangende blikken
don zandweg af, in de riohting van 't dorp,
of de dokter no» niet kwam.
Eon tijd lang stond hij zoo, toen ging
ou 0P' nMr k®' woonhuis.
Bultan, Mieke's mooie St. Bernhard, stapte
loom achter hem aan. Wat soheelde den
baas toch?
Zachtjes cpende Stevens de deur,zachtjes
liep hy door do gang en zaehljes ging hij
de huiskamer binnen, 't Was donker en
somber m het vertrek, want de vensters
stonden ha.f aan. Een tegenstelling met
daar buiten, waar alles zioh baadde in
een zee van zonlicht, leveu en blijheid
uitjubelend, den Schepper ter eere.
De bedstede, in den hoek der kamer
stond opea, en op een stoei, vlak er blij,
zat Stevens' vrouw, snikkend met het ge
laat in een zakdoek. Want in die bed
stede lag Mieke, haar Mieke, haar éénige
over wier jeugdig gelaat een huivering
wekkende schaduw viel, de schaduw van
den Engel des Doods.
Stevens ging naast zijne gade staan, en
zou verspreid wordcD.
Het schrijven van ds Fernhout luidt
als volgt
Ben strijdkreet, een „te wapen 1" zal
er in de komende of in de daaraan
volgende week te U'reeht klinken. Ben
„te wapen" ten heiligen oorlog; tegen
een afsohuwelijken en moorddadigen
vijandtegen een sluipmoordenaar, die
in het donker onze zonen en dooktoren
belaagtdie in kuisohheid en reinheid
van zeden de eere van ons loveE, die
in afgronden van ongerechtigheid en
gruwel ons leven-zelf, ons familie-, ons
nationale leven wil doen ondergaan.
Gij weet wat vijand we bedoelen
Ge begrijpt ook wie het „te wapen
tegen hem zal laten hooren P
Luister da" eens goed toe, of in dien
strijdkreet ook een roeping Gods tot u
komen kon, en doe ook in dezen, wat
uw hand vindt om te doeD.
FERNHOUT.
Het Utrechtsch Dagblad de bekende
K. Reyne nam dit stukje over, en
schreef er boven „Razernij". Én zij schreef
er onder
Wie zou, dit lezende, niet denken,
dot 'n Jaok the Ripper naar Nederland
was overgekomen en dat 'n Haarlem-
sohe Frans opnieuw waB uitgebroken?
Beiden sluipmoordenaars, belagend der
zonen en der doohteren kuisobheid.
Beiden erger dan dolle honden.
BiUas, dat „te wapen geldt den
verkiezingsstrijd. Die vreesclijke mon
sters zijn RoëlI en Van Karnebeek de
voorzitter der Tweede Kamer en de
Minister van Staar, benoemd gedurende
het bewind eener reohtsohe regeeriog.
Zal men zioh nu boos maken om
zulke wartaal Ach neen, dergelijke
geosteastoringen wekken diep en innig
medelijden.
Alleen maar, we drukken dit af als
een waarschuwend voorbeeld tot welk
een geestelijke verdwazing de reohtsche
politiek wel leidt.
Dus deze oud-liberaal dsoht dat ds Fern
hout 't had over de vexkiezingenen zie
die had 't over den strijd voor de pu-
nam hare sidderende hand iu de zijne.
Bn terwijl zyxt blik op zijn stervende
lieveling rustte, kromp zijn hart ineen van
vlijmend wee.
Mieke stervend 't Kón niet, meende hij.
Mieke stervend 1 Zijn vroolijk dochterke,
vóór een tweetal dagen nog vol dartel
heid en jok! Was het tooh waarlijk zoo
Op ééns veranderde de uitdrukking ven
Stevens gelaat. Daar tintelde vuur in zijne
anders zoo zachte oogen, zijn v uist balde
zioh, zijn borst hijgde, en zonder dat hij
het zelf wist zocht zijn blik de plaats waar
het tweeloopsgeweer aan den wand hing,
OI hij zou baar vermoorden, zonder
bedenken, als hij haar slechts bereiken kon
haar, de duivelin, die zijn kind vermoordde
baa-, wier naam Mieke hedenmorgen had
genoemd; baar die het goedgeloovige
Mieke beloofd had, wel te zullen zorgen,
dat hare eer voor hare ouders en voor de
mensohen gered werd
Daar buiten werd geratel vau wielen
gehoord en een oogenbHk later trad de
arts de kamer binnen. Na een vluohtigen
groet trad hjj aan de bedstede, en begon
dadelijk zijn onderzoek, met do kalmte en
de zekerheid die den ervaren medicus ken
merken. Dat onderzoek duurde lang, zeer
lang.
Vrouw Stevens kon het niet meer uit
houden.
„Zou ze sterven, dokter?"
De woorden kwamen er uit op oen
toon, waarin zooveel zielesmart lag, dat
de dokter, door deernis aangegrepen,
aarzelde te antwoorden. Maar de blik,
waarmee hij de arme moeder aanzag, zei
haar alles. En toen de laatste vonk der
hope die ze bad zien gloren uitgedoofd
werd barstte ze los in een kermend ge
ween.
UITGAVE DAR l'IRMA
an van
awizii ii ~iijiii iimii
blieke eerbaarheid in welken strijd
vooral het Utrechtsch Daqblad kon dit
weten ds Fernhout le Utrecht vooraan
staat.
ReedB Dinsdagavond kon men dit in
De Nederlander, die haar inlichtingen ten
overvloede van ds F. zeiven had, lezen.
Ba toch gaan de vrijzinnige bladen
maar voort de dwaze vergissing van het
Utr. Dagbl. te exploiteereo, en 't stukje
van ds. F. uiot de afstraffing hem door
K. tlsyne toegediend, over te nemen.
Aan welke zijde is nu de razernij
De Goesche Crt. maakt 't zelfs nog zot
ter. Z j acht ds. Fernhout nog niet genoeg
uitgekleed mier drukt onder 't zotte
stukje van 't Utr. Dagbl. 't volgende af
van zichzelf,
Fernhout is de doleerende predikant,
die den onohristelijkeu professor Vis-
soher in een ingezonden stuk heeft trach
ten schoon te wassohen van den smet,
dien hij op zich geladen had door zijn
schandelijke onverdraagzaamheid op den
beruoht geworden bidstond.
Een toevoeging welke denken doet dat
de Goesohe na haar aan razernij grenzend
verkiezingsgesohrijf in haar no. van 13
Juni nog niet van hare razernij genezen is.
Trouwens boven haar stukje „Uit de
Pers", waaraan wij bare slottirade ont
leenden, liet zjj met vette letter dxukken
„Razernij".
Alsof zij zeggen wildelezer, die mijn
coot over ds. Farnhout gaat lezeD, heb
medelijden met mij, want datgene waar
voor De Zeenv) bij mij vreesde, is nog
niet heeiemaal geweken. Ik laboreer nog
altijd een weinig aan razernij.
De overwinningsberichten uit Friesland
in Bet Volk gewagen van de groote bezie
ling die bij den jongsten stembusstrijd is
uitgegaan van de predikanten.
Fchier overal, waar onzerzijds werd op
getreden, zonden de socialisten er hun do
minee op af.
Nu zit den socialist de haat tegen „zwar
te" dominée's als dominéé Talma en dominéé
De Visser in 't bloed.
Maar vanhun roode predikanten spreken
zij met groote do7otie.
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 "ent.
Sultan sloop kwispelstaartend naderbij
Hij lekte de vronws handen, en legde
den trouwen kop in haar schoot, haar
met zjjn verstandige oogen meewarig
aankijkend. Wat scheelde de vrouw toch?
De dokter boog zich over Mieke heen,
en raakte haar gelaat aan. Even bewoog
ze zich, een lichte siddering, een zucht,
een snik en toen was alles
voorbij. De bloem was geknakt, in het
prille ontlniker. De wonde in het ouder
hart, die nooit meer genezen zou, was
geslagen.
Een dag later stond er, in 't „Nieuws
blad van Zeene advertentie met zwar
ten rand. Die advertentie luidde als volgt:
„Heden overleed op het onverwachts
onzj innig geliefde, eenige dochter Mieke,
in den ouderdom van bijna 19 jaren.
Zij, die ons gezin kennen, zullen begrij
pen welke bittere droefheid ons hart
verscheurt-
M. STEVENS— Trouw.
K. STEVENS.
Z. Jan. '09.
Hebt gij, lezer of lezeres, zelf wel eens
een dierbaar pand aan den duisteren
schoot dsr aarde toevertrouwd? Weet ge
bij eigen ondervinding wat het is, de
aardkluiten te hooren bonzen op de kist,
waarin een teerbeminde ontslapene neer
zonk in de groeve? Denk dan aan die
plechtige ure, gewijd door het offer der
tranen, terug, wanneer ge poogt U den
rouw van Stevens en zijne echtgenoote
voor te stellen, toen een zwarte stoet
Mieke meevoerde, van de hoeve waar ze
geboren en opgegroeid was.
Vrouw Stevens was niet in staat ge
weest, haar kind mede naar den akker
1 der doodea te begeleiden. Haar gestel
Hun dominéé Hugenholtz werd in West-
stellingswerf met triumf ingehaald; een
goed woord werd daarbij gesproken door
ds. V. d. Vegte en ds. Vorster, van Olde-
berkoop.
In Zaandam ontving Duijs den zegen van
den ouden domirée Bax.
Nergens zóó, als in Franeker, traden de
dominéés op den voorgrond. Ds. Winkel,
ds. Faber, ds. De Baan, ds. Bruins, ds. V.
d. Heide, ds De Haas, zij allen debateerden
voor «onzen Heladingen".
Men heeft de S. D. A. P. wel eens schert
send Studenten Dominéés Advocaten Partij
genoemd. In Friesland begint zij er wat
de D. aangaat, wel op te lijkon
Het is wel diep treurig, deze roode pre
dikanten; toch voltrekt zich hier de schei
dingslijn tnsschen geloof en ongeloof zoo
duidelijk mogelijk. De consekwestie van
't modernisme is hetgeen wij hier zien. Wie
vuil is, dat hij nog vuil worde.
Van de 100 Ie tan der Tweede Kamer
die in Sept. 1897 daar hun intrede dedeD,
zullen er met September, a. s. maar 28
meer over zijn. In dien korten tijd zijn
er derhalve 72 uit de Kamer verdwenen,
en wel 35 wegeHB overlijden.
Van de 100 leden der Kamer die in
Sept. 1901 hun intrede deden zijn er 51
nu niet meer aanwezig.
En van de 100 die in 1905 lid werden
zijn er 26 thans geen lid meer'(de heeren
Tak, van Limburg Slyrum, v.d. Vlugten
Brants meegerekend.
De heer IJzerman (n. 1.) heeft zijn
herbenoeming tot lid der Tweede Kamer
voor Amsterdam IV niet aangenomen. Ver
moedelijk om een plaats open te maken
voor de heeren Roëll of Lely. Op dezen
laatste had do heer IJzerman het oog.
Krachtens het bekende besluit der
Synode inzake de onvereenigbaarheid van
hei predikambt met het Kamerlidmaat
schap, heeft dr. J. Th. de Visser aan den
kerkeraad der Ned. Herv. gemeente te Am
sterdam meegedeeld, dat hjj m9t ingang op
1 September s.s. zijn ontslag wenschtte
nemen als predikant.
was te hevig geschokt geworden. En
Steyens zelf had zich half bewusteloos,
feheel passief als een klein kind, uit de
amer in het rijtuig, uit het rijtuig naar
de groeve en weer terug laten votrer.
Schreien kon hjj niet. Wezenloos had hij
zich na de begrafenis in zyn leuning
stoel laten vallen, in deazelfden stoel
waarin hij zoo dikwijls met Mieke op
zijn knie gezeten had. En Sultan was ge
komen en had de voorpooten op den
rand van den stoel gezet en Stevens'
wang gelikt. Wat seheelde den baas
toch?
's Weeks na Miekes begrafenis stond
Stevens voor zijne secretaire Hij had een
paar papieren noodig, zijn zaken betref
fende. Want het leven heeft zijne eisohen;
eisehen, die het blijft stellen, ook in dagen
van smart en rouw, wanneer de matte ziel
er zoo gaarne aau ontkomen zou.
In een hoekje der lade, waarin de pa
pieren geborgen waren, lagen een portret
en eene courant. Dit portret vertoonde het
beeld van Mieke, en die courant bevatte
haar doodsbericht.
Zulke op zichzelf waardelooze dingen,
als eene photographic en eene courant,
kunnen door de omstandigheden kleinoo-
diën van groote waarde wordeD, heilige
reliquië'n, waarop het oog met eerbied en
teederhaid rust.
Dat ondervond Stevens nu. Hij schoof
de zakenstukken ter zijde en staarde een
poos in gedachten verdiept op 't aanvallig
beeld van zijn Mieke. Toen vouwde hij
de courant open, om de advertentie nog
eens te zien. Zeker, hjj kende haar wel
van buitenEn nooit zou hij die enkele
volzinnen uit het geheugen verliezen
Maar hij wilde de advertentie nog eens
Kien
Mr. D. J. baron Maakay, voorz. der
Chr. Hist. Kiesvereeniging in 't kiesdistrict
Ede zond een stuk aan de JV. Crt., het
welk deze slechts saamgevat weergeeft.
Hij schrijft daarin, „dat hij de houding der
georganiseerde Chr. Historisohen in het
district zeer treurig vindt. Zij hadden ói
de oandidaar-Rudolph moeten steunen,
trouw blijvende aan de ooalitie, óf zich
bijtijds afscheiden van lie C. H. Unie".
In een uitvoerig stuk in het Ede'seh
Nieuwschblad van 19 Juni heeft baron
Maokay dit uiteengezet. Hijzelf bedankte
als voorzitter der districts-vereeniging, toen
daar het besluit genome-a werd om een
gedeelte van den steun, vroeger ten be
hoeve van den heer Ruc'olph toegezegd,
te laten vervalloD. Baroa Bentinok v»d
Sehoonheeten (wien de heer Maokay ge-
Btreng de les leest wegens zijn wankelende
houding, geëindigd met afvalligheid aan
het eens genomen besluit) nam toen zijn
plaats in en onderteekende mee de recla
mes teD gunste van jhr. Schimmelpenninok.
Van een afspraak, dat in Ede geen niet-
hervormd oandidaat zou worden gesteld,
was ge8n sprake; wel wensehte dit de
meerderheid der plaatselijke kiesv., maar
de districtskiesv. besloot op 28 Mei met
2 stemmen meerderheid ds. Rudolph te
steunen en men had immers tevoren
trouw aan de ooalitie beloofd.
Wat den heer Schimmelpenninok zeiven
betreft, deze is geen «politiek xnanc, niet
aangesloten bij de C.-H. Unie noah bij
eenige o.h. kiesvereeniging en dus als „poli
tiek man niet scherp omlijnd", volgens den
heer Maokay geen gewensoht Kamerlid.
Tot zoover de saamvatting.
De N. Crt. voegt er aan toe dat zy zich
over den val van «den fanatieken calvi
nist» Rudolph en het geslaagde verzet
„tegen de tirannie der ooalitie" „ver
heugt"
Geluk daarmee 1
Middelburg. Naar de M. C. meldt heeft
de heer C. Boudewijnse bericht.dat hy geen
candidatunr verlangt by de a.s. gemeente
raadsverkiezing.
Vissingen. In de Vrydag gehouden
zitting van de gemeenteraad werd medege-
Wel een kwartier iang stond hij zoo
toen vouwde hij met een diepen zuoht
hot blad dicht. Maar wat was dat
Stevens gespierde hand trilde, toen hij,
een halve kolom onder het overlijdens
bericht van zijn kind, de volgende adver
tentie las
«Mevrouw R., Deskandige, X-straat Z.
Spreekuren dagelijks van 10—12 en van
6 8 uur. Op marktdagen van 10—2 en
van 4—8 uur."
Mevrouw R. 1 Zij was het, "wier naam
de arme Mieke hap genoemd 1 Zij was
Mieke's moordenares 1 Haar had de anders
zoo goedhartige landman vervloekt, met
al den haat en al de bitterheid van een
van kinderen beroofden vader.
Nu greep Stevens de pen, haalde papier
en inkt te voorsohijn en begon te sohrijveD,
een langen brief aan het bureau van het
„Nieuwsblad van Z." Eenvoudig, onge
kunsteld deelde hij der direotje mede, hoe
die advertentie rijn Mieke er toe gebracht
had, voor 't eerst in haar leven iets voor
vader en moeder te verbergen, en zioh
toe te vertrouwen aan dD misdadige handen
van Mevrouw R. Hij bezwoer der directie,
die gevaarlijke advertentie niet langer (e
plaatsen, opdat ze niet meerderen ten ver-
derve voeren zou. En hij besloot met te
veikla en, dat hij de oourant niet langer
weneehts te ontvangen, wanneer de doode-
Iflke advertentie niet uit hare kolommen
geweerd werd.
Stevens leest het „Nieuwsblad van Z."
niet meer. Want de advertentie bleef er
in. En de directie strijkt ieder jaar een
handvol rijksdaalders van Mevrouw R. op.
Maar niemand kan bewijzen, dat er aan
die rijksdaalders bloed kleef*. Setuige
