NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND No. 125. 1909. Vrijdag 26 Februari. 23e Jaargang. Zetpoters BHRISTELIJK- HISTORISGH top Koolrapen, en Master! Echtpaar tb o de ddelburg |OP Kalfkoe, )6 Beit !ÖP ÏÖP fbiex iknecht. if Knecht jnstbode, VERfGHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes Snippers uit de oude doos. F. P. D'MUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN TWEEDE KAMER. GEMEENTERAAD. IRAKEL, irgf, ste pr|zen XEN. |eken, CR, Kruiningen. [•aad strekt p filhelminadorp. XE, „Klein lepolder.) liteit, lloetinge. 100 stuks p e r 1 a n d. jw dubbel ijzeren bakken, is. I. Koudekerke. |ril a.s. aan de te Loosduinen |uder dan 45 jaar, wandel, instem- islagder Vereen., m een maneen den verzocht hun van gezondheid, iventueele vragen Maart a.s. In te fcesheer-Direkteur pil a.s. aan de te Loosduinen I wandel, instem- jndslag der Ver- tueele vragen om ïaart a.s. in te lesheer-Direkteur Mei a.s. DEN ENDE, raagd Wissekerke. 3ERSE, Koude in g e n. raagd ïwerk strekt tot HEE, Mr. Tim- d. |a.s. in een klein |et om te gaan. i, Golijnsplaat. LKKER, „Klare :id benoodigd bij (Buttinge). |sje, G. G. biedt m de huishou- winkel behulp- Brieven onder Zeeuw, Goes. herweet Goes. Si IEDEREN WERKDaG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,02'. UITGAVE DER FIRMA 25 Februari 1909. Ondsr meer uit 't ingezonden stak van mr. L. v. Andel in 't Bijvoegsel van ons jongste Maandagno. heeft de lezer gezien dat een meer practieche en minder onprofij telijke wijze van collecteeren is ingevoerd, dank zij 't optreden van 't Centraal Bureau van Weldadigheid. Dezer dagen zal de collectant van ge noemd Bureau ook op Walcheren rondgaan om een gave te vragen voor de stichting eener chr. school te St. Laurens. Wjj bevelen de collecte voor genoemd doel ten zeerste aan. Onze vrienden te St. Laurens hebben bijeengebracht wat zij konden, 't is een aardig sommetje, doch veel te klein om er op te durven beginnen. Ook bevelen wij den arbeid van het Cen traal Bureau in 't algemeen zeer aan. De door 't Bureau ingevoerde wijze van colleo- teeren is de juiste. Men komt er door uit de handen van particuliere collectanten, die vaak met 't grootste deel der inzame ling gaan strijken. Wij hebben de circulaire van 't Bureau indertijd ter kennis van onze lezers ge bracht; wij vertrouwen derhalve dat men met deze nieuwe organisatie op de hoogte zal zijn. fiet bureau heeft het geheele land in districten verdeeldin ieder district is een correspondent. Vraagt een aangesloten vereeniging een collecte aan, 'dan onderzoekt 't Bureau of daar behoefte is, en zoo ja, dan organiseert het die collecte. De lezer weet dan nu dat de collecte voor St. Laurens zijn milden steun verdient. Wjj bevelen te meer deze collecte aan, omdat St. Laurens de eerste vereeniging is die van deze gansch nieuwe organisatie zal profiteeren. Men zal in andere districten ook wat voor St. Lanrens doen maar Wal cheren dient nu toch de kroon te spannen MeetingS'pathoa. In het district Zierikzee is Mr. Patijn voor zijn kiezers opgetreden, om de pro tectie te bestrijden, en no. 18 van de Vooruit gaf van zijn in meerdere plaatsen daarover gehouden rede een zakelijk verslag. 314 FJEUILL tOTOlN. door SCALDIS. leta over het huwelijk in ouden tijd. II (Slot) Later werden aan dit ,/Egtreglement" nog enkele artikelen toegevoegd aisdat minderjarigen die weosehen te huwen toe stemming moesten heoben van ouders, voogden of naaste bloedverwanten. Voor manspersonen was de ouderdoms- grens 25 en voor vrouwen 20 jaren. Zij die uit den vreemde kwamen, en zich voor den ondertrouw aanmeldden, waren gehouden, of door deugdelijke bewijzen of door het afleggen van een eed, te ver klaren dat zij vrije personen waren. Art. 49 zegt ons„Geen Melaatsche sullen immermeer met gesonde Personen, die nooit Melaalsch geweeBt zijn, mogen trouwen, nog ook Melaatsche met Melaatsche niet anders dan met cocoent van de Ma gistraten en Bnitenvaarders (P), daar zulks mogte voorkoomen, op poene van bannis- sement". „Ook geene Christenen, onder ons Gebied, met eenige Jooden, Mahome~ taanen of Meidenenop poene als voorens". Geen gedoopte met ongedoopte mocht in de kerk getrouwd worden, tenzij de laatste eerst gedoopt werd. De weduwen onder de 50 jaren, moohten binnen negen maanden na haars mans dood niet her trouwen boven dien leeftijd moesten zij *om de eerbaarheid plaatse te geven'', zes maanden waohten en de weduwnaars drie maanden. Voorts worden opgesomd de graden van bloedverwantschap, waarbij 't verboden Daarin nu lezen we, dat Mr. Patijn in zijn peroratie gezegd moet hebben, dat het steunen van protectie gelijk zou staan met een geven van geld uit eigen beurs, orn de kosten te betalen van de galg, waaraan men vooroemens was den kiezer op te knoopen. Plat, zal men zeagen, en verre van fijn. Een poging om populair te zijn, die toont dat men van zijn kiezers geen al te hoogen dunk heet. Wie van zija kiezers een beteren dunk heeft, zal zich ven zulk een Kraft.sprache, gelijk de Duitsohers het noe men, stiptelijk onthouden. Dooh dit daargelaten is het opmeikolijk, hoe Mr. Patijn in heel deze rede tegen windmolens vecht. Wat hij had moeten bestrijden is het plan van tariefwijziging, gelijk de partijen Rechts en het Kabinet dit voorstaan, en wat hij bestreed was een stelsel van abso lute proteotie, geijjk dit in Duitsohland, Frankrijk en Amerika heersohtiets waar aan hier te lande door niemand gedacht wordt. Hij voeht wat men niet onjuist noemt, tegen windmolens. We nemen dan ook gaarne san, dat deze kundige pleitbezorger van den Vrij handel wel beter dan in het verslag van zijn rede uitkomt, zijn eigen stelsel zal verdedigd hebben, maar dit neemt niet weg, dat hij voor het politiek geding, dat hier te lande aan de orde is, niets zake lijks te berde bracht, eenvoudig omdat hij bestreed, wat hier niemand voorstaat. Dooh ook afgezien daarvan ontweek bij, blijkens het verslag, ten einde toe de in het oog springende omstandigheden, dat bij de leidende staatslieden en oeoonomen van alle landen in Europa eo Amerika tegenover zioh vindtdat men in zoo goed als alle landen er geheel anders over denkt dan hij en dat hetgeen hij als de hoogste wijsheid bepleitte, schier allerwegen als een onjuiste en onhoudbare utopie ver worpen wordt. Zelfs bij zijn beroep op Engeland stipte hij niet aan, dat meer dan Óen Engelsche Kolonie gaasoh andere we gen bewandelt, en dat in Engeland zelf, reeds na korte aotie, tegenovergestelde denkbeelden zienderoogon veld winnen. Een zonderlinge manier van optre- was een huwelijk te sluiten; als voor naamste vinden wij aangegeven, dat niet moohten trouwen Voile Ooms en Nichten en Tantes en Nevenzoo ook geen man met de bloedverwanten vaa zijn overleden vrouw en ook omgekeerd geen vrouw met die van haar gestorven man. Geen man met zijn schoondochter, indien haar echtgenoot was gestorven en ook geen vrouw met haar schoonzoon geen man met zijne stiefdochter en geen vrouw met haar stiefzoon, Da overlijden der partijen geen man raooht zioh in den echt begeven met de nagelatene weduwe van zijn broe der, noch geen vrouw met den broeder van baar gestorven maD „tensij de Broeder of Buster vaD hal ven Bedde geweest sij''. Daze lijst vinden wij nog verder uilge- breid, maar ze zou ons te lang ophouden. Het verbod sluit met dese woorden «En Wij verkiaaren hij deese van nul en vao geecder waarde, en niet te tnoogen bestaao of suilen worden gecontraheert öe Huuwe lyfcen, die in dusdanige verbooden graaden syn". Oagetrouwden die leefden alsof zij gehuwd waren, konden gestraft worden „aan Lyf en Goed". Ook tegen «Bordeelen, Mot- en Ravot- huizen" werd uitermate streng opgetreden. Werd er bewezen dat iemand zioh aan koppelarij schuldig maakte, dan was „straf aan den lijve" de boete. Hij die zijn huis aan een bordeelhouder verhuurde, ver beurde voor het eerste jaar zijn huishuur, voor den tweeden keer een boete van gelijk bedrag, en werd hij daarenboven nog «arbitralijk geeorrigeerf". Deed men het in zijn eigen huis, was voor de eerste maal de boete 100 gulden en werd hij, bij her haling, gegeeseld en gebannen. Hij die eene vrouw, getrouwd of onge trouwd, schaakte werd gestraft aan den EN VAN den, die zelfs tot in de details uitkomt. Zoo wees hij het argument, dat tien duizenden arbeiders uit Nederland thans in Duitsohland een beter bestaan zoeken, kortweg van de hand met de opmerking, dat dit mijnwerkers waren, terwijl tooh de gegevens aantonnen, dat juist de Neder landers verreweg hot meest in de textiel fabrieken een goed onderkomen vonden. (Stand.) Onder 't opschrift «Een der zaaiers van ontevredenheid" merkt «De Rotterdam mer" op dat er in Rotterdam en zeker ook elders wèl zooveel ontevredenheid gekweekt wordt onder en door mensohen die heelemaal geen reden tot klagen heb ben. Bet blad illustreert dat met een voor beeld. Zekere Sehoonderwoerd, straatma ker in gemeentedienst, verdiende minstens f 32 in de week, en agiteerde tooh 't sterkst van al voor loonsverhooging. Thans is hij buiten dienst der gemeente, wijl hij ge worden is volledig socialistisch agitator. En die man verdiende aan de gemeente in 1904 f 1620,18 j in 1905 f 1652,74; in 1906 f 1625,45dat is por week plus minus f82. Eo met zulk een loon is zulk een man nog ontevreden. Waar moet dat heen Sinaasappels en citroenen. Wij leveu nu weer in het seizoen, dat beide boven genoemde vruchten langs de straten onze aandacht trekken en dan ook dagelijks welkomende gasten op de huistafel zijn. En geen wonder immersDeze üeerljjke vrucht, zoo groot als sommige onzer ap pels, en zoo fraai gekleurd, bezit vele goede eigenschappen, die het begrijpelijk maken, dat ieder van deze zuidvrucht houdt. Vooral is het dat zachte vrucht- vleesck, in 6 tot 12 vakjes verdeeld, dat zoo'n lekker, verkoelend sap bevat, dat met of zonder suiker onzen smaak zoo aangenaam kan strooien. Voor lang bewaren is dit kostbare ooft weinig geschikt, daar het spoedig tot be derf overgaat, waarom streng toezicht op deze zoo druk geveilde waar, niet over bodig ia. Oan die reden worden de vruGh- lijve „na exigentie van saaken zelfs ook met den dood". Was de ontvoerder voort vluchtig en huwde hij in den vreemde met de vrouw, dan was dit huwelijk mede >vsa nul en geender waarde", zelfs ook «wanneer ouders of voogden toestemming gaven. Meerdere citaten zouden we kunnen aauhalea, saaar het zou ons te ver voeren. Uit deze ordonnantie hooren wij alzoo, dat zooal het huwelijk geene burgerlijke overeenkomst werd geacht, het burgerlijk gezag tooh wel degelijk daarin gemoeid werd, zoodat men niet zeggen kan, dat bel eene geheel kerkelijke zaak was. Iutussehen verdient het onze opmerking, dat da Kerk, van hare zijde, met kracht en ijver gewaakt heeft, opdat het Chris telijk karakter van het huwelijk bewaard en daarbij alles vermeden zoude worden wat strijdig kon worden geaoht met orde en regei in den Staat. Zeker is het dat de Kerk in deze gewichtige aangelegen heid nooit zóó is te werk gegaan, dat aaen tot voorkoming vaa schade de ker kelijke inrichting van het huwelijk ge heel moest wegnemen. Wei dragen de kerkelijke voorschriften dienaangaande uit de 17e eeuw het ken merk, dat zij veelszins door bitteren haat tegen het R. Katholicisme zijn ingegeven, nasar wij beoordeelen dit uit den geeat des tijds en mogen daarom niet nalaten hulde te brengen aan zooveel goeds als voor Kerk en Staat, door de kerkelijke bepalingen omtrent het huwelijk werd bedoeld. Om ons nu nog eren te bepalen tot de vroegere kerkelijke voorschriften, zoo hoo ren wij uit de «handelingen des pro vineialen synode van Zeelandtgehouden te Goes van 12 tot 20 Nov. 1602, van welke aota van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Famrllebèrichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 ''ent. ten dan ook in haar groeiplaatsen half rijp geplukt, veelal in vloepapier gewik keld en zoo in kisten verpakt. Hoe beter soort, hoe donkerder kleur, hoe saprijker en daardoor ook zwaarder ze moeten zijn. In den handel komen vooral sinaasappels van Messina en Malta voor, terwijl ook de roodgele Mandarijen met bloedrood vleesch zeer gezocht worden. Als bewijs, hoe deze vruchten al meer en meer ge wild zjjn,geldt wel de van jaar tot jaar stij gende aanvoer, waardoor duizenden en duizenden menschen door den oogst, de verpakking enz. oen bestaan vinden. Over het algemeen worden de sinaasappels rauw gebruikt en zijn voor jongen oud,zelfs voor de zieken een begeerlijke spjjsi Ook worden ze gekookt of geooDfijt ge bruikt. Tevens dienen ze, als toevoeging bij den een af anderen drank, terwijl do banketbakker ze tot garneeren van taarten aanwendt. Uit de olierijke schillen, die dikwijls ten onrechte weggeworpen wor den, kan een lekkere likeur, op eenvou dige wijze door de huisvrouw bereid worden. Da aan sinaasappels verwante kogelronde pameransen, zoo groot als kersen, worden weinig als zoodanig ge bruikt. Meestal gebruikt men hare schil len tot bereiding van een Boort van brandewijn terwijl er dan ook te Barbados en Curasao een heerlijke likeur, genoemd naar het laatstgemelde eiland, uit bereid wordt. Van veel grootere beteekenis is de citroen eaet zijn eironden vorm en in Italië limoen geheeten. In dit land doet het sehnrpzure sap bij de arbeidende be volking vooral dianst als een verkoelend, verfrisscliend middel, niet overbodig in dat zoele klimaat; terwijl de verlrissehende limonade, ook bij ons in het warme zomer weer, een zeer geliefkoosde drank vormt. In vele huishoudingen vervangt aldaar het citroensap, als het beste van alle planten zuren, de plaats van den azijn. Ook wordt er geneeskraoht aan toegeschreven. Lijders aan gal of aan rheumatiek hebben baat bij het genot van citroensap. Bij dat ge bruik is echter voorzichtigheid aan te be velen, omdat te veel nadeelig is voor de maag. In de huishouding kunnen de ei- nog een afschrift aanwezig is in het stede lijk archief dier stad, dat ook öp deze vergadering het huwelijk een punt van bespreking uitmaakte en er ook een huwe lijksformulier ten dienste der kerken werd opgesteld. Veel zouden we moeten herhalen van hetgeen we reeds gehoord hebben en tooh hadden deze voorschriften aog enkele an dere bepalingen, zoo hooren wij hier o.e. dat weduwnaars ten minste twee maanden, de weduwen aohttien weken en de predi kanten minstens zes maanden moesten wachten wilden zij hertrouwen. Ook uit deze ordonnantie hooren wij, hoeveel prijs men er op stelde, dat niet anders dan gedoopten zouden huwen. Men stond daarop niet het minst om den afkeer, dien men van de Wederdoopers had. Hier hooren wij, bij den ondertrouw, den die naar tot den a.s. bruidegom spreken „Gy N. belooft vrywillioh ende onbedwonge, voor Godt ende deze vergadoringe te trouwen tot uwe wettelyoke huysvrouw N. hier tegenwoordigh, ais de drie geboden gegaen sijn, socder wettelyoke verhinde- ringe ende daerop geeft gy haer nu uwe houwelyksoha trouwe". Dezelfde vraag werd daarna aan de bruid gedaan, waarop zij beiden mot ja antwoor der. «De beloften gedaen sjjnde", zoo lezen we verder, «sal men de ondertrouw den vermaenen Godt te bidden, dat hy baer toecomend houwelyek wil segenan, dat sy den Heer vreesen ende dienen naer syn woortdat sy haer in alle cuyaheyt dragen, ende alsoo sy nogh nyet getrout syn, dat sy malcanderen onthouden tot. dat het houwe lyek van de kereke bevestigt ia, opdat haer tsamencompate machte geschieden tot Godts eere ende harer salichheyt". Ter vergadering eener vroegere Pro vin- troensehillen nog goede diensten bewijzen als kruiderij in melk- en meelspijzen. Met weemoed herinneren we ons de verschrik kingen teweeggebracht in dat heerlijke land, waar de citroenen bloeien. Menigeen zal dan ook wel bij 't schillen van een sinaasappel, gedacht hebben aan 't onge lukkige Messina, waarnaar die heerlijke vrucht genoemd is. Interesseert u, geachte lezeres of lezer, de vraag of de bevordering derlndÏBChe officieren bfj de wet of bij K. B. moet wor den geregeld I Ons niet. Wij hebben dr. Kuyper zien binnenko men, deftig en minzaam als altijd, hem zien struikelen over de presidiale trapjes en hem languit zien vallen als nooit. Wij hebben hem zien ophelpen door denKa- mermajordomo Bijloveld en den President (chronologische volgorde), hem zien ver zekeren dat het niet erg was, hem zien om ringen en be-informeeren door bezorgde vrienden en toen hadden we 't eenige interes sante oogenblik van deze vergadering mee gemaakt. Zou de Kamer zulke besprekingen niet maar óók in Comité-Generaal afdoen f Handelsblad. Middelburg. Gemeenteraadsvergadering op Woensdag 24 Februari 1909, ten 2 uur. Voorzitter Jhr. M. v. d. Brandeler, bur gemeester. Tegenwoordig 14 leden, afwezig de hoe ren Den Bouwmeester, Gratema en Tak. De notulen der vorige vergadering wor den goedgekeurd, waarna mededeeling ge schiedt van ingekomen stukken. Hieronder komeD voor verslag der bevindingen dtr Gezondheidscommissie over 1908idem betreffende art. 5e der woningwet. Een adres der Melk vereeniging «Samen werking" om bij toepassing der melkrerordening in praotijk te brengen „waarschuwingen, onderrichting en samenspreking" alvorens tot verbaliseering wordt overgegaan, wordt oiale Synode, mede te Goes gehouden, in 1597, werd in art. 8 voorgeschreven dat bet „Geen vrouwe, out sijnde vyftioh of te sestioh jaren en sal geoorloft syn te trouwen met een jongman ofte weduwenaer beneden de veertioh jaeren", en in art. 10 werd beslist geweigerd dat iemand huwde met een die ongedoopt was en ook werd het niet toegelaten, dat, wanneer iemand trouwbelofte had gcdaaD, en de wederpartij stierf vóór de huwelijksinzegening, men broeder of zuster van de overledene zou trouwen. Dat de predikanten goede nota van de huwelijksvoorschriften zouden nemen, hoo ren wij uit de volgende aanbeveling: „Ende om dese gradus wel te ounDen ondersohey- den, sal goedt sijn, dat de dienaers som- wylen lesen die sohryveis, die suverlyok van deze maierie geschreven hebben, als Th. Beza boeoseken de repudiis et dioor- tiis, Examen Melantbonis, Zanthuis ende eenighe rechtsgeleerde, midtsgaders de antwoorden die in Sycodis nationalibus et provincsalibus de casibus matrimonialibns gegeven syn". En hiermede willen wjj eindigen, 't Zou misschien niet onbelangrijk zijn alle kerke lijke bepalingen omtrent het huwelijk door de Provinciale Synode ©n de Staten van Zeeland gemaakt te verzamelen, maar dit ligt niet op onzen weg. Wij willen alleen hier één wenseh uitsprekendat men het huwelijk naeer algemeen uit een godsdien stig oogpunt mocht beschouwen, en in de gewichtigste levensbetrekking niet voor bijzien, dat zjj is eene Goddelijke instelling, door bet Christendom geheiligd en alleen door christelijken zin eene bron van waar en duurzaam geluk. -)Q(-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1909 | | pagina 1