christelijk-
NIEUWSBLAD
historisch
VOOR ZEELAND.
I. J5Ï SIS.
No. 218
1909
Zaterdag 19 Juni
23e Jaargang.
ïm.
toed!
>P
renmeid,
:eiöL
jcht
leidL
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE JGNGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HüiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
f el burg*
ten spoedigste
eene flink
IS, waaraan
faoudelijke at-
=n en rjjwielen,
[LBERLAND.
üg. Adv. Bur.
\iddelburg.
jenwagen
i Arnemuiden.
-1 doorn solled
2000 M" Tuin,
reuken en gang
uken. Boven 3
tgaande omge-
smederg, doch
hikt. Br. onder
J. BOSCH,
pvraagd te Mid-
pin,
lichten. Zonder
zich aan te
(letter Z,
lessingel S 53.
[z., Oude Vliss.
per
3SEN, Nadorst,
Ie Knecht
J.SE ,Meliskerke.
btober
todigd bij JOHe.
Oude Yeerscbe
idster
jiurgergezln zon»
letter W, firma
■8 nam, al waa
p aan die Henrik
i ervaringen had-
gemaakt, en pas
fbegrijpen dat de
gen vreemdeling
eigenbaat. Met
oebt zij eerst in
ien, ea pas, toen
oedsel gaf begoD
n baaUcohtigheid
Het gevolg was
sring voor hem.
vermeerderden
tzelf, die hem van
ran Vallargarde
|kon Henrik aan
nes gevolg gaven
jider behulpzaam
[rden daar altijd
i gezien. Er werd
lover den plotse,
ie voorheen zoo
reden, heette het,
r veranderd was,
soli aid van graaf
jrik was afgedaan,
delen erfgenaam,
oorwerp van ver-
kelijk, voornaam,
n in 't bezit van
i veraangenamen,
lig Biles, en leefde
ivoi'.dig als een
n slot, terwijl hij
llende richtingen
ltijd over iets te
jote sin art terneer
eoht» zelden zag
Vordt vervolgd-.
JTBÊEA
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri,s per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02*.
mp*» Wie zich met 1 Juli op ons blad
abonneert, ontvangt 't tot dien datum
gratia.
ïsTjuli 1909.
Onze dooden.
Waarom betreurt toch steeds ons vriendenhart
De zaal'ge dooden in zoo diepe smart?
Ze kwamen toch in 'themëlsch Kanaitn aan.
Ze zijn niet weg, maar slechts ons voorgegaan.
Hoe mren'ge traan z0 lieten op deez' aard;
Met hoe zwaar kruis zij waren vaak bezwaard,
Nu zijn ze blfj in 't leven opgestaan.
Ze zijn niet weg, maar slechts ons yóórgegaan.
Wel dierbaar is hun grafsteê voor ons oog
't Is of een Engel zich daar tot ons boog
Maar waarom dan geplengd die bange traan
Ze zijn niet weg, maar slechts ons voorgegaan.
Naar Zions eeuw'ge zalen hier omhoog
Ziet nu geloovig 't stille zieleoog;
Naar hen, wier levenstaak is afgedaan.
Ze zijn niet weg, maar slechts ons vóórgegaan.
Als wij eens landen aan der zaal'g'n oord,
Stil, door der eeuw'ge golven zang bekoord
Dan gaat. in glorie, Jezus ons vooraan
Tot wie niet weg, maar slechts zijn vdórgegaan.
F. D. (Naar 'tEngelsch.)
Uil ME l'EltS.
Links gevallen, Rechts troef.
Mr. Troelslra sohrijft in Bet Volle:
De meerderheid, thans voor reohtB reeds
55 bedragend zal bij de herstemming op
kosten der vrijzinnigen zeker Doggrooter
worden. Thans telt de Kamer 44 vrijzin
nigen, die met 7 socialisten een meerder
heid van 51 kunnen vormen. Daar voor
onze Partjj de herstemming in Amsterdam
II en IX, Den Haag I en Zaandam vrij
zeker gunstig zal zijn, is vermeerdering
van het getal soe.-dem. zetels in de Kamer
eerder te verwachten dan vermindering,
ondanks het verlies -van Enschedé Het is
dus waarschijnlijk dat ,de vrijzinnigen
tenslotte een tiental zetels zullen verliezen
waardoor zij in de Kamer een vierde van
hunne raaoht zullen hebben ingeboete.
Men kan dus gerust spreken van een
debacle van het liberalisme, een debacle,
aioh in het district Enschedé uitende door
een achteruitgang van hun stemmental
met 1000 tengevolge waarvan wij ondanks
den belangrijken vooruitgang van ons
eigen stemmental, niet met den kerke-
lijken kandidaat in herstemming zijn ge
komen, Onze nederlaag in Enschedé is
daarom feitelijk een nederlaag van het
liberalisme. Hei peoentage van om stem
mental is ze'fs iets gestegen.
En zoo is dan rechts weer troef.
Het heeft thans het geluk, een meerder
heid te bezitten, die alies kan doorzetten
waarover de rechterzijde het eens is.
Of dit nu evenwel een geluk voor de
coalitie zal zijn, dient men af te wachten.
Want zij sukkelt tenslotte aan dezelfde
kwaal, die de liberalen verhindert, een
lavenskraohtige pclitiek te voerenzij
bergt in zioh eooiale tegenstellingen, die
zioh vooral bij de noodzakelijke pogingen
tot sociale hervorming en tot verwezen
lijking der democratie zullen doen gelden
zij sukkelt aan de kwaal, da eisohen
der arbeidersklasse te moeten versullen
en daartoe uit haar wezen als bezittende
klasse Diet in staat te zijn.
Een pamflet.
Da Rotterdammer bespreekt een erg vuil
verkiezingspamfiet, dat in het district Be
verwijk uitkwam ter aanbeveling van den
vry liberalen candidaat Ter Spill.
Wjj zeiden reeds herhaaldelijk, dat prin
cipieel de vrij-liberalen even vijandig zijn
ais da andere vrijzinnigen.
Maar deze Beverwjjksche verkiezings
krant, die men ons als curiositeit toezendt,
bewijst hot bij vernieuwing.
Zulk een schrikkelijk fel anti-Kuyperi-
aansch vod is aniek.
Wil men staaltjes, ze z\jn maar voor het
grijpen.
Zoo lezen wij in dit plamflet:
//Tegen Kuyper, den dubbeltongige, den
dubbelhartige, tegen den man, die in zich
zelf de anti-these ia vau vromen schijn en
naastenhaat, is onze leus."
Ook dit;
„Als Jezus Christus, de zachtmoedige,
dit jaar wednrom op aarde kwam, zouden
Kuyper en de B srehoppon zichapanrea
tot een vierschaar ouder aanvoering vau
Kuyper, en Kuyper zou vragen: zijt gij de
zoon Gods? en hij ai twoorden: gij zegt het.
En Kuyper zou uitroepen.- ziet den geveins
de, dien zachtmoedigs, hij vermoet zich
aan Christus gelijk te zijn, maar er staat
geschreven, dat de echte Christus heeft ge
zegd: Ik ben niet gekomen cm vrede te
brengen maar het zwaard."
Dan vindt men bijv-een fraaiigheid als
deze:
//Stop Ter Spill in.
Lach iedereen uit, die u mededeelt niet
op Ter Spill te hebben gestemd.
Val om van het lachen, indien ge een ka
pelaan, pastoor of doleerende dominee te
genkomt met 14 kiezers op een bakje.
Neem uw hoed af, en zwaai en roep: Leve
Ter Spillweg met den Kuyper- Koerst"
Daarna vindt men een artikel over:
Kuyper de Geveinsde".
Vervolgens weer oen artikel over: „Altijd
weer Calvijn en Rome, maar nu uit een ander
oogpunt beschouwd
Dan dit moois:
//Nederland, eerst innerlijk verdeeld, dan
door een buitenlander ingerekend, ziedaar
de apotheose van de Kuyper-politiek".
En weer dit:
//VolgeDS Kuyper hebben de liberalen
geen groote mannen, de reehterpartij wel,
althans eenen. Zoo vinde" de bengels,
die voor de muziek loopen, de turksohe
trom het grootste instrument."
Eindelijk nog deze proeve
//Sommigen zeggen, dat onze Koningin
bang is voor Kuyperdie dit zeggen
liegen. Onze Koningin denkt, wat men-
sohen betreft, alleen aan het geluk van
haar volk.
Het is best mogelijk, dat Kuyper het
gedurende 19011905 herhaalde malen
zal liabben gezegd Mevrouw, wanneer
de door mij beoogde maatregeleh niet
worden genomeD, wanneer deze stukken
niet worden geteekend, kan ik er niet
voor instaan dat «het christenvolk" zioh
rustig houdt, aldus werkende op H. M.'s
absoluten wil Daar vrede en zachtmoedig
heid- Maar dit zou geene vrees zijn geweest
van H. M., maar goedheid en onbevangen
heid, die gemakkelijk kan worden misleid.
Om deze dingen voor de toekomst te voor
komen is het dringend noodig, dit tot aan
den Troon deordringe dat Kuyper 's dubbel
tongig, dubbelhartig en dat wij te erwij-
dering wensoeea van dezen predikant uit
het Staatsleven."
Intussohen is het antwoord der Bever-
wijksohe kiezers op dit sehunnige vod
geweest, dat zij den roomsoh-katholiek
Passtoors herkozen hebben met niet minder
dan 1200 stemmen boven de linker-
candidaten.
Bravo 1
Binnenland.
Kamerverkiezingen.
Blijkens het officieele proces-verbaal is
de uitslag der verkiezing te Zierikzee nog
aanmerkelijk gunstiger voor de linkerzijde
geweest dan de aanvankelijk gepubliceerde
cijfers opgaven. Gepubliceerd werd, dat
het aftr. lid, de heer Patijn, 3944 st. ver
kreeg, de heer Vegtel 3505 en de heer
Wibaut 278. De heer Vegtel kreog echter
slechts 3402 stemmen. De heer Patijn bleef
dus 542 stemmen boven den anti-revolutio
nair, en links bracht in het geheel 820 st.
meer uit dan rechtsVad.
Men schrijft uit Rotterdam aan Het Volk:
Het federatiebestuur der S. D. A P. be
sloot een manifest uit te geven vooralle
Rotterdamsche districten, waarin zal wor
den uiteengezet waarom wjj de heeren Bor-
UITGAVE DER FIRMA
LN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '■ent.
gesius, De Klerk, Verhejj en Van Raalte
wél en dhr Plate bij de herstemming niet
steuren.
De vereeniging Ouderling Belang te
's Gravenhage heeft besloten bfi de her
stemming de candidatnur van mr Dolk te
's-Graveshage iu district II krachtig te
steunen en ten aanzien van do candidatuur
van dhr K. ter Laan in district I hzar leden
zelf te latsa oordeelen.
Indien de heer Ter Laan in de districten
's-Gravenhage I en Hoogezand beide ge
kozen wordt, zal by voor's Gravenhage I
opteeren en zal de heer Van Kol candidaat
der S. D. A. P. in het district Hoogezand
worden. N. R. C.
De vrijz.-dem. vereeniging te Amsterdam
heeft gisteravond het besluit genomen bij
de herstemming vjor de Tweede Kamer de
verkiezing te bevorderen, van de heeren J.
Ondegeest in district II, prof. mr G. A. van
Hamel in III, Th. M Ketelaar in V, mr W.
H. de Beaufort in VI en W. H. Vliegen in
IX, alzoo, behalve da drie eigen candidaten
twee sociaal democraten.
De antirev. kiesvereeniging Nederland
en Oranje in Amsterdam III besloot met 49
tegen 45 stemmen tot onthouding bij de
herstemming. 45 stemmen waren voor het
steunen van prof. v. Hamel (Unie-lib.) Vad.
De centrale vereeniging van vrijzinnige
kiesverenigingen in het district Franeker
heeft besloten den kiezers te adviseeren.by
de herstemming hun stem uit te brengen
op dhr Hehdingen.
De Chr.-Hiat. Kiesvereeniging in het
district Schoterland besloot Woensdag
avond de candidatuur-De Meester openlijk
aan te bevelen en krachtig te steunen,
wanneer de pogingen, die in hot district
Franeker worden aangewend voor samen
werking tusschen liberalen en christelijk-
hiatorischen, ten bate der verkiezing van
dhr Van Koetsveld, Blagen.
Toen verleden Vrijdag de uitslag der
Kamerstemming bekend werd 54 Reohts
en 10 Links plakte te Rotterdam in de
Jacob Gatsstraat een rijmelaar 't volgende
rake kniedicht je voor de ruit zijner
woning
10
Een mooi getal en tooh niet veel,
Van honderd slechts het tiende deel.
Naar de Rott. meldt, schrijft hij nu
10
Een mooi getal en toeh niet veel
Straks neemt men aan d'herstemming deel
Krijgt reohts een meerderheid van 10
Te raden wie er zuur zal zien.
24 leden der S. D. P. onder welke ook
mr. Mendels, zijn berouwvol in den schoot
der 8 D. A. P. teruggekeerd. Zjj doen hier
van kond in een manifest, waarin zij o. a.
wijzei op den uitslag der //verkiezingen,
die een tijdperk van brutale reactie doet
duchten" en hereeniging van alle socialis
ten noodig maakt.
Het theatrale zeggen van mr. Mendels
op het congres te Deventermensehen ik
sta hier voor het laatst als lid derS. D. A F.
voor u, treedt door deze daad in een wel
wat belachelijk lichtal blijft het natuur
lijk voor alle partymannen waar dat 't beter
is ton halve te keeren, dan beelengansch te
dolen.
Mr. P. Tideman en de waarheid.
Door Mr. P. Tidemao, vau Bloemendaal
was in een vergadering ta Amersfoort be
weerd, dat Dr. Koyper, Minister zijnde,
als eerste vraag stelde, waar de sollicitant
ter kerke ging. Zulks was, verzekerde de
heer T., ook den heer A. J. van der Flier
gebeurd.
Zoo'd mededeeling slaat in. De verga
dering wordt zeer verontwaardigd en
de rest kan men zich denken de Kayper-
baat laait op.
Wat blijkt van deze bewering f Dat zij,
zaaht gesproken, onwaar is. Io het Vad.
van 14 dezer vinden wjj het volgend
sohryven opgenomen
Bloemendaal, 13 Juni 1909.
Mynheer de Sedactfw
In Het Vaderland van 10 Juni 1.1. lees
ik het volgende
z/Mr. P. Tideman sprekende te Amers
foort voor de candidatuur Mr. W. H. De
Beaufort, roerde aan, wat den heer A. J.
Van der Fiier, thans gemeente-seoretaris
te B^emendaal, was overkomen, toenhy
op audiëntie ging bij Minister Kuyper, om
te sollioiteeren voor oommies bij de Rijks
verzekeringsbank. De eerste vraag vaD dan
Minister was, waar de sollioitant ter kerke
ging
Naar aanleiding van dit bericht, moet
ik u mededeelen, dat de Minister Kuyper
mij bij bovenvermelde sollicitatie geen
enkele vraag gedaan heeft over mijn
kerkgaan. Uw dw.
A. J. VAN DER FLIER.
Gelukkig, dat de waarheid ook hier weer
zegevierend te voorschijn komt.
Dooh wat te zeggen van dergelijke
praotijken
Majoor Cfdijn.
De heer H. Coljjn, die in het kiesdistrict
Sneek gekozen is tot lid van de Tweede
Kamer, heeft in Indië een niet onbelang
rijke militaire loopbaan achter zich.
Op 17-jarigen leeftijd, trad hij hier te
lande als vrijwilliger in dienst; hjj genoot
zijn opleiding tot officier aan den hoofcur-
sus te Kampen, werd 15 December 1;92 be
noemd tot 2e-luitenant by het Oostindisch
leger en vertrok in het volgend jaar naar
Indië, waar hjj in 1894 deelnam aan de
Lombok-expeditie en bij de bestorming van
Mataram het ridderkruis der Militaire Wil
lemsorde verwierf. Den 23en Augustus
1896 werd hjj bevorderd tot le-luitenant,
in welken rang bem op Atjeh de eersabsl is
toegekend.
Den 21en Augustus 1901 bjj keuze be
vorderd tot kapitein, werd hy tevens be
noemd tot adjudant van den luit.-Generaal
J. B. van Heutsz, destijds civiel en militair
gouverneur in Atjeh. Na vervanging van
genoemden opperofficier door den kolonel
G. C. E. van Daalen,in 1904, werd hij ge
plaatst bjj het korps marechaussee en in
1907 met den rang van majoor op verzoek
eervol ontslagen, na welk ontslag hjj is
overgegaan in civielen dienst Hjj is toen
adviseur voor de Buitenbezittingen gewor
den, een betrekking, waarover het een en
ander te doen is geweest, nog onlangs in de
Tweede Kamer.
De majoor Coljjn is, behalve ridder der
Militaire Willemsorde, gerechtigd tot het
dragen van de eeresabel, het eereteeken
voor belangrijke krijgsbedrijven en van
het Lomiokkruis.
UIT DB PROVINCIE.
A. R. Propaganda club Goes.
Wegens vergadering der afdeeling Goes
van de Ver. tot Chr. verzorging in Vrede
rust is de clubvergadering van a-s. Donder
dag uitgesteld.
Middelburg. De tweede luitenant, J.
W. M. Wins van het 2e bat. 3e reg. inf. al
hier wordt van 16 Juli a.s. tot 14 October
e.k. gedetacheerd aan de Normaal-Schiet
school te 's-Gravenhage, tot het volgen van
een schietcursus.
Qoes. Door H. Hengstmangers is tegen
1 Juli 1909 eervol ontslag aangevraagd als
afslager van visch.
Aagtekerke. De heer Wisse Sr. heeft
den kiezers voor den gemeenteraad bekend
gemaakt, dat hy bjj zyn aftredingals raads
lid voor een herkiezing niet meer in aan
merking wil komen wegens zjjnen hoogen
leeftijd. Om dezelfde reden heeft ook de
heer v. d. Vate, die 91 jaar oud is, als lid
van den Raad bedankt.
Souburg. In de gisteren avond gehou
den vergadering der A. R. Kiesvereeniging
alhier werd besloten voor de a.s. gemeen
teraadsverkiezing maar één candidaat te
stellen. Als zoodanig werd gekozen dbr.
J. Dorleijn Jz.
Souburg Alhier zijn een tweetal kin
deren van den luudbouwer R. onder Abeele
plotseling ernstig ongesteld geworden, de
dokter constateerde dat hier vergiftiging
de oorzaak kon zijn, wat werd bevestigd
daar van de zoogenaamde Gouden regen,
welke onder de vergifplanten eene plaats
inneemt, door beide kinderen 7 en 9 jaar
oud was gebruikt gewordeD. De kinderen
zyn hoewel zwak, beterende.
O.-Souburg Alhier is eene nieuwe
lading steen goedgekeurd en op de los
plaats op stapel gezet. De eerste bezen
ding 68G00 stuks slaat thans nog onbe
heerd te wachten op wie de eigenaar zijn
zalalgemeen is men van oordeel dat dit
de Gemeente-bouwkundige zijn zal. Ook
deze steen was bestemd voor den verbin
dingsweg.
Koudekerke- De gisteren vanwege
de afdeeling Walcheren van de Utrccht-
sohe Zendingsvereeniging gebonden zen
dingsdag op het buitengoed „Der Boede"
alhier kan als uitstekend geslaagd worden
beschouwd. Omstreeks 700 personen waren
aanwezig. Ook de gastheer, onze geaehte
burgemeester H: J. E. Gerlaeh van St.
Joosland en zijn eohtgenoote bevonden zich
OBder de feestvierenden en beijverden zioh
om het den aanwezigen aangenaam en ge
zellig te maken. In de 2e pauze werd,
voorafgegaan door het fanfareoorps //Voor
waarts" een bezoek gebracht aan het aan
de overzijde van den weg gelegen buiten-
g(üi //Moesbosoh", bewoond door mevr.
Douairière v. Doorn van Koudekerke, die
zoo hoog belangstelt in allen ohristeljjken
arbeid. Nadat het feest door ds Hij mans
geopend was, spraken achtereenvolgens
ds Bins, van Ellewoudsdijk, openingsrede,
dr Adrian), van Utrecht,: Wat ik ïag in
Korea, dhr. PeaningsIets uit de zending
op de Talaut-eilanden, ds A. J. Rooze-
raeijerDiaoonessenarbeid, ds Wagenaar,
van Rotterdam,'t Koningschap van Jezus,
en ds S. J. James, van Lage Zwaluwe,
Waar 't om gaat en waar 't op staat.
Middelburg. Donderdagavond veree-
nigde zioh in de Zaal Bogardstraat de
Antirevolutionaire kiesvereeniging, R. C.
kiesvereeniging, Besturen van Patrimonium
en van den Chr. Nat. Werkmansbond afd.
Middelburg, daartoe uitgenoodigd door den
H.E.G. Heer en Mevrouw Blum, ter her
denking van diens verkiezing tot lid der
2e Kamer der Staten Generaal. De zaal
leverde een aller vriendelij ksten aanblik
met de mooie witte tafels en bloemen
daarop.
Bij het binnenkomen werd de heer Blum
met daverend applaus begroet, zoo ock de
heer P. P. Fruijtier die door den gastheer
was medegebracht.
Op verzoek van den voorzitter, mr. P.
Dieleman, opende Ds. Bouma deze bijeen
komst met gebed en hield de voorzitter
een hartelijke toespraak tot den gekozene.
Verschillende sprekers «r. o. de gekozene
en dhr. Fruijtier,afgevaatdigde voor Honte-
nisse, hielden toespraken.
Menig hartelijk woord werd gesproken
door verschillende sprekers. Een en ander
werd afgewisseld door het ten gehoore
brengen van een politieke revue en door
de levering van een satire op de klompen
en petten-campagne der vrijzinnigen in
1905.
Er heersohte eene reoht feestelijke stem
ming onder de talrijke aanwezigen. Toen
het uurtje van scheiden daar was, richtte
de heer Dieleman zioh andermaal tot den
heer en nenuw Blura, hen namens de
zanwezigen dankend voor hei gulle onthaal,
en eindigde hij met dankzegging.
Vlissingen. Vrijdagmorgen kwam de
Berljjnsche maiitrein bier ongeveer ander
half uur te laat aan, waardoor de dagmail
boot »Nedarland" eerst even over 12 uur
kon vertrekken. De vertraging was in
Duitscbland veroorzaakt omdat genoemde
trein bjj een overwsg een paard met kar
waarin een man, vrouw en kinderen geze
ten waren, had overreden, met het treurig
gevolg dit allen gedood werden ook het
paard,terwijl de kar de verbrijzeld werd,