1909,
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 144.
Zaterdag 20 Maart
23e Jaargang.
EEN KLINKEND METAAL.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
Bjj dit nummer behoort een By voegsel
FEUILLETON.
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Zondag 21 Maart.
Baarland,voor- en nam. ds. J. E. B. Meloen.
Biezelinge, voor- en nam. ds. v. d. Bergen.
Borssele, vm. half 10 en nam. ds. v. Hengel.
Driewegen, nam. 2 uur ds Oe Vries.
Eliewoutsdijk.vm. half 10 en nam. ds. Bins.
'a-Gr&veapolder,voorm. ds Gerretsen, nam.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026,
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
19 Maart 1909.
De Keer Bogaardt, afgevaardigde ran
Breda, wees, sinds zijn eerste optreden in
de Kamer, den Islam aan ais het groote
beletsel der ontwikkeling van Indië
Daaraan wordt men herinnerd, bij lexing
van het Rapport, door den President der
Ver. Staten, den heer Taft, indertijd uit
gebracht over de Philippijnen.
Groot xijn de vorderingen, die de Ame
rikanen in korte jaren op die eens Spaansehe
eilanden in het welbegrepen belang van
het volk gemaakt hebben. Vooral het
sohoolwexen is er snel uitgebreid. Alles
op de Philippijnen moet thans Eogelsoh
leeren. Wie in het Engelsch zioh goed
kan uitdrukken, verkrijgt er belangrijke
roorreoht. En alles wordt er op aange
stuurd, om de bevolking al spoedig tot
xulk een staat van kultnur op te heffen,
dat xe eerlang li oh zelf xal kunnen regeeren.
Betgeen xelfs volgens 'n liberaal als mr Van
Deventer vooral daaraan tedankenis.dat
de Spanjaarden de Philippijnen gekerstend
hebben, en hun een Europeesche taal
leerden verstaan. Volmondig geeft hij dan
ook toe, dat de Roomsche Kerk op de
Philippijnen het onderwijs bevordert heeft,
xelfs het middelbaar onderwijs heeft doen
bloeien, en te Manilla een inlandsene Uni
versiteit heeft opgericht.
Ja de Islam is het groote struikelblok
in Indië.
«Had men, schrijft De Standaard, by-
tyds ook onzerzijds zijn Koloniën geker
stend, gelijk Spanje dit deed, en niet
enkel op kommercieel belang gelet, en
had men Voetius' raad gevolgd om ook in
onze Koloniën de Nederlandsche taal in
te voeren als volkstaal, ook op Java zou
de ontwikkeling een geheel andere zyn
geweest.
„Nu daarentegen de Islam van eiland
na eiland bezit nam en ons overal den
voet dwars zet, staan wij voor moeilijk
heden, die Spanje nooit gekend heeft, en
waarop de Amerikanen niet gestuit zijn.
«Onzerzijds daarentegen wordt de
ernst van den toestand nog zoo weinig
ingezien, dat men zelfs in de Heidensche
DOOK
RUN A.
//De anderen zijn al doorgeloopen",
xei zij.
«Ah mo l Nu, dan «uilen wij hen maar
volgen", xei hij en maakte eene beweging
alsof hjj een onxichtbaren last wilde af
schudden.
Zijn bleeke wangen kleurden zioh het
eenige teeken, dat hij inwendig opge
wonden was. Zijn vrouw en xijn zoon ken
den dit teeken, en zwegen altijd ais zij
het bemerkten, want als dat hét gaval
was, was de graaf gevaarlijk.
Maj s blik was echter niet zoo scherp.
»Geef u Henrifc tooh als 't u blieft verlof
om uit te gaan l" vroeg zij.
„Hjj wil immers niet'', antwoordde de
graaf barsoh.
„Toeh wel, beste oom, als u xagt, dat
hij geene straf verdient", ging zij voort.
„Hij weet dat immers beter dan alle
anderen", was het korte antwoord.
„Bent n boos op Henrik Hij was tooh
zoo goed. Ik bad mijn armen wel om zijn
hals willen slaan verklaarde zij.
z/Nu, waarom deed je dat dan niet", zei
de graaf, en zijn glimlach maakte zijn ge
laat nog barseher.
//Ik dorst het niet, om moeder".
t Ia jammer Missohien had hij dan wel
afstand gedaan van zijn vrijwillige ge
vangenschap, en was hij in plaats daarvan
jou in den zonneschijn gebleven", zei
buitenbezittingen den Islam rogstc6da
zijn propaganda laat voortzettenen
zelfs de Zending ziet niet in.hoe ze in die
buitenste streken een gezegend arbeids
veld kan vinden, waar de velden wit zijn
om te oogsten, maar de arbeiders ODt-
breken.
z/Ue Islam weet dit en trekt er partij
van en zelfs de kns om althans die stre
ken te kerstenen en daardoor nationaal
voor ons te winnen, ontgaat ena meer eu
meer".
Nog altoos geen argumenten.
Nog altoos blijft de Liberale pers in
gebreke haar argumenten tegenover ons
beweren te stellen, dat logisch uit den
oonstitutioneelen adat zou volgen, dat niet
meer Mr. Borges;us, maar Mr. Troelstra
zou moeten geroepen worden, om, won
men, het nieuwe Kabinet te formeeren.
Met sleoh's twee argumenten kan men
uitkomen.
Het eerste, dat door ons genoemd is,
was, dat Mr. Troeistra zelf niet zou willen.
Of liever, fatsoenshalve niet zou kunnen.
Doch dit argument sloegen we reeds uit
haar handen, door te verwijzen naar Mil-
lerand, Tiviani en Briand.
Het tweede argument zou xiju, dat de
Socialistische fractie in de Kamer te klein
zou wezen, om voorop te gaan, en dat de
Kabinots-formateur tooh alleen uit eene
der grootere partijen mocht worden ge
nomen.
Doeh ook dit tweede argument gaat
niet op.
De oude Heemskerk die conservatief
was, trad herhaaldelijk als formateur op,
niettegenstaande het conservatieve groepje
in de Kamer almeer tot onbeduidendheid
wegslonk.
Eu zegt menZoo deden de Conser
vatieven, maar zoo deden wij, Liberalen,
nooit 1 dan xij verwezen naar Kappeijne
van de Coppello, die hoogstens zes man
in de Kamer achter zioh had, en die tooh,
toen zijn program doorging, wel terdege
als President-Minister optrad.
Andera argumenten kennen wij niet.
Kent de Liberale pers ze, laat ze er
dan meé voor den dag komen, dan zullen
we ook die andere argumenten op de
de graaf, en keek op het meisje neer.
z/Weet je
Zij keek tot hem op, en hij bemerkte
een vleiende uitdrukking in de goudbruine
oogen.
z/Zij is nu al een kleine heks I Wat zal
zij niet zijn, ais zij volwassen is P" daeht
hjj. «Wil je mijn bondgeaoote worden?"
Zij keek hem vragend aan, zonder te
antwoorden.
z/Wil je mij tegenover Henrik helpen f"
//Hou moet ik dat doen
„Je moet hem in den zonneschijn zien
te lokken 1"
z/Vandaeg steekt de zon, daarom hebben
wij de sehaduw opgezocht", zei Maj, die
den dieperen zin in de woorden van haren
oom niet begreep.
Een vluchtige glimlach gleed over de
harde gelaatstrekken van den graaf.
„Laat de zon hem maar steken, Maj, ais
geen schaduw, geen koude hem maar ge
vangen neemt 1" xei hij.
Maj begon te vermoeden wat hij meende.
„Nu, wilt gij mijn bondgenoote worden P"
„Ja", fluisterde zij sohuw, zonder te be
grijpen,wat hij eigenlijk van haar begeerde.
Zij dorst het niet te vragen, en nog veel
minder het te weigeren.
»Geef mij je hand er op F' zei de graaf.
Het kind gehoorzaamde.
»'Zoo is 'tgoed. Je bent nu nog een
kind, Maj, maar als de tijd er toe geko
men is, zal ik je aan je belofte herinneren.
Je moet hem er toe brengen zijn tr og-
dravende gedachten te vergeten", zei hij
en drukte de hand van het kind vol
gens bem voorzichtig doeh Maj had
wel willen schreeuwen van pijn.
Graaf Falkenhorn had eigenlijk slechts
gesproken en gehandeld, om onaangename
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
-v. ra- rg
goudschaal leggen, en ze zal zien, dat ze
den evenaar niet doen doorzwikken.
Standaard.
Revisionisten en Marxisten.
Naar het Ilbld. verneemt, komen de
voorstellen, door het dagelyksch bestuur
tier „Internationale" gedaaa om de beide
s< eiaJistisohe partijeD S. D. A. P. en de
8 O, P. weer tot elkaar te breDgen
o,i het volgende neer
Voorstel a.: De „Tribune" zal worden
opgeheven. Daartegenover make (voor
stel b) de S. D A P. het nieuwe marxistische
weekblad, tot uitgifte waarvan het Deventer
congres besloot, geheel los van „Het Volk".
Echter zal dit weekblad verantwoording
«enuldig blijven aan het congres.
In de redactie van het Marxistische
weekblad zal (voorstel o) ook een Tribune-
Marxist worden benoemd, waarvoor een
der drie geroyeerde Tribune-redacteuren
genoemd wordt.
V >rstel d stelt ten slotte opheffing voor
va" het royement der drie Tnbune-redao-
teu'eo.
Zijn zij wel ingelieht, zoo vervolgt het
bla/1, dan vinden deze voorsteilen in de
kr-ngeu der Marxisten een goed onthaal
Zij zien erin een aanbieding der gelegenheid
om bun meening viijelijk te kunnen uiten
it. de S. D. A. P., terwijl ook de ophef
fing van het royement veel ongedaan zou
maken.
In revisionistische kringen moet minder
gu'stig over de bemiddelingsvoorstellen
geoordeeld worden, omdat men grooten-
deels een terugkomen in ziet op de be
sluiten, die het Deventer congres nam en
door het referendum bekraoh'igd werden.
Het bestuur van de S. D P. der nieuwe
partij dus vergadert ook a.s. Zondag
ter bespreking dezer bemiddelingsvoor
stellen. De heer Huysmans, secretaris v an
het bureau der //Internationale", zal de
voorstellen in deze vergadering toelichten
en verdedigen.
De algemeens verkiezingen.
De algemeene verkiezingen voor leden
van de Tweede Kamer zullen dit jaar
lastige gedachten te verdrijven, maar nu
amuseerde hem de plechtige ernst, waar
mee hét kind op zijn voorstel inging. „En
je begrijpt, dat niemand iets van onxe
afspraak mag weten f" ging hij met ge-
maakten ernst voort.
„Ik xal niets verraden 1" fluisterde Maj
en keek haar oom verbaasd aan. Tever
geefs peinsde xij om tooh te begrijpen,
wat haar ocru eigenlijk bedoelde.
De warme zomerdag spoedde zioh ten
einde. Het gouden schijnsel van de avond
zon deed de kleine in lood gevatte ruitjes
van slot Korsvik in brand staan. Op de
binnenplaats werd de schaduw van het
groote gebouw steeds langer.
In een torenkamer, die op het Westen
uitzag, zat Henrik. Hij zat met zijn rug
naar het open venster toe, en las, gebogen
over een boek. De zon wierp hier een
overvloed van iioht naar binnen, dat zioh
uitstortte op xijn zacht haar, en op een
sohdderij, dal tegenover hem aan den muur
hing, het mooie portret vau eene vronw.
Henrik was zoo verdiept in zijn boek, dat
hij niet zag, hoe de zonnestralen speelden
op hel rijke brokaat kleed va» de jonge
dam», hoe zij de kostbare kanten aan
raak >eu, die om hare polsen afhingen,
hm xij de oogen deden stralen, dat men
*ou kannen denken, dat zij leven hadden.
Plotseling viel er een schaduw op het
portret en op het boek, hij hief het hoofd
zóó haastig op, dat een kleine hand, die
ziek ondeugend uitstrekte om hem aan 't
haar te trekken, geen lyd had, om zioh
terug te trekken.
„Maj, hoe bea jij hier gekomen, riep
h j verschrikt, liet het boek op den grond
vallen, en sprong op om het om het waag-
bijxot der vroeg in de maand Juoi plaats
hebben. Volgens art. 126 van de Kies
wet is de dag der verkiezing de eerste
Dinsdag in Juni. Dit is dit jaar 1 Juni.
Vroeger kan het das niet. Art. 131 be
paalt, dat de dag der stemming niet vroeger
mag zijn dan 10 Juni. Gaan we na, hoe
het bij vorige gelegenheden is geschied
dan kunnen we de volgende datums wel
als vrij zeker aannemen: 1 Juni: verkiezing
(oandideiMsteiling)II Juni: stemming en
23 of 24 Juniherstemming.
Bij Kon. besluit is, met ingang van
1 Ap'il, benoemd tot sohoolopxiener in het
arrondissement Hillegersberg, J. van der
MoleD, (antirev. Kamerlid voor Sliedreeht),
thans schoolopziener in het arrondissement
Dokkum.
Voor dea gemeenteraad te 'a-Graven-
hage is herstemming noodig tnssohen de
hoeren Verbroek en De Vries, beiden lib.
PKKD1KBEÜBTEN
tn do Wied, Herv. Gemeenten
op Zuid- en Noord-Beveland.
geen dienst.
'e-Heer Abtskerke, voor- en nam. ds. v. d.
Plassche.
's-Heer A rends kerke, voor- en nam. ds. De
Voogd.
's-Heoreuhoek, voor- en nam. ds. Kortleve.
's-Hecr Hendrikskinderen, voor- en nam.
ds. Steenkamer.
Heinkenszand, voorm. 9 uur en nam. ds.
Muller.
Hoedekenskerke, voorm. geen dienst, nam.
ds. Gerretsen.
Ierseke,vm. Preeklezen, nm. ds. Steenbeek.
Kapelie, voorm. half 10 ds. Steenbaek, nam.
2 uur ds. Israël, van Hei voort.
Kamperland, voor- en nam. dhr. S. Ybema.
Kats, voor- en nam. ds. Gejjskes.
Kattendijke, voor- en nam. ds. Andreae.
Kloetinge, voor en nam. ds. G. Meloen.
Kolij naplest, voor- en nam. ds. Fejjkes.
helzerige kleine meisje bij haar rokje beet
te pakken.
Zij zat op het raamkozijn, vlak naast
hem, alsof zij er getooverd was.
„Ben je geschrikt O, wat grappig 1 Dat
wou ik juist I" en zij klapte van pret in
de handen. Zie je, ik zag je van beneden
af hier zitten, en ik weet dat je niets hoort
of ziet, als je zoo'n oud vervelend boek
hebt en toen
„Het is nooh oud, nooh vervelend", viel
Henrik haar in de rede en pakte haar arm
beet. Hij meende, dat zij er net zat, alsof
zij was komen aanvliegen, en nu wel weer
weg kon vliegen.
„Zeker allebei", hield zij vol, en „daar
om kreeg ik ineens lust om hierheen te
sluipeD, en je aan 't schrikken te maken,
en daarom kwam ik aanvliegen 1" Haar
oogen straalden van ondeugd en verrukking.
Hjj glimlachte, en leunde uit het venster,
zonder echter haar arm los te laten.
„Gevlogen ben je niet", zei hij. „Je bent
zeker naar de torenkamer hier naast ge
gaan, en door het venster naar buiten ge
gaan, en langs de borstwering hierheen
gekomen. Maar Maj 1 Hebt je dat heusoh
gedaan Het is zoo smai I" En bij de ge
dachte aan het gevaar, waarvan zij zioh
had blootgesteld, werd bjj onrustig en
angRtig.
Zij schudde ondeugend het boofd. „Ik
zei je immers al, dat ik ben komen aan-
1 vliegen I"
i „Maar Maj, dat gaat tooh niet" zei hij
glimlachend.
„Men kan toeh niet abiji de waarheid
zeggen", antwoordde zij schertsend
„Tooh, dat kan men, en moet men"
antwoordde Henrik. Z jn glimlach ver
dween, en in zijn oogen versoheen een
Kortgene, voorm. half 10 en nam. 2 uur ds.
Bolkestein.
Krabbendjjke, voorm. half 10 en nam. 2 uur
ds. Bokma.
Kruiniugen, voorm. half 10 en nam. ds.
J. Willemse-
Nisse, voor- en nam ds. Pont.
Oudelande, vm. half 10 en nam. ds Kloek.
Ovezand, voorm. half 10 ds. De Vries.
Eilland-Bath, voorm. half 10 en nam- da.
Fontein.
Sohore, voor- en nam. ds. Eerdbeek.
Waarde, voorm-en nam. ds Snoep.
Wemeldinge, voor- en nam. ds. Drost.
Wilhelminadorp, voorm. ds. Boissevain,
nam. geen dienst.
Wissenkerke, voorm. half 10 en nam. ds.
Smelt.
Wolf aartsdijk, voor- en nam. ds. Stegenga-
W alcberen
Aagtekerke, voor- en nam- ds. Seuljjn.
Arnemuiden, voor- en nam. ds. Verkerk.
Biggekerke, voorm. half 10 en nam. ds. V.
Empel.
Domburg, voorm. ds. v. d. Hooft, avond
half 7 ds. v. d. Hooft.
Gapinge, voorm. half 10 ds. Warners.
Grjjpskerke, voor- en nam ds. H. v. Selms,
nam bediening H- D.
Kleverskerke, vm. half 10 ds. H. J. Visser.
Koudekerke, voorm. half 10 en nam. ds.
Hjj mans.
Meliskerke, voorm. half 10 de A. J. Ejjk-
man Jr.
N. en St. Joosland, vm. en nam. ds Lochar.
Oostkapelle, nam. 2 uur ds. Warners.
Eitthem, voorm. half 10 en nam. ds. Nauta.
Serooskerke, voorm. half 10 en nam. ds.
Müller.
St. Laurens, voorm. half 10 ds. Van't Hof,
nam. geen dienst.
O. en W. Souburg, voorm. half 10 en nam.
ds. Terneden.
Veere, voorm. half 10 en nam. 2 nur ds.
Wejjland.
Vrouwepolder, nam. 2 uur ds. v. d. Vlugt.
Westkapelle, voorm. geen dienst, nam.
ds Aalders.
Zoutelande, voorm. half 10 en nam. 2 uur
ds. Lazonder.
Zand, voorm. ds. Aalders, van Westkapelle,
's avonds ds. Steinz, van Goes.
donkere gloed.
Zij keek hem aan, en dacht aan het ge
heimzinnig verbond, dat zij weinige uren
geleden met zijn vader had gesloten.
Was de glimlach, die zoo spoedig ver
dween, misschien de zonneschijn, waar zij
hem heen moest zian te lokken En was
de ernst, die den giimiaeh verdreef, de
koele schaduw, waarvan zij beloofd had,
hem verwijderd te zullen bouden Deze
vragen namen in hare kinderziel volstrekt
geen bepaalden vorm aan, doeh bij instuïtie
volgde ïjj iets vaags, iets onduidelijks in
die richting.
„Waar denk je aan?" vroeg de jongen.
„Ben je bang voor den zonnesohrjn,
Henrik
»Noen, waarom zou ik dat Ik ban bang
voor niets", verklaarde hij.
»Werkelijk? Nu, ik ben wel bang voor
onweer I"
„Ja, jij bent een meisjemaar ik ben
een mar), en een man moet voor niets
bang xijn. Mijn vader kent geen vrees,
en hij is een man". Hij zeide de laatste
woorden met een bijzonderen nadruk, en
zijn blik verried trols en teederheid tege
lijkertijd. Zijn vader was zijn ideaal.
„Herinner je je nog je eigen moeder
vroeg Maj, die het portret aan den muur
bekeek. De zon was nu al zoo ver onder,
dat hare stralen nog slechts op het gelaat
en de schouders van de jonge vrouw vielen.
Heurik's oogen volgden haren blik, „Ik
weet er nauwelijks meer iets van", zei hij
aarzelend. „Ik stel hef mij wel eens voor,
maar dat zal wel hierdoor komen, dat ik
haar portret zoo lang heb gehad. Het is
ook bijna onmogelijk. Ik was pas drie
jaren, toen xij stierf".
Wordt vervolgd.j
