NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
;paard
No. 132. 1909.
Zaterdag 6 Maart
23e jaargang.
Qieostbocte
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Is
iddeiburg
>0P
I Griypskerke (Z.)
ihulp,
^haapherder
de Knecht
Inseint
leid.
ïnstbode
r lersèke.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
B{j dit nummer behoort een Bijvoegsel
ÏÖP
ikerke (W.)
maanden, Holl.
feSER, Seroos-
)OP
gesorteerde
lappelen
fond gevraagd
kan beslaan, by
Ir. Smid, O u d-
artadyk.)
aan
IEMIJNSE,
[amperland.
lei
3SER, Boschweg,
n d
LN DE VELDE,
•land.
Melkinrichting
LÖRSTMANN,
aan als Sub
eeren van Sulker-
Itation of Haven,
]im.
rent" a/h Bureau
is.
pril of Mei.
IAN - Schoonis,
3, Vlissingen.
iRENTSEN Wz.,
rezin.
18, Middel-
r.
Laagwater.
m.
Vrm.
Nam.
L9
8.4
8.25
P9
8 45
9.5
56
9 24
9.41
9.55
10.11
10.27
10.43
15
11.1
11.20
>3
11.40
11.59
jehen troon, en de
hulp der Serviërs
bun vaderland te
pze hulp bleef uit
5 sultan Mehemed
Dam den Koning
alhoofden.
Turken alle kin-
togen, die zij naar
(en daar als Mo-
Zoodoende had
|tr man, den troon
vluohtte zij over
tan daar uitdeed
kinderen uit de
ian zij smeekte
en trachtte de
ewegen om haar
e, zij heeft hare
bekeerd waren,
jige Koningin nog
haar vader was
]jterfd, de vrouw
t Hongarije over-
voelde naderen,
fen October 1478
ij het koninkrijk
aakte, voor 't ge-
den schoot der
zouden terug-
Ir is zij gestorven.
|n Paus werd zij
genaamd Ara
N. R. C.
•V?
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
5 Maart 1909.
In een vrijzinnig te Goes verschijnend
blad heeft de zich noemende «Pereoom -
missie van dan Bond van Ned. Onder-
wijzere" haar beklag gedaan over de ohris-
telijke pers, als zou deze de openbare
school vervolgen met leagenberiehten,
vooral uit Frankrijk.
Deze Pereootamissie haalt eenige berich
ten aan met aanduiding van de bladen,
waaraan zij ontleend zijn.
Tot onze verbazing zien wij onder 2c
een citaat, waarachter staat Zeeuw van
20 Febr."n.l. dit
Een onderwijzeres had aan een kind
dat nog in een God geloofde verklaard
Ziedaar't volmaaktste voorbeeld van den
volmaaktsten idioot.
Wij herhalen, met verbazing zagen wij
dit berioht ons in de schoenen geschoven.
Immers bedoelde woorden komen voor
in een verslag van een rede te Leiden
gehouden door prof. Thomas, uit Genève,
en boven welk verslag wij schreven dat
't ontleend was aan «de N. R. Ct. van
17 dezer".
Het stond derhalve wel in De Zeeuw,
maar was ontleend aan de N. R. Ct. (een
vrijzinnig blad) die 't had opgeteekenü uit
den mond van een professor die in engeren
zin niet tot de onzen behoort.
Hoe derhalve deze Persoommissie er toe
komt, met dit oitaat in de hand te sohrij ven
dat wij baar «op zulke sterk sprekende
staaltjes van brutale aanranding van de
nentraliteit der openbare school in Frank
rijk'' onthalen, verklaren wij niet te be
grijpen.
Op den overigen inhoud van haar lange
stuk gaan wij overigens niet in. Daaitoe.
weerlegt 't ods te weinig van hetgeen door
andere bladen omtrent de neutraliteit der
openbare sohool in Frankrijk schijnt te
zijn beweerd.
Wel hebben wij over die neutraliteit,
op grond van hetgeen wij vroeger daar
van lazenen ook over de mogelijkheid
van neutraliteit van 't staatsonderwijs in
ons eigen land onze meening. Maar wij
zoeken meer onze kracht in de propagee
ring onzer beginselen inzake de vrije sohool
al zallen wij ook, waar 't pas geeft, niet
nalaten de mensohen te waarschuwen tegen
de oonsekwenties der liberale beginselen
gelijk die in Frankrijk al sinds meer dan
een eenw zijn gezien.
Een tieperd.
Een moderne Remonstrantsche dominee
te Waddingaveen da. Wannee heeft
een open brief aan do r. k. geestelijkheid
geschreven, waarin hij vraagt of de geeste
lijkheid de Institutie van Czlvijn wel kent,
en of zij wel weet dat dr. Kuyper van die
Institntie bij v. Schenk Brill te Doesburg
een herdruk heeft gegeven en ook of zij
wel weet „hoe in dit boek over uwe kerk,
uwe saoramonten, uwe priesters, uw ge
loof gesproken wordt P"
En verder neen maar het is te mooi
om 't over te slaan zegt de sehr. onder
meer Ik zou zwijgen, als dr. Kuyper siok
niet tot bondgenoot van de roomsehen in
politiois had gemaakt, hen «lieven bree
der" had genoemd op grond van het stoelen
op denzelfden wortel des geloofs. Ik zou
ook zwijgen, als ik niet in de zuivere
bedoelingen der hedendaagsohe Katholieke
kerk in ons vaderland geloofde, en als de
geschiedenis niet geleerd had, dat de in
vloed van het Calvinisme op de staatkunde
telkens opnieuw de eenheid van een volk
bedreigt.
Maar nu vraagt hij weet gij van welken
geest uwe medestanders zijnkent gij de
gedaohtensfeer, waarin zij worden opge
voed, den gruwelijkes afkeer van alles
wat naar Rome riekt, die het kenmerk
is van het «Gereformeerde wezen
Voorts noemt hij „het een misdaad, een
werk als dit aan onnoozelen en boeren, aan
eenvoudige schoolmeesters en huismoeders
aau plaitelendsouderlingen en diakenen
van achter den ploeg, in handen te geveri
zonder tooliohtitig, enz.
En hij eindigt zija relaas met dezen
bombast
«Priesreie, ik geloof in uwe eerlijkheid
en uwen trots op da kerk, die gij dieut,
hoelang nog zuls. gij, die ooren hebt om
te hooren, voor uself en degenen, die aan
uwe zorgeo zijn toevertrouwd, het zoete
gefluit van den vogoiaar volgen, hoelang
nog zult gy de bondgsnooten willen zjjn
van henP
Natuurlijk zal de geestelijkheid die door
dezen jeugdigen liberaal goedmoediglijk
verondersteld wordt, Cslvijos Institutie
niet te kennen, op diens snorkende inter
pellatie wel niet antwoorden.
Maar dit zal den liberalen wel niet be
lelten om in onze zwakke districten waar
'top den Roomsohen steun aankomt, en
vooral in overwegend Roomsohe districten,
waar men den antirevolutionair, of, om in
Middelburgaehe-Courant-taal te spreken,
den Calvinist-Kuyperiaan om taotisohe re
denen steunen zal, gelijk met name in
Enschede, Breukelen, DoeÜDobem en Hil
versum, overdrukken van dezen Open Brief
te verspreiden.
Een poging die bereids met machteloos
heid geslagen wordt door Het Centrum'.
De heer Wannée is wel naïef.
Naïef, indien hij meent, dat de Room
sohe geestelijkheid niets zou weten van
Calvin's geschriften.
Naïef, indien hij gelooft met een pers-
produot als dezen open brief don vrede
te bevorderen, inplaats van haat en
verbittering te zaaien.
Naïef, ten slotte, wanneer hij veron
derstelt, dat thans de geestelijkheid een
campagne zal op touw zetten, om te
beletteD, dat de Rechterzijde in de min
derheid en liefst vèr in minderheid blijft.
Aan de goede trouw van den heer
Wannée willen wij gaarne gelooven,
maar zijn ingenuïteit grenst dan toch
aan het wonderbaarlijke.
Jarenlang zijn ook de katholieken
dupes geweest van de liberale over-
heersehing. Jarenlang hebben ook zij
hunne rechten miskend gezien, een toe
stand waaraan eerst een eind kwam
men denke o.m. aan de sohoolwet-
Mackay toen katholieken en anti
revolutionairen door hun bondgenoot
schap de meerderheid der Tweede Kamer
omzetten.
En welke waarborgen kan de Remon-
Btrantsobe predikant van Waddinxveen
geven, dat de katholieken hun reeht en
hun beginsel tot gelding zullen brengen,
wanneer de Linkerzijde, waar thans ook
de zweep van Troelstra klapt, weer het
heft in handen krijgt en houdt
De R. K. Geestelijkheid zal den heer
Wannée, die haar zoo vriendschappelijk
komt waarsohuwen tegen dr. Kuyper,
ongetwijfeld dankbaar wezen voor de
bezorgdheid, welke hij te haren opxiehte
aan den dag legt.
Maar of hij vogelaar op ziine wijze
hoe zoet zijn gefluit zijn moge, het
verder zal brengen, dan tot een «succes
d'eatime" meenen wij te mogen betwij
felen
Dit antwoord was te verwachten. In
1888 reeds had niemand minder dan prof.
Spruijt getracht deze zelfde Calvinisten van
Rome af te trekken. Dooh hij werd onge
makkelijk op zijn plaats gezet door üen
heer De Savornin Lob man in diens „Waar
om en Hoelang".
Da Wannee tracht dit spelletje van 1888,
natuurlijk op zijn manier, te herhalen.
Hij schrijft
M. i. ken een eerlijk Calvinist aan dit
alternatief niet ontkomen
mot de Institutie Rome haten sn een
bondgenootschap roet Rome als „open- j
baere afgoderij", „duyvelswerck", „de
aldererghste heyligschennis" aobten I
of mèt Rome verbonden de Institutie,
Oalvijn, gunsch het „Gereformeerde
Wezen" overboord werpen.
En dacht gij. dat ooit het Calvinisme
tot een dergelijke loochening van zijn
stichter te vinden zou wezen f
Ons antwoord hierop zou luiden
Nean, want dit verbiedt Calvijn zelf
«Het zou wat fraais ziju'', zegt bjj
ergens, „dat ik den Paus met zijn trawan
ten en dienaren naar vermogen tegen
stond en inmiddels hen geworden liet,
die nog veel gevaarlijker vijanden Gods
zijn en zijn waarheid nog gevoeliger
aanranden. Immers, het Pauslijk Rome
heeft ten minste nog eenig godsdienstig
aanziende Paus laat de ieer dei on
sterfelijkheid onaangetast; onderwijst de
vreeze Gods; neemt nog eenig absoluut
verschil tussohen goed en kwaad aan
eert den Christus nog in Zijn Goddelijke
en menschelijke natuuren ontzegt niet
alle gezag aan de Heilige Schrift. Zij
daarentegen heffen elk principieel ver
schil tusschen de aardeche en hemelsche
dingen op ondermijnen het wezen zelf
van den godsdienstdelgen elk absoluut
karakter van den menschelijken geest
als zoodanig uitwiegen do consiëntiën
in slaap, en doen de menschelijke natuur
h«ar adal verliezen op de wegen der
bestialiteit".
Het zal den vrijzinnigen dan ook niet
gelukken deze reeds laBg afgestompte
wigge te diijven in de Coalitie.
Aan de linkerzijde waar men «maling"
heeft aan beginselen, is men dan nu, op
de oud Liberalen na, voor goed aan het
station Staatspensioneering toegekomen.
Het oude „por"-systeem.
Het is uitgegaan van de socialisten, die
uit beginsel voor Staatspensioneering zijn.
Zij hebben de vrijzinnig democraten
gepord. Gelijk een van dezen in de ver
gadering van den Vrijzinnig Demoorati-
sohen Bond zoo eerlijk was uit te spreken i
«Wij moeten de Staafspensioneering als
eisoh op ons program zetten of wij vis-
schen achter het sooialistisoh net en ver
liezen onze kiezers aan de S. D. A. P."
Eu zoo «porren" de vrijzinnig demo
eraten de unie liberalen,die, uit zelfbehoud,
Daar Het Volk zegt, met pak en zak Daar
de voorstanders der Staatspensioneering
zijn overgeloopen.
En dat zelfbehoud brengt mee dat ook
de Vrij Liberalen, op hun beurt weer door
de Unie-Liberalen gepord, niet al te ver
van dezen blijven af staan.
Laat ons zien, hoe zij 't er verder af
brengen.
De soeialist per auto, de vrijzinnig de
mocraat per fiets, de unie-liberaal per rij
tuig met de vierspan er voor, de vrij-
Liberaal op de hondenkar, en in de kom
der gemeente te voet achter zijn kar aan.
Z'i gaan toch allen op 't zelfde doel af.
Zij komen er allemaal aan.
De laatste alleen snaar wat later.
Voor een Reohtsoh Kabinet een ernsti
ge waarschuwirg om niet stil te zitten.
Een ministerieel laven duurt kort. En, als
de werkman de ziekte-, invaliditeits- en
ouderdomsverzekering niet uit de handen
van Talma krijgt, krijgt hij vroeg of laat
de Staatspensioneering uit de handen der
Treub's en Troelstra's; als hij ze krijgt.
Rijke oogst.
Van liberale zijde begint men het dan
tooh weer voor het Kabinet-De Meester
op te nemen. Dit moet ook wel, want
men voelt, hoe niets zoozeer de stembus
voor onze Liberalen drukt, nis de mis
lukking van het Kabinet dat in 1905 optrad.
Zelfs ouder de Liberalen zijn er niet
weinigen die xioh afvragen, of het nu iets
baten ral, zoo in 1909 een da capo van
dit vroeg gestorven Kabinet komt, en
waartoe dan eigenlijk een zoo hoog opzetten
var. den stembusstrijd dienen moet.
Oid nu dezen melanoholischen indruk
te ondervangen, pakt de Arnh. Courant
de zaak brutaalweg met de bewering aan,
dat het Kabinet-De Meester in het minst
geen mislukking was, Ant dit Kabinet hard
gewerkt, en naar proportie zelfs meer dan
zijn voorganger gepraesteerd heeft.
De Meester, Veeg»ns en Van Raalte
vooral waren in legislatieve productie-
matadors.
Zoo beweert de redactie. Alleen maar,
ze oDthoudt zioh voorziohtiglijk zelfs vau
de missie poging tot het leveren van bewijs.
Zeker, het Arbeidscontract is tot slaod
gekomen, maar ongelukkig was dit ontwerp
van het Ministerie-Kuyper en is door Van
Raalte slechts hier en daar iets omgewerkt.
Veegens diende een ontwerp Ziektever
zekering in, maar ook dit ontwerp was
van het Ministerie-Kuyper, en is, op kleioe
wijzigingen na, bijna onveranderd weer
ingediend.
De Meester, dit spraken we zelve uit,
heeft in zeer korten tyd een verdienstelijk
werk gedaan met een nieuwe fiuanoiëele
regeling te ontwerpen maar, daargelaten
nu, dat dit ontwerp zelfs in liberale kringen
op hoogen tegenstand stuitte, is dit ééoe
ontwerp dau ook feitelijk al, wat dit Kabi
net aan grojie ontwerpen nieuw heeft aan
de orde gesteld. Immers ook het ontwerp
Zuiderzee was replatrage van wat gereed
lag.
Zou na de Arnh. Courant in staat zijn,
dit kleine lijstje zóó aan te vullen met
ontwerpen die ons ontgingen, dat ze haar
stout beweren gestand kan doen P
Anders tooh komt de zaak nog droever
te staan Dan tooh zou blijken, dat men
de eere van het Kabinet-De Meester poogt
hocg te houden met een werkzaamheid,
die alleen bestaat in de fantasie van den
redacteur der Arnhemsche. Standaard.
uit de pküs.
Onze wetgevingsmachine loopt vast.
Onder dit opschrift schrijft Land en Volk:
De wetgevende machine in Nederland
werkt steeds stroever en gebrekkiger.
Terwijl de achterstand voortdurend groo-
ter wordt, kost het tegelijkertijd hoe langer
hoe meer moeite, eene wet van eenige
beteekenis tot stand te brengen.
Gelijk in den jongsten tijd meermalen
geschiedde, zoo is ook dezer dagen weer
de behandeling der Colleotenwet in de
Tweede Kamer reeds bij het eerste artikel
vastgeraakt.
Het wordt hoog tijd, dat bevoegden
hunne aandacht wijden aan de oorzaken
der kwaal en trachten die weg te nemen.
Wjj zouden besoheidenlijk op drieërlei
willen wijzen.
Vooreerst worden tegenwoordig aan de
wetten eisehen gesteld, die nauwelijks zijn
te bedwingen. Men wil alles tot in de
kleinste bijzonderheden in de wet gere
geld zien. Men verlangt, dat op iedere
vraag, die bij de toepassing kan rijzen,
het antwoord in de wet is te vinden. Er
is in dit opzicht wisselwerking tussohen
het publiek en degenen, die aan den wet-
gevenden arbeid deelnemen. Beiden zullen
die neiging moeten laten varen. Men zal
moeten terugkeeren tot het inzicht, dat de
wet slechts de hoofdlijnen heeft te trekken
dat veel moet worden overgelaten aan de
praotijk en aan het gezond verstand van
heD, die de wet uitleggen en hanteeren.
Een tweede oorzaak der ellende ligt in
de onvoldoende wijze waarap aan de De
partementen de wetsontwerpen worden
bewerkt.
Wij zouden veel voelen voor het denk
beeld, een paar goed geschoolde, flink be
taalde mannen aan te stellen, die, als oom-
missie van redactie, alle wetsontwerpen in
een behoorlijken vorm zonden brengen. De
stof zou hun door de verschillende ministe
ries worden geleverd; zij zonden hebben te
zorgen voor eeuheid in de wetgeving, voor
eenvoudigheid, beknoptheid en duidelijk
heid van uitdrukking.
En eindelijk eisoht de werkwijze der
Tweede Kamer dringend hervorming.
Thans loopt het de spuigaten nit. Jarenlang
is op een wetsontwerp geploeterd. TJitgo-
breide verslagen memoriën zijn versche
nen. De openbare behandeling heet daar
door, in offioieelen stijl, «genoegiaam
voorbereid". Doeh nauwelijks begint de
mondelinge beraadslaging, of er komt een
ingrjjpend amendement, dat tot schorsing
leidt. Waarom niet de methode van andere
Parlementen gevolgd, waar men niet zyne
krachten verspilt aan de wisseling van tal
rijke lijvige schrifturen, maar veeleer door
gemeenschappelijke werkzaamheid van
Regeering en Commissie uit de Kamer in
waarheid de openbare behandeling prepa
reert
Wordt niet voorziening aangebracht, dan
zullen de wensohen op wetgevend gebied
opde staatkundige programma's blijven prij
ken, zonder ooit in deugdelijke wetten te
worden omgezet.
GARNIZOENEN.
Bij het j.l. gehouden examen voor hoo-
gere rangen bij het 3e regiment infanterie
zijn geslaagd: Voorserg.-maj. administra
teur de sergeanten fouriers Daane, Noord-
huijzen, en de sergeanten de Wilde, Tim
mermans en Kesteloo. Voor sergeant, de
mil. sergeanten da Vlieger, Klap, de Pag-
ter, Ego, Lamain, de korporaals Löwen-
steijn, De Meester, Labruère en de korpo-
raals-fourier Geelhoedt, Bokx, Meier en De
Vogel. Voor serg, fourier de mil. serg.
De Vlieger, Klap, De Pagter, Lamain en
de korporaals Hendriks, Bimmel, De Mees
ter, Labruère en Beoht.
Voor korporaal de soldaten Staal,Krijnse,
Hollebrandse, Kampman en Polderdijk.
Voor korporaal-fourier de soldaten Staal,
Krijnse en Hollebrandse.
De Min. van Oorlog heeft bepaald
dat voortaan bij de schietoefeningen tot
verhooging van 's Lands-Weerkracht, op
banen waarop met soherpe patronen (no. 1)
wordt geschoten, uitsluitend burgerper
soneel als hulppersoneel werkzaam gesteld
zal worden.
Bij [het 4e bat. te Vlissingen zal
bij genoegzame deelname een fanfare-korps
worden opgericht bestaande uit kader en
miliciens ter sterkte van pl. m. 15 man.
Het benoodigde aantal daartoe geschikte
miliciens zal zoo mogelijk door de vier
bataljons van het 3e regiment infanterie
geleverd worden.
UIT DE PROVINCIE.
Middelburg. Toen de landbouwer G.
V. uit Aagtekerke ter markt reed, schrok
op den Seisweg zijn paard van een langs
den weg staande hondenkar, met 't gevolg,
dat de veerwagen met de inzittenden in
eene naastbij zijnde sloot terecht kwam.
Gelukkig was men het paard spoedig mees
ter, dooh aan wagen en want was nog al
avery.
De brigade-commandant der Kon.
marechaussee Hemmebam te Sas van
Gent wordt met ingang van 5 April a.s.
overgeplaatst naar Boxtel en vervangen
door den brigade-commandant Willems
der brigade Boxtel.
In de week van 24 Februari tot en
met 2 Maart 1909 zijn in Zeeland voor
gekomen 2 gevallen van febris typhoidea,
waarvan 1 te Clinge, en 1 te RUland-
Bafh, 8 van roodvonk, waarvan 2 te Aar
denburg, 1 te Brouwershaven, ltelJzeu-
dijke, 2 te Rilland-Baih, 1 te Vlissingen,
en 1 te Zaamelag, 11 van diphtheritis,
waarvan 1 te Burgh, 1 te Hoatenitse, 1
te St. Jansteen, 1 te Middelburg, 6 te
Neuzen en 1 te Zuiddorpe.
Waarde. Donderdagavond hield de
vereeniging „Het Groene Kruis" alhier
haar jaarlijksche algemeen® vergadering
die door 16 leden werd bijgewoond. Do
voorzitter deelde mee dat de vereeniging in
hst afgeloopen jaar rechtspersoonlijkheid
heeft verkregen en dat zij is aangesloten
bjj de Zuid-BevelandscheGroene Kruisver-
