No. 177, 1909.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
Donderdag 29 April
23e Jaargang
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Mr. J. H. M. STIEGEB.
Menlandssii flvenieht.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE J0NGE-VERWE5T, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
De Deputatenvergadering
in.
Binnenland*
UIT S)Ë PROVINCIE.
Middelburg De tweede-luitenant L F.
van den Benden van het 2e bat. 3e reg. inf.
alhier in garnizoen, wordt naar aanleiding
van z\jn daartoe strekkend verzoek op 4
Mei a.s. overgeplaatst bij het 5e reg. inf. te
Amersfoort.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
GOES.
Voor de Statenstemming op 4 Mei a.B
steunen wij de candïdatuur van den can-
didrat der Rechtache partijen
En nn de antithese.
Deze werd kloek en principieel als feit
gehandhaafd.
...En hier kom ik op de Antithese. Hoe
meer ge voor het bestaan van die Antithese
het oog sluit, hoe meer ge uw Coalitie
verzwaktmaar dan ook omgekeerd hoe
soherper ge die Antithese in het oog vat,
hoe vaster uw Coalitie staan zal. Er is
geen sprake van een stellen of uitvinden
van die Antithese. Onafhankelijk van wat
eenig Staatsman zon of welke groep ook
onder het volk orakelde, bestaat die An li-
these, die de grond tegenstelling in ons
iBven vormt. Ze werkt op elk terre'n en
jp eiken dag in de gewaarwording van
't hart, in het weefsel van ons denken, in
onze antipathieën, in geheel onze levens
opvatting, en in geheel onze beschouwing
van het persoonlijk, het huiselijk, het
sociaal en het staatkundig bestaan.
Zo bestaat in onze wetenschap an in
onze kunst, in onze jurisprudentie en in
onze paedagog'ek. Ze drong in alles door,
uit alles prest ze naar twee kanten uit.
Te zeggen dat het volk van Nederland
één van zin en ééa van bedoelen is, ware
niets dan sentimenteels fantasie. Eén, God
zij lof, zijn we als 't om het behoud eo
de eere van het Vaderland gaat, en als
één man scharen wc ods om het Huis van
Oranje, maar in generale levensopvatting
zijn we niet één, maar onherroepelijk twee.
Zoo is het hier, zoo is het in alle oon-
stitutioneel levende Staten, omdat wat in
den boezem van het volk worstelt, in hot
Parlement opdoemt en voor den Troon aan
het woord komt. Ten deele was het reed»
van oudsher zoo, maar soherp vooral is die
tegenstelling sinds 1789 geworden. In de
„Groote revolutie" van dat jaar heeft verzet
tegen de eere Gods het rad zelf van hei
politieke leven omgewenteld, bovenge
bracht wat omlaag hoort, en naar beneden
gekanteld wat omhoog moest staan E is
toen een strijd, een prinoipieele strijd, een
levensworsteling uitgebroken, of nit den
wil van dn menschdan we) uit den wille'
Oods het richtsnoer voor ons Staatsbeleid
zou worden afgeleid. Toen riep al wat
den Christus en zijn Kruis losliet: Ons
kompas i» in den wil des mensehenen
riep al wie voor Christus, als God geopen
baard in het vleeseh, nleef knielen Ons
blijft Gods geopenbaarde wil ons eenig
riohtsnoer. Zóo is do tegenstelling van
Tegenover de Revolutie het E aogelie
opgekomen, en dit is de Antithese, die in
heel de 19e eeuw, en nu nog, der burgeren
levensopvatting verdeeld houdt. Die anti
these spon niemand uit, noch is door
iemand verzonnen. De antithese is er, ze
bestaat, en beheersoht geheel ons leven.
Alleen maar, soms hult ze zich opzettelijk
in zoo dichte navelen, dat do mèesten zo
niet zien, tot straks weer het zonlicht
doorbreekt, en een ieder weer ziet, hoe
deze rots der ergernis, vlak voor ons, nog
nog altoos dwars over onzen levensweg
ligt. Juist daarom poogden steeds de libe
raiis'en het bestaau van die antithese te
loochenen, omdat ze weten hoe het klaar
besef ervan zioh bij de massa van het volk
altoos tegen hen keert. Vandaar hun bit
terheid tegen Groen van Prinsterer, hun
bitterheid tegen de Calvinisten, en hun
bitterheid ook in 1905, omdat onzerzijds
steeds het oog van het volk voor het be
staan van die antithese geopend werd en
dét heette dan tweedracht zaaien onder
het volk.
Maar zoo is het niet.
De tweedracht die het hier geldt, zaait
niet eenig denker, maar zaaide de Christus
zelfen niet alleen dat Hij dit deed
en nog doet, maar Hij sprak het onver
holen en soherp uit, dat dit zelfs het doel
van zijn zending was. Dat Hij kwam om
aan de aarde vrede met God te brengen,
zongen de Engelen reeds in Efrata's vel
den, maar riep men om eenheid, om een
dracht, om vrede onder de kinderen der
menschen, dan sprak de Christus het zoo
snijdend mogelijk uit: //Ik ben niet ge
komen om vrede op aard te brengen,
maar het zwaard". Sterker nog, angstig
sterk zelfs liet Hij zioh hooren, toen Hij
dezelfde opvatting van zijn zending aldus
vertolkte„Ik ben gekomen om vuur op
de aarde te werpen en wat wil ik, zoo
't aireede brandt.'' Ea dat hiermede in het
minst niet enkel strijd in het hartmaar
wel waarlijk ook in het leven bedoeld
was, blijkt wel onwederspiekalijk uil wat
de Christus van het gezinsleven sprak
/,Van nn aan zullen er vijf in een huis
vergaderd zijn, drie tegen twee en twee
tegen drie. De vader zal tegen den zoon
vedeeld zijn en de zoon tegen den vader,
öe moeder tegen de doohter en de doohter
tegen de moeder. Ze zullen 's mensohen
vijanden zijn, die zijn huisgenooten waren.
Ja, ze zullen elkander haten en overleve
ren". Woorden van zoo brandenden ernst,
dat geen kind des mensohen ze zou hebben
durven uitspreken, en dat alleen de Chris
tus, omdat Hij God was, het mocht en
kon. En dat die tweedracht niet met zijn
heengaan haar eind zou nemen, maar
voort zou duren zoolang zijn Evangelie
de wereld inging, het blijkt wel nit wat
Hij voor zijn heengaan zijn jongeren toe
riep //Ze hebben Mij gehaat, ze zuilen
ook u listen. Zo hebben Mij vervolgd ze
zullen ook u vervolgen. Dooh hebt goe
den moed, Ik heb de wereld overwonnen."
En dsarom, als men ons van de overzij
toeroeptHoe kunt gij, die u Christenen
noemt, en immers de» vrede moest zoe
ken, voor zulk een Antithese opkomen f
dan ligt het antwoord gereed, dat wie zoo
vraagt, den Christus nooit gekend heeft
en vreemdeling is ia de Heilige Schrift.
Maar dit staat vast, wie. onder ons uit
innige verkleefdheid den Christus belijdt,
hij mag geen ander standpunt innemen,
dan waarop de Christus zelf ons plaatste.
En wie vaa de overzijde ons den eisoh
stelt, dat we voor de Antithese het oog
zullen sluiten, vergrijpt zioh aan onze
oonsoienlie, door feitelijk van ons te ver
gen, dat we zullen loochenen wat de
Christus ons mot zoo oetzettenden ernst
heelt iDgaprent. De Christus is nu eenmaal
naar luid van Profetie en Apostolaat, //een
steen des aanstoots en een rots der erger-
nis", en het is de zending van den Zone
Gods in deze wereld geweest, waardoor
van zelf de Antitl tse in ons leven is
opgekomen. Verbloemen baat hier niet,
er de oogen voor sluiten, is blindemans-
spel. Voor gematigd getuigen zelfs is geen
plaats gelaten. Jezus, dis nooit anders dan
met opzet spreekt, heeft juist op dit punt
elk gematigd woord stelselmatig gemeden.
Suijdender dan hij het uitdrukte, is het
niet uit te drukken. Op wat punt ook zoen
is te sluiten, cp dit punt nooit.
Vrees daarom nooit voor een duurzaam
uiteenvallen der ooalitie. Al werd za straks
tijdelijk losgewrikt, altoos zal ze uit na
tuurlijke aaadrif: haar kracht herwinnen,
en hoe voller nadruk ge op do antithese
legt, des te vaster zal ze inwortelen. Bij
tal van afgelegen vraagstukken re oogt ge
gedeeld staan, zood a deze antithese trilt,
huivert de zenuw ia uw gevoel vanzelf
op. Die antithese is van de ooalitie het
cement. Wie haar omnevelt of verzwakt,
verzwakt tegelijk het saamwerken der
Christelijke paiiijen. De stoot, dien zij
aan het hart geeft, trilt in heel het ade
renweefsel van ons volksbestaan door, en
ze beheersoht heel het samenstel van ons
volksleven, in gezin en maatschappij, in
Staat en Kerk.
TURKIJE.
Het groote nieuws is dat Abdoel Hamid,
de Groot-Moordenair van het Orsten, is
afgezet. Dat is zijn wèl verdiend loon.
Een roemloos einde van een roemlooza
heerschappij van 33 jaren. De man gaat
heen, zonder begeerd te zijn.
Dagen achtereen is de zaak hangende
geweest. De leiders van het leger schijnen
er, om wat voor redenen dan ook, niet
voor te zijn geweest Abdoel Hamid thans
af te ïetten, maar de volksvertegenwoor
diging heeft het gewild. Resjad Effendi
is tot Sultan uitgeroepen. Te Konstantino-
pel kondigden 101 kanonschoten gisteren -
naraiddsg halfdrie de troonswisseling aan.
Terstond is de nieuwe Snltan over zee
naar Stamboel gegaan, onder het gedonder
>an het geschut. Overal werd hij met
militaire eerbewijzen ontvangen, gegroet
I door de troepen en warm toegejuicht
door de bevolking.
En onderwijl zat ginds de hoofdpersoon
van het historisch drama als gevangene in
zijn eigen paleis, slechts omringd door
eenige weinige getrouwen. Hjj zat in het
paleis gehuld in den groenen mantel van
den profeet, die hem tegen moordenaars
handen moest beschermen, en wachtte de
dingen die komen zullen af.
De overwinnaars gedragen zieh roet
bijzondere grootmoedigheid. Zij onthouden
zich van wraak over het verraad, gepleegd
met het valsohelijk hijsohen van de wiite
vlag in een der kazernen, waardoor hon
derden oonstitutioneele soldaten den dood
vonden.
De held van jong-Turkije, de man aan
wiens mili'air genie het succes van het
vrijheidsleger te danken is, de man die
door het huidige Turkije wordt vereerd,
is Eover bei.
Vroeg in den ochtend, zoo verhaalt
een berichtgever, ging ik naar de Taxim-
kazerne, een van de toooeelen van den
bloedigen strijd van gisteren, en ik vond
daar den Napoleon van Turkije te midden
van zijn staf, wenken gevend en de geheele
aotie regelend.
Onder de troepen uit Saloniki bevinden
zioh ook Bulgaarsohe vrijwilligers en
Macedonische en Albaaeesehe ongeregelde
troepen, sommigen met schoeisel van
schapen vacht en met sandalen aan,anderen
zonder eenig schoeisel. Er waren mannen
ouder van tegen do zeventig en knapen.
Oader het zingen vaa opgewekte krijgs
liederen waren ze op marsch getogen.
Toen ze hun nationalen held in 't oog
kregep, hieven officieren en manschappen
tegelijk een geestdriftig hoera-geroep aan.
Ze omhelsden hun Enver bei en in hun
geestdrift, kusten ze hem op beide wangen.
Turkije is, gelijk men weet, een erfe
lijke monarchie en de troon is erfelijk in
het huis van Osman, terwijl volgens het
Mohammedaansohe recht het jongere ge-
slaoht eerst aan de beurt van regeeren
komt, als het oudere geslacht is uitge
storven. Da thans tot Sultan uitgeroepen
oudste' broeder van Abdoel Hamid, Resjad
c-fhndi, is dus volgens het Mohammedaan-
sehe reoht de rechtmatige troonopvolger.
Men zeide, dat Abdoel Hamid steeds er op
gehoopt had, dat zijn lievelingszoon Boer-
han Eddin na hem dsn troon zou bestij
gen. Vau dezen Boerhan Eddin wordt in-
tuaaoben, zoonis ODze lezers zullen weten,
verteld, dat hij aan dea staatsgreep van
18 April medeplichtig is geweest.
In Europeesch Turkije is men met de
verandering hoogelijb ingenomen. De stad
Saloniki en andere zijn roet riaggen ver
sierd.
Het nieuwe kabinet is als volgt samen-
gesteldBinnenlandeohe zakenHilou
i pasja onderwijs Hussein Tsjahid eff-ndi
(volksvertegenwoordiger); lioano'ën: Tsjnid
j t ff endibuitenlandsehe zaken Rifaë.'
pasja; marine: Vilalss (christen)open-
bare werken Noeradoenghian effendi.
i De krijgsraad te Constanticopel is gisfe-
l ren in funotie getreden. Eenige opstande
lingen of spionnen zijn doodgeschoten. Te
Saloniki bracht een. trein van Eonstanti-
nopel 800 gevangenen meeer zijn nog
drie treinen onder weg.
In Aziatisch Turkije is echter de reactie
nog machtig, en bedient ze zioh, waar zij
kan, van 't leger.
Te Erzeroem zijn een vijftigtal officie
ren door hun mansohappen gevangen ge
nomen en onder geleide naar Trebizonde
gezonden.
Verzekerd wordt, dat alle vrouwen van
de Keizerlijke harem i>»av andere kwar
tieren zijn overgebracht, eenigen naar het
oude paleis, anderen naar de paleizen ten
plattelande.
Versoheidene rijtuigen met gesnedonen
gevuld, zijn onder geleide naar Stamboel
gezonden.
Een telegram uit Adana meldt Dieuwe
onlusten in den afgeloopen naohf, gepaard
gaande met roof en brandstichting. De
toestand is kritiek.
Aanvulling Tiendwet.
Een wetsontwerp is door de regeering
bij de Tweede Kamer ingediend tot aan
vulling der Tiendwet, strekkende om
alsnog door onderling overleg vereen
voudiging in de uitvoering der wet te
brengen. De gelegenheid wordt bij dit
ontwerp opengesteld om, onder bepaalde
waarborgen en tegen genot eener premie
vóór het verstrekken aan de sohattings-
oommissiën van de sehattingslijsten be
doeld in art. 49 der wet, opgave te doen
van de jaarlijksohe zuivere tiendopbrengst,
bedoeld in art. 3 2e lid der wet, Door
den voorgestelden maatregel zal een be
langrijke vereenvoudiging van de uitvoe
ring der wet, zonder dat deze in haar
grondbeginselen wordt aangetast, kunnen
worden verkregen.
Spoorweg van Brouwershaven naar
Burgh.
Biijkens hat verslag der Tweede Kamer
omtrent het wetsontwerp tot toekenning
van een renteloos voorschot uit 's rijks
sokatkist ten behoeve an den aanleg en
het in exploitatie brengen van een spoor
weg van Brouwershaven naar Burgh, werd
met de indiening van dit w.o. vrij alge
meen instemming betuigd.
Sommige leden verlangden intussehen
eenige meerdere inlichtingen, Gevraagd
werd o.a. naar de grootte van het zielen
tal van de dorpen, die door de Ijjn zullen
worden aangedaan.
Eenige leden verklaarden met leed
wezen te hebben gezien, dal het aanvan
kelijk plan om de lijn door te trekken
tot Burghsluis, is opgeheven.
Sommige leden meenden te weten, dat
de plannen, waarvoor thans wordt voor
gesteld een renteloos voorsehat te ver
leenen, niet onbelangrijk verschillen van
die, waarvoor de Prov. Staten van Zeeland
in 1903 een provinciaal subsidie hebben
beschikbaar gesteld en waarvoor ook de
belanghebbende gemeenten en water
schappen bijdragen hebben toegezegd.
Deze leien vroegen dienaangaandeinlioh
tingen aan de regeering en zouden gaarne
vernemen of zij er zeker van is, dat de
provincie, gemeenten en waterschappen
de toegezegde bedragen ook zuilen hand-
ha' èn voor de thans ontworpen richÜDg
Ook werden o. a. nog inlichtingen ge
vraagd omtrent de arbeidsvoorwaarden
voor het personeel, dat bij de exploitatie
dezer lijn zal worden te werk gesteld.
Te Leiden is gisteren overleden de
heer sur. J. J. ErmericB. Hij werd 1845 te
Middelburg geboren, promoveerde te Gro
ningen in 1869 tot doctor in do beide rech-
teu. Hjj werd in 1871 tot griffier bij het
Kantongerecht te Zuidhorn benoemdin
1875 tot Kantonrechter te 's-Gravendeel
in '79 tot Kantonrechter te Zalt-Bommel
was van 1887—1900 rechter te Amsterdam
en is sedert 1900 vice-president van de Arr.
Rechtbank, met het presidium der darde
kamer aldaar belast.
Bet oude Wilhelmus.
Naar Het Centrum verneemt, moet van
ons Wilhelmus de oudste en oorspronkelijke
toonzetting gevonden zjjn, die ook van de
bekende oude toonzetting nog al verschillen
moet. Bjj de vervulling der »blüde ver
wachting'' zou deze oorspronkelijke toon
zetting door het muziekkorps van de gre
nadiers en jagers worden gespeeld.
Het Tweede Kameilid K, Reijne,
vroeger anarchist, daarna teruggaand tot
unie-liberaal, is nu benoemd tot hoofd
redacteur van het oud-liberale Vtrechtsch
Dagblad.
Ter vervanging van dan tot majoor
benoemden kapitein W. F. Hartman is, b(j
het 3e reg. inf. te Bergen op Zoom, de
kapitein J. P. A. van Weeren benoemd tot
regiments-adjudant.
De klerk der posterijen en telegrafie
le klasse W. H. van der Weele wordt met
1 Mei van Zieribzee naar Vlissingen ver
plaatst.
Bij kon. boslu.t is aan jhr H. A. Wtte-
waal van Stoetwegen, op zjjn verzoek, met
ingang van 1 Mei, eervol ontslag verleend
uit zijne betrekking van kantonrechter
plaatsvervanger in het kanton Oostburg
onder dankbetuiging voor de als zoodanig
bewezen diensten.
Serooskerke (W.) Door de commis
sarissen van den straatweg vaa Sarooa-
kerke naar Vrouwepolder is met ingang
van prima Mei tot tolgaarder op het dorp
alhier benoemd de heer P. Jacobae.
De diensiuren van de telegraafkan
toren in stations van de Maatschappij tot
Exploitatie van Staatsspoorwegen zijn van
1 Mei a.s. af uitgedrukt in Amsterdamschen
tijd, geregeld als volgt
Arnemuiden, 6 vm. tot 9,30 nm.alle
overige kantoren 8 vm. tot 8 nm.
Op Zon- en feestdagen Goes, 8—9 vm.
en 1—2 nm.
Bergen op Zoom, Kruiuingen, Rilland
8-9,1-2 en 7— 8.
Arnemuiden, 8,309, 10,3011,30,
1-1,30,4-5.
Middelburg Zondagen 8—9,1—2, 7—8.
Feestdagen 8 vm.8 nm.
Het telefoonkantoor te Zaamslag is
voortaan open van 8 —9 en 1—2 uur.
Goes. De vergadering der A. R. P. C.
is tot Donderdag 6 Mei uitgesteld.
De benoeming tot 2den geneesheer
aan da stichting //Vrederust" te Bergen
op Zoom is door den heer G. F. Gezelle
Meerburg, arts, aangenomen.
Baarland. Vrijdagavond trad in de her
berg van den heer B. Traas op, de candidaat
der vrijz. in het district Hontenisse, de
heer jhr. Muralt. Ongeveer een dertig men
schen, waarond.r o)k van andere gemeen
ten, ware v e tegenwoordigd. De voorzit
ter, de heer Raamsdonk, leidde den spr. in
met een kort openingswoord. Do heer Mu
ralt begon te zeggen dat hjj by de aanbie
ding der csnlida'uur wel eenigszins geaar
zeld harie te aanvaarden. Maar daar in
1905 niet minder dan 27 dominee's candi
daat waren gestald, hjj als ingenieur dan
ook wel de bevoegdheid daartoe had.
Voornamelijk in een waterland als Znelard
was een afgevaardigde, ingenieur zijnde op
zijn plaats. Spr. verder gaande gaf nu een
beschouwing over de triomf in 1905 door de
linkerzijde op rechts behaald. Gejubeld,
gedanst was er, dat dr. Kuyper, die 't volk
in christenen en paganisten verdeelde, ge
vallen was. Men zag geleerden en wie dan
ook dansen en jubelen, wel een bewijs dat
het eene bizondere overwinning was. Het
was een zegen dat er een einde aan het
Kuyperregime gekomen was, die het land
op don raad van den afgrond gebracht had,
