EUWSBLAD VOOR ZEELAND No. 126. 1909. Zaterdag 27 Februari. 23e Jaargang. CHRISTELIJK- HISTORISCH Bnltenlandscli Overziebt. VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN By dit nummer behoort een Bijvoegsel Heeft Tijl Uilenspiegel wer kelijk bestaan e 1EDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p. 1,25. Enkele nummers0,02'. UITGAVE DER FIRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 ''ent. XVI, Bezwaren' Onder hetgeen ons als wet bereikte en sinds enkele dagen ingevoerd is, behoort ook het «Arbeidscontract". Na langen tijd wachten, door allerlei omstandigheden ver traagd, is het er toch eindelijk gekomen. Nu is het niet aan ons te beoordeelen de voor- en nadeelen in al haar geledingen.Dat laten wjj gaarne aan onze kundige mannen over. Er is over het algemeen onder onze plattelandsbevolking te weinig kennis van soortgelijke wetten om ze tot in bijzonder heden te kennen. Maar tooh kunnen wij wel eenigszins peilen, wat het baren zal. De praotisohe feiten ons ter ooren en onder het oog gehomen geven stof om inzake het Arbeidscontract een meeniDg te vor men. Welke die praetisehe feiten zijn P Dit, dat door onderscheidene patroons con tracten ter teekening voorgelegd zijn, die bijna alle goede bepalingen vernietigen. Wij weten dat deze wet zeer ruim geno mes is. Dat afwijkingen kunnen plaats vinden met wederzijdsohe goedkeuring. Twee ernstige bezwaren hebben wij hier tegen. Omdat de wet deze ruimte geeft zien wij dat van de zijde der patroons schandelijk gebruik gemaakt wordt van die bepaling. Men stelt een oontraot op naar eigen meening en voordeel en legt dit ter teekening voor. En waar de arbeider ken nis neemt van het oontraot en daarin ziet hoe zijn toestand niet verbetert en de goede bepalingen zijn geschrapt, daar bleek het dat hy groot bezwaar had te teekenen. En geen wonder 1 Hij weet dat deze wet bepaalde voordeelen biedt, die hem zeer te stade komen, hem, die veeltijds leven moet van een sober loon, met gezin. En daarom niet teekenen. Maar ook de pa troon heeft hierop gerekend. Hei oontraot teekenen of andersontslag. Dat is de in-treurige werkelijkheid die wij hoorden en lazen, en die m ons een niet te onder drukken gevoel van beleediging wakker riep. Van tweeën een öf de hongerzweep öf teekenen. Wie eenigszins doordenkt wat het zeg gen wilontslag, en dat in dezen tijd, die gevoeit wat pijnlijks daarin ligt voor hem die het reeds zoo zwaar heeft in zijn strijd om het bestaan. Wanneer wij letten op de duizenden in ons Vaderland die de ramp der werkloosheid trof, die leven moeten van diaconie en publieke weldadig heid, o, dan begrijpen wij hoe met dit feit voor oogen ondanks alles het oontraot ge- FEÜILLETON. In 'I Januarinommer van /Nieuw Vrou wenleven, Maandblad voor Dames" vinden wij deze vraag beantwoord. In 1483 dat is 1 /j eeuw na Tiji's dood heeft de Brunswijker tolbeambte Herman Bote in 't Plat Duitsoh een Uilen spiegelboek uitgegeven, hetwelk niet meer bestaat. Later, in 1515, versoheen bij Grieninger te Straatsburg weer een Uilen spiegelboek, waarvan zioh een exemplaar bevindt in bet Britsoh Museum te Londen. Wat zekers is ons nu evenwel bekend van den werkeüjken Tijl Uilenspiegel? In 1835 leefde in Brunswijk een vrouw van dien naam en in 1355 komt baar naam nogmaals voor. In dezen tijd liet zioh een Hans Uilenspiegel tegen een bezoldiging van drie gulden per maand door den hoofdman Hans Krage voor diens vaandel aanwerven als Landsknecht. Waar een vrouw met name Uilenspiegel in de 14de eeuw leefde, moet er natuurlijk ook een man van dien naam zijn geweest. In welke relatie onze Landsknecht nu gestaan heeft tot de voornoemde vrouw Uilenspiegel is niet nit te maken. Was het haar zoon, dan moet ze hem overleefd hebben, omdat die zoon, de veronderstelde Tijl Uilen- teekend wordt. Maar naar onze meening wordt hier wind gezaaid en wordt brand stof aangebracht tot bittere doeleinden. Maar hiermede komt naar onze overtui ging de leemte der wet in een helder Hebt. Het regjgnd reoht zooals dat genoemd wordt, heeft dit bezwaar dat de werk man altijd aan het kortste eind trekt. Wij zien dat duidelijk 'o de wet op het arbeids contract waar hei regelend reoht zulk een groote rol speelt. Eo wij hebben ons dan ook afgevraagd of bij een dergelijke rege ling, de sooiale wetgeving ook iets be- teekenen zal, voor hen in wier belang zij voorgesteld wordt. Wanneer bij nog te wachten verzekeringswetten dezelfde ge dragslijn gevolgd wordt dan zullen deze wetten geheel haar doel missen. Wij kun nen dit nu wel met allerhande mooie woor den trachten te beredeneeren, het geeft geen bate. Eerlijkheid vordert dat tie bezwaren tegen het regelend recht onder de oogen gezien worden. Bij de meerder heid der patroons zit het voor, om zoo te regelen in hun eigen voordeel. Dat weten wij by ondervinding. En daarom zien wij van sooiale wetgeving, in deze lijn, geen verlichting van den nooastand waarin wij nn verkeeren. Dan moet meer ingegrepen worden, moet meer het dwingend reoht op den voorgrond treden. In no. 117 van De Zeeuw roept de heer H. Sohoonejongen Jaoobsz. reeds te wapen tegen een moge lijke landbouw-ongevallenwet. Doch hier over D.V. een volgend maal. C. H. Evangelieprediking. In Et Nederlander schrijft prof. L. Lindeboom, van Kampen, het navolgende ingezonden stuk Mijnheer de Eedacteur l Uw no. van 1 Febr. 2e blad, bevat een epistel van een Hervormd predikant, ge titeld //Het Centraal Bureau van Wel dadigheid", waarin o.m. verzekerd wordt, dat de Vereen, tot Chr. verz. van krank zinDigen door het besluiteen hoogleeraaT in de psychiatrie te verbinden aan de Vrije Universiteit gehandeld heeft in strijd met bij Ned. Herv. Kerken opgewekte verwachting„terwijl teoh de bedoeling geweest was, een bijzonderen leerstoel te stiohten aan een der Rijks-universiteiten*'. Die bewering moest dan dienst doen als bewijs, dat van samenwerking tusschen Hervormden en Gereformeerden voor de eerstgenoemden niets te verwachten is. Vergun mij, dien schrijver te vragen, hoe hij aan die bewering komt, en hem al vast spiegel, al in 1350 aan de pest is gestorven, en haar naam zooals we zagen, nog in 1355 voorkwam. Volgens de opgaven in het volksboek zou Tijl Uilenspiegel te Kneillingen in Bronswijk zijn geboren als zoon van een beer Klaus Uilenspiegel en zijne vrouw Anna Wiebken. Wat de naam Uilenspiegel aangaat, die op zioh zelf niets grappigs heeft (een uil voor een spiegel ziet daarin tooh niet veel grappigs) zal wel van een of andere plaats naam afkomstig zijn, iets wat dikwijls voorkomt, Uilenberg, Uilenkop, Uilen- bof, enz. Spiegel noemde men daar toen en mo gelijk nog een open plek in het bosoh, waaromheen de vogels in de boomen hun nesten maakten, in dit geval de uilen zoo noemde men ter onderscheiding van andere personen van dien zelfden naam, den man die in de buurt van dezen Uilenspiegel woonde, //die van den Uilen spiegel later eenvoudig „Uilenspiegel" in de* bloeitijd der „Wapens" moet het gemakkelijk genoeg geweest zijn van dezen naam een zoogenaamd sprekend wapen te maken „een uil met een spiegel". De oude Klaus Uilenspiegel wien het niet al te voorspoedig schijnt ie zijn ge gaan, trok later naar de streek waar zijn vrouw van daan kwam en liet daar, toen hij stierf, vrouw en zoon in armoede achter te zeggen, dat hij verkeerd is ingelicht. Ia uw no. van 8 Febr. las ik o.a. «Een roepstem uit Öostzaan'waarin verzekerd wordt„maar het Evangelie van Gods genade wordt hier niet gepredikt". Ook deze schrijver schuilt in het donker, waar om toch Ook voor den goeden naam van uw blad zou het beter zijn, dat dergelijke stukken onderteekend werden door hen die zulke onware, voor uwe Gereformeerde lezers ergerlijke, berichten en pleidooien bij U inzonden. Vergun mij, uwen lezers betreffende Oostzaan het volgende mede te deelen. Meer dan 85 jaar geleden hebben de predikikacten van de Geref. (toen Chr.-G.) gemeenten te Landsmeer en te Zaandam begonnen in Oostzaan „het Evangelie van Gods genade" te prediken. Een paar jaren later is in O. een C. G. kerkgebouw ge- Btioht en ean gemeente geïnstitueerd. On derscheidene predikanten hebben in die gemeente gearbeid en ook thans mag de Geref. Gem. zioh verheugen in het bezit van een eigen herder 3D leeraar, n.l. ds. J. J. Bajema. Aan uwe lezers laat ik over te beslissen, hoe gequalifieeerd moet worden de „roepstem", die, trots deze feiten, aan da Christenen in Nederland durft verze keren, dat, buiten de Herv. Evangelisatie, ./bet Évangelie van Gods genade" in Oos- zaan //niet wordt gepredikt". Aan den schrijver veroorloof ik mij te vragen mdg dat? en hem te verzoeken: neem deze «roepstem" terug, met schuldbelijde nis, dat gij „het Evangelie van Gods ge nade" en hen die het belijden en die het prediken in Oostzaan naar de aloude Ge reformeerde symbolen, zóó krenkend hebt genegeerd. Of oordeelt de schrijver hoe is zijn naam dat alleen in Herv. Evangelisaties, en in de Gereformeerde Kerken niet, //het Evangelie" wordt ver kondigd V U bij voorbaat dankzeggend voor de plaatsing van deze regelen, blijf ik, Uw dw. dn., L. LINDEBOOM. Kampen, 12 Febr. '09. In antwoord op deze sommatie heeft de schrijver in De Nederlander verjaard, heelamaal niet aan den arbeid der geref. kerken te hebben gedacht, en niets kren- kends ten opzichte van haar arbeid te heb ben bedoeld. Er is daar trouwens tusschen leden der geref. kerken en van de N. H. K. hartelijke saamwerking. Deze berichten zijn zonder twijfel uit de eerste uitgave van Herman Bote over genomen in het Hoog-Duitsehe Straats- burgsohe volksboek en aan de waarheid er van valt niet te twjjfelen, want na tuurlijk heeft Herman Bote een nauw keurig onderzoek ingesteld omtrent de afkomst van den schalk, over wiens leven hij een lijvig boek wilde gaan schrijven. Waarschijnlijk waren er tijdens zijn leven nog menscben, die uit mondelinge over leveringen bekend waren met de herkomst van den beroemden Uilenspiegel, 'teene nieuwtje verdrong toen daar nog niet zooals nu bij ons het andere. Als een tweede zeker bewijs van het werkelijk bestaan hebben van den aarts- grappenmaker, zou verder nog kunnen dienen zijn grafsteen te Mölln maar hier valt aan de waarheid sterk te twijfelen, reeds de figuur op den grafsteen aanwezig is heel stellig niet uit de 14e eeuw. Waarschijnlijk heeft de overlevering in dan volksmond het feit bewaard, dat T. Uilenspiegel in Mölln gestorvenen begraven is en vonden later rondtrekkende hand werksgezellen en kooplui het no'odig, om in de buurt komende het graf te bezoeken von den wereld beroemden guit. Toen kort daarop bovendien het meermalen genoemde volksboek versobeen, oaeht de Raad van de stad Mölln in vrome nagedachtenis aan den verstorven schavuit, dat het de stad zeker PREDIKBEURTEN ïn de Ned, Herv. Gemeenten op Zuid- en IN oord-Beveland. Zondag 28 Februari. Baarland,voor en nam. ds. J. E B. Meloen. Biezelinge, voorn, half 10 en nam. ds. v. d. Bergen. Borssele, vm. half 10 en nam. ds. v. Hengel. Woensdagavond ds. v. Hengel, Bidstond voor 't gewas. Driewegen, voorn, half 10 ds. De Vries. Woensdag, Biddag, nam. 2 uur ds. Kort- leve. Ellewoutsdijk, vm. half 10 en nm. ds. Bins. 's-Gravenpolder, vm. en nm. ds. Gerretsen. 's-Heer Abtskerke, voor- en nam. ds. v. d. Plassche. 's-Heer Arendskerke, voor- en nam. ds. De Voogd. 's-Heerenhoek, voor- en nam. ds. Kortleve. 's-Heer Hendrikskinderen, voorm. ds. Steenkamer, nam. geen dienst. Heinkenszand, voor- en nam. ds. Muller. Hoedekenskerke, nam. 2 uur ds. Kloek. Ierseke, voor- en nam. ds. Steenbeek. Kapelle, voorm. half 10 ds. Wille mee, nam. 2 uur ds. Torenbeek, van Vlissingen. Kamperland, voor- en nam. dhr. S. Ybema. Kats, voor- en nam. da. Gcyskcs. Kattendjjke, voor- en nam. ds. Andreae. Kloetinge, voor- en nam ds. G. Meloen. Kolijnsplaat, voor- en nam. ds. Feijkes. Kortgene, voorm. half 10 en ham. 2 uur ds. Bolkesteiu. Nam, H. Doop. Krabbendijke, voorm. half 10 en nam. 2 uur ds- Bekma. Kruiniogen, voorin, half 10 dhr. L- Dek, nam. ds- J- Willemse. Nisse, voor- en nam. ds. Pont. O ad elands, voorm. half 10 ds. Kloek. Biddag Woensdagavond half 6 ds. Kloek. Ovezand, nam. 2 uur ds. De Vries. Woansdag, Biddag, voorm. half 10 ds. De Vries. Rillaud-Bath, voorm. half 10 en nam. ds. Fontein. Schors, voorm. ds. Esrdbeek, nam. geen dienst. Waarde, voor- en nam. ds. Snoep. Wemsldinge, voor- en nam. ds. Drost. Wilhelminadorp, voorm. ds. Boissevain, nam. ds. Steenkamsr. Wissenkerke, voorm. half 10 en nam. ds. Smelt. Wolfaartsdijk,voorm. half 10 en nam. 2 uur ds. Stegonga. W atelier en Aagtekerke, voorm. ds Seulijn. Arnemuiden, voor- en nam. ds. Verkerk. een groot voordeel zou aanbrengen als zij op een daartoe meest gesohikt graf een passeiyken grafsteen lieten aanbrengen en zoo zorgden zij voor een ouden, reeds vroeger gebruikten grafsteen met de ten roeten uitgevoerde figuur van Tijl. De kleederdraoht op den grafsteen komt evenwel in 't geheel niet overeen met de beschrijving daarvan in het volksboek. Een oud geroest pantserkleed, een onde ijzeren hoed, een geroest zwaard en een groote tinnen kruik met nog een aller wonderlijkste bril, werden als nalaten schap van Tijl Uilenspiegel den nieuws gierigen bezoekers getoond, en de Mölln- sohe herbergiers voeren er wel bij. Het behoorde er toch toe, in de vorige eeuw nog, dat wanneer een rondreizend hand werksman in Neder-Saksen reisde, hij het graf van Tijl Uilenspiegel moest hebben Ea zoo komen we dan tot de volgende slotsom. Er heeft stellig en zeker in de eerste helft der 14de eeuw een Tijl Uilen spiegel geleefd, een opperste snaak en grappenmaker, een man vol geest, geboren te Kneitlingen aan den Elm. Als landloo- per trok hij rond en stierf in 1350 te Mölln. De door hem bedreven streken leefden evenwel nog lang voort in den volksmond en werden in 1488 door den tolbeambte Herman Bote in Bronswijk met vele persoonlijke bijvoegsels tot het Biggekerke,vm, half 10 en nam. ds v.Empel Domburg, voorm. ds v. d. Hooft, nam. geen dienst. Gapinge, nam. 2 uur ds. Seulijn. Grijpskerke, nam. 2 uur ds. Van 't Hof. Kleverskerke, vm. half 10 ds H. J. Visser. Koudekerke, voorm. half 10 en nam. 2 uur ds. Hymans. Meliskerke, voorm. half 10 ds A. J. Eyk- man Jr. N- en St. Joosland, vm. en nam. ds Locher. Oostkapelle, nam. 2 uur ds. Weijland. Ritthem, vm. 9,30 en nm. 2 uur ds Nauta. Serooskerke, voorm. half 10 ds. Muller, avond 6 uur Zendingsby een komst. St. Laurens, voorm. half 10 ds. Van 't Hof, nam. geen dienst. O. en W. Souburg, voorm. half 10 en nam. ds. Terneden. Veere, voorm. half 10 ds. Weiland. Vrouwepolder, nam. 2 uur ds. v. d.Vlugt. Westkapelle, voorm. ds. Aalders, nam. ds. Aalders, van Beesd. Zoutelande, voorm. half 10 en nam. ds Lazonder. 't Zand, voorm. ds. Talma, van Vlissingen, avond 6 uur ds. Steinz, van Goes. Komt er oorlog tussohen Oostenrijk en Servië Gisteren namen wij twee telegrammen op, die elkander op dit punt volkomen tegenspreken. Het eene dat de oorlogscorrespondent Amtiteatof uit Antivari (Oostenrijk) naar Petersburg had geseind, dat de oorlog on vermijdelijk was. Het andere uit Belgrado (Servië), dat er daar ter plaatse buitenge wone kalmte heerseht en dat de regeering nog steeds besloten is zioh te wenden tot de mogendheden, om deze te verzoeken de Sarvisohe belangen te willen be- sehermen. Dat is ook de indruk, dien de bekende berichtgever van den Matin, de heer Hederman, die zioh thans te Belgrado be vindt, heeft gekregen. Maar hij heeft ook Dog een anderen opgedaan. «Er heerseht", zoo zegt hp, „geen schijnbare, maar werke lijke kalmte. Servië waoht, maar wacht zonder vrees. Het zal geen aanval doen en£zal geen oorlog beginnen met Oostenrijk, wanneer dit Rijk aan Bosnië en Herzegowina geen autonomie verleent, en evenmin wanneer Oostenrijk het geen schadeloostelling in grondgebied wil toestaan. Het zal een beroep doen op de mogendheden en zoo dit vruchteloos mocht bly ven, zal het deze Uilenspiegelboek bijeengebracht met zulke verstrekkende gevolgen dat de titelheld een lieveling is geworden van allen, die van een grapje houden. Onwaar schijnlijk is het zeker niet dat een jongen, met zijn moeder onverzorgd achter geble ven, geen gelegenheid meer had om een vast ambacht te leeren, maar den boer opging, en zioh verhuurde bij een kakker. Totaal onbekend met bet vak en tot den nek gevuld met malle fratsen ging hij toen de baas, hem geen lioht toever trouwde, hem beval het meel maar even in den maneschijn te ziften, dit buiten bet zolderraam doentoen de baas en zijn vrouw van een bezoek thuis kwamen was de grond al wit van 'tmeel. Wegjagen volgde onmiddellijk. Dan maar zeggen dat hij kleermaken kan. De kleermaker gaf hem een bijna voltooide jas en zeide tot Tijl«Gooi jij daar even die andere mouw in". Binnenkomend vond de kleer maker hem, 't zweet langs 't gezicht, bezig met de mouw naar het armsgat te gooien «Baas, die kan ik er niet ingooien, hij wil niet 1" Zoo van den een op den ander, soms een duit verdienend, soms zich door een sohelmstnk wat kost versohafieod als bij de geschiedenis van het varken aan de leer van den gierigen buurman. Heel weelderig heeft moeder Wiebken het zeker niet door baar Tijltje gehad

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1909 | | pagina 1