NIEOWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 127.
1909,
Maandag 1 Maart
23e Jaargang.
GHRISTELIJK-
HISTORISCH
in ui mm.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
Bfl dit nummer behoort een Bijvoegsel
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
>>0
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DHR FIRMA
EN VAN
27 Februari 1909.
Laatste waarschuwing.
Betaalt uw belasting. Heden Maandag
is 'tde laatste dag dat gij nw belasting
nog kunt aanzuiveren.
Dat sijn de belastingen, loopende over
1908.
En de bedrijfsbelasting, loopende van
1907 tot 1908.
w
In October van het vorige jaar heeft het
Bakkersoomité (voorzitter dr. J. Roeters v.
L en nep, secretaris H. Blaupot ten Cate) een
vergadering gehouden met 125 bakkers
patroons en het voorontwerp van minister
Talma in zake de afschaffing van Zondags-
en nachtarbeid in het Bakkersbedrijf onder
handen genomen. De uitslag was, dat vol
gens hunne berekening deze afschaffing op
1 ton na precies elf a iljoen gulden schade
zou berokkenen aan de broodverbrnikers
dat niet alleen het groot-bedrjjf, maar ook
het klein-bedrjjf, onder anderen beweerd
door de bakkerspatroons Littooij uit Dordt
en Wenders uit Arnhem, ernstig nadeel
van de wet zal ondervinden; dat zelfs bjj
•en firma de wet een uitbreiding van
den nachtarbeid zou tengevolge heb
ben, namelijk bij de firma Verkade te
Zaandam, die de beschuitbakkerjj, welke
bij die wet zou worden toegestaan, in haar
fabriek zou invoeren, en daartoe 250 man
meer in het werk zon stellen, moeten stellen
zelfs teneinde de ovens vrij te krijgen voor
'tinverhouding klein aantal dag-broodbak
kers en eindelijk dat door deze,wet slechts
5000 bakkersgezellen zonden gebaat zjjn.
Gelukkig is 't nog niet bewezen dat de
maatregel ons volk op f10900000 'sjaars
zon komen te staan.
Anderen toch hebben beweerd dat het
brood slechts een halve cent duurder zou
worden.
Doch, hoe het zij, indien 5000 menschen
daardoor 's nachts thuis kunnen zijn en
daarbij nog eiken Zondag voor zichzelf
kannen krijgen, zouden wij zeggen dat deze
winste voor 5000 personen met dit som
metje van gemiddeld f 2 's jaars per inwo
ner van ons goede land niet te duur zou zijn
gekocht.
Of men dan doof moet zijn voor de
waarschuwing dat de broodfabrieken in
hun bestaan en bedrijf ernstig zullen be
dreigd worden
Of men voorbijzien mag den grooten
eoonomisohen invloed der broodfabrieken,
en wat deze gedaan hebben om 't brood
„goedkooper, populairder en smakelijker"
te maken, vooral in de groote steden f
Immers neen?
Maar dan bewijze men met cijfers,
en toone aan dat ook met iets minder
dividend voor de aandeelhouders de ver
dwijning dezer broodfabrieken nog onver
mijdelijk zou sijn.
Particulier initiatief.
Nog altyd is er van een ongevallenver
zekering in het landbouwbedrijf geen
sprake. De ervaring met de na bestaande
Ongevallenwet opgedaan, de hooge kosten,
op het bedrijf gelegd, schrikken ook ten
zeerste af. Men moet niet vergeten, dat de
industrie de kosten der verzekering nog
kan afwentelen, öf geheel,öf voor een groot
deel, op de gebruikers Iu het landbouw
bedrijf zal dat, naar De Nederlander dezer
dagen opmerkte, niet gaan, omdat het bij
d«n verkoop zijner producten gebonden is
aan da prijzen der wereldmarkt.
Men is echter bedacht op de prikkeling
van particulier initiatief.De Nederlandsche
Tuinbonwraad, de federatieve vertegen
woordiging van nagenoeg alle tuinbouw-
vereen. in ons land, heeft besloten tot de
instelling en organisatie van een vrijwillige
onderlinge ongevallenverzekering ten be
hoeve van de arbeiders, werkzaam in het
tuinbouwbedrijf. De Nieuwe Courant zegt
van dit plan
Wie kennis genomen heeft van de
statuteD, waarvan de voornaamste be-
paliogon hier indertijd reeds op den
voorgrond zijn gebracht, zal, eveoals t?ij,
den indruk gekregen hebben, dat h'e>
een knap stuk werk is geleverd, frisoh
en kerngezond van opzet, degelijk van
uitvoering en zich volkomen aanpassend
aan de toestanden in bet bedrijf. Men
herkent er terstond in de bekwame,
deskundige hand van mannen als den
heer Lovink, den directeur-generaal van
den Landbouw, aan wiens kraobtigini
tiatief, en mr. H P. L. C. de Kruyff Jr.,
directeur van de Centrale Werkgevers
Risico-Bank, aan wiens voorlichting,
gegrond op zijn ervaring in de indus
trieele ongevaltenverkering, het Centraal
Bestuur van den Tuinbouwraad zeer
veel te danken neelt gthad bij het ont
werpen en pousseeren van z;jn plannen.
Men zou dan ook moeilijk een rege
ling hebben kannen treffen die meer
ligt in de lijn van de proefondervindelijk
juist gebleken beginselen, waarvan de
staatsbemoeiing met den landbouw uit
gaat, en beter zich aansluit bij het doel,
waarnaar de door een groot deel onzer
industrie in het leven geroepen particu
liere risico-instelling streeft.
Kraohtige werking van het particu
liere initiatief, onderlinge samenwerking
van de belanghebbenden, decentralisa
tie, vermijding van bureauoratisohen en
administratie ven omslag, vermindering
van bedrijfsgevaar, voorkoming van m:s-
bruiken, tegemoetkoming aan hetaooo-
modatievermogen bij geringe blijvende
vermindering der arbeidsgesohiktheid en
door dit alles besparing van kosten
ziedaar de hooidelementen, waaruit deze
onderlinge ongevallenverzekering is op
gebouwd,die aan werkgevers en arbeiders
beiden een gelijke behartiging hunner
belangen waarborgt.
Kan men ook op het gebied van den
landbouw niet zoover komen? Het wordt
tijd, dat onze landbouw-organisaties hare
aandacht aan dit vraagstuk wijden.
Do regeeriDg ziet nu wel in, dat het
bij het verzekeringsvraagsiuk zeer ge-
wensoht is, dat alle regee.-ingsaotie zich
zoo nauw mogelijk aansluit bij hetgeen
door het partioulier initiatief gedsao wordt.
Alleen dus door zelf de hand aan den
ploeg te slaan, krijgt men den grondslag
voor een goede algemeene regeling.
Een gezegende verandering.
Van Derp uit Amsterdam schrijft in
„Patrimonium'' een en ander over 't dorp
Dronrijp in Friesland, waar hij in 1858
geboren ie. Dat was een halve eeuw gele
den puur modern, en nu is er een gere
formeerde kerk, een gereformeerde school,
een gereformeerde jongelingsvereeniging
en een afdeeling van het Chr. werklieden
verbond Patrimonium,
Is 't wonder dat hij jubelt
Het deed ons goed de volgende confi
dentie van hem te lezen
Daar schommelde mijn wieg. Daar leefde
mijn arme vader en arme moeder maar
nu allebei o zoo rijk bij onzen Heere in
den hemel. Daar hebben ze o ik kan
het zoo begrijpen gezwoegd en getobd
met de lasten des levens ook voor mij,
toen nog, gelijk heel dat prachtige dorp
zonder God voor het leven en zonder God
voor het sterven.
Mij heugt het niet dat wij in dat dorp
hebben gewoond, 'k Geloof dat ik 3 jaren
was teen mijne ouders mat ter woon bet
dorp verlieten en een uurtje verder de
gemeente introkken.
Voor zoover ik kan nagaan was het
voor mijne ouders een groot geluk, dat
ze het dorp vertieten. Niet in Dronrijp,
maar in het andere dorp vonden ze de
rust voor hun hart waaraan wij als kin
deren onze christelijke opvoeding hebben
te danken.
In Dronrijp was de geestesrichting mo
dern indien die dien naam verdiende. De
rijke boereD, die als eehte aristocraten
op hunne boerderijen woonden zoowel als
de boerenarbeiders, die voor zeer weinig
loon moesten werken, kenden maar één
leven, ni. dit leven en van den kansel
w.rd openlijk geleeraard dood is dood.
Ik heb wel eens hooren zeggen, maar ik
weet niet of het waarheid is, dal de do
minee in het bestuur van de volksspelen
zat. Vooral kaatsen was het geheide spel
en met dat Bpel werd dan de geheele Zon
dagmiddag doorgebracht. Een prachtig
speelterrein, vlak naast het kerkhof, lag
rtso ook midden in het dorp.
En in dat dorp met zijn meer dan 2000
i weners, als ik meen, was dan niemand
die den Heere vreesde P
Ja er was er een hsele heele enkele.
Uit mijn kinderjaren herinner ik mij een
ouden armen koopman, die genoemd werd
„finne Auke" en ik herinner mij nog heel
schemerig eene zeer arme, oude vrouw,
die in stille vroomheid leefde. Onnoozel
was haar uiterlijk, haar spraak heel lang
zaam. Haar naam ken ik niet meer, maar
dit weet ik wel, dat zij do vrienden in
het ouderlijke huis waren en nog hoor
ik moeder zeggen, toen ik eens vroeg
waarom die vrouw niet meer kwam, dat
zij naar den hemel was.
Die berinnering doet mij goed. Die ou
de stekker I Die oude vrouwe, die dan door
niemand in haar dorp verstaan werd, die
met eeeige oen ten van de diaconie bedeeld
werd en die eindelijk, eindelijk opgenomen
is in hemelsoha heerlijkheid. Van haar
hoorde ik op jeugdigen leeftijd het eerst
het woord genade.
En dan geloof ik was er Dog een man
en vrouw die den Heere vreesden.
Het zal nu denk ik 40 jaren geleden
zijn dat dominee Ploos van Arastel, toen
predikant in de Hervormde kerk te Reit-
sum, in dat door en door goddelooze dorp
kwam.
Fiene Auke had geen rust gehad of
dominee Ploos moest daar ook eens komen
preeken.
Eu zoo kwam het dat ik als joDgen
van ongeveer 10 jaren aan de hand van
vader op een avond naar Dronrijp trok
uaar een herberg de Zon genoemd. Daar
preekte ds. Ploos over den tekst//Komt
allen tot Mij die vermoeid en belast zijt
en ik zal u rust geven".
De woede in het dorp was groot. De
duivel was in zijn hol bestookt. De ruiten
van den kastelein moesten het ontgelden
en dominee Ploos vertelde mij later dat
hij dien nacht geen onderdak kon krijgen.
Goede raad was duur. Fiene Auke was
arm. Hij leefde geheel alleen in een
kamertje en had maar één bed. Eu toen
zat er niets anders opDs. Ploos en fiene
Auke sliepen dien naoht in één bed, of
beter gezegd en meer naar waarheid lagen
op één bed.
Ik weet van die preek niets meer dan
ik u gezegd heb, maar ik weet wel, dat
vader onderweg niets zei en schreiende
ihuia kwam. Geloof mij er zijn wonderen
vso genade in dat dorp Dronrijp geschied.
Ia kan dat nu veel beter beoordeelen dan
toen. Ik weet het niet, maar voor mij
s aat vast ia die geestelooze dagen, dagen
van zeer diep verval moet door de enkele
G ïds-getrouwen tot den Heere geroepen
zijn om erbarming over de arme inwo-
ers van dat goddelooze dorp.
Eo tiaar is nu een gereformeerde kerk
en school en jongelingsvereeniging en nu
een afdeeÜDg van Patriimnium. Wie had
dat voor jaren geleden durven denken?
„Contact met Jezus".
Onder dit opschrift schrijft De Standaard-.
Menvraagt ods, of we over het op-
tr den van den hoer Thomas als prediker
min gunstig oordeelen. Hierop luidt ons
antwoord, dat we als politiek blad ons
van alle oordeelvelling over predieatiën
van wie ook onthouden, al^ spreken we
thans gaarne uit, dat de heer Thomas als
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, ledereregel
meer 10 ''ent.
een welsprekend en boeiend getuige vaD
zijn Heiland in eiken kring furore maakte.
Dooh daar sohreven we niet over. Onze
driestar raakte alleen het optreden van
dezen Con'órenoier aan de Universiteit, en
was, voor zooTeel we uit de politieke
bladeD, die breed verslag gaven, konden
oordeelen, geen wetenschappelijke oritiek
van het pessimisme, of welke riohting ook,
maar een poging, om de dolende geesten
aan het gemoed te komen, en zoo naar
Jezus te lokken.
Ia deze kringen nu" leeft geen ernst. Ea
kostelijke geschriften als de onlangs ver
schenen lezingen van Professor Bavinok,
die hij in Amerika hield, blijven in deze
kringen ongelezen. Den weg naar den
Christus, die over inspanning en nadenken
loopt, wil men niet op. Maar wel wil men
nog eens een boeiend spreker hooren, die
komt met een gemoedelijk woord.
De heeren zijn zoo gemelijk pessimistisch
ze willen wel een prikkel ontvangen, die
hen uit hun malaise wat opwekt.
Eu daarvoor nu, zoo was de bedoeling
van ouzo oritiek, is Jezus te hoog en te
heilig.
In zulk een kring mag Jezus alleen
worden ingedragen, zoo men deze pessi
misten nog wat dieper naar beneden drukt,
door ze in hun oonsiëotie te grijpen, en
in hun zoude en sohuld aan zichzelf te
ontdekken, om ze dan naar Jezus te roepen,
opdat ze, eerbiedig voor Hem neerknielend,
Hem in dankzegging en aanbidding aan
grijpen als hun Heer en Heiland.
Maar dit juist bleef volgeDS het verslag
in de bladen nit. Al de raad, die ter op
leving van het pessimisme gegeveD werd,
was //contact met Jezus" te zoeken, en dat
nog wel onder de tegenstelling dat Kerk
en dogma's en leerstellingen onaangeroerd
konden blijven.
Zoo deed het PJveil nooit. Het Réveil
greep altoos zijn cliënten in hun zonde
schuld aan.
En al wat op andere wijze, in gelijken
trant als dit //oontraot met Jezus", uit
allerlei land in zulke kringen is ingedragen,
heeft nooit een lichtstreep nagelaten.
Jezus is niet gekomen om aan pessimis
tische denkers weer moed in te spreken
maar om zondaars tot bekeering en ten
leven te roepen.
UIT DB PROVINCIE.
Vrouwepolder. Donderdagavond gaf
de Chr. Zangzereen. „Hosanna" alhier, haar
tweede openbare uitvoering in het kerk
gebouw der Geref. Kerk. Het kerkgebouw
was stampvol, niet het minst door de talrijk
opgekomenen van elders. Het samenzijn
werd begonnen met het zingen van Ps.
118 7 waarna de voorz. der vereen, dhr
J. Geerse, voorging in gebed, het welkom
riohtte tot de aanwezigen, inzonderheid de
afgevaardigden der zusterveieenigingen en
van den kerkoraad en het schoolbestuur.
Hierna had de uitvoering plaats. Ving en
goed in de maat werd het eerste deel van
het programma gezongen, waarna pauze
gehouden werd.
In die pauze droeg de directeur, de heer
J. Schout een gedicht voor getiteld „Het
Christelijk gezang een plicht, een eere, een
genot". Na de pauze werd de tweede helft
van 't programma afgewerkt. Behalve het
lied «Ziugf, o Zingt" uit „Neerbosoh
zangen", wat door verkeerde opname van
toon, door de Altpartij, onzuiver klonk,
stemden al de overige Dammers tot groote
tevredenheid. Na afloop bracht dhr. W.
Vos afgevaardigde der zustervereeniging
//Hallelujah" van Grijpskerke in zeer waar-
deerende woorden de groete en heilwen-
sehen der vereeDiging over.
Daarna nam de Weleerw. heer ds.
F. W. J- Wolf het woord, dankte namens
den kerkeraad, het school bestuur en naar
hij vermoedde ook al de aanwezigen,
//Hosanna" voor den heerlijken avond bun
bereid, wensohte de zangvereeniging met
haar bestuur en haren Directeur hartelijk
geluk en verzooht, om haar gemeenschap
pelijk toe te zingen „Dat 's Heeren zegen
op u daal". De voorzitter dankte den
kerkeraad en het schoolbestuur voor het
telkens zoo welwillend afstaan hunner
lokaliteiten en voor hunne veelzijdige me
dewerking, en de aanwezigen voor de ge
wijde aandacht en goede orde, die dezen
avond kenmerkte.
Het eerelid ds. Wolf ging na het zingen
van den slotzang (Ps. 1361) voor in dank
gebed. De eollecte aan den uitgang ten
bate van de kerk, bracht op f 5,60.
Waarde. Vrijdagavond werd, na een
inleidend woord van dhr. W. E. de Jager,
onderwijzer, alhier, opgericht een afdeeling
van de vereeniging „Volksweerbaarheid".
Tot bestuursleden werden gekozen de hee
ren W. E. de Jager, voorzitter, W. Geleedst,
vice-voorzitter, M. de Looze Jz., secretaris,
M. Dek, penningmoester, R. van Koeve-
ringe, vice secretaris penningmeester. Op
12 Maart a. s. hoopt voor de afdeeling een
spreker op te treden, teneinde doel en
strekking van 'Volksweerbaarheid" nog
nader uiteeen te zetten. Het is te hopen dat
velen alsdan nog tot deze nuttige vereeni
ging zullen toetreden.
's-Heer Arendskerke. Donderdag 4
Maart zal het 25 jaar geleden zijn, dat de
heer A. Polak, thans stationschef alhier, bij
de S. S. in dienst trad. Hoewel nog slechts
kort in de gemeente, heeft hjj om zjjn hulp
vaardigheid en welwillendheid reeds v«le
vrienden en zullen die zeker dien dag niet
onopgemerkt laten voorbij gaan.
Scherpenisse. Waar ds. Prins van St.
Maartensdijk verhinderd was alhier Don
derdag voor de A. R. kiesvereeniging te
spreken, werd er door de leden Woensdag
avond een gewone vergadering gehouden.
Tot bestuursleden werden gekozen Dinge-
nus Kleppe C.Mz., voorzitterM. C. van
der slikke, secreearisJohs. Kaashoek,
penningmeesterJ. P. van Geet, Jao. van
der Jagt en L. Duinhonwer- De heer I.
van Es, burgemeester, werd benoemd tot
eere-voorzitter.
De raad van Poortvliet besloot,
ingevolge een verzoek van verschillende
ingezetenen, om aansluiting met het inter
communaal telefoonnet aan te vragen.
De heer C. J. Hage, ambtenaar bij
do Staatsspoor te Tilburg, is met 1 Maart
overgeplaatst naar het station Krulnin-
gen - Yerseke.
De commies der posterijen en tele
grafie WSchoo wordt met 1 Maart a. s.
verplaatst van het spoorwegpostkantoor
no. 2 te Rotterdam naar het zeepostkan
toor Vlissingen - Queensborough.
Tie gezondheidscommissie tc Veere>.
Aan het verslag over 1908 is het vol
gende ontleend
Door het bestuur der afdeeling Colijne-
plaat van Het Groene Kruis werd mede
werking der oommissie gevraagd om te
geraken tot demping der Kerkgraoht, die
door vervuiling een bron van slank was
geworden.
Die medewerking werd verleend.
De misstand in de rioleering te Kam
perland is nog niet voldoende verbeterd.
Het gemeentebestuur heeft op advies der
oommissie verschillende personen aange
schreven om binnen twee maanden zak-
pntten achter of naast hunne woningen
aan te brengen en tegen hen, die daaraan
niet voldeden, prooes-verbaal doen op-
opmaken.
Een onderzoek is ingesteld naar de be
graafplaats te Oost-Souburg en aan den
hoofd-inspeotenr gerapporteerd dat de
klachten daarover gegrond waren, met
advies op deze begraafplaats hoe eer hoe
beter toe te passen art. 26 der wet op het
begraven van lijken.
Wat de begraafplaats te West-Souburg
betreft, deze bleek beter te zijn, doob er
werd niet bf graven op behoorlijken afstand
en geregelde reien.
Beide begraafplaatsen zijn het eigendom
van de Ned. Herv. gemeente te Souburg.
Als algemeene begraafplaats fungeert eea
