NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 211.
1909,
Vrijdag li Juni,
23e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONCc-VERWEST. te Goes
F. P. DVii::, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Wie zich met 1 Juli op ons blad
abonneert, ontvangt 't tot dien datum
gratis.
LOKMAN,
Verstandige woorden van
een oud man.
UIT DE PROVINCIE,
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri.s per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DLR FIRMA
:-N VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 "ent.
De Zeeuw steunt krachtig de navolgende
candidaturen
MIDDELBURG,
I. H. BLUM.
GOES,
Jhr. Mr. A. F. DE SAVORNIN
tredend lid.)
ZIERIKZEE,
H, CH. TEGTEL.
HONTENISSE,
P. F. FRUIJTIER,
(aftredend lid.)
OOSTBURG,
Mr. P. DIELEMAN.
Ieder onzer lezers kent den grijaen Do-
miné S. H, Buytendijk, emeritus-predikaat
b(j de Ned. Herv. Kerk te IJsselstein.
is jere. leng de man, de ziel onzer
Chr. Nat. Zendingsfeeston geweest.
Hoewel hij reeds met zijn eenen voet
in 'I gief s(aat, hij is bij de 89, neemt
h\j nog een waim, ernbtig aandeel in den
strijd dar geesten van onsen lyd.
Evenals in 1905 staat hij ook nu wear
op poet, met den bazuin ann den mond.
En die bazuin geeft g en onzeker geluid.
WU ontvingen, door middel van zijn
uitgever, den heer G. J A. Ruys te Utreohl,
een geschriftje van zijn hand, waarin hij
de Christen kiezers aanspoort om bij da
a. s. stembus tcoh in elk geval rechts en
niet links te stammen.
Het is slechts zes bladzijden groot en
voor verspreiding door onze kiesvereni
gingen uitnemend geschikt.
Voor f 2.50 heeft men reeds honderd
stuks, terwijl bovendien nog gelegenheid
wordt geboden om het portret van den
oandidaat van 't district in dit broohuretje
opgenomen te krijgen.
Het woord van l)s. Buytendijk is een
kort, krachtig en warm woord en daar
het wellicht wel de laatste osmpagne kan
weien, wnaraan Z.Eerw. deelneemt, wil
bjj nog evan het Nederlandsohe volk doen
verstaan, waar bet straks in den verkie
zingsstrijd om gaat.
Liet onze ruimte het toe, dan namen
wij een groot deel van het met jeugdig
vuur geschreven woord van den krassen
grijsaard over over.
Nu kunnen we slechts een enkele greep
doen, in de hoop, dat men dit gesohriftje
in zijn geheel zal willen lezen en ver
spreiden
Nu eerst over de ontkerstening van ons
volk door het liberalisme, inzonderheid
door middel van de Staatsschool te hebben
gf sproken, schrijft da. Buytendijk
Aan 't verzet tegen deze ontkerstening
vab ons volk beb ik van den beginne aan
deel genomen. Ik dank God die mij daar
toe verwaardigde. En hot wel de Gide
onsbende slechts langzaam vorderde,
toch bral; ze ten leste door 's vijandu ge-
led-ren.
Op htt ministerie-Mackay in 1889
volgde hst ministerie Kuyper in 1901,
en in 1908 dat van Heemskerk.
Ze^r moet gewaardeerd worden dat dit
geschiedde mot de hulp der Raomschen.
Zon Ier hen z'jn we in de politiek volsla
gen machtelooszou 't mee moefon val
len als we 't in de 2e Kamer tot een
twintigtal leden brachten.
We steunen bij verkitzingen eikaars
kandidaten en maken in regeeringsraden
s. a n front tegenover het liberalisme en't
co ialisme.
Dat gelieft men nu een „Monsterver
bond te schelden. Maar als Protestan
ten en Roomschen blijft de scheiding
even greot. Tech heb ik rans gezegd, en
it '•u;haal het hier: „Tm, tijden onzer
vaderen wes de leus: Liever Turksch
dan Paapsch I thans moet ze zijn liever
Psapsch dan Modern 1"
Zoo veranderen de tijden. Ea wat men
bazele van 't gevaar om weer te komen
onder de pauselijke pantoffel, 't is bang
makerij. Vroeger bt droe« de Roomsche
bevolking hier te lande 89 ten 100, thans
slechts 35.
Het ongeloof neemt onk in Katholieke
rijken schrikbarend toe. Rome is onze
bondgenoot tegen de machten uit den af
grond.
Zoo staan thans de zaken.
Men ziet, Os. Buytendijk wil niets van
een dwaas anti-papkme weten en ver
kondigt het ronduit
le. dat Rome onze bondgenoot is tegen
de maohteD nit den afgrond en
2e. dat het vress aaujsgen voer de
pauselijke pantoffel niets orders is dan
banümake:ij
Warm en even beslist is de grijze lee-
raar, waar hij aanvuurt tot het deelnemen
aan den st'iji en daarbij niet te versagen.
Wij kunnen de verzoeking niet weer
staan ook dit fris8che woord van Z.Eerw.
even over te drukken. Hij zegt:
Ia de Ejrste Kti-ner w de groette
meerderheid Rechts, 31 tegen 19. Zoo
kan 't naar verhouding ook in de 21e
worden, mits elk kiezer, die voor God
en Oranje is, zijn plicht doet.
Het vooruitzicht is gunstig. De liberale
partij zit in 't moeras en kan, stelt, ze
kreeg ais in 1905 éée A twee stemmen
meerderheid, nu ze door de Sooialisten
aan haar lot is overgelaten niet regee-
geerengezwegen nog van (Sc Isie
Kamer.
Hoogmoed komt voorden val. Scherm
den in 1905 de Liberalen met hun Koy-
perofobie*) en zulks met succes
dat wapen is thans verstomptwat in
1907 bleek bij de verkiezing voor de
Prov. Staten, toen we glorierijke over
winningen behaalden.
Voorts is Reohts aaneengesloten, wat
destijds n'e' zoo wasneemt hei getal
onzer kiezers toe, eevolg mede van de
christelijke school on wast voortdurend
de belangstelling in politieke zaken.
Maar dan ook, nu 't ijzer heet is, het
gesmeed, en als een eenig min aan de
verkiezing deelgenomen. Heiligt den
strijd. Wekt de lauwen op en vuurt
aller ijver ean. Dat geen enkel district,
waarin wij de meerderheid hebben, in
's vijaeds handen blij ve of valle.
Het kan op éan Stem aankemtn, Sluit
het oor voor de schoonfohijnende rede
nen der tegenpartij, en sicmt den u
aanbevolen oandidaat.
Laat ook alle kerkismo aren ieder
die den naam vaa Chrüiu. belijdt is bij
de stembus geestverwant.
Wij sohrijven niet meer over. Het is
geneeg om te doen zien, dat wij hier met
een^ warm, ernstig woord te ooen hebben,
dat op groote schaal dient te worden
verspreid.
Wij danken ds. Buytendijk voor zija
uitmuntend, opwekkend woord, dat net
nalaten zei invloed te oetenen.
Want wearlijk wij gaan ean belang
rijken strijd te gemoet, waarby geen lauw
heid, geen onaondceDiijkhe e post.
Het gaat toch weer, evenals in 1905,
Rechts tegen Links.
Rsohts tegen Licks, daf wil kortweg
uitgedrukt zeggentussohen geloof en
ongeloof, tusschen „Ë/ansreFe en Revo
lutie".
Ea dit zeggen wij niet allee». Het werd
nog dezer dagen met ronde woorden,
voor geen tweeërlei uitlegging vatbaar,
van liberale, vrijzinmge zijde zelfs ons
toegegeven.
De heer Elout, redacteur vsn het libe-
Vrees aanjaging voor dr, Kuyper.
rale Handelsblad en liberaal oandidaat
voor het kiesdistrict Enschedé, verklaarde
openlijk nooit een man van Rechts, on
verscliillig of hij antirevolutionair, chiis-
telijh-historisch of r.-katholiek is, te zullen
stemmen.
Dan nog liever een sooiaal-democaat 1
En dat waarom
Omdat het liberalisme staat op den
bodem van de Fiansche Revolutie, wier
grootste triumf hst is don Staat ,/van pas
toor en dominé' los te makeD.
Omdat het liberalisme-de heerschappij
der Ride heeft geproclameerd, en wel in
dien zin dat de menschelijke Pede staat
boven de Goddelijke openbaring.
10 Juni 1909.
Mogen we nogmaals ernstig aandringen
op een getrouwe opkomst ter stembus.
Laat ieder trachten v óór half 1 te gaan
stemmen. Dat verlicht heel wat de taak
onzer vrienden.
Merkwaardig
Uit 't verslag in de Goesche Crt. van do
politieke rede van mr. Goeman Bjrgesius
te Goes knippen wij 't volgende
Spr. is reeds opgenomen voor de be
langen der arbeiders voor er sooisal
democraten waren. Om te beginnen ging
vaa Spr. het initiatief uit voor de ei q ê'e
naar den toestand der arbeiders.
Dr. v- d. Brink: Daarvoor breng ik
u hulde.
De heer BorgeaiusDaarvoor brengt
bij mij hulde 1 Maar wat hebben de
sociaal democraten gedaan f
De heer Borgesius was toen hij die
woorden spfak, zeker vergeten dat hem
reeds op 23 Febr. 1833 in diezelfde zaal
van de Prins van OraDje in een kiezers
meeting met de feiten was onder 'fc oog
gebracht dat deze „hulde" hem niet toe
kwam.
Immers in 1887 was 't de an'irovolu-
tionnir Fa'oius die mede namens zijn geest
verwanten aandrong op de instelling van
een zoodanige eEqi ête-oommissie en toen
was't de hoer Goeman Borgesius die deze
instelling als gansch onnoodig bestreed.
Eerst in 1888, toen de slimme staats
man bemerkte dat er een voorstel van
vijf leden der rechterzijde zou inkomen,
tot benotmiog van een zoodanige er q e-
oom missie uit de leden der Kamer, (rad
hij naar voren ea toen deed hij 't voorstel.
Dat natuurlijk werd aangenomen.
Toen de ooojmissie benoemd was, werd
mr. Verniers v. d. Lotfl voorzitter met 3
stemman tegen 2 op mr Goeman Borgesius.
De vraag of mr Goeman Borgesius met
die sï q ê'e-oomeaissie en haar voorzitter
blij is geweest, zuüea vrij in 't midden
laten, dooh 6eu feit is 't,dat de heer Borgesius
erg boos is geweest, en dat aan al wie't
hioren wilde ia de Kamer gezegd heeft,
'omdat zij niet hem maar een ander voor
zitter hadden gemaakt.
Er is in dien tijd nog wel eens iets
anders dan liefde voor den arbeider bij
I Liberalen, en misschien ook wel bij „cle-
rioalet" aan 't ioht getreden,
i Dr v. d. Brink had zijn woord van
hulde best kunnen inhouden,
i Die hulde kwam den spreker van Maan-
dagavond niet toe.
V
Nu de stembus straks open gaat en de
strijd haast beslecht, wensohen wij even
te oonstateerea dat de Nieuwsbode haar
lijstje van partijdige burgemeesters-benoe
mingen van 2x7 niet heeft uitgebreid,
en ook onze opmerking omtrent t e onjuist-
j heid van haar maatstaf onbeantwoord
heeft gelaten,
i Het eerste is te begrijpen want het
vrijzinnige Propagandaboek (b'.z 135) ver
meldt er niet meeren 't tweede laat
zich ook verklaren want een onderzoek
ter plaatsa zou allicht kunnen leiden tot
de erkenning dat de meeste der door baar
genoemde gemsenten eigenlijk niet soo
B*C35KEOT®VB5£S55S1
liberaal waren als 't „Propagan 'aboeL"
haar heeft wijsgemaakt.
Mr. Goeman Borgesius heeft blijkens
't verslag in de Goesche Crt Maandagavond
gezegd dat 't geen bewijs van sterkte was
dat de aanwezige antirevolutionairen hem
niet bestreden.
Hoe kan hij 't zeggen. Hij, die onder
't Kabinet-De Meester in 1905 herhaal
delijk in de Kamer tot debat is opgeroepen,
naar aanleiding van 't geen er geschied
was en waarin hy de eerste hand had ge
had, doch toen maanden lang zweeg als een
mof.
Hij toonde een groote mate van zelfbe-
beerschirg, door te zwijgen toen hjj mis
schien bost had kunnen spreken. En in
zija zwijgen juist lag zyne sterkte.
P»s dit »u toe op de aanwezige antirevo
lutionairoo 1
Die hebben zich asn veel in 'a mans redo
geargerd, doch hebben óf den moed gehad
te zwijgen, óf de vrijmoedigheid gemist
hem tegen te spreken.
Eer, verschijnsel dat zich op alle meetings
voordoet.
Wat schrijver dezes betreft, 't spijt hem
zeer dat drukke bezigheden hem beletten
tegenwoordig tezyn. By had gaarne wel
eans met mr. Goeman Borgesius van ge
dachten gewisseld. Het zou de eerste keer
niet geweest zijn.
Maar t is altyd gemakkelijk de zwijgers
of de afwezigen van zwakheid of lafheid te
verdenken, men blijft dan zelf in 't oog der
anderen de held, de man die gelijk heef*.
Lasterpraat.
Mr. Trdeman, niet het bekende kamer
lid, is tegenwoordig da man, die Dr. Kuy-
pers naam door het slijk moet sleuren. Zoo
beeft deze liberaal man verteld, dat Dr.
Kuyper in Sliedreoht eens eea debater in
den naam des Heeren heeft opgeroepen om
te antwoorden. De „Standaard" zegt er
var.: „Natuurlijk onderstellen we, datMr.
Tide man te goeder trouw dit pure verzin
sel voor goede munt opnam; maar hem mag
dan ook de eiech gesteld, dat hij zijn zegs
man noeme.
Zoolang hij dit Diet doet, blijft het ver
zinsel voor z\jn rekening.
Er is toch van boel dit verhaal niet al
leen geen woord waar, maar het is in zich
zelf zoo onzinnig, dat het op goed geloof af
aannemen van zulk een vertelsel, en vooral
het gebruik maken van zulk een verzinsel
ais politiek wapen in het atembusiebat,
een gemis aan ernst verraadt, als we alleen
onder de liberalen in Zierikzee voor moge
lijk hielden.
De wiize, waarop de heeren Fokker en
Patijn d?,«.r de aotie lijden, breekt met alle
goede Nederlandsohe stembus-usantiën en
lijkt veel op de wilde tooneelen die steeds
don Honga&rschen stembusstrijd ontsierd
en ontaerd hebben-
Het zou te betreuren zijn, indien dit
kwaad u't Zierikzee ook naar Amersfoort
oversloeg
Het. is daar, dat we hopen, dat de heer
Mr. Tideman zioh zal kunnen verantwoor
den."
Mr. Tideman heeft het, naar „Het Volk"
mededeelt, echter nog veel erger gemaakt.
Hij heeft in dubbelzinnige woorden ver
teld, dat het hem bekend was, dat Dr.
Kuyper fl 1,000 van iemand nit Amster
dam had ontvangen, die gedecoreerd was,
kort nadat zijn decoratie san Dr. Kuyper
bekend was gemaakt, [sic-.]
Indien dit Mr. Tideman bekend was, dan
zou het natuurlijk voor hem een schande
zyn, als hij niet eerder dit had medege
deeld.
Nu moet het praatje in Dordrecht dienst
doen tegen Dr- Kuyper. Een verkiezings
truc, die nog alles overtreft, wat men heeft
aangedurfd in 1905. Wij zullen er echter
wel meer van hooïen.
Middelburg. Muziek nit voering Vrijdag
a.s. des avonds ten 7'/» uur op het Molen
water.
Domburg, Dinsdagavond werd in het
oafé Wilhelmina de eerste algemeene ver
gadering gebonden van de jonge afdeeling
van 't Groene Kruis. De voorzitter, de heer
dr. B. Vaandrager, Kon mededeelen, dat
het ledental is gestegen tot ruim 220, dank
zij de ijverige propaganda van het voor-
ioopig bestuur. Ia 't bijzonder zei de voor
zitter den secretaris, den heer P. J. Elout,
dank voor zijn arbeid. De vergadering
stelde de statuten vast, waarop de konink-
'ijke goedkeuring aal women aangevraagd.
Op voorstel van dr. Vaandrager werd de
toetreding van leden uit Aagtekerke en
Oostkapelle toegestaan, zoolang in die
plaatsen geen afdeeling bestaat. Hel bestuur
bestaat thans nit de heeren dr. Vaandrager,
voonitter, J. Soheele, H. Minderhoud Ji.,
W. Vreke Bz., P. O. Labrijn, G. v. d. Putte
en P. J. Elout. Zij verdeelen de functies
onderling. De vergadering werd dooreen
70 tal leden bijgewoond. M. C.
Openbare les Middelburgsche Volks
zangschool.
Gisterenavond woonden wij in de Con
cert- en Gehoorzaal de jaarlijksohe open
bare les bij vbd de Middalburgsohe
V olkszangsehool, afdeeling der veraeniging
„Uit het Volk Voor het Volk. Als naar
gewoonte werd deie les gegeven onder
leiding van den onderwijzer dier school,
den heer W. K. Kuiler. Het programma
bevatte niet minder dan een 26-tal liedaren,
waarvan de eerste klasse er zes te ver
tolken had. De geheele klasse zong;
„Avondbede"' en „In Mei" van Hol, „Bo-
terblommetje" en „Viool'je" van Verhulst.
Door een tweetal leerlingen werd »Mooi
weer" van v. d. Laan gezongdb, terwijl
eene der jongste kinderen zeer lief het
„'s Avonds als ik slapen ga" ons voorzong.
Al dadelijk viel ons in deze laagste klasse,
die éénstemmig ten gehoore bracht, da
zuivere intonatie en duidelijke uitspraak op.
De tweede klasse zong vier tweestemmige
liederen en wei „Meiklokjes'' en „Altijd
Groen" van Hol, »Naar Huis" en Worp'a
„In den Vreemde". Vooral de moeielijke
canon „Altijd Groen" werd dcordeze klasse
zeer goed vertolkt. Ve'der hoorden wij
een duet van Kor Kuiler, getiteld „Goeden
Naohl" heel aardig door twee meisjes
voorgedragen, m ar de twee jongens die
daarop flink het „Ruiten Morgenlied"lie
ten hooren wonnen het van haar èa wat
zarg èa wat voordraebt betreft. In de
derde klasse kregen wij mede een goed
gezongen due'je te hoort n, n.l. „Speleva
ren" van Worp. Verder tong deze klasse
gezamentlijk nog twee Lederen van den
zelfden ooroponist„Eorpskerkje" en „Vo-
gf'ojaeert", alsmede twee van Hol en wel
„Lentelied"en „Vairwel". De vierde klasse
A trad op met „De Nachi" van Abt, „Het
voorjaar is gekomen" van Fischer en
„Hulde aan Dl Az. de R iijter" van onzen
stadgenoot Lijsen. Voors'het laatste werd
zier goed ten gehoore geb aoht. Bovendien
zongen twee meisjes nog het bekende duet
uit „Lentezang" van Worp„De vogels
kweelen in 't geboomt".
Met het slot van diezelfde «Lentezang"
begon de vierde klasse B iaar programma.
Het daarin voorkomende duet, door het
aoor herhaald, werd zeer correct gezongeD,
terwijl de kleine fuga aan het slot op de
woorden „Lof en eer zij God gebraoht"
zeer duidelijk werd vertolkt.
Hierna hoorden wij van eeDe der leer
lingen, die in het gelukk'g bezit is van
eene mooie, gemakkelijk aansprekende
stem, „de Zomer kwam" van Cath.
Reunes zeer mooi voorgedragen. Deze
klasse had verder veel suooes met het
oversohoone „Vijfde Sohe> pingslied" van
Hol, waarin ook de alt-solo zeer goed
werd gezongen.
De heer L. K. v. d. Hsrst J Jz., voor
zitter van »Uit het volk oor het Volk*,
bracht de jëugdigfe zangers en Zangeressen