;taal
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
mstmeld
No. 216.
1909
Donderdag 17 Juni,
23e laargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
EEN KLINKEND METAAL.
>oF
Binnenland.
in dus de kwaliteit.
DELlGM&Zu.
Middelburg.
)ÖP
ilfde Kie,
[ZEN, Oostkapelle.
ÏÖP
te Arncimiden.
Zoe op de reke-
k een vet Schaap
18 bij L. MELSE
DOP
(rekening 22 Juni,
*ieveulen, by
[E, landbouwer
IdL
(noodlgd by JOHs.
Oude Veersche
oudster
burgergezin zon-
letter W, firma
|nd Meisje
Te bevragen
ld e 1 b u r g.
Itober
cnecht
lt benoodlgd en
te koop,
j. v. d. MEULE,
techt
!ede-arbeidster
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
Wie zich met 1 Juil op ons bied
abonneert, ontvangt 't tot dien datum
gratis.
41
FEUILLETON.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. DVd!J, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Centraal Comité.
ddelbuvg.
irnemuiden.
[October
[E MAKER Ad.Z.,
oer
m
[ober
ïISSEN, Nadorst,
lober
jlSSE, Veere.
ling te Neerbosch
(N'ed. Herv.) en
loofd te staa van
van 12-14 jaar.
waar informatiën
Directrice Mevr.
DEK WOEBDT.
7.io
5
•d
- '-s?
ölffi
I p i
I rt TJ jjj
3
z
o Lc
u
--
- 155
03
4°
p.oi
.05
7.46
7.5 6
8.17
H u
8.55
9.10
9-43
10.51
U.31
12.42
II.30
12.15
7.55
8.05
8.12
8.20
8.27
8.36
8.49
8.56
9.01
9.10
9.16
9.29
943
9.51
10.—
10 4*
12.O3
nburg, Z. Duitscbl.
Roosendaal-Lag®
I meer dan 150 KM.
10.30
11.40
12.31
1.12
1.26
1.29
3-05
3-52
4.14
4.28
6.04
7.15
8.0I
8.20
8-34
en op Zondagen ot
••t
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri.'s per drie maanden franco p. p1,25.
Enkrie nummers0,02®.
16 Juni 1909.
De opbrengst der Rijksmiddelen, over
Mei 1909 was niet bevredigend doch stelde
ook niet te lenr. Zy was slechts 15 duizend
galden minder dan die van Mei 1908.
Ze zou wel ineer zijn geweest indien de
auikeraccijns niet maar eventjes 3Va ton
minder had opgebracht. Ook de opbrengst
der grond-, vermogens- en bedrijfsbelas
ting was in totaal 2% ton lager.
Dit in aanmerking genomen staat het met
de meeste middelen nog zoo kwaad niet.
Meer leverden dan ook oppersoneele
belasting f51.000, invoerrechten f 77.000,
aoutaccijns f 6000, die op bier en azijnen
f3000, en die op het geslacht f29.000, be
lasting op gondon en zilveren werken
f 1000, zegelrechten f 76,000, registratie
rechten f 37.000, hypotheekrechten f 2000,
Bucceseie-rechten f 20.000, domeinen
f 218.000, poateryen f 20 000, rijkstelegraaf
f 33.C00 en loodsgelden f 20.000.
De geheele opbrengst over de eerste vyf
maanden van 1909 bedraagt ruim een mil
joen gulden meer dan in het gelijknamig
tykperkover 1908.
1,Mania
De Goesche Courant is d( or den uitslag
der stembus van Vrijdag in een toestand
geraakt die aan waanzin doet denken.
Reeds het opschrift boven haar eenigs-
zins geprikkelde hoofdartikel is onrustba
rend.
Het luidt„clerico-mania epidemics;".
Let wel er staat clericostond er clarico
dan zou het puliek allicht aan „klare" kun
nen denken en alles opgehelderd vinden.
lutusschen wij weten het nietdus gaan
wij op haar clerico of klarico geschrijf
niet in.
Wij nemen slechts de volgende passages
er uit over
Rechts heeft een overwinning behaald als in
190i en waarschijnlijk zal ook, als in dat on
geluksjaar, de clericale meerder
heid bestaan uit 58 Tweede Kamerleden plus
nog een solide rechtsche Eerste Kamer.
De kerkelijken zijn dus voorloopig
meester over het land en ons beklagens
waardig volk kan zich voorbereiden ep de
zegeningen van een godzalige
regeering: verhooging van Invoerrech
ten, hetgeen beteekent duurder worden der
DOOS
BUNA.
Margarets Sparrekors stood van een stoel
bij het Taam op, waar zij met haar werk
zat een zwaar rood fluweelen altaar-
kleed, dat zij met gouddraad borduurde.
Het jonge meisje scheen nog tengerder ge
worden, dan ty een jaar geleden wasde
oogen waren grooter en bet gelaat was bloc
ker. Het lange bruine haar viel los over
hare eshonders en rug, en was blijkbaar
te zwaar voor hare tengere gestalte. Zij
herkende den binnentredende dadelijk, en
aijn komen deed haar blijkbaar veel genoe
gen. De oogen kregen glans en de wangen
weer kleur, al was dat dan ook maar voor
bijgaand.
„Welkom", seido tij 'glimlachend, geluk
kig en tegelijk verlegen.
herkent mij dus, freule Von Sparre
kors F" zei hij en kaste haar hoffelijk de
hand.
"O, zeker 1" zei zij met 'n dankbaren blik.
„U woudt moeder spreken. Zij zal spoedig
thuis komen. Gaat n als 't n blieft zitten".
Henrik keerde zioh om om het jonge
men6oh ook te begroeteD, maar die was
Terdwene/a. „Heb ik uw gezelschap op de
vjoobt gejaagd f Dal spijt mij 1"
levensmiddelen, dwangverzekering, wat zeg
gen wil, dat de werkman, ook hij die ni o t s
te missen heeft maar nog veel te
k o 1 1 komt, jaarlijks betalen moet voor een
pensioen, waarvan hij misschien nooit zal
profiteeren, geen algemeen kiesrecht, w e-
derinvoering van de pokken door
inperking van d«n vaccinedwang, verhoaging
der uitgaven voor leger en vloot, verhoo
ging der dominees tractemen-
ten, enz. enz.
Wellicht dat. als het volk weer eens vier
jaar gemaltraiteerd is door de c I e-
r i c a l e n dat het dan genoeg geleerd heeft
en gramstorig het juk afschudt.
De meerderheid van onze achtenswaardige
landgenooten is aangetast door een b o o z e
ziekte, de verderfelijke „clerlcoina-
nia-epidemica", een kwaal die het denk
vermogen vertroebelt, het onder
scheidingsvermogen wegneemt
en zoo hevig inwerkt op het
geestelijk gezicht, dat de lijders
mooi en goed noemen wat inderdaad leelijk
en slecht is. Deze ziekte is geneeslijk; maar
de patiënt lijdt er ontzaglijk veel onder. Men
moet die kwaal niet met groote allopathische
middelen besttijden, maar haar rustig laten uit
zieken.
Wel is 't zeer onaangenaam, dat nu de
vrijzinnigen, de bloedverwanten die gezond
gebleven zijn, onderworpen worden.aan den
zelfden leefregel als de lijders, wel is 't
irriteerend, dat aan ons weer wordt
opgedrongen een regeering van Calvi
nisten en Loyolisten, dat wij weer
getergd zullen worden met wetten, door
trokken van een surrogaat van ver-
valscht christendom maar dat
hebben de kiezers nu eenmaai zoo besloten.
We vreezen dat de benauwde kerktucht,
die nu uit de stembus walmt, zal ontvlam
men in een vuur van p a r t ij h a a t en
godsdiensttwist, gelijk inde ramp
zalige jaren van 1901 tot 1905.
Die gevaarlijke gassen, welke uit
de bus wolken, kunnen niet meer
verdund worden. Het getal der ge
kozenen zal den 23sten Juni vermoedelijk
stijgen tot 57 of 58 rechts en 43 k 42 links
enfin aan intellect en beschaving heeft ons
parlement niets gewonnen.
Kleine luijden opent uw beurzen, ont
zegt u alle uitspanning, want in
de komende periode zult ge moeten betalen
dat ge er b I e e k van w o r d t. Ge hebt
het gewiid, welaan dan vroolijk gemarcheerd
in de richting van protectie, premiebetaling,
legeruitbreiding enz.
Er bestaan gevallen, dat een kranke
zich gezond waant en zijn gezonden buis-
genoot ziek verklaart.
In Mserenberg loopen krankzinnigen
„Het was Herman Gelius maar, de zoon
van onze huisjuffrouw", legde het jonge
meisje uit, «hij kon nog niet ver weg zijn.
Zal ik hem terugroepen
„Ais u dat zelf wiltik heb hem niets
te zeggen", was Henrik's antwoord.
Het jonge meisje voelde zioh plotseling
onbeholpenzij wist niet wat zij doen
moest, en wat zij zeggen zon, of zij mocht
gaan zitten, moest blijven staan, of Herman
Celius moest roepen.
Henrik, die hare verwarring bemerkte,
kwam haar dadelijk te bnlp, en vroeg haar
om aan haar handwerk door te willen wer
ken, en hem toe te staan naar haar te
kijken en met haar te praten, terwijl hij
op hare moeder wachtte. Zonder dat hij
't zelf wist, sprak hij op den besohermenden
toon, waarop men tegen kinderen praat en
die hij ook tegenover hear bij hunne eerste
ontmoeting had aangesloten.
Dal gaf haar hare kalmte terug. Zij ging
voor haar borduurraam zitteD, ea deed de
paald .op en neer vliegen.' „ïk heb wel wat
haast met dit kleed", zei zij.
„Eene bestelling?"
„Ja, een allaarkleedantwoordde zij.
„Mag ik bel zien vroeg hij.
Zij ontrolde het reeds afgemaakte ge
deelte, zoodat hij het geheele kleed kon
zieD.
Op het roode fluweel was met gouddraad
een stralenkrans gemaak t, daarboven ston
den de woorden Soli Deo Gloria, en daar
onder de drie letters 1. H. S. in een mono
gram.
„Hoe mooil" zei bij. «Weet je ook, wat
UITGAVE DER FIRMA
«N VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
rond, die wanen goed bij hun verstand
te zijn en met medelijden gewagen van
hunne ongelukkige gekke verplegers.
Hier sobijnt een dergelijk geval aan
wezig te zijn.
Esd ziektegeval, dat „het denkvermogen
vertroebelt, het onderseheidÏDgsverneogen
wegneemt, het geestelijk gezicht verkeert"
zoodat men menschen voor gassen aanziet,
6D een luoht tot een vuur ziet ontvlammen.
Neen, tegen zoodanige dronkenmanetaal
gaat men niet in.
Men laat een dergelyken klaricomaan
eenvoudig uitrazen, en zyn kwaal „uit
zieken".
Maar angstig vraagt men zich toch af
de man praat nog van «beschavingen intel
lect 1" of het met de beschaving en het
intellect zijner lezers wel zuiver staat,wan
neer zij dergelijke wartaal zoo maar zonder
protast slikken.
Tenzij ze, evenals wij voor 't bestaan van
klarico-mania epidemica aan het Goesche
redaotiebnreau bevreesd, den armen lyder
liever stil laten uitrazen, dan door hem te
willen tegenspreken, hem nog verder van
streek te brengen.
De jubel der vrijzinnigen
is toch op één plaats gehoordïd
Zierikzee hebben ze hun vreugde over de
Patijnherkiezing luidkeels uitgeroepen.
De beersn hebben daar gezongen op de
wjjs van „De Schutterij" van Speenhof
Ons dierbaar vaderland
Verscheurd door felle twisten
De schoolstrijd weet ontbrand 1
En dan die Paganisten I
Pa Kuyper zit in nood
En als je soms gaat varen
Geen borrel op de boot
Geen bitter en geen klare.
Daar komen de anti's Zij schreeuwen van pijn,
Ze razen en tierenweg met Patijn
Ze maken een herrie, och kom wat een lef!
Dat komt van den «wortel* en 't plichtbesef.
Onze mensehen hebben ook gezongen.
Door honderden en duizenden werd het
«Zij zullen bet niet hebben,
Ons oude Nederland
Het bleef bij al de elleaden
1 Gods en der Vaad'ren pand.*
aangeheven, terwijl men ook beluisterde
het lied van den dichter
Gij toch, Gij zijt hun roem, de kracht van
f hunne kracht;
Uw vrije gunst alleen wordt d'eere toegebracht I
het beteekent 1
Het woordje „je" nam hare laatste ver
legenheid "weg. „Zeker", zei zij vol kin
derlijken trots. „Soli Deo Gloria beteekent
God alleen zij d'eer, en I. H. S. Jesus Ho-
minium Salvator, Jezus de Heiland der
meDsohen".
«Juistmaar hoe weet je dat?"
„Herman heeft het mij gezegd. Hij leert
mij soms wat latijn, als wij tijd hebben-
Hij weet zooveel, en ik leer zoo graag"-
„Wat is hij?' vroeg Henrik,
«Hij wil dominee worden, en is gelukkig,
als kij boeken heeft".
„Dat schijnt gy ook te zijn 1"
„O, ja, maar ik heb er maar weinig, en
buitendien maar zelden tijd om te lezen",
zei zij, en hare stem klonk daarbij zoo
droevig, dat de gedachte, waarom hij ge
komen was, HenTik'e hart goed deed.
«Zoudt gij niet graag van dat werken
voor geld af zijn en in plaats daarvan veel
boeken krijgen en lijd genoeg hebben om
te lezen vroeg hij.
Zij keek peinzend naar haar werk,
terwijl bare oogen straalden. „Ik kan mij
niet indenken, hoe dat zijn zou", ant
woordde zij zachtjes, „maar Herman zegt,
dat het niet goed is, om ontevreden te zijn
met zijn lot".
„Ben jij met het jouwe tevreden
„Niet altijd, maar ik zou hef graag zijn 1"
«Waarom
«Omdat God de Heere wil dat ik leer
vergenoegd te zijn in hetgeen ik ben.
Zff werkte door, en Henrik zat zwijgend
naast haar en slaarde de gouden fetters
Een juich toon was er in het hart van
den christen.
Hoe kon het ook anders. De Heere had
groote dingen gedaan, dies zyn wij verblijd.
Uit SteCnwijk waar voor vier jaar menig
ruit rinkinkte schreef men nu
De Heere verblijdde ook ons zoo uiter
mate.
Hij was onzen lande gnnstg geweest, en
indrukwekkend klonk het lof- en danklied
als hel ruisohen van een machtigen stroom
«Geloofd zij God met diepst ontzag*.
In Meppel werd voor het uiteengaan
der vergadering gezongen
«'k Wil U o God mijn dank betalen
Wie nu vaak met vrijzinnigen in aan
raking komt, moest hun tooh eens op hun
eerlijk hart vragen, wélke overwinnings-
jubel nu toch wel 't hoogst en't edelst is 1
Aldus het Friesch Dagblad.
Wij vragen aan de Liberale Pers die
er zioh aan ergert, dat op sommige plaat
sen onze jongelieden het „Wilhelmus"
gezongen hebben, of dit lied niet heel
wat mooier is dan het te Zierikzee nu
ten tweeden male uitgebrulde, „Patijnlied".
En wie zijn de uitvinders van hi ha ho I
een kreet die door jongelui uit de Reoht-
sohe partijen op een enkele plaats, sar
castisch, tartend op een enkele plaats,
sohynt te zijn overgenomen?
De samenwerking der gecoaliseerde par
tijen bij de Kamerverkiezingen heeft
slechts ésn enke) ongelukje opgeleverd,
namelijk in Ede.
Dit is van ouds een anti-revolutionair
district.
In 1888 uit deelen van de toenmaals anti
revolutionaire districten Amersfoort en
Arnhem saamgesteld, vaardigde 't terstond
mr Keuchenius af en daarna dhr v. Löben
Seis, beiden, om in de politieke taal der
Edesche liberalen te spreken doleerend.
In 1891 ging de zetel over aan de libe
ralen, die hem evenwel in 1897 weer aan
ons moesten afstaan. Kansberekening deed
de meerderheid in de kiesvereenigingen
beeluiten niet een „doleerende" Rood-
huyzen maar een Ned. Hervormde te
candideeren. En zoo werd Ede achtereen
volgens door v. Asch v. Wijck, Brante en v.
Citters vertegenwoordigd.
Met een kleine meerderheid werd als
diens opvolger aangewezen ds Rudolph;
van het Soli Deo Gloria aan, tot zijne oogen
er moede van werden. Met pijnlijke dui
delijkheid zag hij het streven van zijn
afgeloopen leren in het licht van deze
gouden letters in niets ven-vagen. Niet Gods
eere, slechts zijn eigen had hij gezocht.
En van het andere opschrift van Mar-
garete's altaarkleed Jesus Hominnm Sal
vator had hij nog heel geen begrip.
Voetstappen op de trap wekten hem uit
zijn gepeins en het volgende oogenblik trad
de vrijvronwe binnen. Zij was zeergroot
vaD gestale. Haar rechte stijve heading
scheen hare eenvoudige kleeding, en haar
van werk getnigenoe handen te willen
trotseeren. Een enkele blik op haar gelaat
deed zien, dat zij veel had geleden, dooh
zonder onder dat lijden gebakt te gaan.
De trek om de dunne lippen, sprak niet
van bitterheid, wel van eene bijna tot
hardheid toe ontwikkelde kracht tot dra
gen. Zij wierp een wantrouwenden blik
op den vreemdeling, die bij haar binnen
treden was opgestaan.
«Mijne moeder I" zei Margarete tot hem.
„Moeder, dit is de heer, waarvan ik u heb
verteld, dat hij mij het vorige jaar eens
hielp 1"
Onzeker en stamelend kwamen de woor
den er uit. Nu pas bedacht Henrik, dat hij
zijn naam nog niet had genoemd.Hij haastte
zioh dat verzaim goed te maken en hield
daarbij het gelaat van de vrijvrouwe goed
in 't oog, doch slechts een onrustig trillen J
van de oogleden dead aan eenige ge
moedsbeweging depken.
„Wal versohaft ons de dér van Uw bé
wat men te meer kon doen,dewijl de leiders
de afspraak bond dat anti-revolutionaire
districten anti-revolutionair zouden blijven.
Toch stelden de ohr.-historischen (niet de
leiders even wal) een ehr.-historieche can-
didatnur; en zoo kwam jhr Schimmelpen-
cinck (chr.-historisch) in herstemming met
Rudolph.
De commissie van advies, deheerLoh-
man, de Nederlander, allen deden wat zij
konden om dit gevaar te voorkomen.
Tot groot genoegen van de vrij
zinnige pers, 01. Het Handelsblad van
gister, hadden de chr.-historisohen maling
aan hanne waarschuwing, en aan de af
spraak en stemden hun man den Nederl.
Hervormde. Vele liberalen boden steun,
en zoo is er gevaar dat Ede andermaal,
door de combinatie ohr.-historisohen en
liberalen, ónder kerkelijke vlag vereend,
voor de antirevolutionairen verloren gaat.
Hier hebben de leiders geen schuld.
Dr. De Visser gaat te Harderwijk de
oandidatuur-Rudolph aanbevelenmis
schien volgen anderen dit voorbeelden
zoo kan misschien dit been nog in het lid
komen.
Het zou jammer zijn wanneer 't mis
lukte; wanneer vrijbuiterij en kerkelijke
bijziendheid hef wonnen van organisatie en
staatkundige onbevangenheid.
Kamerverkiezingen.
Het Oentraal Comité der Anti-Rev. Kies
verenigingen wekt de kiesvereenigingen
op de verkiezing te bevorderen der A.-R.,
C.-H., R -C. en C.-D. candidaten, en waar
twee Linksche candidaten met elkaar in
herstemming komen, zich beslist te ont
houden. (Hierdoor is de herbiezing van de
soc.-dem. Troelstra (Amsterdam), Ter Laan
(Hoogezand) er. Hugenholtz (Weststellin-
gerwerf) verzekerd; en daardoor ook de
herkiezing of verkiezing der overige soc.-
dem die in herstemming zijn mat Recht
sche candidatenVliegen (Amsterdam),
Helsdingen, (Franeker) en Schaper (Appin-
gadam)misschien ook Ondegeeet (Am
sterdam II). Toch schijnt ons dit de zui
verste en voorzichtigste weg. Immers voor
ruiling van districten by herstemmingen
zijn de kiezers niet rijp en al waren ze er
rijp voor, dan nog zou railing tasschen
zoek, heer graaf vroeg zij koel.
Zij bleef stsan, en vroeg den gast niet
om plaats te nemen, wat hare dochter blijk
baar noogst onaangenaam aandeed. Henrik
wist niet, op welke wijze hij de zaak zon
aanpakken. Hij was van plan geweest, het
in den loop van een gesprek te doen, maar
dat bleek nu door de afwijzende houding
der vrijvrouwe onmogelijk. Hij besloot dns,
maar ineens met de deur in huis te vallen,
wat ook veel meer in overeenstemming was
met zijne openhartige natunr.
Zonder iets te zeggen, aam hjj uit zijne
portefeuille twee oorkonden, welke hij
mevrouw Sparrekors overhandigde. De
eene was het contract, betreffende den
aankoop van Edsmo, de andere de over
dracht van het eigendom aan de vrijvronwe
von Sparrekors en hare kinderen.
De weduwe van baron Sparrekors las
het geschrevene langzaam door.Henrik, die
zwijgend voor haar stond, merkte dat zij
zwaar op de tafel leunde. Het jonge meisje
bij het borduurraam keek onmatig van de
een naar den ander.
«En wat beteekent dit vroeg de vrij
vronwe eindelijk, haar opgewondenheid
beheerschend. De blik, waarmee zij Henrik
mat, was streng en wantrouwend, als ver
dacht zij hem ervan, den spot met haar
te willen drijven.
«Het beteekent, dat Edsmo nn weer aan
de rechtmatige eigenaars behoort", ant
woordde hij, en zijn stem verdreef eiken
twijfel aan de oprechtheid zijner bedoe
lingen.
Wordt ïerwlffd.
