NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
LJWËRS
KOOP.
No. 193,
1909
Dinsdag IS (Vlei
23e jaargang.
l7
'e koop,
"F"
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
uikens
r-Koe
Binnenland»
el burg.
vette Jiuti'
nt per K.G.
arkt K 154,
d e 1 b u r g.
taaf Franscli
rs, in besten
s f 30,-.
P
rkpaard
Zoutelandc.
P
P
P
kpaard,
P~
echt
knechts
ider
enstbode.
d
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JCNGt-VERWEST. te Goes
F. P. Dr!U!J, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
id
H H, bureau
merde Blazer,
et, met Ankers,
jpleten Inven-
la&t. Inlichtin-
Zuiderhaven,
Noorderhaven,
RD wenschen
or den Veeren-
or de Paarden-
met het Paard
huttershof op
ten 1 ure.
t Comité,
USE, Secr.
enisse,
ggekerke.
19 Juni a.s-
AN OOSTEN,
nde).
nden oud, bij
Y rouwen-
17 Mei, bij A.
e, Weizicht.
bij J. WISSE
bij C. MELIS
kerkt.
bS
of Domburg",
cht
metselen ver-
LOO, Seroos-
T, N i s s e.
an
S P, GEERSE,
ingen
J. GEIJSEN
ngen.
OND, VIis-
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Pri,s per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER .-IRMA
-N VAN
I
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cont
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
ber
ONDERGEM,
est Gom.
17 Mei 1909.
Curieus
Bet hoofd bestuur der Evangelische maat
schappij geeft een manifest uit aan de
kiezers, ter bestrijding van de noodlottige
coalitie met Rome:
„Tal van Protestanten zegt het stuk
zien niet de gevaren, die van den kant
van Rome ons bedreigen of verkiezen deze
niet te zien.
Ingedommeld trekken ze het zich niet aan,
dat d; invloed van het ultramontanisme op de
regeering des lands gaandeweg toeneemt en
ten slotte overwegend zal zijn.
De pauselijke internuntius behoort niet in
het corps diplomatique sinds de Paus geen
wereldlijke macht meer bezit; geen minister
denkt er aan, om hem daaruit te verwijderen.
Vijftig jaar geleden werd door een roomsch-
katholiek het onwettig bestaan van het meeren-
deel der kloosters in Nederland betoogdalge
meen wordt erkend, dat deze de bevolking
verarmen (hun getal wordt onrustbarend groot),
de overheid zwijgt en ziet toe.
Onderwijsinrichtingen van Jezuïtischen geest
doortrokken vermeerderen bij den dag door
Staatsgeld gesteund, oischoon zij onze geschie
denis vervalschen."
Treffend, niet waar f
Maarwelk verband heeft dit met de
ooaliiie f
De pauselijke internuntiussen die de
Evaug. Maatschappij door een Minister
zou willen doen verwijderen uit het oorps
diplomatique) wonen in ons land en
bekleedden in het oorps diplomatique een
eereplaats, lang voordat aan de coalitie
gedacht werd 1
De kloosters in Nederland bestaan hier
en hebben altijd hier bestaan na de Fran-
sohe overheersohing ondanks de be bestrij
ding van den Baron •-•Hugenpoth tot den
Berenolauw, ook dus gedurende den bloei
tijd van het liberalisme.
De (/onderwijsinrichtingen van JeBuïii-
sohou geest doortrokken", zullen door
staatsgeld ondersteund worden, ook ais de
coalitie Diet meer bestaat. Vóór de coalitie,
dat is zoo, werden zij niet door staatsgeld
ondersteund, maar zij waren er toch. En
toen waren er ook tal van openbare
scholen, waarin het onderwijs gegeven
werd in den geest als door de E. M. wordt
bedoeld, hetgeen door alle lioerale re-
geericgen werd geduld en waartegenover de
Protestanten geheel maohtelooB stonden.
Uit het standpunt van de E. If. beschouw
was de tosstand vóór de coalitie heel wat
erger voor de Protestanten dan nu.
Hoe is bet mogelijk, dat een deftige
maatschappij als de hier bedoelde met
zulke onbeduidende praatjes voor de
kiezers durft komen 1
Maor het is nog altijd zoo als in de
tijden der Republiek, toen de Protestanten
in een Staatskerk tegen Rome hun heil
zochten. Uitgesloten uit eik politiek ambt
werd ieder die niet tot de Staatskerk
behoorde.
Daaraan is op het einde der republiek
door de liberalen een eiade gemaakt, en
braaf ook door hen gescholden op die
Calvinisten, die alleen de Gereformeerde
Kerk als publieke Kerk erkenden. Met
het stelsel, het beginsel is gebroken.
Maar desondanks meent de E M dat
een Protestant aan zijn kerk verplicht is
allen politieken invloed van R. K. zooveel
doenlijk te weren. Ieder die een ander
geloof «snhangt dan dat der leden van de
E. M is m de oogen der maatschappij een
gevaarlijk mensohieder die de historie
andere vertelt dan zij /,vervalsoht onze
gesohiedenia". Zij allen behooren te wor
den geweerd, en werden dan ook, vóór de
coalitie, zooveel mogelijk geweerd.
Zóo behield men de oude Staatskerk
met haar exclusivisme; doch zonder hare
belijdenis.
En, onder moderne benamingen, beoogce
men precies hetzelfde wat men aan de
Calvinisten van den ouden tijd verweet.
Zóo doet nog de E M.
Maar... gelukkig begint ons volk de
holheid en onbetrouwbaarheid van dat
antipapistisch geroep in te zien.
Rome beslrijddn, goed maar niet, door
aan de R. K. feitelijk don politieken
invloed te misgunnen, waarop ook zij recht
hébhen. Nederlander
De opbrengst der Rijk: middelen was
ook in de afgeloopen maand Ajril niet
kwaad. Wel is het aoores or-g niet bij elke
bron van inkomst afzonder! k v heepeuren,
maar de totale ontvangst r <-h «rijgende.
De opbrengst was f 12,151 958 475, tegen
f12,897,054.445 in A pril 19; 8 De ver
meerdering bedraagt daa I 2 4 905 03.
Meer werd ontvangen <v er anderen
op successierechten f 142000 suikerac-
oijos f 95000 zegelrechie» f 78000; invoer
rechten f 63000 bedrijfsbelaating f 52000
rijkstelegraaf f40000; posterijen ƒ31000.
Minder daarentegen werd o a. ontvan
gen op vermogensbelasting f 78000 ge
distilleerd f70000; personeel f34000;
grondbelasting f 29000domeinen f16000.
De opbrengst der eerste vier maanden
over 1909 is ruim een miljn" honger dan
die van de eerste vier mas. i -. ,n 1901.
Er valt derhalve een kien; orugkeer
tot meerderen vooruitgang »- te nemen.
^Oranje boven"
By het dagelyks hooren van dit woord na
de blijde gebeurtenis vraag ik my af van
waar dit woord, waar is het eerst geroepen
en welke beteekenis heef* het Bij onder
zoek bleek my, dat het Oranje boven in ge
bruik geraakt is ten tyde «tui den langdu-
rigen oorlcg tegen de Dui ksrker kapers.
Die Duinkerkers veroverden vele van onze
koopvaarders, maar onze kruisers plachten
die ook dikwijls te hernemen De Duinker
kers waren gewoon op zu-k tes genomen
schip de vlag om te keerec a Neder land-
sche lag was toen oranjewit, blauwdus
oranje onder, blauw boven betgeen dan de
onzen aanleiding gaf om zoo dikwyls »\i
zulk een kaper met zyn prysgemaakten
bodem ontmoetten en deze opeischten
Oranje boven" te roepen.
Ned. Vlag. C. de Waard, blz. 31.
Een huldeblijk aan Minister De Marees
van Swindertn
Near aanleiding vnn htst bericht over
de oplossing der gesohillen lussohen Ne
derland eu Venezuela, sohrijft De Vrij
moedige van 22 April (een op Curecto
versohjjnend blad):
Mat vreugde is het bericht van de be
slechting der verwikkelingen met Vene
zuela door onze bevolking begroet, en ten
volle beamen wij het denkbeeld, dat wij
hooren opperen, om Z. E. den Minister Van
Swinderen door haar een blijk ?an buide
te doen aanbieden voor even bekwame en
bezadigde als mannelijke en kraehtdadige
wijze, waarop hij in zaka de geschillen met
Venezuela is opgetreden.
i'ST m mm.
Eenheid van actie.
De heer Pafijn, een der Unie-liberale
staatslieden, zag gaarne de verschillende
vrijzinnige groepen gezamenlijk optreden.
Hij wil eenheid van aciie. En gaat nu aan
het krammen en het lijmen.
Mee kent het verschil, dot er bestaat
onder de vrijzinnige pa- rij n over de
staatspensioneeriDg. De heer Parijn heeft
er echter iets op gevondei Duidelijk
blijkt, zegt hij, dat ook near de meening
van de vrijz.-demooraten onverwijlde in
voering van staatspensioneeririg voor oude
behoeftigen wensohelijk is.
Wel is waar blijft in zooverre ver
schil in beginsel bestaan, dat volgens
hen dat Staatspensioen later allengs zal
inkrimpen, aangezien de icvalidiieits-
rente gaandeweg cere ondersteuning
grootendeels overbodig zsl rakken, ter
wijl in het program der Liberale Unie
aan het Staatspensioen eer b'ij rende
plaats wordt ingeruimdmaar deze
quaes tie valt niet te bebusoeu bij de
Staatspensioneering, doch bij de invali
diteitsverzekering. Als deze laatste aan
de orde komt maar ook niet eerder
zal men voor de vraag staan, of de
invaliditeitsrente bij het 70e jaar zal
ophouden om door het ouderdomspen
sioen te worden vervangen, dan wel of
het beter is, die rente ook na het 70e
jaar te doen doorloopen, in welk geval
het ouderdomspensioen voor den aldus
reeds geholpene achterwege kan blijven.
Aanvankelijk gevoel ik uit een prao-
tisoh oogpunt meer voor het eerste
stelsel, waardoor de premiëu voor de
invaliditeitsverzekering veel gemakke
lijker te betalen zullen zijD, doch dit
punt kan voOThands geheel blij ven rus
ton voor een eventueele wet tot toe
kenning van Staatspensioen aan ouden
van dagen doet het niets hoegenaamd af.
Mocht een en ander juist zijn, dan
schijnt het mij niet twijfelaohtig, dat
de eenheid vau actie zou kunnen wor
den hersteld en dat de Vrijzinnig-De
mocraten, met behoud van hun stand
punt, op het oogenblik aan het streven
der Liberale Unie om tot StaatspeDsio-
neericg te komen, steun zouden kunnen
verleenen. Gezamenlijk zouden beide
partijen dan kunnen ijveren voor een
voorziening door middel van pensioen
in de nooden van den ouden dag, ter
wijl tot nader zou versohoven blijven
de vraag, of het pensioen op den duur
al of niet door invaliditeitsrente zal z'jn
te vervangen.
De heer Patijn wil maar niet veel re
kenen.
Bij de feitelijke onmogelijkheid om
thans nog een op deugdelijke gegevens
steunende raming te makeD, schijnt mij
de eenig praotisoh mogelijke weg, de
redeneering om te keeren en te begin
nen met de vraag, hoeveel men als
maximum voor de zaak beschikbaar wil
stellen. Is men het over het bedrag
eens geworden, dan kan men nader
onderzoeken, hoever dit strektof men
tot f 3 in de week kan gaan, dan wel
zich tot f2.50 zal moeten beperken, of
de bedeelden onder de gepensioneerden
kuunen opgenomen worden of nietof
de grens der behoeftigheid, die als cri
terium sal gelden, wat hooger of wat
lager moet worden gesteld. Men zoeke
een cijfer, dal eenerzijds ouze fiaanci-
eele krachten niet te boven gaat, ander
zijds voldoende is om iets van beteekenis
voor de oude behoeftigen tot stand te
brengen. Een zoodanig bedrag aoht ik
f 13.000.000. In het ongunstigste geval
kan men daaruit can 100 0000 oudjes,
die er het meest behoefte aan hebben,
een toelage van een rijksdaalder in de
week verstrekken en al is dit heel wat
minder dr.n velen hebben gedroomd, een
dergelijke rnaatri gel zou toeh een wel
daad zijn voor ons volk. Wie geneigd
mooht zijn, daarover minachtend de
sobouders op te halen, kent, geloof ik,
onze maatschappelijke toestanden niet.
Ik denk zeker niet licht over de
moeilijkheid, om 13 millioen gulden
voor de schatkist te vinden. Men moge
zonneklaar kannen bewijzeD, dat dit
bedrag sleohts een zeer klein percentage
vau het j aarlij bsoh inkomen van ons
volk bedraagt en mitsdien best is op
te brengen, dacrmede hebben wij nog
geen bruikbare belasting of belastingen,
die wederom 13 millioen in de schat
kist doen vloeien. Ik benijd den Mi
nister van Financiën niet, die voor die
taak zou worden gesteld. Maar ander
zijds aoht ik hst niet twijfelachtig en
hier bevind ik mij in het goede gezel
schap van Mr. De Meester dat, zoo
m«o de zaak wil, deze f 13 milliaen
vallen binnen het voor onze krachten
bereikbare.
Aan welke bronnen men ze eventueel
ïuu moeten ontleeneD, is een vraag, die
men vooraf moeilijk in bijzonderheden
kan en ook niet behoeft te beantwoordon.
Daarbij hangt zeer veel af van dan
sa syiJEffiszTaTS'i'./jTazEssnrasasssBeHHi
verderen gang van zaken op financieel
gebied.
Over de lichtzinnige wijze, waarop fle
heer Pafijn de zaken behandelt, wordt hij
echter door de Standaard danig onder
handen genomen.
Nu zijn de Unie-Liberalen er. Mr.
Patijn 13 de redder. Hij gaf het waoht-
woo-d uit. Men moet Diet vragen, wat
S'-aa' 'Pioneering kosten zal. Men
mo«t eenvoudig een bod doen. Zooveel
geef ik, staat er voor. Ea nu moeten
de bureaux maar uitpluizen, welke be-
hoettigeo, van welke jaren, uit dat potje
's we«ks zekere som krijgen zullen.
Men biedt dertien millioen 's jaars.
Meer kan niet. Minder zou al te d waas
zijn Er. iearners Mr. de Meester heeft
het gezegd Met hangen en wurgen is
er nog wel dertien millioen uit de beurs
der belastingbetalers te kloppen. De di
recte betastingen, vooral de suooessie-
reohlei spreken er goed voor.
Natuurlijk komt er dan voordeinva-
lieden, die de groote troep hulpbehoe
venden vormeD, geen cent. En vast
staat, (Ut ook de mannen en vrouwen
onder d- 70 jaar er geheel buiten blijven.
Of de bedeelden er iets van prtfitaeren
zullen, staat zeer te bezien. En of het
pensioen per week- f 1, f2 of f 2 50 zal
bedingen, dat moet nog worden uitge
rekend.
Maar van dat alles is men nu bij den
stembusstrijd af.
Men biedt dertien millioen. Wel heefi
men ze nog niet, maar biedt ze. Wat
de Eogelschen noemen a lump sum. Op
eens er iaee af. Die dertien millioen
worden te grabbel geworpen in den
vorm van stembus-promessen. Als de
kiezers nu maar willen toetasten. D w.z.
de oude kiezers van 70 jaren en hooger,
of aie er vlak bij zijn.
Ea dat heet au Staatsmanswijheid
Zoo spreekt nu iemand, die in het
„Vaderland' als padwijzer optreedt.
Dit is nu de vrucht yan schrander en
voleind politiek denken.
Geen stelsel. Geen uitgewerkte ge
duchte. Geen aautoonen hoe 't verloop
moet zijn. Dit alles is een weelde, die
deze Staatsman zich ontzegt.
Zooal geen Staatsman, politiek koop
man is hij.
Hij biedt dertien miilioeaEn dit
zal dan de steen der wijzen zij».
Waar ie hier de politieke ernst?
TWEEDE KAMER.
Aanvulling Tiendwet.
Hot was, blijkens de Memorie van Antw.
der Rageering aangenaam te vernemen, dat
haar pogu.gom belanghebbenden in de ge
legenheid te stellen, onderling omtrent de
waarde van een vervallen tiendrecht over
een te komen, bij de Kamer ulgemeene
instemming vond.
De Regeering meent door de indiening
van het wetsontwerp geheel voldaan te
hebben r an hare toezegging in de Tweede
Kamer gedaan. Een voordeel van de aan
hangig gemaakte regeling is, dat zij de
uitvoering aer wet belangrijk kan vereen
voudigt! zander hare grondbeginselen aan
te taBteu.
Ook op grond van de met de vrijwil
lige opb ffing van tiendplichtigheid inge
volge a-i 83 der wet opgedane ervaring
er is v.«T pl.m. f 2,000,000 afgekookt
koesterf de Regeering geen al te groote
verwaohrii gen van den voorgestelden
maatregel. Evenwel worde niet uit het
oog verloren, dat velo belanghebbenden
er de voorkeur aan kuanen geven de
waarde van een vervallen tiendrecht,welke
anders buiten hen om wordt vastgesteld,
in der micte te bepalen.
Het verleenen eener premie kan hen
mede daartoe aansporen.
Gaarn- zal gevolg worden gegeven aan
den uitgeOiekteD wensoh om, mooht het
ontwerp te wet worden verheven, hare
toepassing van Rfgeeringswega zooveel
mogeljjk te bevorderen.
De(r.-k.) V001 hoede schrijft„De Staten
verkiezing in het district Goes toont aan,
hoe noodzakelijk het is, dat de Katho
lieken bij de oacdideering wat inschikke
lijker zijn. Vóór alles dient links achteruit
gedrongen".
Nu over gebrek aan inschikkelijkheid
aan die zijde hebben wij niet te klagen.
Alleen maar het is hun voor de
verkiezing onzentwege duidelijk gezegd
een R omsohe oandidatnur op dit oogen
blik was een tactische fout.
Bij Kon. besluit van 15 dezer zijn
ds. J. van der Linde predikant bij de
Gereformeerde Kerk te 's-Gravenhage, en
dr. J. Hania, predikant bij de Gerefor
meerde Kerk B te Sfeenwijk, benoemd
tot ridder in de orde van Oranje-Nassau.
IJIT DE PROVINCIE.
Goes Zaterdag vergaderde de ring
//Goes" van het Ned. JoDgel- Verb, in het
lokaal der Goesche Chr. Jongel. Vereen.
Wijngaardstraat. De voorzitter, H. Janse
Bzn, opende deze vergadering op gewone
wijze en las uit Daniël de treffende geschie
denis der drie jongelingen. Dit was hem
oorzaak om in het welkomswoord te wijzen
op den moed des geloofs dezer drie helden,
die te midden eener heidensehe god vijan
dige wereld den God der vaderen trouw
bleven, en al moesten ze d jor 't vuur door
gaan hun overwinning was verzekerd.
Daarom thans in 't bijzonder niet versaagd
nu we herdenken dat onzen ring voor 20
jaar opgericht werd. Spr herinnerde zich
nog levendig da eerste vergaderir g te Bie-
zelinge op 2e Paaechdag 1889. Deftig en
gewichtig als deze was, vermoed ie men
toch niet dat dit de eerste stsp zou zyn op
een weg, die na 20 jaar zou blijken tn zyn
een wel moeilijke, maar toch zeer gezegen
de- W aren de eerste vergaderingen slechts
door een 20ta! of milder bezocht, thans zyn
we gekomen tot 80 en meer. We hebben
onze ringvergaderiagen lief gekregen.
Daarom der vaderen God getrouw, en zien
we reeds vruchten op onzen arbeid, meer
zal er gezien wi rden, ook ons is de over
winning verzekerd. (Applaus.)
Na lezing en goedkeuring der notulen
volgden enkele mededeelingen. Een breed
voerige bespreking volgde over //betblij-
vecd aandenken" ter gelegenheid van het
20-jarig bestaan. Dit zal bestaan in een
photogr&fie van het ringbestuur met zoo
mogelijk voorzitter en secretaris van elke
aangesloten vereenigiug, later zal 't feeste
lijk herdacht worden. Thans kwam aan de
orde het verschoven 3e punt der agenda
//Terugblik in het verleden". De secretaris
verkeerde niet in zoo gunstige omstandig
heden als onze voorzitter, die van den be
ginne getuige was gewoea' van deze dingen
kan daarom geen persoonlijke indrukken
weergeven, alleen uit wat notulenboek of
betrouwbare en min-betrouwbare bron hem
boden wist hij te putten. Toch, ook hij kon
gewagen van vooruitgang van zegen en al
is het dat 't ringleven niet altijd frisch en
krachtig was, na den druk volgde weer op
leven. Ook van buitenaf komt er aldoor
meerdere sympathie voor onze zaak, daar
van zijn onze Zomerfeesten een krachtig
bewijs, de saamwerking hierin met. onze
geref. broeders gaat altijd uitstekend. We
mogen ons verheugen in den steun van
hesren predikanten der verschi'lende ge
meenten, die steun vooral wordt hoog ge
waardeerd. Maar ook anderzijds ia er stof
tot danken, wel zij u er flinke krachten van
ons heen gegaan, door maatschappelijke
omstandigheden, maar ook door den dood
den naam van een »Visser'' vooral blyft in
hooge eere. Gelukkig we hebben behouden
en anderen zijn opgestaan, mannen als oen
Janse, Pieterse, De Vriend, e. a. Z9 zyn dan
ring een waarborg, dat onder den zegen
Gods haar arbeid niet yd el zal weien. In
het licht van het verleden kon de toekotuBt
hoopvol worden tegemoet gezien. Het ver-
Blag van den penningmeester was alleszins
bevredigend. Voor afgevaardigde naar den
