r.sTORiseH
Iraagd
ihond
NÓ. 200.
1909
Donderdag 27 Mei
;?3e Jaargang.
MIEUWSBLAD
VOM ZEELAND.
EEN KLINKEND METAAL
fan Heil
eid
-)
13»
r
I delbuvg.
ir en Erf, f
MeuM
OP
ersknecht
jknecht
mstmeid
nstbode
GHRISTELUK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JCNPt-VERWEST, te Goes
F. P. DV.UIJ, te Middelburg.
PRIJS DE 3 ADVERTENTIES
van Middelburg
ig 11 Juni geen
Middelburg,
m dienst van Rot-
- 7.IO
'""O
c
n '53
-S~
■a
w
rë ra rt
'oS
O <D
a- C
33 -
1° -
oi -
05, -
7-46
7.55
7.56
805
8.12
8.2a
8.27
8.17
8.35
849
8.56
9.0 r
9.10
9.16
8.55
9.79
9.42
9.51
9.10
10.—
943
10 48
10.51
12.03
11.31
12.42
II.30
12.15
ïburg, Z. Duitschl.
RoosendaalLage
meer dan 150 KM.
10.30
11.40
12.31
J.12
1.26
1.39
3-05
3-52
4.14
4.28
6.04
7-'S
8.0I
8,30
834
en op Zondagen of
CE KOOP
kchtrijjdersbedrjjl'
lagen onder lett.
\w, Goes.
Jz.,
iggekorke.
inl van haar 4»
Jz.,
Domburg.
Vrouivepoldor.
Jtplicht
|met September,
p e r 1 a n d.
Ier
lie met paarden
IV eerscheweg.
Ier
san, bij J. MA-
)ude Yliss. weg.
JST".
;e treden wordt
meisje, P.G.
tehandellng van
ijken, enz.
de Geneesheer-
v. d. BRUG.
jenwoordige met
N NIEUWEN-
yk.
eming gevraagd
Sint Jacobstraat
ten huis.
•er
AN DE PUTTE,
ROTTERDAM.
derd Zondags, van
n Middelburg en
Vlissingen 5 uur,
n van Rotterdam
i
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri.s per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers 0,02®.
csBsawrar rjsars w
UITGAVE DER l-IRMA
N VAN
BSSBOQBBSr gjjT&tkzrs&TZ?
Teneinde de gezellen ter drukkerij
van ons blad gelegenheid te geven
a. b. Donderdag aan de feesteljjk-
he-en deel te nemen, zal de courant
Donderdagavond a s. dus 't no. van
Vrijdag 28 dezer niet verschijnen.
27 Mei 1900.
Naar Termuzen
Het Provinciaal comité sohreef een Pro
vincialen Landdag uit, welke op Pinkster
drie te Terneuzen aal gehouden worden.
Reeds eenmaal hadden wij te Terneuzeu
een asngensnien partijdag met o.a. mr. de
Jong als spreker, en waar zoo menig goed
woord ook door den grijzen nestor onzer
a.r. leiders ds. A. Littooij van Middelburg
gesproken werd.
Thans, hopen wij, gaan weer velen van
de eilanden naar het vriendelijke Temen-
zen op om in 't ruime, luchtige kerkge
bouw te genieten van de rede van ds.
Vncderink, Herv. predikant te Amersfoort,
die de broederen uit den schat zijner
staatkundige en sociale bennis hoopt te
dienen.
De morgenvergadering zal aan meer
huishoudelijke zaken gewijd zijD. Wie
den secretaris, nr. P. Dieleman, als Bohrij-
ver der Jaarverslagen, en den voorzitter
inr. A. A. de Veer als spreker van een
bezielend openingswoord kent, verwacht
ook ditmaal weer veel goeds te zullen
hooren.
De stemmingen voor 't bestuur wegens
periodieke aftreding zullen wel niet te voel
tijd vergen. Immers de sftredenden de
Veer, Dieleman, A. 8. J. Dekker, Mulder
van Zierikzee, Koelmans en de Jager van
Baarland genieten 't algemeene vertrouwen
Hopen wy maar dat t een rijk gezegende
dag zij, en menigeen met een vast, kloek
voornemen worde bezield om den aan
staanden stembusstrijd, ook in onze pie-
vinoie.van welke uitslag zoo onzegbaar veel
afhangt, met blijmoedigheid, in 'b Heeren
kracht, en ter Zjjner eer te" voeren.
Gaarne vestigen wij de aandacht der
Zuid-Bevelandsohe vrienden die naar Ter-
neuzen wiilen op 1 Juni, op de gelegen
heid om vau Hansweert met een boot van
32
FEUILLETON.
DOOR
RUNA.
Juist toen zij dat zeide, betrad de graaf
de bedompte, overvolle kamer. De muziek
verstomde, het praten eveneens en het
dansen hield op. üe ongenoode gast keek
de bruid aandie begon te beven.
«Gij hebt dat zeer juist gezegd, maar
weet gij wat het bazuingeschal van den
engel verkondigt P" vroeg hij, liep langs
de uiteenwijksnde menschen door naar
Jan Erik, nam hem het instrument af, en
het volgende oogeoblik weerklonken de
iui.eD van een doodenmarsch door de
ademlooze stilte. De tegenstelling met
dien ernst, en de pret van zooeven was
zoo sterk, dat zelfs de dronkaards nuchter
werdeD. Iedereen luisterde, ieders oog
was op den jongen graat gevestigd.
De laatste toon stierf weg, en de graaf
begon te spreken. Er was dien avond iets
bijzonders aan hemdat zag iedereen.
Zijne wangen waren bleekzijn stem
kloDk als metaal. Hij sprak tot de bruid,
die geloofde aan geluk in 't leven, tot den
bruidegom, die trouw verwachtte, tol de
jeugd, die zich aan den dans had te goed
gedaan, tot de ouden van dagen, die het
graf vergaten en allen riep hij toe„Het
is alles ijdeiheid 1 Het leven is vol teleur
stellingen, vreugde is bedrogdwazen
zijn zij, die hopen op geluk. Hangt uw
hart niet aan dat wat gij heden hebt, want
morgen verwelkt het reedsDe eenige
Noels daarheen af te varen, en 's avonds
weer tijdig terug te keeren.
Dat is een vorlgen keer nu ook zoo
mooi gegaan. En dat kan nu weer.
Mits er voldoende deelneming zij en
men terstond, hetzij aan ons, hetzij aan
den heer I». Willemsan Jr. te Icrseke sich
opgeva om mee te doen.
Let wel, terstond; want het is kort dag.
De heer Willemsen wil gaarne deze
zaak in orde maken, mits men er spoedig
bij ai?, en hij deihalve voor Vrijdag weten
kan hoeveel deelnemers er zijn. Wij kun
nen dan reeds Vrijdsg meldeu ef de reis
doorgaat, en hoeveel de tco'at Hansweert
Neuzen yioe versa kost.
Men ka&ste zich dus met zioh op fe
geven.
In het kiesdistrict Hontenisse zal ditmaal
de strijd heet zjja.
Een vorige maal konden wy 't op onze
sloljes afdewijl Fruijtier niet ernstig
bestreden werd mr. v. Peinse was weg
en v. Dalsura was er nog niet.
Fruijliers kar rotje reed op een. zandweg.
Maar nu staat de zaak anders.
Nu wordt zijn zetel ven twee kanten
besprongen.
Aan de overzijde maakt Dalsum
nog wel een geestverwant van Fruijtier
kraoltige propaganda voor zijn eigen
oandidaluur en op Zuid Bevelaud is van
vrijzinnige zijde in jhr. de Muralt een
tegenstander opgestaan met wien niet te
gskken valt.
Niet omdat hij een zoo degelijk ksm-
piocn voor de vrijzinnige beginselen is;
daaraan waagt bij zioh niot.
Ook niet riniat zijn redevoeringen soo
degelijk zijn. Zij zijn integendeel smaak
loos en vol onjuistheden en eenzijdigheden.
Eu zijn argumenten zijn beneden peil.
Natuurlijk deugae er voigecs hem van
't ministerie- Kuyper niets 't deed niets en
't ministerie-Da Meester was voortrtfifilijk
vooral Staal doet hij uitblinken; 'tZwit-
sersche volksleger is zijn ideaal. Heems
kerk pleegde sluipmoord, Kuyper sohreef
op een Zondag naar Ommen en al der
gelijk al te gemakkelijk weerlegbaar fraais
meer.
Waar dan nog bij komt het bakende
zekerheid is de dood. Het graf verslindt
alles; wij gaan allen graiwaarts 1 Vergiet
liever tranen, dat past jullie meer dar. te
lachen. Het leven is kort en vol leed
leeft voor het hiernamaals I"
Toen hij uitgesproken was en rond keek,
las bij diepen ernst en sohrik in aller
blikken. Van alle kanten hoorde men
zacht snikken ook de bruid schreide
Toen de graaf het huisje verliet, sloop
de bruidegom achter hem aan. Wilde
toorn brandde er in zijne Dorst. Had hun
heer het recht om dia kleina vreugde van
zijne boeren te verstoren, en op een huwe
lijksdag dood en ongeluk te verkondigen
Spoedig daarop viel niet ver van de
boerenhofstede een schot.
De boer had door een voetpad iD hst
bosoh den ruiter ingehaaldeen kogel
doorboorde den wapperenoen mantel van
den graaf, schuurde langs zijnen arm, en
kwam tereoht in den stam van een pijn
boom aan den weg. Een witte rookwolk
die van achter een struik bij den greppel
opsteeg, deed deD graaf vermoeden, waar
hij was, die had geschoten. Hij hield zijn
paard in, reed naar den onbekenden vijand
toe, dien hij meende daar nog wel te
zuilen vinden.
„Waarom heb je niet beter gemikt?"
riep hij. „Heb je Diet nog een kogel?"
Een tweede scbot beantwoordde die
vraag, maar de kogel was weer mis.
Nu werd de graaf zeer toornig. Hij gef
zijn paard de sporen, sprong over den
greppel en kwam vlak bij de struik,
waaraohter zioh de vijand had verborgen,
terecht. Daar sprong hij van zijn paard
af en zag een paar oogeD, die "gloeiden
als vuur. „Gjj zijt schijnbaar mijn vijand,
Zondagsche glaasje bierde arbeider, «oud
en arra" dien. bij in een roerend vers be
schrijft de antithese, de sollicitant wien
naar zijn kerkgaan word gevraagd, en wat
niet minder als gewiokt in de scliaal leg
gend dienst moet doen De Muralt zelf.
Hij vertelt dat hij is een goed ChristeD,
protestant, diaken in de Hervormde kerk
te Zierikzee, die zooveel aan bedeeling
doet en zooveel medelijden heeft met be
deelden. Natuuilijk vertelt hij er niet bij
dat hij is van de moderne richting en dat
hij, evenals de heele kerkeraad op een
enkele na tegen de rechtzinnige, Bjj-
belsche Christenen gekant is; maar tooh
al die vertelseltjes die in een politieke
rede niet thuis behooren, weet hij op pak
kende wijze te doorspekken met allerlei
snakerijeD.
De weinige antirevolutionairen die dezen
oolijken ZierikzeeBnaar gehoord hebben
zijn in hunne beoordeeling eenstemmig
De man weet er weinig van dooh is leep,
en ook niet altijd even eerlijk.
Voor de liberalen een geknipt oandldaat;
een van gelijke bewegingen als zijweinig
belezen, vooral op 't terrein van den tegen
stander; weinig politiek-wetend en weinig
denkend, en ook slim genoeg om kiezertjes
te lijmen.
Voor Fruijtier een hoogst gevaarlijk
tegen eandidaat.
Hetgeen ons dan ook noopt om onze
vrienden ernstig te waarschuwen tooh
vooral op hun qui vive te zijn.
Onzerzijds moeten alle krachten inge
spannen worden opdat, de zetel van Fruij
tier, vooral nu, niet verloren ga.
Tot het schoone einde.
Dat het den Modernen ernst is met hun
bekeering tot het bijzonder ondderwijs,
blijkt daaruit, dat zij in den Haag een
bijzondere kweeksohool voor onderwijzers
en onderwijzeressen gaan oprichten.
Het initiatief daartoe is genomen door
eenige moderne professoren.
Het stiohtingskapitaal wordt door moder
nen bijeengebracht.
Het onderwijs aan die bijzondere kweek
school zal gegeven worden in vrijzinnig-
godsdienstigen geest.
Zoo begint het getij voor de openbare
maar gij handelt alsof gij mijn beste vriend
waart; gij wilt mij datgene geven, waar
naar ik alleen verlang, den dood. Sla op,
6n verweer je. Ik wil niet ais een hond
op den straatweg worden neergeschoten 1"
De jonge boer stond op er volgde een
vreeselijke worstelstrijd, 't Paard briosohte
onrustig, en krabde met de pooten op den
grond. De jonge boer was sterk en zeer
krachtig, maar vond tooh zijn meester.
Ht nrik bad er zijn vijand spoedig onder,
knielde op zijn burst, en drukte zijn armen
tegen den grond. Na pas herkende hij
hem als den bruidegom, wiens feest hij
gestoord had. Bij die ontdekking stoud hij
dadelijk op, en liet den man vrij. »Sta
op", «ei hij, »ik zal je geen kwaad doeD 1"
De jonge boer stend langzaam op.
Henrik s'lak hem de hand toe. »Gij
zijt boos op mij", zsi hij, .omdat ik op
een oogenblik vol vreugde je heb her
innerd aan da vergankelijkheid van het
leven. Gij wilt die waarheid niel hooren
een dwaas wil niet wijs worden. Ga weer
naar je bruid, maar volg mijn raad op,
en vertrouw niet op haar. De menschen
zijn trouweloos geloof hen niet. Ver
trouw ook op je «elven niet, en vooral
niet op je kracht, ook die is ijdeiheid zoek
God. Hij is de eerige, Die niet ontrouw
wordt."
Nog eens drukte Henrik de vereelte
hand, en sprong ioen te paard.
„Als je nog een kogol hebt, bewaart
hem dan want al doodt ge me du, daar
mee brengt gij toch de stem niet tot
zwijgen, die je uit je bedwelming zal op
wekken". Ei meteen reed hij weg, terwijl
de jonge hoer hem nakeek.
„Uit dien beer wordt niemand wys",mom-
van 1—5 regels 4 ent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten v 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
school langaaam maar zeker te verloopen.
Mits de strijd onzerzijds met volharding
gestreden worde tot het einde toe.
Het einde is De vrije sohool voor heel
de natie.
Als wij maar eenigszins verslappen in
den strijd, bsreiken wij ons ideaal nimmer.
Want niet alleen moeten wij al strijdend
voet voor voet voorwaarts dringenmaar
ook met het zwaard in de vuist verdedigen,
wat wij reeds verworven hebben.
Dit blijkt telkens in de Katner.
Daar betoenen de socialisten zioh de felste
vijanden van onze vrije scholen en behou
dens loffelijke uitzonderingen gast heel de
linkerzijde met hen mee.
Bij de komende stembus gaat het ook
vóór of tegen de vrije sohool.
Dre goed volksonderwijs wiilea stemmen
daarom Rechts.
XXII.
Sociale wetgeving en liefdadigheid.
Wü zouden arntoonen dat derjjkeniet
allee betaalt zoomin voor de sociale wet
geving ale voor de liefdadigheid. Ia de
van antirevolutionaire zijde voorgeBtelde
wetsontwerpen betreffende het verzeke
ringswezen wordt zoowel van den arbeider
als van den patroon een bijdrage geeischt,
dat dit een alles beslissend argument ia,
is te duidelijk, dan dat wij daar nog meer
woorden aan zouden moeten wijden. Van
die zjjde dreigt dus voor de lief ledigheid
geen gebaar. Het tweede eenzijdig voor
opstellen omtrent de liefdadigheid, als
zon die door de rijken alleen betaald
worden, kan evenzeer door de praktijk
gelogenstraft worden. Enkele voorbeelden
dienaangaande. Wanneer in de kerk eene
collecte wordt gehouden voor de zending,
voor doofstommen, idioten en andere on-
gelukkigen dan zal toch niemand zich
inbeelden dat enkel de rijken en gegoe
den die collecte steunen? Maar nog prao-
tisoher, nog beter te oontroleeren zijn de
lijsten waarop geteekend wordt voor zen
ding en krankzinnigheid. En wie dan een
blik daarin werpt, ziet die rij van arbei
ders die ook hun penningske offeren.
Vandaar dat aanzieclijk bedrag dat bij
eikander wordt gebracht. Het beweren
pelde deze, „hij z et er uit als een rechter
die den dood aankondigt. Tweemaal heb ik
op hem geschoten, en hy had mij in zijne
macht, en liet mij toch vrijwillig los Dat
zou ik in zijn plaats niet gedaan hebben.
Wat hjj van het Eeuwige zegt, daar begrip
ik niets.van, maar zooveel weet ik welzijn
meisje heeft hem bedrogen 1"
Er ging een jaar voorbij. In het dal met
de rozen op VallargKrde was het eenig
schoon, het gras tusschen de steenen van
den ingestorten toren groeide hoog op, en
de distelen bloeiden rondom het verweerde
familiegraf. De barst in do zerk was veel
grooter, alsof er iemand daardoor in die
stille diepte moest verdwijnen. Het bosch
was mooi gresn, dat zich weerspiegelde in
het meer.
Het was op 'n Zaterdag, tegen den avond.
De klok, die den Zondag inluidJe, en die
men sedert jaren niet meer op VallargBrde
had gehoord, zond nu van uit den ouden
klokketoren haar plechtige tonen de avond
stilte in. Het scheen Henrik Falkechorn toe
alsof ze voor hem een nieuw tijdperk in
luidden.
Hy stond met gekruiste armen in 't zwart
gekleed, wat hjj nu altijd was, op het inge
storte gedeeltebjj keek over 't meer heen,
en luisterde naar het luiden, dat op zijn be
vel heden geschiedde.
De oude,drankzuchtige priester bakleedde
nog altijd «jjn ambt, maar de graaf had zich
zelf gemachtigd om voor de menschen te
preeken. Er waren verscheidenen die over
een dergelijke aanmatiging 't hoofd schul
den, maar geen enkel dorst er iets tegen te
zeggen,en 't minstvan allen de priester zelf.
De toestand op Valiargarde was zeer ver-
ii at éan categorie sociale wetgeving en
i ifdadigheid betaalt aoht ik hiermee ten
olie ontzenuwd. Ja 1 sterker uog aou
j cooenlsgewijze de arbeider niet ruim
4 lovcel tij dragen aan liefdadigheid Naar
e. enredigheid van krachten, zeer zeker.
Voeg daarbij de vele bezittenden die niets
gnven voor liefdadigheid, die liever voor
f.estelijke gelegenheden iu den zak tasten
<i*n een ongelukkige te helpen steunen,
dan is naar mijn meening vólkernen dui-
nc-lyk gemaakt dat door dezulken de lief-
c «digheid niet zal lijden, al is het dat
rakB sociale wetgeving komen zal. Maar
er is nog meer. Ook in onze kringen kon
>g veel meer gedaan worden. Ook daar
jn mannen van kapitaal die zioh hun
r leping niet bewust zijn of zioh daarover
li jen zetten.Het Mammonisme viert hoogtij,
eu met leede oogen zien ze, wat «ij als
gevaar aanmerken, dat de sooiale wetge
ving haar schaduwen vooruit werpt. Jal
treurig om het te zeggenvan werkman
tot kapitalist gekomen, vergaten dat z^j
z.lf dienstknecht in Egypte zijn geweest
ea de duimschroeven vaster aanzetten, die
henzelven vroeger kwelden. Neen 1 geen
o verdrijving, liever wilden wij dat wij
het zoo goed niet wisten.
Al deze genoomdo faktoren werken mede
tot staving onzer bewering dat door sooia'e
wetgeving de liefdadigheid niet verminde
ren zal. Waar er zoovelen zijn die ondanks
hun bezit toch niets doen aan weldadigheid
daar juichen wij het toe dat dezulken dan
toch verplicht zullen worden wat by te
dragen voor het welzijn van den arbeiden
denstand. Er is, en gelukkig! een kern
onder ons volk die geven kan ea geven wil
en geeft ook. Die een praktisoh Christen
dem voerstaan en ook voor 't sooiale leven
en liefdadigheid beide hnu geld over heb
ben. En meer Dog, laat ons het.hoog waar-
deeren dat ook in onze kringen de arbei
dende klasse van haar verdiensten nog
wat missen kan, velen rijken tot bescha
ming. Hoe sprak Jezus het wee uit over
die rijken, welke in liefdeloosheid bun le
vensloten. Dat geldt ook nog voor onzen
tijd. Al is het dus dat straks de sooiale wet
geving van rijken en armen offers vergen
zal, dan zei onder den zegen des Heeren
ook de liefdadigheid daarom niot ten onder
gaan. Neen! hdbger opbloeien nog zal se.als
beterd. Velen waren op Henrik's aanvraag
uit ds naburige steden en dorpen naar Val-
largBrde gekomen, om de bewoners daar
verschillende ambachten en den landbouw
te onderwijzen. De oude kerk was bij de
godsdienstoefeningen niet meer ledig zooals
vroegersoms was ze te klein voor de
groote menigte menschen, vooral als de
graaf den kansel besteeg. Het vurige rede
naarstalent van den jongen \jveraar list
niemand kond, maar de gemeente deelde
zich zeer scherp in twee partijen in vrien
den en vijanden De langdurige stompheid
verdween, en een hevige strijd ontbrandde.
Henrik verheugde er zich over, en wak
kerde het vuur nog wat aan want strijd
wijst op leven. Zyn toespraken waren vol
kracht en vuur. »Doet boete, doet boete, gij
adderen-gebroedels 1" Dat was altijd ae in
houd van zyn preeken Slechtséen ding ont
brak hem als zyn preek den angst in de
harten zyner toehoorders had gebracht,dan
had hij hun geen vrede, geen heil, geen.
woord over het Lam Gods,dat de zonde der
wereld wegneemt,ts verkondigen Hy drong
slechts aan op eigen streven in eigen krscht.
Maar de menschen luisterden toch begeerig
naar zijn woorden, en velen sloter zich by
hem aan. Zijn onvermoeide arbeid begon
vruchten te dragen. Hij verheugde zich er
over, en een trotsch gevoel verruimde zyn
borstzyn geest voelde nieuwe kracht. HJj
had het offer niet te vergsefs gebracht, en
zijn leven had een doel.
Mynheer do graaf
Hy keerde zioh haastig om. Sara stond
voor hem. »Hoe gaat het? Slechter? vroeg hy.
»Ja, het loopt af 1antwoordde ze.
Henrik spoedde zich naar de hamer zijner
moeder. Wordt vervolgd.
