No. 205. 1909.
Vrijdag 4 Juni,
NIEUWSBLAD
R ZEELAND.
23e Jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
De verwarring Links.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JCNG<£ VERWEST, te Goes
F. P. DV.UIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Jhr. Mr. A. F. DE SAYORNIN
LOHMAN,
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri.s per drie maanden franco p. p. 1,25.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
-N VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
De Zeeuw steunt krachtig de navolgende
candidaturen
MIDDELBURG,
I. H. BLUM.
GOES,
(altredend lid.)
ZIERIKZEE,
H. CH. VEGTEL.
HONTENISSE,
P. F. FRUIJTIER,
(aftredend lid.)
OOSTBURG,
Mr. P. BIELEMAN.
Het Centrum besluit haar opgewekte
woord aan de Kiezers aldus -.
Grooter dan ooit dreigt de verwarring,
indien Links ditmaal de overwinning mocht
behalen.
Br zal dan eenvoudig niet kunnen wor
den geregeerd, maar slechts geadmini
streerd.
Er zal van sociale wetgeving en kies-
reohtherziening niets terecht kunnen komen.
Er aal een periode van onmaoht aan
breken, waarbij het regime, uit den stem
busstrijd van 1905 geboren,nog betrekkelijk
gunstig sou afsteken.
Dat de Linkerzijde tot regeeren onmach-
tig is, werd gisteravond nog eens in ronde
woorden erkend door de Nieuwe Courant.
Dit vrij liberale orgaan schreef o.m.
Br is voor de linkerzijde, zelfs bij een
ongedacht stembnssuooes, bij geen moge
lijkheid een regeeringscaetideihCid te
verkrijgen. Men zie het stembus-program
van haar talrijkste groep, de Unie, maar
aan. Er is geen uitslag van de, verkie
zingen denkbaar, welke een ministerie
in staat zal stellen op te treden met een
regeeringsprogram, luidende -, algemeen
kiesrecht en staatspensioneering. Slechts
Unie-liberalen en de sociaaldemocraten
zijn het eens over dat program en hoe
dan nog! In de jongste vergadering van
den Vrijzinnig-Demooratischen Bond is
plotseling ontdekt, dat er tussohen staats
pensioneering en verplichte verzekering
eigenljjk geen principieel verschil be
staat, maar een ieder gevoelt, dat aan
deze ontdekking geen langer leven be-
sohoren is dan de stembus open blijft
en dat zij enkel kan bestaan, doordat
men eraan toevoegde, dat over >een
nitvoerbzar plan" nog wsrd gedacht.
Het Kamerlid Patijn heeft zijnerzijds
een goed bedoelde poging gedaan om
de vrijzinnigen op 't punt der ouder-
•domaverzekering tot elkaar te brengen,
dammer genoeg bestond echter die po
ging naar den kant der Vr(je Libet alen
in niet veel meer dan een vriendelijke
aanmaning, dat z(j toch ook maar liever
voor staatspensioneering partij moesten
kiezen. Aangezien een week vóór de ver
sch(jning van het laatste der artikelen
van den heer Pat ij n het program der
Vrije-liberalen werd vastgesteld, waar
op een stelsel van vrijwillige onderdoms
verzekering met staatshulp geschreven
staat, moest diens poging zonder gevolg
blijvenz\j is dan ook vrijwel met onver
schilligheid bejegend.
Wu schromen niet te erkennen, dat wij
ons voor de aanbrekende vierjarige periode
geen regeeritigsprogram kunnen denken,
voor welkt uitvoering een vrijzinnig mi
nüterie op den gezamenlijken steun van
Vrije-liberalen, Unieliberalen en Vrijzin
nig-democraten zou kunnen rekenen.
Toch zon elk denkbaar vrijzinnig kabi
net voor 't minst van dien steun ver
zekerd moeten zjjn om te kunnen leven,
neen om te kunnen ontstaan. Diensten
Wij cursiveeren. Red. C.
als de heer Borgesius in 1905 bewees,
kan de Kroon niet andermaal vergen.
Op de sociaaldemocraten kan geen mi
nisterie bouwen. En do rechterzijde
geeft aan een vrijzinnigen Kabinets
formateur als zoodanig niet thuis.
Dat een liberaal blad aan den vooravond
van den strijd zulk een oordeel neerschrijft
spreekt boekdoelen.
Een stowÓMs-meerderkeid van Links
moge nog denkbaar zjjn, een regeerings-
meerderheid der Linkerzijde is onmogelijk.
En aangezien het nu toch niet om den
triomf van éen dag,maar om een richting en
consequent bestuur van vier volle jaren te
doen is, eischt het algemeen belang, dat de
Rechterzijde in de gelegenheid worde ge
steld, de taak voort te zetten, welke zij
tusaehentijds en onder abnormale omstan
digheden van de liberale partij heeft moeten
•vernemen.
Dit alles behoeft nu toch werkelijk geen
betoog meer.
De N. R. C. heeft een wanhopige poging
gedaan een poging, ook door sommige
vrijzinnige debaters beproefd om de
Rechterzijde voor te stellen als minstens
even verdeeld als de Linkergroepen.
Is 't eigenlijk nog wel noodig,de onwaar
heid en 't wanhopige daarvan aan te toonen?
De drie partijen van Rechts zijn tot
samenwerking bereid, ook als regeerings-
meerderheid, wat men Links niet is.
Ze zijn 't in hoofdzaak met elkander eens
ten aanzien van de sociale verzekering
en kiesrecht-regeling, wat bij Links niet
het geval is.
Zij hebben getoond, gemeenschappelijk
het bewind te kunnen voeren, hetgeen
LÏDks blijkens de droeve ervaring met
het Kabinet-De Meestei niet meer kan.
»Het is het besef van de dorre onvrucht
baarheid en de hulpelooze tijd verknoeiing
van het verstreken parlementaire tijdperk,
dat Diet alleen den «public spirit" op dit
go;enblik drukt, maar ook den vrijzinnigen
groepen der Linkerzijde den waren lust
tot samenwerking beneemt en haar in
hoofdzaak elk voor zioh zelf doet zorgen",
schrijft de Nieuwe Courant nog in haar
boven vermeld artikel.
Welnu, ter Rechterzijde bestaat zulk een
gedrukte stemming en zulk een verlangen
der verbonden partijen om elk in hoofd
zaak slechts voor zichzelf te zorgen, niet.
Men is daar tot regecreo en tot ver
wezenlijking der desiderata.op de programs
van actie geschreven, bereid
Men wil daar den arbeid voltooien, in
1905 zco ontijdig onderbroken.
Terwijl men ten slo'.te ook op hel gebied
der zoogenaamde neutrale zóne met vrucht
ia! kunnen werkzaam zijn.
„Hoe moeilijk ook, de toestand zal, in
dien de rechterzijde bij de aanstaande
stembus in de minderheid mocht blijven,
niet onontwarbaar zijn'', zegt de Nieuwe
Courant bij wijze van troost voor hare
geestverwanten.
Wij zullen niet trachten, die puzzle op
te lossen.
Het is ook onnoodig.
's Lands belaag ewch', dat «ie verkiezin
gen een toestand in 't leven roepen, die
niet behoeft ontward te worden, maar die
zuiver, gezond en normaal is.
Welnu, zulk een toestand zal worden
verkregen door een overwinning der Rech
terzijde
4 Jnoi 1909.
De Nieuwsbode haalt uit hot bekende
boekje van v. Rij nog eens de benoemingen
op onder het kabinet-Kuyper, en consta
teert daaruit de «schandelijke* partijdig
heid dier benoemingen.
De door one gegeven staatjes ten bewijze
van verregaande partijdigheid der benoe
mingen onder liberaal regime in Friesland
en O verijsel en in haar eigen district Zie-
rikzee heeft ze wijselijk aan haar lezers nog
niet voorgelegd.
Ze vult echter haar zevental aan met nog
een zevental, die ze liberale gemeenten
noemt.
Doch vijf van deze zeven ziin blijkens de
stemmenc(jfore voor de Kamer in de laatste
jtren uitgebracht overwegend Rechts,
enkele zelfs zeer sterk.Het zijn: Westbroek,
Woubrugge, Westdongeradeel, Buren en
Blokzijl.
Alleen Goedereede en Haastrecht zjjn
overwegend Links, maar behoort b(j
Haastrecht nog niet een andere gemeente
die overwegend Rechts is P
Dieper gaan we op hot oogenblik -niet op
de door haar opgeworpen quaestie in.
Daartoe is De Nieuwsbode naar onze mee
ning te eenzijdig in da voorlichting harer
lezers. Ze legt hun de hoele waarheid niet
bloot.
Maar op een vraag van De Nieuwsbode
willen we beleefdheidshalve gaarne ant
woorden.
Zij vraagt of dat kan, dat een gemeente
raad in meerderheid of geheel liberaal kan
zijn wanneer de meerderheid der bevolking
antirevolutionair of katholiek is.
W(t antwoorden: zeer zeker, en de voor
beelden zijn voor 't grijpen.
In vele gemeenten is 't bij een gemeente
raadsverkiezing persoonlijke voorkeur, die
beslist; gevolg vaak van 't gebrek aan
geschikte candidaten onzerzijds.
Da Nieuwsbode ga de gemeenten in haar
eigen kiesdistrict maar eens d«, niet alleen
op Flakkee maar ook op Duiveland.
En dan ODderzoeke ze maar eens in 't
Goesohe en Thoolsche landen ook in
andere provinoiön.
En z(j zal spoedig overtuigd zijn dat
werkelijk de meerderheid in ean ge
meenteraad niet de beste maatstaf is by
de benoeming van een burgemeesteren
die meerderheid lang niet altijd klopt op
religieuss en staatkundige gezindheid van
de meerderheid der kiezers.
ut
Oeen respect.
De soo. democraten zijn mannen, die
geen respect kennen. Ook niet voor de
mannen, waarop ieder rechtgeaard Neder
lander terecht trotsch is. Zoo schrijft Het
Volk van den heer Lohman
Was eenmaal Dr. Kuyper Neerland's
beroemde organist op het klavier der
volksoonsoientie, de andere zuil-heilige
uit het kalvinistisohe kamp, de he6r
Lohman, wordt allengs bet orakel van
's-Gravenhage. In de Kamer en in de
pers wordt zijn naam nooit zonder een
betuiging van eerbied geooemdhij
heeft vrijelijk permissie om ieder af te
snauwen en om alles te verdoemen wat
niet in zijn kraam te pas komtwat
intellekt en beschaving heet >n Neder
land, ligt voor Lohman op den buik.
Inderdaad, welk beschaafd Nederlaode-
zou smaak kunnen vinden in zulke taal
over een staatsman, alom, zoowel in ons
land als in bet buitenland, hoogelijk gezien
om zijn edel karakter, zijn rijke kennis
en zijn onvermoeiden arbeid voor ons volk?
De soo.-demoeraten moesten bedenken,
dat menschen, die aan alle respeot gespeend
zijD, ook geen respeot kunnen afdwingen.
De man met de krukken.
In Ergenshuizen woont een man, die
door een beenbreuk geheel invalied9 ge
worden is en nu eens met een kruk, dan
weer met twee krukken, soms ook met
behulp van een stok voortstrompelt.
Verdienen kan hij niets.
Hij wordt bedeeld.
Deze man verwacht véél van de
staatspensioneering.
Met geestdrift is bij lid geworden van
den bekenden Bond.
Van zijn bedeeling betaalt bij vol geest
drift 1 oent per week oontribulie als lid
van dien Bond,
Want hij tuurt op de gouden bergen
der S aatspensioneering
Bestrijd de Staatspensioneering niet,
waar hij het hoort.
Want dan wordt hij hitter en toornig
en slaat met zijn kruk door de lucht 1
Wat zal (fis stakker teleurgesteld wordei 1
Zelfs als de vrijzinnigen zegevieren er.
de SfaatspeDsioneering zou komen, wrt
ondenkbaar is.
Want al kwam de StaatspeDsioneerinr,
dan kreeg die stakkerniets.
Want hij is nog «pas" vijRig jaar.
Hij zou nog twintig jaren moeten waohten
Ia 1929 zou hij voor het eerst kunnen
trekken.
A's hjj dood is'', zou de heer Rood-
huijzen zeggen.
Waren de verzekerinssontwerpen va->
Minister Kuyper wet geworden, dan zou
de stumper zijn twee kwartjes in den zak
kunnen houden en reeds gepensioneerd
zijjn met i'3.05 per week.
De vrouw met den lollenkorf.
In datzelfde dorp woont een ongehuwde
vrouw van ongeveer 65 jaar, die bedeelt
wordt waarschijnlijk met f 2 per week; en
Dog wat verdient door een of (wee dagen
per week te loepen met den bollenkorf.
Een goede ziel is het, dooh niet snugger,
en zwak.
«Komt het pensioen haast?" heeft zij
gevraagd, «dan laat ik dadelijk den ko;f
staan I"
Die arme ziel 1
Als het Staatspensioen komt krijgt zij
niets, letterlijk niets.
Eerst als zij 70 jaar wordt en dan n<g
leeft, krijgt zij per week twee heele
kwartjes t
En als zij een rijksdaalder bedeeling
ontvangt, krijgt zij niets.'
Waren de ontworpen van minister
Kuyper wet geworden, die arme vrouw
zou als invaliede, zich thans verheugen
in een pensioen van f2.54 per week.
De Weduwe en de Wees.
In de Schrift drukte de Heere voortdu
rend het volk Israël op het hart, toch voor
al zorg te dragen voor den Weduwe en den
Wees.
Laat ons dan zien, wat, met 't oog op dit
Goddelijk gebod, de voorkeur verdient:
wat de Liberale Unie voorspiegelt, of wat
Minister Kuyper voorstelde.
Als de Linkerzijde weer moebt winner,
dan zullen de Staatslieden der Liberale Unie
er over gaan denken of het mogelijk is aan de
zeventig-jarigen en Staalsbedeeling te ver
strekken van 25 cents tot hoogstens een
rijksdaalder per week.
Laten wc nu aannemen, dat het daarvoor
benoodigde geld te verkrijgen is.
Wat zal dan de Weduwe krijgen en de
Wees?
Geen cent.
Niets vóór haar 70ste jaar!
LetterRik niets.
Wanneer by voorbeeld een werkmans-
weduwe van 85 jaar, die met 4 kinderen
achtergebleven is, óók wat vraagt, wordt
zjj ledig weggezonden met de onbarmhar
tige boodschap „Gij moogt, ove 35 jaar nog
eens terugkomen, als ge dan nog leeft".
Wat zou die vrouw ontvangen hebben
als het ontwerp Kuyper wet geworden wos?
Dit is gemakkelijk te berekenen, want
volgens dat ontwerp zou de weduwe voor
haar persoon f 2.— per week ontvangen, en
voor elk kind beneden de 16 jaar nog twee
kwartjes per week.
Deze weduwe zou dus een pensioen ver
krijgen van f 4.— per week.
Zoo zorgde dat ontwerp, geheel overeen
komstig de Schrift voor de Weduwe en de
Wees.
Da Staatspensioneering zandt ze ledig
henen.
Wat verdient dim de voorkeur
De verdeeldheid d.r liberalen.
Ooder de iiuksohe partij-candidaten voor
de Kamer vindt men liberalen (Elout te
Eosohedé), vrij-liberalen, unie-liberalen,
vrijziDnig-demooraten, en S. D. P.
De hopelooze verdeeldheid dei groepen,
door hen vertegenwoordigd, is altijd, laatst
nog in 19051907, aaD 't licht gekomen,
en trekt ook nu weer bij de stembus de
aandaoht.
Neem b.v. het punt Grondwetsherziening
om te komen tot algemeen kiesrecht.
Het algemeen kiesrecht van den socialist
is een ander daB dat van den vrijzinnig-
demooraat, en ook dat van dezen laatste
en van den unionist is weer versohillend.
Dezer dagen sprak mr. L'mburg (vrijz.-
dem.) volgens een verslag der jy. R. C.
in Den Haag: „De vrij-li be alen willen
het algemeen kiesrecht desnoods ook, mits
de Eerste Kamer dan het reoht van amen
dement krijgt. Spr. heeft daarop maar
twee woorden te zeggen «Dat nooit
Waartegenover het Handelsblad in een
hoofdartikel verklaarde, dat algemeen
kiesrecht alleen kan aanvaard worden met
zulk een correctief.
De liberaal tont court Elout, heeft dan
ook irdertijd erkend dat de kansen voor
een oplossing der kiesreobt-quaestie door
de Rechterzijde gunstiger zijn, dan voor
een oplossing van links.
Volgens zeggen van eenige sprekers in
de vergadering der S. D. A. F. bij de
behandeling der vraag welke algemeen-
stemreehters de S. D. A P. bij de her
stemmingen zal steuner, is de Liberale
Unie voor algemeen stemrecht, dooh «alleen
▼oor dames", of althans „alleen de onge
huwde vrouw". Dat standpunt is onder
anderen verdedigd door Goeman Borgesius
(Rotterdammer 24 Mei).
Ook niet alle vrijzinnig democraten zijn
voor algemeen stemrecht zegt R. H. in
Het Volk van 14 Mei.
De linksche groepen en dt Staatspen
sioneering.
Met grooten moed hebben enkele vrij
zinnig-democraten den strijd volgehouden
tegen deStaatspensioneerings-idealen gelijk
die door de „slimmelingen" van de Liberale
Unie dat woord ie van professor Treub 1
zijn voorgehouden-
Land en Volk (het vrijz.-dem. blad van
ms. Marohant en andere vrijz.-dem. Kamer
leden) weerde zioh tl nk.
Maar 't werd al weken van te voren
voorspeld zij vinden elkander weer wel,
die slimmelingen en die anderen.
En 't schijnt al uit te komen.
Na den heftigen strijd of de voorziening
in den nood van den ouden dag door
middel van pensioneeriDg dan wel door
dwangverzekering moet geschieden, wij
oiteeren hier uit de N. Crt.), is ter verga
dering van den Vrijz.-Dem. Bond te
Groningen thans plotseling gebleken, dat
die twee stelsels eigenlijk op precies het»
zelfde neerkomen. Of liever, dal het er
niet veel op aankomt, hoe het geschiedt.
In Land en Volk lezen wij, dat „de
geschillen van huislioudelijken aard",
waartoe de quaestie der ouderdomszorg
aanleiding had gegeveD, ter Groningsohe
vergadering werden opgelost op een wyze
waaruit Lleek
dat onder de onzen, terzake van de
pnnten, die dezen stembusstrijd beheer-
sohen volmaakte eensgezindheid heerscht.
Allen zonder onderscheid zien in, dat ten
aanzien van hetgeen voorshands bereik
baar is, geen vereohil van opinie bestaat;
dat de tegenste ling staatspensioen of
Duitsche dwangverzekering, die onze
vijanden ons gaarne willen opdringen cm
ons te verdoelen, valsch isdat zy, die
men gaarne wilde scheiden, schouder aan
schouder staan.
Dit is werkelijk in een Bond die een aan
tal principieele voorstar ders van staats
pensioneering en niet minder principieel»
voorstanders van dwangverzekering in zich
slnit, een verrassend resultaat. Vermoede
lijk zal men het nu ook wel met de Unie
eens worden.
1 Waarover zyn ze het nu eens geworden
j Hier over „dat de Bond nog niet gereed
is om met een bepaald stelsel te komen"
«dat men niet mag vragen dat de Staat