VOOR ZEELAND.
No. 202
1909
Maandag 31 Mei
23e Jaargang.
HISTORISCH
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE VERWEST, te Goes
F. P. DVUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
UIT lïü PERS.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pr^s per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02®.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
Wegens Pinksteren verschijnt Maan
dag ons blad niet.
Algemeene verwa/rlng.
Het Volk (soc.) zegt er dit van
Nog nooit heerschte in een verkiezings
strijd zooveel verwarring, als in deze cam
pagne over »de zorg voor de ouden van 1
dagen". Aan stelsels geen gebrek. Daar is
Kuypers'a wetsontwerp dat Talma als
model voor oogen zweeft, om de invalieden
en 70-jarigen voorloopig te helpen met f 2
per week, de ijverige christelijke propa
gandisten maakten er in hun bewondering
f 2,50 van. Daar is Veegens' ontwerp, dat
eveneens zoolang de overgangstijd duurt
(bijna 25 jaar lang) f 2 zou geven aan de
zeventigj arjgen. Beide ontwerpen stonden
op de basis der verplichte verzekering.Daar
is Treub's befaamd verzekeringeplan, dat
hen die al 45 jaar oud zijn bij de invoering,
van de onderdomsverzekering uitsluit. De
heer Treub heeft nu, als uiterste concessie,
toegestaan dat in de twintig jaar waohtens
tot zijn plan in volle werking zal zijn, de
ouden van dagen een uitkeering uit de
staatskas krijgen.Dit heeft op de vryzinnig-
demokr&tiscbe'broederen zoo diepen indruk
gemaakt, dat Land en Volk een jubelkreet
slaakt, bestemd om land en volk te doen ge-
looven dat men het nu in den Vryz.-Dem.
Bond roerend eens is. De Werkliedenver
bonden mogen nog dweepen met staats
pensioneerirg, Treub moge in dwangver
zekering het alleenzaligmakende stelsel
zien, Drucker moge verzekeren dat zijn
voorkeur voor 't eene stelsel niet zoo groot
is, c f hij wil ook het andere wel aanvaarden
het koat er allemaal niets oo aan: de vryz-
democratische partij, daar en daar en d.-.ar
is de ware eenheid te vinden.
Tegenover dit vrijzinnig-democratisch
kabaal houdt de Liberale Unie, die //bij
voorkeur staatspensioueering" wi), zich
merkwaardig stil. Borgesius laat Treub
maar schrijven.We hebben ons afgevraagd,
hoe dit komt, en we meeneu de oplossing te
hebben gevonden. Toen de Unie haar ver
kiezingsprogram maakte, waren verschil
lende sprekers met het sobere platform van
algemeen kiesrecht efl zorg voor ouden van
dagen by voorkeur staats pension eeringl
niet tevreden Thomson w 1de het volks
leger er absoluut by hebbeD, Pat ij n 't vry-
handelstelsel, en als men nog lang had ge
praat, had men ook oen voorstel-Rotterdam
gekregen, om by de verkiezingen strijd te
voeren voor de neutraliteit der openbare
school. Inderhaast is aau al die lastige lie
den het zwijgen opgelegd, door de veikie-
zingsleus te beginnen met de verklaring,
dat men het program van actie van 1905
trouw blyft. Dies strijdt thans de Unie,
onder herinnering dat zy verplichte invali-
diteits- en ouderdomsverzekering wenscht,
voor zorg voor ouden van dagen, by voor
keur door staatspensioneoringen het is
niet onmogelijk, dat dezelfde tegenstrijdig
heid als in het atembusprogram, ook in
menig Unie hart zich heeft genesteld.
Waarby dan nog voor de Unie-mannen in
verschillende districten de ontzettend
moeilijke kens komt tusschen den vrijz -
democraat en den oud-liberaal, die met
dwangverzekering bitter weinig, en met
staatspensioneering een heel klein beetje
op heeftdie misschien nog het meest ge
voelt voor een heel klein beetje staatspen
sioneoring, in den vorm van armenzorg.
Wat moet uit al deze verwarring van da
staat sponsion? ering terecht: komen P
Do katholieken en de anti-revolutionairen
hebben op hun program de verplichte ver
zekering maar He Standaard heeft reeds
twijfel geopperd, of vóór 1913 Talma s
ontwerp bij de Kamer in behandeling kan
kernen, zoodat Van Vliet heeft gevraagd,
om in afwachting iets voor de ouden van
dagen te doen. Minister Talma beloofde,
iemand naar Denemarken te sturen, op
onderzoek. En ook van christelijk-histo-
risohe zijde is, gelijk de Nederlander het
uitdrukt, op dit stelsel nu eo dan „de
aandaoht gevestigd". Voor staatspensionec-
neeriDg zouden misschien sommige leden
geen enkele der partijen 1 van rechts
zijn te vinden.
Mr. Borgesius.
Be Maasbode geeft een politieken cate
chismus, waarin dit over Mr. Borges:u"
Wie riep het hardst in de verkiezings
dagen van 1905 en hield zich na die degen
het meest stil
Mr. H. Goeman Borgesius, de man vaD
het blanco-artikel, nu van de staatspen-
sionneering, de formateur van het
kabinet-Goeman Borgesius zonder Goeman
Borgesius.
Geef van uw antwoord eenig bewijs
Dat Mr. Goeman Borgesius in den ver
kiezingstijd veel spreekt en veel belooft,
is zoo algemeen bekend, dat ieder bewijs
hier overbodig heeten mag, maar dat ae
oud-minister na de verkiezingsdagen van
1905 zweeg als een mof moet wel gestaafd
worden.
Welnu de man zweeg o. a.
lo. Als de conceptie en formatie van
zijn kabinet bij het adres-debat van 1905
1906 ter sprake kwamen.
2o. Als in December 1905 minister Siaal
met zijn op on top militaristische rede
buiten het ifüic-liberale verkieiingsboekj©
giog.
3o. Als bet Kraus-reis-debat zsoh ont
spon, enz.
Wie had na de Juni-dagen van 1905-
de meeste reden om te spreken
Mr. H. Goeman Borgesius, de geachte
afgevaardigde voor Enkhuizen.
Is Mr. Goeman Borgesius voor zija on
gemotiveerd stilzwijgen ook beloond P
Ja, en wel met het commandeurskruis
der Orde vanden Nederlandschen Leeuw
Wie behoorde na de fiasco's gedurende
de periode 1905 1909 in de aanstaande
verkiezing lagen het hardstte zwijgen
en doet zulks bet minst f
De oud-mÏDister Mr. H.*Goeman Borge
sius.
De herinnering aan bovenstaande feiten
is in deze verkiezingsdagen zeker niet te
onpas.
Alleen maar op het oogenblik (de uit
val op minister Talma nu uitgezonderd !j
houdt d8ze loervos zich toch vry stil.
Maar, wacht maar 1
Met de groote trom.
Oader dit opsohrilt schrijft de Maasbode
Vermakelijk is 't het getrompetter te
hooren, waarmede het Volk de veikie-
zingsactie der partjjgenooten begeleidt.
Men staat er verstomd van, ca het
lezen dezer interessante rubriek dat nog
niet minstens negentig percent onzer
Kamerleden tot de rood9 partij behooren.
De mannen der 8. D. A. P. hebben
wondert aarlijk succes 1
Duys heeft in Ziandam acht maal met
den liberaal vau Tienen gedebatteeid.
Overal met suoces.
In Appingedam, waar Sohaper met
Treub debatteerde, begreep de vergade
ring al heel gauw, dat Treub met zijn
cijfers over Staafspensioneering zijn ere-
diet verloren heeft.
Gelukkig, dat ze daar in Appicgedam
't snapten. Het Volk heeft die eijfers
zoo keurig doodgezwegen.
In //Concordia" in den Haag, spraken
Hoejenbos en Ter Laan. Sterk op onze
hand, oreert Het Volk, ging de verga
dering uiteen.
Troelstra, die te Leeuwarden tegen
Thomson debatteerde, werd bij het bin
nenkomen reeds toegejuioht. Hij debat
teerde uitvoerig onder instemming van
het grootste deel der vergadering.
Te Hoogezand debatteerde Ter Laan
tegen deD anti-revolutionairen oandidaat
Zijlstra. De „partijgenoot werd daverend
toegejuioht".
Loopuit debatteerde te Beverwjjk
tegen den vrijzinnigen oandidaat Schuc-
king Kool, „onder toejuiching van vele
aanwezigen".
Van Hinle was Ie Deveoter tegen
Harchant minder gelukkig. Daar was
het applaus „verdeeld".
Van de vergadering in het district
Lichem waar Kok iou spreken en
niemand tegenwoordig was, weet het
Volk niets.
Wij hebben vroeger ook eens een lijstjn
aar gelegd van dergelijke bluf berichten
van Het Volkdoch zijn er maar mee
opgehouden. Zij tcch zijn daar aan de orde
van den dag.
Alleen releveeren wij er een van. Even
vóór de verkiezing in Ouimen kwam Wij i
koop (toen nog S. D. A. P.'er) debatteeren
met den antirev. heer Oosterbaancn zijn op
treden volgens een bericht in HetVolk schit
terend. Mear den volgenden dag kwam een
inzender, wien dat gezwets toch wel wat ai
te bar was, vertellen dat Wijnkoop 'ter
allerjammerlijkst had afgebracht.
De berichtgever verontsohuldigde zich
toen niet de mededeeling dat hij niet zelf
ter vergadering was gewaest dooh afge
gaan was op on dits (praatjes van anderen 1)
Dr. Bronsveld en het PaganDme.
Voor zoover valt na te gaan, komt aa»
Dr. Bronsveld de eere toe, er het eerst op
te hebben gewezen, dat onder de Libera'e
heerschappij ons goede land al weer hei-
densch wordt gemaakt.
Het was toch in 1874, dat hij z'ch over de
toenmalige verkiezing van dr. Kuyper tot
Kamerlid voor Gouda met hoogs ingeno
menheid aldus uitliet:
„Dr. Kuyper is mat vrij aanzienlijke
meerderheid tot lid der Tweede Kamer
gekozen. Welk een ommekeer in weinig
jarenWie had in 1871, toen de Amster-
dain8che predikant door den heer Groen
candidaat werd gesteld, en nergens hat
tot een herstemming brengen kon, wie
had toen kunnen denken, dat reeds in
den aanvang van 1874 een" zetel voor
Gouda door zyn geestverwanten zou ver
overd zyn P Terecht mag de heer Groen
hierin een treffend bewijs zien, „eer er
niet alleen in getalsterkte, maar ook do >r
ijver en beleid toenemende kracht",
Neen, wo zyn geen „machteloozen", geen
„stille" party meer. De Liberalen, het
„denkend deel der natie", moet mot ons
rekenen. Hun schoonste dagen zyn voor
bij. Het blykt meer en meer, dat er ook
by de kern onzer natie niet weinigen
worden aangetroffen, die van esn streven
om ons land weer tot een heidensch land te
maken, afkoerig zyn".
Nu behoort dit tot Dr. Brocsveld's
„oude plunje'J Thans spant hy zich op alle
mannier in, om de Liberalen tegen de drie
Christelijke partyen te sterken.
Maar ook al neemt men dit in aanmer
king, hot is toch pikant uit dit stukje uit
zijn toenmalige Kroniek te ontwaren, hoe
Dr. Bronsveld de eerste is geweest, die het
veldwinnen van het Liberalisme ten onzent
als -een terugkeer naar heidensche toestan
den gebrandmerkt heeft.
Het brandmerk van Paganisme voor wat
de Liberalen nastreven, is van hem.
Standaard.
Schijnheilig.
Ook lu weer waarschuwt men van libe
rale zijde, om toch den godsdienst niet bij
de stembus te pas te brengen immers dat
maakt schijnheiligen!
Wie ter wereld laat zich nu door zulk
een afgezaagi argument vangen?
Er is niets tegen te zeggen. Het is vol
komen juist opgemerkt. Onder de lieden,
die zonder God in de wereld leveD, vindt
ge geen schijnheiligen. Het Farz<ïsme is
niet te Athene, issar te Jeruzalem opge
komen. Schijnheiligheid is een onkruid, dat
niet anders uitschiet dan op den heiligen
bodem.
Maar hoe ter wereld komt men nu op den
iuval, om te zeggeu Blijf van het heilige
verre, anders voedt go de schijnheiligheid.
Eigendom voedt diefstal. Volkomen juist.
Ia een staat zonder eigendomsrecht zou
diefstal ondenkbaar zijn. Maar waar ter
wereld dorst men ooit de orakeltaal aan
Sobaf toch den eigendom af, want door
handhaving van het eigendomsrecht hand
haaft ge immers den diefstal.
Het huwelyk is hot terrein waarop
brandnetel van de echtbreuk wast. Maiv
kwam het nu ooit iemand in 'tzin, n
zeggenSchaf het huwelijk af, anders
roeit ge nooit de echtbreuk uit.
Zonder wet is er geen overtreding. Ja,
de wet lokt tot overtreding uit. Nitimw
in vetitum Dooh waar viel het nu ooit i:
om te zeggen: Schaf alle wet af, wa:-i
ge prikkelt door uw wet tot overtreding
Kunst heeft steeds scabreuzen wansmaak,
vooral op erotisch gebied, als nasleep g'-
had. Dooh vrie dorst het nu ooit aan, ie
zeggen Sohaf de kunst af, want ioo alle n
stuit ge 't gemeene.
Kortom Abusus non tvllit. D.w.z. Mis
bruik veroordeelt het gebruik niet.
Omdat de schijnheiligheid onder Israël
opkwam, kan tcoh niemand wenscheD,
dat het monotheïsme in Israël niet ziju
schuilplaats bad gevonden.
Vervolging van de Christenen ten bloede
toe is zeker hot meest doeltreffend middel
om de schijnheiligheid onder Christenen
uit te roeien. Maar wat liberaal zal daaruit
de conclusie trekken, dat de dragonnades
weer beginnen mooien.
Zoo nn ook hier.
Weert ge uil uw staatkunde het zuur-
deesem der religie, dan loopt ge al byster
weinig gevaar dat hit Farizeïsme aan
kweekt. Maar wat is dit anders, dan alsof
ge zeggen gingiDoof alle vuur uit, dan
kan er geen braod komen. De wijsheid
der onzinnigen 1
Indien dan ook de liberalen zoo bang
zijn voor schijnheiligheid, moeten *e, duDkt
ons, liever in eigen kriDg dit onkruid
pogen uit te wieden.
Of kennen ze de mannen in eigen kring
niet, die bij de stembus met de witte das
werken? De mannen die in do dagen der
stembus de kerk weer opzochteD, waar ze
anders nooit gezien werden
Ja, weten ze niets van een orgel, juist
in de stembusdagen aaD een kerk aange
boden, ofschoon ze zeli nooit in die kerk
m- tongen
En nu de vraag: Is tegen die schijnhei
ligheid bij de stembus ooit in de liberale
pers geprotesteerd Standaard.
Bezuiniging op leger en vloot.
Volgens het verslag in de Midd Grt. van
de rede, door den heer Vorsterman van
Oyan in IJzendyke gehouden, wil hy be
zuiniging op leger en vlo.t,
'n Mooie leus, die trouwens niet nieuw is.
Voor 4 jaar werd ons hetzelfde voorge
spiegeld.
Nu kan men op een verkiezingsmeeting
h iel gemakkelijk zeggen ik ben voor be
zuiniging op leger en vloot.
De vraag i3 echter wat komt er van zoo
een belofte terecht
Wo zullen eere wien eere toekomt
hier het woord eens geven aan Be Baanbre
ker, die blijkbaar dal punt wat nader heeft
bekeken.
„Beperking der uitgaven voor het militai
risme", zeggen de heeren. «Sturen naar een
volksleger".
Die laatste uitdrukking is wel best.
Sturen naar een volksleger. Daar kun je
ook bij denkeu wat je wilt. Sturen. Het
gaat dus weer//in de richting". Maar of js
er over'een jaar, of over honderd jaar komt,
blykt niet. Misschien dat zy, gelijk order
het laatste «vrijzinnige" bewind, ons eerst
verder er af willen sturen, om dan hun
mooi** beloften te bewaren voor later 1 Zoo
zeide de minister van oorlog in het Latste
vrijzinnige kabinet, de heer Van Rappard,
dat het volksleger was„een ver verwij
derd ideaal!" Daar schiet je ook erg mee
op Als iets een «ideaal heet, dan denk je
al aan iets nevelachtigs. Eu als het dan nog
«ver verwijderd" is, dan raken wij al heel
erg ver van huis
Evenzoo is ook dat «beperken der uit
gavee voor het militairisme" maar apekool
als wij het wel beschouwen. Dat hebben de
«vrijzinnigen" in 1905 ons ook beloofd. En
toen ze aan de regeering kwamen, gaven ze
uit voor leger en vloot
in 1905 f44 615.186
in 1906 f44.708.121
in 1907 f44 500.988
Men ziet, de c'yfers blyven ongevetr ge
lijk toen zij de macht hadden, deden ze
niets voor hun beginsel".
We zijn het niet dikwijls eens met Be
Baanbrekerdoch tegen bovenstaande rede
neering van het blad is toch niet veel in ta
brengen. Lnctor et Emergo.
Socialisten en de openbare school.
Onder dit opsohrift leien wij in Be
(a.-r.) Roite-danmer
In niet gerÏDge mate heeft tot de onder
mijning van de openbare sohool bijge
dragen het steeds driester optreden vtn
sooialistische onderwijzers.
Dat opende ook liberale oogen voor het
gevaar, hetwelk het openbaar onderwjjs
bedreigde.
En men gevoelde het, dat men geen
reoht had zoo fel te blijven staan tegen
over het vrije onderwijs, wanneer men
niet anders dan met een angstig hart zijn
kinderen aan de openbare sohool kon
toevertrouwen.
Te Rotterdam werd gisteren in den
Raad een geval behandeld, waaruit weer
bleek, waartoe de sooialistische geest
allengs kan voeren.
Zekere Van Dijk, openbaar onderwijzer,
werd door Burg. en We houders voorge
dragen tot ontslag, wegens een jarenlange
reeks vaD onhebbelijkheden tegenover zijn
sueoessievelijke hoofden, waaraan, hoewel
hij telkens daarover ondei houden was,
geen eind kwam.
Om een voorbeeld te noementoen hij
op 23 October 1908 weer eens met hoed
en jas aan voor de klasse stond, werd
hem door het hoofd opgemerkt, dat zulks
niet betaamde.
De onderwijzer van Dijk antwoord ie
daarop van morgen heb ik de jas uitgelaten,
maar als ik gewettn haddat het je hinderde,
had ik hem weer aangehouden".
Ja hij ging nog verder, ea vroeg sarrend
aan het hoofd der fchou), of hij z'n broek en
z'n hemd mocht aanhouden
Aangaande deze dingen door een schóól-
inspecteur onderhouden, bekende hij daar
over spijt te hebben.
Later zei hij weer dat hy van deze betui
ging niets gemeend had.
Terecht oordeelden Burg. en Weth., dat
de maat vol was en de onderwijzer ontslag
moest hebben; hetgeen de Raad dan ook
besloot.
Wel jeremiëerder de heeren Van Aalten
en De Klerk, die met de socialisten mee
stemden, over 's mans positie, die hem nu
zoo werd afgesneden.
Doch onzerzijds werd welgemeend de
goede raad gegeven, dat de heeren zich
maar moesten beijveren met het oprichten
van vrije socialistische scholen.
Daar zou men zulke ouderwijzers prach
tig kunnen gbruiken.
Koningin en Prinses. Volgens een bericht
in de Resb. zijn Dinsdag jl., den eersten
dag waarop de photo's en prentbriefkaarten
van Prinses Juliana werden uitgegeven,
alleen door de Haagsohe uitgever-lirma
Guy de Coral 7000 photo's en 200.000
prentbriefkaarten verkocht,
j Door de vroegere talrijke volkomen
verzonnen afbeeldingen van Prinses Ju
liana werd H. M. de Koningin zeer onaan
genaam verrast. Zij koesterde weldra den
wensob het geheele Nederlandsohe volk
in den kortst mgelijken tijd met het juiste
portret van Haar Kind te doen kennis
maken. Vandaar dat H. M. reeds veertien
dagen na de bljjde gebeurtenis een photo
van Prinses Jniiana eigenhandig nam. Om
aan de photo's zoo spoedig mogelijk de
grootste publiciteit fe gevet», wendde men
