NIEUWSBLAD
VOÜR ZEELAND.
No. 163. 1909. Maandag 12 April* 23e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISGH
Ons antwoord.
UIT DU PERS.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
B|j dit nummer behoort een Bijvoegsel
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
EN VAN
Prof. Lindeboom vergunne ons eeDige
kantteekeningen te maken op zijn artikel
„Christelijke Politiek".
Zijn opmerking dat men met den «gelief
koosde^) term" Christelijke Politiek voor
zichtig moet z\jn, wordt dezerzijda alge
meen beaamd. Zy is trouwens niet nieuw.
De Standaard heeft er herhaaldelijk op ge
wezen, nog laatst in haar artikel «Christe
lijke Beginselen". Wel gold daar de waar
schuwing meer dat „beginselen"; maar ook
het Christelijk" werd door De Standaard
nog eens zorgvuldig omschreven, en de
strijd voor de Christelijke Staatkunde be
pleit.
Maar nu betwijfelt de geachte schrijver
of aan dat christelijke in de staatkunde wel
beantwoordt het program van actie in zijn
tegenwoordige samenstelling methuis
manski wecht, de verplichte verzekering,
herziening der tarieven, en meerdere ge
lijkstelling wat den scholenbouw betreft
tnsschen openbaar en bijzonder onderwijs.
Hij msent dat „die dingen" in Jnni de hoofd
schotel, het .ideaal" zullen wezen en ont
kent dat zij kenmerkend anti-revolutionair,
kenmerkend Christelijk zijn.
Wij merken hiertegen op dat zij het wèl
zijn.
De eisoh Huismanskiesrecht is een pro
test tegen het individualistisch karakter
van het algemeen kiesrecht, en sen naar
voren brengen van de organische gedachte.
In plaats van met het individu, waarin
een stuk souvereiniteit zou huizen, begin
nen wij met het gezin, dat de eel is, waaruit
naar Gods bestel de maatschappij wordt
gebonwd. Het gezin in zijn organisch be
staan is de prototype van de organische
samenstelling van het volk.
Met den eisch verplichte verzekering
plaatst de antirevolutionaire partij zich niet
minder opnieuw lijnrecht te en de revo
lutionaire beginselen.
Staatspensioneering verwerpt zij orao-
tiseh uit medelijden met den invalieden
werkman, en met den zieken werkman
die zelfs reeds op jongen leeftijd onge
schikt voor hun werk worden, en bij
invoering van Staatspensioneering niet
zouden geholpen worden, terwijl bij pre
mie-betaling aan allen hulpe geboden
wordt. En zij verwerpt staatspensionee
ring principieel omdat zij demoraliseeiend
werkt, en deu rentetrekker een aalmoes
van de overheid doet aannementerwijl
premiebetaling 't beginsel van «draagt
elkanders lasten" tot eere brangt, het
egoïsme dat slechts voor zichzelf zorgt
beteugelt; en het gemeenschapsgevoel in
hst lijden prikkelt en verscherpt.
De eisoh herziening der tarieven is een
protest tegen de onmogelijkheid dat in
sommige bedrijven de nijvere arbeider
het hem toekomend dagelijksah brood
verdient; en hij verplioht wordt buitens
lands werk te zoeken. Dooi verhooging
van sommige tarieven zou allicht de mo
gelijkheid geschapen worden, dat de ar
beid (in bedrijven die onder de oonour-
rentie van buitenlanders gebukt gaaD,
beter dan nu tot zijn reoht, en de arbeider
aan het hem toekomende loon komt, ter
wijl niet hij, maar de buitenlander, er
door betaalt voor een deel wat voor zijn
pensioneering straks noodig is.
Ook de eisohmeerdere gelijkstelling
tussohen bijzonder en openbaar onderwijs
is eea Christelijkedewijl bij bedoelt op
heffing van een rechtsongelijkheid door
de overheid, die immers tot gelijk recht
doen geroepen is en niet, o. a. wat de
vergoeding der kosten voor scholenbouw
aangaat, de eene richting voor de andere
behoort te bevoordeelen.
Maar de schrijver meent toch dat deze
punten niet de pit en kern uitmaken van
Christelijke politiek.
Wij zonden zijn bezwaar kunnen bil
lijken, wanneer 't Program van actie niet
nog meerdere verlangens bovaite. De
schrijver vergeet te bedenken dat de pun-
lea van de programs von 1897 en 1901,
behoudens enkele, als bijvoorbeeld graan
rechten, niet vervallen zijn.
In de toelichting tot het concept pro
gram van dit jaar wordt dit nog eens
duidelijk herinnerd.
En wat nu de door prof. L. verlaagde
nieuwe punten van 'l program aangaat,
het zijn er driezij waren echter nog
gemakkelijk met eeiuge te vermeerderen.
Dat het Centraal Comité de drie door den
professor genoemde niet haihsalde, wil aiet
zeggen dat de antirev. partij ze uit 't oog
verliezen zou. Zij komen alle drie in 't
program van aotie van '97 dat ook
't program van beginselen omvat voor.
Maar wanneer aangestuurd wordt op een
Kamermeerderheid uit drie partijen, gaat
't niet aan dat een dezer drie juist die ver
langens naar voren brengt, welke op 't
oogenblik door de andere partijen niet of
niet in dien vorm worden gedeeld.
Wij willen overigens gaarne verklaren,
dat wij, zoodra de quaestiën rijp zijn voor
behandeling, alle drie de genoemde punten
gaarne no. 1 op 't program zullen zien.
Qn wat de afschaffing van den vaooine-
dwang aangaat, in naam van vrijheid en
recht,zouden vrij er gaarne toe willen mede
werken, dat die er nu al op kwam. Immers
inperking van den vacoiued wang stond op
't program vau een vorig Rechts kabinet.
En ook al ware dit niet zoo, voorzieniug
in deze quaestie, mag 't zijn tot afsohaffing
van een dwang, is dringend noodig.
10 April 1909.
Kiezerslijsten.
Tot en met 15 April bestaat er gelegen
heid voor alle belangstellenden om koste
loos op 't secretarie te weten te komen of
hun naam op de Kiezerslijst staat. Wij
noodigen allen uit hiervan gebruik te
maken. Wie 't nalaat, en toevallig ver
geten was, zou straks bij de Kamerver
kiezing, waaraan hij dan niet mee mag
doen, 't zich te laat beklagen.
Volgens Het Centrum dringt een ons
onbekend blad De Volksbode er op
aan, dat de patroons op den dag der
blijde gebeurtenis aan al hun werklieden
zoover dit kan vrijaf zullen geven, met
behoud van loon.
Indien dit mogelijk is, zullen wij dit
van harte toejuichen.
Maar in verschillende bedrijven is 't
Diet mogelijk, den mensohen vrij af te geven.
En dan zal dit overal kunnen ge
schieden met behoud van loon Zullen
alle patroons, die kunneD, er aan willen
Ons is er een bekeud, die een trouwen
kneeht, nogal een, dien hij veelszins reden
had, hoog slijk te waardeeren, eemige
dagen loon inhield, die deze, wegens een
ziekte- en sterfgeval in zijn familie elders,
had moeten verzuimen.
Denkt men dat de zoodanigen voor «en
vrijen dag van 't nu voorgestelde soort
zouden te vinden zijn of voor een loon-
uitkeering bij dergelijk verzuim
Daarvan mogen zich derhalve onze werk-
lioden wel eens eerst vergewissen.
Uit den tjjd.
De burgemeester van Ellewoudsdijk
heeft in de jongste vergadering van den
Etlewoudsdijksohsn gemeenteraad zijn er
gernis geluoht over de tegenwoordigheid
van onsen berichtgever in de laatstgehou
den openbare raadsvergaderingen.
Hij deed dit, blijkens 't gemeenteraads-
verslag in ons no. van jl. Woensdag, in
de volgende bewoordingen
«In de 24 jaren waarin ik burgemeester
ben, heb ik nog geea enkele maal den
Raad doen overgaan van openbare in ge
heime zitting. Nooit is er bezoek geweest.
De mensohen vertrouwden vroeger zeker
wel dat de zaken goed gingen. Nu is er
eohter bezoek, en nog wel van een verslag
gever 1 een bewijs van wantrouwen
Daarom moet ik de openbare vergadering
sluiten".
Indien deze woorden gesproken waren
door een antirevolutionairen burgemeester,
en gestaan hadden in een liberaal blad,
had de gansohe vrijzinnige pers in Neder
land ze aan de vergetelheid ontrukt, en
met name het bekende Goesohe vrijzinnige
schendblad had ze aan de verachting van
het publiek overgegeven.
Nu eohter kraait er geen baan naar.
Misschien ook nog maar het beste.
Een reactionaire liberaal als deze burge
meester blijkt te zijn, die zich er aan
ergert dat een verslaggever het goheim
van de openbare raadszittingen komt ver
storen, verdient eer in een museum voor
oudheden te worden ondergebracht dan in
de pers tot de orde te worden geroepen.
Onze beriohtgever zal natuurlijk voort
gaan met de gemeenteraadsvergaderingen
te bezoeken, en getrouwelijk verslag doen
van hetgeen in 't gemeentebelang door den
burgemeester-secretaris en den Raad van
Ellowoudsdijk zooal wordt gesproken en
verricht.
Met twee maten.
In de Ti ibune (S. D. P.) ia opgenomen een
circulairo door het bestuur van afdeeling
I Va (S. D. A. P.) te Rotterdam vertrouwe
lijk aan de ooc.-dem. leden verzonden.
Dat weekblad hoeft zich derhalve deze
vertrouwelijke circulaire in de handen laten
spelen.
Hierover doet in Het Volk het Rotter-
damsche gemeenteraadslid v. Hinte zijn
baklagen wel met deze woorden
«Men zal willen toestemmen dat het
niet erg nobel is op deze wijze te hande
len, of is de klassemoraal van Gorter ook
reeds op ons van toepassing
't Is meteen een waarschuwing aan de
partijgenooten om de oud-partijgenooten
niet te vertrouwen, want zij maken daar
misbruik van.
Dat is ook zoo.
Maar hoe redeneeren deze zelfde soc.-
democraten wanneer het bijvoorbeeld een
geheim stuk van de ministrieele bureaux
geldt
Wij meenden wel eens gemerkt te heb-
beu dat zy dan al even weinig kieskeurig
zijn als de Tribunisten.
Dan geldt wèl de moraal van Gorter.
In verband met de verschillende inzame
lingen en geschenken voor H. M. de-Ko
ningin tegen de «blijde gebeurtenis" her
innerden dezer dagen sommige bladen aan
de bij een dergelijke gelegenheid vroeger
gegeven geschenken, zooals te lezen staat
in de in 1771 verschenen «Lyst der Pille-
giften voor de Jonggeboorne Princesse van
Orange en Nassau, als meede de Precenten
in de Kraam-Kamer gegeeven, zo van zyne
Doorluchtige Hoogheid, als van Hun Hoog-
Mogende en de verdere Geünieerde Pro-
vintien".
Waarschijnlijk heeft dit betrekking op
prinses Frederika Louis* Wilhelmina,doch
ter van prins Willem V, later gehuwd met
den prins van Brunswijk.
Wo lezen dau o. a-, dat „De Pillegiften
voor de Jonggeboorne Princesse v. Orange,
zijn 's jaarlijks", f 28,300, n.l. f 10.000 van
«Hun Hoog-Moogende", de rest van de (7)
provincies. Alleen Zeeland staat met
„niets" te boek.
Verder van de (8) steden tezamen f 8000.
Middelburg alleen prijkt hier met «niets".
„In de Kr&am-Kamor word gegeven door
«Hun Hoog Moogende" (400 ducaten) en de
provinciën tezamen 1170 ducaten.
Het is alweer alleen Zeeland, dat met
„niets" genoteerd is.
En van de Steden 580 ducaten.
Ditmaal is ook Middelburg erbijmet 50
ducaten.
„Waarbij door zijn Doorlugtige Hoog-
govoegt zijn" 275 ducaten, tezamen 2025
ducaten.
Welke 2025 ducaten in deezer voegen
verdeelt zijn
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
Aan de Min
drie Kameniers
Duo. 300
600
ii drie Kamer-Dienaars 600
de Baaker 200
de Waakster 30
ii Juffrouw Moll n 50
de Heer Tissing 150
de Quartier Meid 50
de Tweede Meid 20
de Hof Domestiquen 25
Duoaten 2025
„Door zijn Hoogheid, den Heere Prinoe
van Orange en Nassau, aan Professor
Gaubius
present gedaan
„100 Gouden Ryders.
„Een Goude Snuyfdoos, en een Goude
Rotting-Knop, waar in was een Goud
Rotting Bandje, door Haare Koninglyke
Hoogheid zelfs gewerkt.
„Aan de heer Tissing 300 Goude Du
oaten en een Goude Snuyfdoos.
„Het Piesent aan Do. van Staveren
heeft bestaan in een groot Zilver Thee
blad, waar op een Zilver Zuyker Mandje,
in het welke stond een Zilvere Theeketel
en een Gonvoor, en op de hoeken van
het Theeblad was geplaatst een Zilvere
Melkkan en Theepot, ter waarde van f 900.
„Het Present aan Do. Munnekemoolea
heeft bestaan in een Zilver Koevat van
gelyke waarde als het bovengenoemde.
„De Koster Moll is door zyn Hoogheid
present gedaan twee zeer fraaye Zilvere
Schenkborden.
„Door Hun Hoog Mogende is aan de
Freule Dankelman present gedaan, die in
persoon van de toestand van Haare Ko
ninglyke Hoogheid en de jonggeboorne
Priccesse aan de heer Griffier dagelijks
Raport gegeven had, en ter hand gesteld
een Diamante Ring, ter waarde van f 1800.
Handei's sterfbed op Ooeden Vrijdag.
Een der meest beroemde werken van
dezen grooten Duilsohen toonkunstenaar,
wiens vurige begeerto het was om op den
Paasohmorgen met zijn Heiland te mogen
opstaan, is de «Messias", een meesterstuk,
waarin hij het leven en de persoon van
Christus zoo heerlijk vreet te schilderen,
dat, wie eens deze melodiën heeft ver
nomen, ze nimmer meer kan vergeten
Doch Handel verinooht niet alleen van den
Heer Jezus te zingen en te spelen maar
hij kon Hem, ook van harte zijn Heer en
Heiland noemen. Dat bewezen de tranen
die hij sohreide, bij zijne muzikale bewer
king van Jes. 58, dooh niet het minst sprak
zijn sterfbed van de groote liefde, die hij
zijn Heer toedroeg.
Op zekeren dag klaagde zijn trouwe
dienaar, die nooit van zijn zjjde week,
over de steeds toenemende zwakte zijns
meestere. Daarop verzocht deze hem Psalm
91 voor te lezen, waarna de zieke uitriep
„Ja, dat is vopdsel, dat opnieuw versterkt
en verkwikt 1"
Vervolgens verzoeht hij hem nog 1 Cor.
15 voor te lezen, en verzonk daarna in
ernstig nadenken. Toen na eenigen tijd
ziju dienaar, in antwoord op eeD tot hem
gerichte vraag, zijn meester verzekerde,
dat nog nooit iemand zijne gedachten zoo
heerlijk in muziek had gebracht als hij, en
dat hem dus zeker een eereplaats onder de
herneliche zangers zou worden toege
wezen, glimlachte Handel en antwoordde
„Aeb als de Heer mij slechts in zijn
hemel wil binnenlaten, en mij daar een
hoekje aanwijzeD, waar ik naar de
hemelsche koren mag luisteren, dan ben
ik tevreden. Ik wensch volstrekt niet
mij ta Boharen order de eerste rijen der
Apostelen en Heiligen, als ik maar die
genade ontvangen mag, die de Heiland
ook den moordenaar aan het kruis ge
schonken heeft." „Hingen wij", zoo ging
hij voort, „van onze werken af, wat zou
er van ons wordenImmers het goede
dat wij doen, is alles van God P En
zouden wij ons nu beroemen op de
gaven, die wy van God ontvingen?
■uaHrnHmmamanamnmR:!
Bovendien, deden wij wel alles, wat
wij konden- en moesten doen O, moge
God ons genade bewijzen, want hoeveel
is er dat tegen ons getuigt 1 Neen, moest
dat eene woordje «genade" worden uit-
gewisoht, dan ware alle hoop verloren l
Maar nu klem ik mij met beide handen
daoraan vast, want op IJ alleen, Heere
Jezus, is al miju hoop gevestigd l"
Niet lang daarna ontving HUndel een
bezoek van een prinses, die hem haar
wensoh te keneen gaf, dat hij spoedig weder
op mocht sta*n. „Ja opstaan en naar
Boven heen!' antwoordde de stervende,
«dat is ook mij a wensoh, want aoh, ik
gevoel mij maar a! te moede Hebt gij
mij werkelijk lief, genadige vrouw, bid
dan voor mij dat de naoht spoedig voorbij
ga, en mijne vurige bede vervuld worde,
cm op den Goeden Vrijdag te mogen
sterven, zoo, dat ik mijn Zaligmaker op
den dag Zijner opstanding aanschouwen
moge."
En God verhoorde de bede van den
zanger. Nu juist 150 jaren geleden, op
den Goeden Vrijdag van het jaar 1759,
terwijl de klokken luidden, vouwde de
stervende zijne handen op de borst, terwijl
zijne lippen Duisterden
«Heere Jezus, neem mijnen geest",
«Zoo nam de zanger van de «Messias"
op den sterfdag van zijn Heiland, afscheid
vau de asrd-'ohe melodica, om ze te ver
wisselen voor de liederen van een Hooger
Koor. Hoe zal die rijke, reine geest genoten
hebben van de eeuwige lofkoralen des
hemelsGod geve dat ook ons sterfbed
eenmaal aan dat van den grooten Htindel
gelijk moge zijn, opdat ook wij Hem
dra-boven voor Zijne grenzenlooze liefde
danken mogen. (Pniïl.)
«Neutraliteit#.
De Ned. Vereeniging van Spoor- en
Trampersoneel heet neutraal.
In hoever ze 't is, mag bekend geaoht
worden.
Ten overvloede laat ze 't nog eensop-
nienw blijken.
Ze vormt n.l. een verkiezingsfonds, om
de keuze tot Kamerlid te bevorderen van
zoo luidt het „iemand, die van nabij
bekend is mat de wensohen en behoeften
van bet spoorwegpersoneel".
„Toevallig" is die iemand de heer Oude-
geest, welbekend uit de spoorwegstaking
1908 en Kamerosndidaat in Amsterdam
II van de S. D. A. P.
Toen in het weverij-district Enschedé
de Roomsoh-Kath. wever Engels oandidaat
was, dacht de „neutrale" Textiel arbei
dersbond er niet over de keuze te bevor
deren van «iemand, die van nabij bekend
was met de wensohen en behoeften va"
het textiel arbeidersgersoneel", maar steun
de den sooialiBtischeningeniaurVan Kol.
Alles vanwege de u neutraliteit", zegt de
Limb. Koerier terecht. Nederlander.
Dr. Kuyper en Prof. Fabius.
Naar aanleiding van hetgeen De Nieuwe
Courant schreef over de oppositie van prof.
Fabius tegen dr. Kuyper's voorstaan van
de verplichte verzekering, sohryft thans
De Standaardten betooge dat de Blag
«aikeste op het pantsier», o.m. het vol
gende
Vóór als na staat dr. Kuyper lijnrecht
tegen het Staatssocialisme over. En om
wel ie doen uitkomeD, dat regeling van
het verzekeringswezen van Staatswege,
door hem in het minst niet werd verBtaan
in den Staatssooialistisohen zin, wees hij
er reeds in 1895 op, dat bij zulk een
regeling «de Oveiheid, bjj gebleken on
macht barer onderdanen, slechts tijdelijk
ingpri'gt, om voor hem te doen, wat bij
normalen toestand op hen zelve als taak zou
rustin. fZe De Standaard no 7120).
Het Staatssocialisme daarentegen is heel
iets anders. Het is een uitvloeisel van de