NIEOWSBLAD
VOOR ZEELAND,
No. 199,
1909
Woensdag 26 Mei
23e Jaargang.
BHRISTELIJK-
HISTORISCH
EEN KLINKEND METAAL.
een Meid
De vergelijking doorstaan.
uit m pms.
er
necht
knechts
Jz., Vrouwe-
oskerke (W.)
tr
eid.
nstmeld
bode
EID
EID
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JCNCti-VERWEST, te Goes
F. P. DVUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Teneinde de gezellen ter drukkerij
van ons blatt gelegenheid te geven
a s. Donderdag aan de feestelijk
heden deel te nemen, zal de courant
Donderdagavond a s dus 't no. van
Vrijdag 28 dezer niet verschijnen.
De opgaaf van den spoordienst
komt in dit nommer voor op de ge
bruikelijke plaats.
FEUILLETON.
Het oude leugentje.
Een snuifje.
De sluipaanval.
del buv
OD, Noordweg,
|iaagd
ren October
necht
RS, (OlmeTtld)
er
aagd bij P. TON
.b u r g.
enwoordige met
N NIEUWEN-
-k.
r wasch, wordt
stand. Adres
obmaak, Dwars
er
SE, Middenhof,
er
VJSSER, Aag-
Wester-Schelde.
NSWEERT.
aankondiging
orden naarHana-
2,50, nam. 3,45.
alsoordea voor -u.
,58.
den ge o n ge-
IRGRAiï.
(behalve Mala
yan AntwerpjB
'e morg. 7.— v.
ROTTERDAM.
"erd Zondrgs,rau
Middelburg sn
liseingen 5 nur,
van Rotterdcm
-ZIERIKZEE.
Van Zierikzee.
8. 25 7,30 3,
en.26 7,30
d.27 6,30
d.28 7,30
r.29 7,30
d. 30 6,30
n.31 6,80
2,10
3, -
3, -
3,-
6,-
5,10
„SCHELDE".
er. 29 7,— 12,30
d. 30 8,— 7,
n.31 8,30 3,-~
hter een datUB. is
t tweede getal fl
Ir' 6," 5 d)
0c 7,05
r,05
6,35 tij hj
het vertrek va*
Ns-üïvr. vnu 3,50
Eoraselan e*
sselen en Neuzen
10,45 uit Neuzen
il—31 Augs.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri.s per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DLR FIRMA
:_.N VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '■ent.
sta
Wij hebben verleden week in een hoofd
artikel 't feit gereleveerd dat een verkie-
zingsredenaar het vorige kabinet-De Mees
ter hoeft opgehemeld en 't kabinet-Kuyper
als nietsdcend naar beneden gehaald.
Hiertegenover zij herinnerd dat de groote
wetten die onder 't kabinet-De Meester
tot stand kwamen of ingediend werden,
afkomstig waren van het kabinet-Kuyper
en dat alleeD hef fiaanoieele plan van
minister De Meester oorspronkelijk was
en het ontwerp Grondwetsherziening,
Wel kwamen tot stand wetjes betref
fende den Bathpolder, de Zuid Ameri-
kaansohe stoom bootlijn, de tier1 d af koop en
de ongevallenverzekering bij Landbouw
en Visscherij j benevens 't Arbeidscontract.
Booh_ twee van deze vijf, en wel de meest
omTacgrijke, waren weer van 't kabinet-
Kuyper,
Waar dan nog tegenover staat dat blij
kens Douwes1 Staatkundige Geschiedenis
blz. 363, het kabinet-Kuyper de volgende
ontwerpen achterliet
„Ter regeling tot meer afdoende bescherming
van het zedelijk-openbare leven strekken de
voorgestelde bepalingen in de novelle-Strafwet
boek, rakende de huizen van ontucht, het Neo-
Malthusianisme enz. (Artt.90—104,109 en 154),
ingediend 12 Sept. 19O4.
Ter verdere regeling tot vrijmaking van het
onderwijs, 19 Sept. 1903.
Ontwerp tot Herziening der Zondagswet, 6
Juni I903.
Tot invoering van eene rechtstreeksche ver
tegenwoordiging van den landbouw: Instelling
van Landbouwraden, 17 Dec. 1902.
Maatregelen tegen vervalsching van voedings-
31
door
RUNA.
HOOFDSTUK XVIII.
Het was lente, eer Harald firaa weer een
bezoek aan Vallargürde bracht.
„Kom je me nitnoodigen tot je bruiloft
vroeg Henrik Falkenhorn.
Je hebt sooals altijd goed geiadtn",ant
woordde Harald.
»Maar je ziet er niet uit als een gelukkige
bruidegom", xeide Henrik.
Harald wendde het gelaat af; hij was
met zijn antwoord verlegen.
„Zijn je droomen nu al verbleekt?"
vroeg Henrik medelijdend.
„Wat Barbara betreft, heb ik nooit aan
droomen gedaan zij was en is mij de heer
lijkste werkelijkheid. Niet om mijnentwille
ziet gij mij heden zoo ernstig".
„Spreek maar vrijuitwat heb je op het
hart?" moedigde Henrik aan. Hij had een
gevoel, dat het treurige nieuws, dat hij
hooren sou, hem aanging.
„Er zal een dubbele bruiloft op Skaras
plaats vinden",antwoord de Harald en keek
zijn vriend rol deelneming aan.
Henrik zat onbewegelijk als een marme
ren zuil; hij vertrok geen spier van zijn
gelaat. „Wie is de andere bruidegom
vroeg hij, en zijn stem klonk onnatuurlijk
hard eu kalm.
„Mijn broeder Johan".
Henrik's donksre oogen schoten vuurhij
sloeg de oogen haastig neer en klemde de
lippen opeen, om te verhinderen dat de
middelen en tegen oneerlijke concurrentie
waartoe strekken:
bepalingen in de novelle op het Wetboek van
Strafrecht (Art. I23, 127, i28,13I), 1904.
iMaatregelen tot bevordering van de vakop-
leding, ook door regeling van het leerlingstel-,
sel, waai toe dienen.
voorstel tot het geven van wetteiijken grond
slag aan het vakonderwijs, voorkomende in het
ontwerp van I9 Sept. I903;
voarstel aangaande het leerlingstelsel in de
Arbeidswet, 6 Jan. 1904;
ontwerP-Technicum of Centrale Middelbare
Technische School, 2 Mei 1904.
Ontwerp tot regeling van het Octrooirecht
voor uitvingen, 10 Aug. 1904.
Ontwerp tot Regeling van het Arbeidscon
tract, (wijziging en aanvulling van bepalingen
omtrent huur. varF dienstboden en werklieden,
enz.) 28 Jan. 1904.
Ter uitbreiding van de Ongevallenverzeke
ring tot de Zeevisscherij en den Landbouw
ontwerpenfl4 Nov. 1904 en 16 Non. 1904.
Wetsontwerpen tot Verplichte Verzekering
tegen de gevolgen
van ziekte, 16 Nov. 1904; van Invaliditeit en
ouderdom, 4 Juni I904.
Tot Herziening van het Tarief van Invoer
rechten: wetsontwerp 27 Februari 1904
Tot wettelijke maatregelen ter Regeling van
de administratieve Rechtspraak wetsontwerp
27 April 1904.
Ter nadere Regeling van de rechtspositie
der inlandsche Christenenwetsontwerpen 16
November I9C4.
Verder zijn nog, buiten rechtstreeksch ver
band van het Regeeringsprogram. o. a. de
volgende wetsontwerpen ingediend
Wijziging van de Wet op de Personeele
belasting (afschaffing van den grondslag
haardsteden, verhooging meubilair), 2
Dec. 1903.
Uitvoering van Art. 96 der Grondwet, rege
lende de vereenigbaarheid van het lidmaatschap
der Kamer en een bezoldigd staatsambt, 5 Juni
1903.
Voorziening tegen hinderlijke of schadelijke
waterverontreiniging, 17 Nov. 1903.
Zekerheidsstelling door Gemeenteambtenaren,
21 Nov. 19O3.
Wijziging der Gemeentewet (gemeentelijke
bedrijven en comptabel beheer), 21 Nov. I903.
Arbeidswet, (bepalingen tot bescherming van
den arbeid), 6 Jan. 1904.
Vaccinewet (het onder zekere voorwaarden
niet-verplichtend stellen der vaccinatie voor
het bezoeken der school), 11 Maart 1903.
gevoelens van iisat, die in zijn binnenste
opwelden, zioh in woorden uitten. Na
eenige oogenblikken bief hij het hoofd
weer op, en zijn stem en zijn gelaat toonden
dat hij zioh beheersohte. „Hebt gij mijn
groet niet overgebraoht f"
Harald vertelde nu van de nuttelooze
pogingen, die hij eu Barbara hadden gedaan
om Maj zachter te stemmen.
ïBeschrijf haar mij, zooals zij nu is", zei
Henrik bijna gebiedend.
Harald gehoorzaamde. Hij wist dat Henrik
liever de bitterste waarheid hooren zou,
dan dat men iets voor hem verborgen hield.
Hij schilderde Barbara's zuster zooals zij nu
was, sedert zij door hare verloving met
zijnen liohtzinnigen broeder openlijk had
bekend welke richting haar smaak uitging.
„Mijn idee is, dat, als gij hsar zelf hadt
opgezocht, alles nu anders zjjn zou, en zij
self in elk geval beter", besloot hij.
„Geleoft gij dan soms, dat zij zioh met
de halve uitlegging die ik haar kon geven,
tevreden zou hebben gesteld Gelooft gij
dat zij mij hietheen in de verbanning zou
zijn gevolgd, ais zij het mij vergeven bad
Neeu, nooit. Als ik mij tot haren slaaf had
gemaakt en haar had gezegd, wat ik moet
verzwijgen, en de plaats had verlaten, waar
plicht en geweten mij binden, dan zou de
Koningin mij misschien genade hebben
geschonken. Maar ik vind haar zulk eene
prijs niet waardZij is voor mij verloren
laat zij dan ook, evenals elke andere hoop
vervliegen 1"
Zijn oogen schitterden zijne lippen tril
den, maar al zijn wilskracht samenrapend,
trachtte hij zijne ontroering meester te
worden.
„Wilt gii mij begeleideu op een rit door
het goed vroeg hij. Ik zal je wijzen
i welke verbeteringen ik reeds heb gemaakt
en je mijne, plannen uitleggen. Laat ons niet
Wijziging van het Burgerlijk Wetboek, be
treffende het oaderzoek naar het Vaderschap,
6 Sept. 1904.
Verplichtingen en bevoegdheden van de
militaire macht tot hulp van het burgerlijk
gezag, 20 Nov. 1904.
Alzoo 24 in 4 jaren, dat is 6 per jaar.
Laat hier nu eens een lijst van 2'/j X
6 15 ontwerpen die het Kabinet-De j
Meester achterliet, naast leggeD, en dan
wetsontwerpen van zulk een omvfcDg als
de Arbeidswet, de Invaliditeitsverzekering,
de Ziekteverzekering, de Tariefwijziging,
de Waterverontreiniging enz.
We waohten rustig deze vergelijkende
tabel af.
26 Mei 1909.
Ia een propagsndablaadje voor de Open
bare School, uitgegeven door het hoofd
bestuur van den Bond van Nederlaudsohe
Onderwijzers, welk blaadje door de Goesche
Courant is afgedrukt, wordt het oude leu
gentje herhaald, dat de Gereformeerde
Predikant Offringa de openbare sohool
genoemd haeft een pest en een kanker voor
onze natie.
Die uitdrukking is niet afkomstig vsd
een gereformeerden, doch van een moder
nen predikant.
Van Ds. Bruinings.
D«. Oftiinga beeft haar alleen overge
nomen.
Dat dit propagandablaadje de feilon
scheef voorstelt, is omdat de openbare
onderwijzers met zulke uitdrukkingen van
moderne zijde leelijk in hun maag zitten
Qoed volksonderwijs.
Het hoofdbestuur, hierboven geDoemd,
drukt met vette letters af, dat bet wil
goed volksonderwijs.
Dat willen wj ook.
Daarom juist zijn wij zoo tegen het
openbaar onderwijs en stiohlen wij onze
eigen scholen.
Hoe ban het openbaar onderwijs, waar
aan honderden socialistische onderwijzers
verbonden zijn, mannen, die zioh buiten
de geestelijke volksgemeenschap plaatsen
spreken over de wereld buiten Vallargarde.
daar heb ik niets mee te maken. Maj's
bruiloft moet plaats vinden zonder mij, ten
zij dat ik kom om de rol te vervullen van
den dooden ridder, die detrouwelooze bi uid
in zijn koude armen ontvoert.
De snijdende bitterheid van Henrik's
woorden deed Harald uiterst pijnlijk aan.
„Zonder je niet zoo af", smeekte hij. »Je
hebt geen oprechter vriend, dan hij die
voor je staat,ja kunt op mij vertrouwen als
op je zelf. De last, dien gij draagt, is je te
zwaarlaat mij je ham helpen dragen".
tik twijfel geen oogenblik aan je'', ant
woordde Henrik, 6loeg sijn arm om den
hals van zijn vriend, en trok hem mee
de kamer uit. „Wat mij ter neder drukt,
moet en wil ik alleen dragen. Ik werp
dien last niet neer, want ik ben een man.
Bekommer je niet om mij, en laat mijn
somber lot geenschaduwopjougelukendat
van Barbara wei pen Laat ons het ver
leden en de toekomst vergeten, en ons bezig
houden met het tegenwoordige. Laat ik je
eerst eens vertellen dat ik school meester
ben geworden. Ik leer de mensohen lezen
en spreek met hen over de waarheden van
den Bijbel, en de geboden van God zij
zijn bevreesd, maar beginnen tooh mij te
gehoorzamen. De brandewijn wordt nog
sleohts stilletjes gedronken, en ik verdubbel
steeds mijn waakzaamheid.Zij worden beter
en gelukkiger, tegen hun zin, die dwazen 1
De wereld is vol dwazen, weet gij dat?
Dwazen zijn aller*, die hun geluk zoeken
in de zonde, en die God vergeten". Henrik
sprak zoo, alsof hij tegenspraak vreesde.
Harald hoorde het met bezwaard gemoed
aan. Hoe moest dat eindigen? Was zijn
gevoelszacuw niet zoo sterk gespannen,
dat zij dreigde te springen?
Graaf Braa's bezoek aan Vallargürde was
ditmaal zeer kort; reeds den velgenden
hoe kan dat onderwijs goed volksonderwijs
zijn
Toen het hart van ons volk van blijd
schap trilde, omdat er een oranje-prinses
geboren wastoen het in de volksziel
zong; zoog met blijde jubelklanken toen
de kinderen van ons volk feestvierden
toen hebben er volgens Friesch Dagblad
in Friesland openbare onderwijzers en
onderwijzeressen geweigerd met de school
kinderen mee feest te vieren.
Hoe kan het openbaar onderwijs, door
zulke mensohen gegeveD, goed volksonder
wijs zijn
Ons volk is in het diepst van zijn ge
moed godsdienstig.
Dat blijkt telkens.
Het openbaar onderwijs is om het nu
nasar zaoht te zeggen godsdienstloos.
Dor en uitgehold
Hoe kan dat onderwijs dan goed volks-
onderwjs rijn
Van het hoofdbestuur van den Bond
van Nederlandsohe Onderwijzers willen
wij geen afscheid nemen alvorens hem een
snuif/a te hebben aangeboden.
Ziehier
De Uervorminghet hoofdorgaan der
Modernen in ons land, heeft lange jaren
onwrikbaar pal gestaan voor de Openbare
school.
Dooh thans heeft zij er genoog van
Méér dan genoeg.
Zij heeft begrepen dat het openbaar
onderwijs zelfs van modern standpunt niet
meer te verdedigen is.
Zij is thans tot ons overgekomen.
Voorstandera gewerden van de Vrije
School
Hoor, op welke gronden het hoofdorgaan
der Modernen thans het pleit voert voor
do Vrije Sohool:
a. Zij stelt bet Christendom voor als het
zout der aarde, als het zuurdeeg, dat ons
gensche leven moet doortrekken en zij
komt dus op tegen de waanvoorstelling,
als zou vroomhjid een particuliere lief
hebberij zijn, aaD ieders ersoonlijk goed
vinden overgelaten.
dug vertrok bij.
Henrik begroef zich met koortsaohtigen
ijver in zijn (studies en zijn werk. Van den
ochtend tot den avond was hij voortdurend
bezig. Als hij niet studeerde, hield hij er
zioh mee bezig zijne ondergeschikten op
te voeden. Hij was voor hen een strenge
meester, die geen fout door de vingers zag,
en weid zeer gevreesd. Natuurlijk waren
de slechten hem vijandig gezind, maar zij
waren bang voorzijn onverschrokken moed.
Op een avond vervolgden drie beihamels
den graaf met het pion hem van het leven
te berooven. Vlug draaide hij zioh om, en
stond hoog opgericht vóór hen, hen met
kalmen blik aanziende. Tocd hij hen aan
moedigde hun bedreiging ten uitvoer te
brengen, bleven zij onbewegelijk voor hem
staan, en geen van drie waagde het hem
aan te rakentoen keerden zij om en
vluchtten. Door dergelijke gebeurtenissen,
die natuurlijk verder werden verteld, en
raiisohien nog wat verfraaid werden, won
het geloof steeds meer veld, datdejobge
graaf onkwetsbaar was, dat niets hem
deren kon, en niemand hem weerstand
kon bieden.
Henrik had in dien tijd veel innerlijken
strijd. Hij gaf zioh moeite om hard te
wordenhij leerde zijn hart om alles te
verachten wat liefde heet, en zocht elk
zachter gevoel te onderdrukken.
Dooh in zijne nabijheid leefde een wezen,
dat onbewust het hart van den jongen man
ervoor bewaarde, om een steen te worden,
en dat was zijne krankzinnige moeder. Hare
hulpeloosheid, en haar duidelijk merkbare
behoefte ona hem dagelijks te zien en een
vriendelijk woord van hem te hooren,gaven
aan de steeds blijvende teederheid in zijn
ziel altijd weer voedsel.
De dubbele bruiloft zou op Skaras gevierd
worden, Henrik gaf zioh tevergeefs alle
b. Zij werkt in denzelfden geest als de
godsdienstige opvoeding in huisgezin en
catechisatie.
0. Zij werkt ware verdraagzaamheid,
daar zij den grond legt voor eoht gods
dienstig leven.
d. Zij is een zegen voor de onder
wijzers, die vrijuit kunnen zeggen wat in
hun bavt omgaat, en wier eigen geloofs
leven zal toenemen in kracht, als zij
arbeiden aan het wekken van godsdien
stige gevoelens b' anderen.
Wel een merkwaardige kentering in een
blad, dat vroeger de openbare sohool als
een ooilam liefhad Friesch Dbl.
De aanval van Goeman Borgesins op
minister Talma verleden week Donderdag,
wordt door De Tjd van naderbij bezien
en terecht veroordeeld.
Het blad eindigt aldus
„Voordat men nu voldoende beoor-
deelen kan, wat Donderdag in de Kamer
is voorgevallen, dient men te weten,
dat ook de heer Goeman Borgesius
directeur is van de „Eerste Nederland
sohe Oagevallen-veriekeriag-mij." par
ticulier risioc-dregende Bank in verband
met de Ongevallenwet.
De Minister Talma bad een belang-
tijke herziening der Ongevallenwet
beloofd, en, alsof bij niets gedaan had,
alsof hij bad stilgezeten, vraagt de heer
Borgesius koelbloedig, met een leuk
gezicht, waar de hervorming blijft; de
hervorming, waarvan hij alles wist en
die zeker wel niet zonuer zijn mede
weten van de baan geraakt was, toen
de Minister op een gegeven oogenblik
was gedwongen tot een fisr: „Non tali
auxillio".
Er was kans, niet waar t dat
de Minister, ondanks de verregaande
onbescheidenheid van den heer Borge
sius, te besoheiden zou zijn om de op
heldering te geven, welke hem zou
moeite om zijn onrust meester te worden,
toen die dag aanbrak. Hij zat den geheelen
dag gebogen over zijne boeken, maarhy
moest steeds met werken ophouden. Zijn
bloed joeg hem door de aderen alsof hij
koorts had. Toen ging hij naar de zieke,
legde hare koele hand op ziju kloppend
voorhoofd, en keek haar in de oogen.
Hij verlangde zoo een schijn van begrij
pen in haren blik te zien of eene uitdrukking
van bevrediging, omdat zij hem zag.
Zachtjes fluisterde hij sMoeder" I en traoh-
te er slechts aan te denken, dat hij alles
had opgeofferd voor haar, wier leren nog
duisterder was dan het zijne. En dan weer
benijdde hij haar om den barmhartigen
sluier dien de waanzin over baren geest
had geworpen, zoodat zelfs de brandende
stralen van de smart er niet doorheen
konden dringen.
's Avonds deed hij een verren rit te
paard tot over de grenzen van Vallargürde
heen. Pas toen het geheel naeht was, reed
hij huiswaarts.
Vroolijke dansmuziek weerklonk door den
nacht; vroolijke stemmen, en het klepperen
der klompen begeleidden het. De minst
arme boer van Vallargürde vierde de
bruiloft van zijne dochter en al spoedig
zou do bruid te midden van de vroolijke
dansers de bruidskrans worden afgeno
men. De boer was gul, en op den bran
dewijn was men niet zuinig. De oude
priester was er ook, en zong een liedje.
Er waren veel gasten en allen waren
luidruchtig. De armste meisjes, die geen
klompen hadden, dansten op bloote voeten
en de muzikant deed zijn best. Jan Erik wai
er ook met zijn nieuw blaasinstrument
eu de bruid beweerde dat het klonk als
bet bazuingeschal van een engel.
Wordt vervolgd.
i
