NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
No. 175, 1909, Dinsdag 27 April. 23e Jaargang,
CHRISTELIJK-
HISTORISeH
uil m pairs.
Hr. J. H. H. STIEGER.
Bniteiüaniseh Overzicht
Binnenland
VERfGHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
gr
8
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
«fa
OOK®.
Voor de Statenstemming op 4 Mei a s.
steunen wij de candidatuur van den can-
did iat der Rechtsche party en
«Socialisme en Vrijheid*.
re Graafschapper verhaalde een geval
letje, waaruit voor de zooveelste maal
blijkt, wat de mannen van de S. D. A. P
onder vrijheid verBtaan.
Worden de sooiaal-deinooraten eenmaal
baas, dan kan men er zeker van zijn, dat
het met de vrijheid gedaan is.
Dwang en nog eens dwang staat dan
voor de deur.
Men weet, er is bij sommige Zutphen-
sohe patroons, tengevolge van het arbei-
der-oontraot, een staking uitgebroken.
Omdat er tussohen eenige patroons en
gezellen geen overeenstemming was te
verkrijgen, hebben de laatste er het bijltje
bij neergelegd.
Nu mag naar goede socialistische zeden
niemand bij de geteekende patroons wer
ken, al komt ook de nood aan den man.
Wie het doet, wordt met het leelijke
woord „onderkruiper" gebrandmerkt.
Tooli waagde iemand dezer dagen het
te doen.
De straf bleef niet uit. De roode heerea,
die van vrijheid zeggen te blaken, zonden
een circulaire rond om bij den
schoonvader van den „onverlaat" niets meer
te koopen.
Hij werd geboycot.
Is dat geen verregaande dwang?
Omdat iemand een schoonzoon heeft,
die liever wil werken dan leeg loopeu,
tracht men dien iemand in zijn maag te
straffen.
Natuurlijk om zoo den sohooDzoon te
dwingen den arbeid bij zijn patroon neer
te leggen.
Het is een sprekend staaltje hoe de
maDnen der S. D. A. P, de vrijheid van
anderen wensohen te eerbiedigen.
Omwenteling in Turkije.
De Qrondwet-partij (Jong Turken) heeft
er geen gras over laten groeien. Het 2e
en 3e legercorps uit Macedonië heeft zioh
gehaast tegen Jildiz op te trekken. Het
leger ontmoette geen tegenstand op zijn
weg. De keizerlijke soldaten waren tame
lijk iaksoh in hun verzet, wijl zij zeer wel
begrepen bij mogelijk verlies een hoofdje
kleiner te zullen gemaakt worden. Zij
hebben of hadden trouwens ook geen enke
len kwieken veldheer om hen te bezielen.
De Sultan zelf is een veel te zwak karak
ter voor deze taak. Het verzet schijnt dan
ook reeds gebroken. De onderhandelingen
zijn begonnen. Overal bleven de Maeedo-
niërs overwinnaars. Te Tassikisjla, waar
de kazerne onder hunne kogels ineenstortte,
te Tax'm waar de legerplaats veroverd
werd, te Seraskiera waar eeD meer ernstig
verzet werd gebroken te Jildiz waar het
garnizoen zich gedeeltelijk overgaf, dook
een ander deel zioh in 't Paleis terug
trok, om van daar uit op de belegeraars
te schieten. Het eskader van San Stefano
kwam de belegeraars te hulp en beschoot
Jildiz. Te Const&ntinopel is alles Tustig.
Hen vreest er tiet meer voor bloedige bot
singen; hoewel 't aantal dooden reeds tus
sohen de 200 en duizend bedraagt.Het juiste
aantal zal wel nooit bekend worden. Alge
meen wordt geloofd, dat wanneer eenmaal
de militaire toestand is geregeld, een
onderzoek zal worden ingesteld naar de
sehuldigen bij de jongite gebeurtenissen te
Konstantinopel en dat in verband hier
mede de quaestie van den troon zal wor
den overwogen.
Een later bericht, van Zondag, meldt,
dat iD den naoht van Zaterdag op Zondag
te 2 uur het geheele garnizoen van Yiidiz
zioh heeft overgegeven. Men nam maat
regelen om de vlucht van den Sultan te
verhinderen. Kleine detachementen sol
daten zijn van Yiidiz naar Scutari gevlucht.
De miDi-derraad kwam terstond bijeen.
Torpedobooten kruisen op den Bosporus
ter hoogte van Yiidiz, teD einde de vluoht
van den Sultan te beletten.
Zondagmiddag om 1 uur werden alle
hoogten in de buurt van Yildez door het
leger van Saloüiki bezet. De insluiting
was eerst voltooid om 2 uur, toen de
aanval op Yiidiz begon. De cavalerie
verscheen bij de kazernes achter Yiidiz
gelegen. De witte vlag werd niet op Yiidiz
gebesohen, maar op het kleine naburige
hospitaal. Tegen den avond werd de staat
van beleg afgekondigd. De kazerne Selimie
te Scutari gaf zich over.
De Sultan heeft tot Zondag (gister) tijd
van beraad gekregenmaar hij moet
afstand doen.
De ohet vaa de Grondwettelijke troepen
uit Macedonië (Saloniki) Asjmed Risa Bei,
moet gezegd hebben dat, zoolang de Sultan
de grondwet niet schendt, en neutraal
blijft, hij zal worden gespaard.
Ieder gelooft intusschen dat bij afstand
of dood van den Sultan volgens den wetti
gen loop van zaken Mohammed Resjad
Effendi de aangewezen opvolger zal zijn
van zijn broeder Abdoel Humid Khan,
onder den naam van Mohammed V.
Resjad Effendi is in 1844 geboren. Hij
is generaal van het Ottomaansoh leger.
Het is een zeer eenvoudig man, zacht van
karakter, godsdienstig maar niet fanatiek.
Alleen zijn energie laat te wensohen, dus
in dit opzicht is hij al niet beter dan zijn
broer.
Zyn hooge leeftjjd en zwakke gezond
heid zouden oorzaak kunnen zyn dat hij af
stand doet ten behoeve van een anderen
prins uit het huis van Osman.
Het eerst zou dan in aanmerking komen
prins Joessoef Izeddine Effendi, die in 857
werd geboren. Hij is maarschalk van liet
leger en oud-bevelhebber van de keizerlijke
lijfwacht. Joeeseef Izoddino is de oudste
zoon van sultan Abdoel Azis, die in 1871
stierf, en bijgevolg de neef van Abdoel
Hamid.
Wat betreft de rechtstreeksche afstam
meling van Abdoel Hamid, de oudst# •siiner
zonen Selim, ban slechts is de 7e plaats
aanspraak maken op den troon.
Vermelden wij in verband met de Turk-
sche woelingen en gevaren dat het Britsch
koninklijk echtpaar en de koningin
weduwe van Rusland naai Sicilië vertrok
ken en president Faillières met.CIemenceau
saar de Zeealpsn, terwijl de Duitsche
Kroonprins tc Boekarest vertoefde als gast
van den koning van Roemenië, en daarna
Weenen waar hij de gast was van Keizer
Frans Jozef en de aartshertogen.
Papendrecht.
Omtrent het stationneeren van een de
tachement marechaussee te Papendrecht,
j vernemen wij dat de minister van Justitie
een schrijven heeft gericht tot den procu-
i reur-generaal bij het gerechtshof te 's-Gra-
venhage, waarin wordt medegedeeld dat de
minister van oorlog, overeenkomstig het
verlangen van den minister van justitie den
inspecteur van het wapen der Koninklijke
Marechaussee heeft opgedragen een deta
chement marechaussee naar Papendrecht
te dirigeeren eu dat aan deze opdracht door
den inspecteur voornoemd re^ds is voldaan.
Met het oog hierop is den procureur-gene
raal verzocht den betrokken rijksveldwach
ters last te geven zich in den vervolge van
toezicht te Papendrecht te onthouden, on
der mededeeling overigons aan die veld
wachters dat deze maatregel slechts ten
doel heeft mogelijke ongeregeldheden in de
toekomst, tengevolge van de gespannen
verhouding tusschen de rijksveldwachters
en do bevolking te voorkomen en geenszins
de strekking heeft een ongunstig oordeel
van den minister van Justitie over het tot
dusver door de rijksveldwachters gevoerde
beleid te kennen te geven. Zjjn oordeel
daaromtrent wenscht de minister op te
schorten tot na afloop van het thaDS in te
stellen administratief onderzoek, dat gelijk
bekend, nu is opgedragen aan den heer
Voormolen. N. Crt.
Spoorwegtijd. In verband met de re
geling van den dienst der spoorwegen in
Nederland op l Mei e k. naar den middel
baren zonnetijd van Amsterdam zullen alle
uurwerken op de stations en halten der
Staatsspoorweg Maatschappij, in den nacht
van 30 April op 1 Mei e k. 20 minuten later
dan de tijd van Greenwich worden gesteld.
Dit zal geschieden op d9 lijnen waar de
dienst vóór 1 uur 's nachts eindigt, na af
loop dienst, en op de lijnen waar de dienst
te of na 1 uur 's nachts eindigt of waar vol
ledige nachtdienst is, precies te 1 uur
's nachts. De uurwerken, die dan 1 uur
(Greenwichtijd) aanwijzen, worden op dat
tijdstip gesteld op 1 uur 20 minuten.
Voorbarig.
Ooder dit opschrift noemt de sohrijver
van Onder de Mensohen" in de N. R. C.
tal van uitgestalde zaken die hij in Haag-
sohe winkels gezien heeft, klaar gemaakt
voor de blijde gebeurtenis".
„Maar zal 'k nu gasn vertellen wat ge
er hier allemaal in zietvan de oranje-
wiegen uit backet geboetseerd, onder de
gouden koningskroon, met 't rood-wit
blauwe wiegekleed zoetjes toegedekt P Van
dc oranje zuigflsssohen in marsepein, en
de oranje wiokelkindsohen in puikeren
schuim, de oranje ooievaars met 'n ge
kroond wichtje aan den snavel van pure
fondant, van de geeandeerde oranje-appe
len, de Wilhelmina-tabletten, de prinsjes
bonbons, de oranje-muisjes, oranje-flokjea
in keurig gesatineerde zakjes waar mei
oranje letters in Haagsoh-Nederiandsoh
opstaat/Communication de naissanoe
De wieg, niet waar èn de ooievaar,
vindt ge nu overal en voor ailes toege
past. Wiegen met suikergoed, met odeur,
met zeep. met sigaren, met likeur. En de
ooievaar 1 'k Heb er een gezien, in een
bloemenwinkel uit riet gevlochten, met
rood, wit en blauwe bloemen bestoken, en
ais staart een oranje seriDgWant
de bloemisten komen in deze dagen de
natuur nationalistisch te hulp, door in het
water om de stelen oranje aniline te doen,
zoodat zelfs lelietjes van dalen en arons
kelken van gedwongen fraaiigheid oranje
gaan zien.
Zoo heoft een magazijn voor kinderklee-
ding een oraDje kraamkamer ingerichtin
de oranje luiermand ligt een oranje baker
kussen, waarop, aan de traditie getrouw,
dikke bakerspelden zijn gestoken tot een
gekroonde W. En uit den oranjehemel
daalt neer een ooievaar, die mot het groot
kruis van Harer Majesteits huisorder op
vallend is aangedaan. Een andere vernuf-
teiiög creëerde„Oranjetelg-pitmoppen".
Daarnaast vindt ge sigaren,merk „Konings
kind". 't Sfaat op de kistjes vermeld iu
'n oranje etiquet, datzuigeling afbeeldt,
die deD koninklijken standaard en de
Nederlandsohe vlag moeizaam hanteert,
'n Buurman heeft 'n fraai geschreven biljet
op z'n Taam geplakt: „Blijdegebeurtenis.
Vliegende worst, wanneer men deze op
blaast, vliegt deze door de lucht. Zeer
aardig" zet hjj er ten overvloede bij.
Terwijl ge nu bij de meeste winkeliers
uw inkoopen gewikkeld krijgt in óratje
pakpapier, en de melkhuizen de kinderen
reeds onthalen op beschuiten met nationale
muisjes.
Ik zwijg van de strikjes, cooarden, im
mortellen en oranje roosjes, waarmee
schoenen, hoeden, parapluies, hammen,
flïssoheo, kruidenierswaren, boordeD, ja
ponnen enzoovoort in de winkelkasten zijn
aangedaan, eu van de uitgehangen rollen
oranjelint bij vrachten. Een speelgoedma
gazijn vertoont een poppenfamilie van
oranjeklantenzij zitten aan de tafel, die
met oranje afgezet is, eten oranje spijzen,
hebben parmantig oranje steken op, oranje
slabbetjes voor, zijn van oranje gepavoi-
seerde scheepjes omringd en in de aangren
zende badkamer ligt een spiernaakt pop
petje te water, maar met een oranje strik
om den hals tooh /gekleed".
Trouwens, in de modemagazijnen kunt
ge u zelf, uw vrouwen, kinderen of vrien-
dinnetjes van top tot teen in 't oranje
steken oranje broekjes met oranje kant,
j oranje rokjes, zijden hemden, zakdoeken,
j hoeden met oranje bouquetten, veeren en
speldeknoppen; oranje parasols,oranje bro
ches, kammen met oranje, oranje strikken
- voor in 't haar; oranje ools, oranje sjaaltjes,
j beursjes, knoopen; oranje kousen en kouse
banden,oranje balschoentjes, oranje daBseD,
retioulen en byouterieën.
'n Platenwinkel stalt slechts Madonna's
met kindjes of prenten van enkel het
Kindeke uit. Een kapperflacons met
oranje haark!eurm<ddelen en rood-wit-
blauwe zeepeen delioatessenwinkel
sinaasappelen, ananassen, mooten zalm en
flesschen oranje grenadine, waartussohen
oranje netjes met oranje gekleurde kie
vitseieren hangen, 'n Koffiehuis heeft aan
geplakt, „Wahrend der Feiertage dit en
dat bi-r", wat ze zelf bij stroomen tappen.
Een boekhandel zorgt voor de geest
drift op de post: oranje enveloppen, Wii-
helminapapier, rood-wit- en blauwe pot-
looden, oranje lak, Koninginnepennen,
oranje cahiers. Dsa-maast hangt een orar je
vlag uit met de woorden: „Kooptoranje-
kleppersigaren.'' 'n Huis verder ligt de
etalage vol //Koninklijke bébé3 a5ct. per
stuk"op oranje kussentjes van koek 'n
oranje wichtje van suiker neergebakerd.
E ders vindt gejubileum manchet
knoop en met de portretten van Koningin
en Prins en n kinderkopje in bet midden.
Maar de eigenlijke gloeiende feesten
voor de straat liggen tooh al soo'n beetje
uit te drogen, te verschieten en stoffig te
worden in de oranje lente-zon achter de
vensters van de bruiloftswinkelsde fak
kels, 't vuurwerk, de optocht-kostuums,
confetti en kronen, vlaggetjes, neuzen,
mirlitons, baarden, serpentines en vlagge
tjes, prinse-steken, lampions met portret
ten, ratels, schilden, trompetten, spreuken,
klappers, baarden, brillen, snorren, toeters,
ballonnen en illumineerglazen, waarop de
mensohen nu tnaar wachten om er zich
zelf en hun huizen mooi mee te maken.
En in dezelfde uitdragersbuurtjes zag
'k de stapels matzen, over van het Jood-
sohe Paasohfeest, du met oranjelinten op
getuigd als extra feestversnapering. Maar
almee de brutaalste dingen zijn toch de
hericnerings-penningen, waarvan ik er
uilgestald vond in een zilversmidswinkel,
met 'n kindje, cht-rp gemodelleerd, en in
de linten, dia den lauwerkrans samen
bonden, de historische inscriptie//Gebo
ren Maart 1909."
Trouwens, de prentbriefkaarten, die er
dagelijks nieuw verschijnen en bij tien
duizenden a tien esnt worden verkocht,
overtreffen de stoutste verbeelding van
waartoe een ieekenaar om den broods
zioh zooal laat verleiden. Ik acht de meeste
bekendhet groote vraagteeken met de
jongetjes en de meisjes boven de buste
van de Koningin, dat een ooievaar„het
groote vraagstuk in de Residentie" noess t
„de blijde boodsohap verwezenlijkt
welkom, Koninklijke Hoogheid", waarde
hofhouding Duigend den ooievaar met het
kindje ontvangt; //1533—1909", Willem
de Zwijger, en op 'n papbord 'n oranje
ei, waar 'n jongentje uiikruipt, geheeten
„allegorische voorstelling van Neerlands
hipe" „*soo wordt de Jonge Telg ('n zie
lig scheel wichtje) van Homelsohe Godin
nen (als Amsterdamsche hartjes uitgedost)
begroet, en «Neerlant's Rijok een goude
Tijt belooft"de Koningslakei die 't ge
kroonde rose jogje rijlea op den ooievaar
schijnt te geven; en de stamvader van
oranje, waar hij tegen 'n dikke baker
zegt: „vlug, het is tijd", waarop't mensoh
alleronwaarschijnlijkst antwoordt, dat zij
de Nederlandsohe maagd zou zijn, die
niet voor nik« een goeie 300 jaar in de
familie de luiers spoelt. Want gratie of
geest moet ge in deze nijverheidsproduo-
ten maar liever niet verlangen.
Wat dunkt u bijvoorbeeld van 'n oranje
couvert dat aankondigt „oranjebloesem" en
waarin ge bruin-roode plakken met iets als
miere-eiertjes afgebeeld vindt, die heeten
//beschuiten met muisjes", of van de kaart
met den ooievaar boven 't paleis, als hij
roept//Hallo de te verwachten blijde
boodsohap is op 11 k 12 April 1909",
waar dan oader staat
«De leverancier van de Kroon
Bedient zich reeds van de telephoon.
Tooh zeg ik u worden die dingen
bij tienduizenden verkocht I
Dan is er de kaart met de goudsbloemen,
waarin ge de willekeurige lijnen van drie
profielen terugvindt, en waarbij 't heet
Beschouw deez' kaart en gij zult ras ontwaren
Een drietal, dat verscholen in de blaren
Een Frlssche bloem op hunne stengels dragen.
Wij hebben aan die bloem ons hart en hand
[verpand.
Haar kleur houdt ons vereend In 't vrije
[Nederland.
Daarnaast treft u een opsohrift„Gefe
liciteerd met de Heugelijke Gebeurtenis
van H. M. de Koningin en het behoud
van het Huis van Oranje-Nassau". Slaat
ge dit toestel open, dan staan er twee mooi
aangedane poppen over 'n kind in de wieg,
waaronder 'n oranjelied afgedrukt is.
Een Hamburgsoh drukker heeft veel
suooes met zijn creatie, die aldus omschre
ven staat op de kaart
Daar komt een vogel gevlogen
Hij vliegt heen en weer
Met een kindje in den snavel,
Ziet, daar legt hij het neer
Andere fantasie 'n ooievaar gekroond,
oranje-appel in den snavel, staat in een
oranje-boom, waarender een schoothondje
kwalijk doel. Dat heet de Nederlandsohe
leeuw, die deze delicate woorden blaft
z/Lang gewacht en stil gezwegen, Nooit
gedacht en tooh verkregen". Dan is die
paddestoel, die oranjeboom heet, en waarin
de voornsamste vorsten sijn opgehangen,
tooh nog karakteristieker. Vervolgens is
er tóg een koninklijke wieg, blijkbaar
aan het koninklijke wapen, waarover een
Fransch bonnetje zioh nieuwsgierig buigt,
in het interieur.van een duren draaimolen.
Maar de vermakelijkste kaart van den
heelen boel, eu dus ook niet onderteekend,
geeft een glunderen Zeeuwsohen boer, die
den gekroonden ooievaar op z'n kruiwagen
wegiij41 tot verbouwereerdheid van een
siruisoh boerinneke in leuke kleurtjes.
Zoo is er dezer dagen een oranjekaart
mijn eolleoiie komen oempleteeren, die grif
gekocht wordt omdat hij niets bevat dan
de woorden
»Aimo I909, den werd geboren uit
het huwelijk van H. M. de Koningin Wilhel-
mina en Z. K. H. Prins Hendrik der Neder
landen de telg uit het Doorluchtige Huis van
Oranje
Kost 5 ct.
//In naam van Oranje doe open de
poort", kleppert de zooveelste ooievaar
voor het paleis, en een ander soort van
vliegmachine houdt een mandje met een
tweeling boven het Noordeinde, waar deze
geestige vraag bij Blaat„Wat verwacht
gij, een Prins of een Prinses f" Dan hebt
ge die bekende kaart waar het ruiter
standbeeld van Willem I van zijn voet
stuk klimt en den jonggeborene salueert.
En de „Koninklijke droom", Hare Majes
teit over een wieg gebogen, waarboven't
portret hangt van den Prins. Nog wel ver
makelijk van naïveteit,maar gti :zelig groes
van kleur is, 't prentje van 't paleis bjj
naoht, en Prins Hendrik op 'n drai, kraag
in de hoogte, die uitroept//Telefoon
defect, op weg naar de baker".
Langzamerhand eohlor moest er 'n nieuwe
attractie verzonnen, want 't publiek werd
trager in 't koopen op den duur.'t Kwans
ook zoo altijd op hetzelfde neer l Toen
