nhuis,
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
H lm Me
Rsoübol
No. 123.
1909
Woensdag 24 Februari.
ir-
Ur te Wolpertsdi/jk.
23e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
ILVYN
tmest.
Ikaf.
leien.
Huur
H.L. Koolrapen,
KOOP
„TE SCHERP'.
Binnenland.
Middelburg
D. BOLLE, Bazaar
ioeken te Rotterdam,
ngst van Postwissel,
avyn Jeremia.
p=j Halve Gulden.
KOOP
KOOP
/de Boereknecht
Ij. DE ROO, BienélinQ6'
te Dienstbode
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed.
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
DTK WERK
chts f2.—
-
van den Profeet
en uitgelegd door
lit het Latijn vertaald
DEVENTER. Groote
500 bladz., gebonden
d. Prijs f3,75 voor
fcö MAAS Junior
i/d Drie Klavers.
van allo soorten Kunst
je ladingen Super en
rwacht, waarvoor wjj
n ontvangen.
J»oi zoo duur is, bie-
[goedkooper veevoeder,
|an.
rijd voor het besproeien
ier voor Bordeauxschs
;rlool en Sodex, worden
gehalte zeer voordeellg
M. BOOGERD,
e-_
MEI ÏOOÖ:
wee woonvertrekken,
terhuis, voorzien van
wel, tuin, schuur,
.^plaats eu varkenshok,
!te huur, bewoond door
Wijngaardstraat te
li B. VAN DEN BRINK,
e.
la kwaliteit,
VE, Kloetinge^
Lis nieuw dubbel
met ijzeren bakken,
1 Varkens.
IIppostk. Koudekerke.
javei Esschen
ÏHSLORICEH,
le.M. middellijn,
Istplicht met Maart of Mei
anaarsfcnechif
Iderd leerling, niet ben.
sJACs. SNOEP, mole-
ien tprov. Zeeland).
j Maart of Mei
Jandknecht
e Wed. J». BENOU[t«
[et 1 Maart
I. gezin te Goes word'
jiven onder letter Z, 880
|ER, Goes.
?en Mei a.s. In een klei®
tte Dienstbode»
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
en van
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '-ent.
vasch weet om te n
3LOTEMA, ColynspW1;
Je Jonge-Ver west 0°"* I
„Gij zijt te scherp, mijn vriend
Het is een eoht-hollandsoh verwijt. Of,
laten wij t goed zeggen 't is het mode-
verwyt van alle lieve, welvoldane, tevre
den, conservatieve zielen.
Want wie een weinig doordrong in de
historie en in de letterkunde van ons volk,
weet, dat onze vaderen te allen tijde ge
woon zijn geweest, e.kander ongezouten
de waarheid te zeggen en geen blad te
nemen voor den mond.
Ge moet eens nalezen, hoe ze togen
elkander van leer trokken in pamfletten
en vlugschriften, bij gebrek aan kranten,
wanneer ze twistt'ten, 't zij over de prae-
destinatie, over de pruiken op 't hoofd,
over de orgelen in de kerk of over de
uitnemendheid van Oranje boven De Witt.
Of hoe onze Patriotten en PriDSgezinden
elkander „de waarheid" zeiden, als ze
verschil kregen over de «opperste maximen"
van den Staat!
Nu willen wij in 't minst niet zeggeD,
dat hunlieder wijze van strijdvoeren aan
beveling of navolging verdient. Maar dit
honden wij staande, dat die lievige, zoe
tige zachtmoedigheid, die u soms met
tergende kalmte wordt aangepreekt door
mensohen, die verleerd hebben ergens
meer voor in vuur te raken,niet nationaal is
in den goeden zin des woords.
„Gij zijt te soherp, mijn vriend 1"
Met dat woord is ai menigeen afgemaakt.
Ed, gelukkig I als 't hem nog maar in
zijn aangezicht wordt gezegd. Hij weet
dan, waar hij aan toe is. Niet zelden
eohter wordt dit oordeel over hem uitge
sproken en hij daarmee veroordeeld, geheel
buiten zijn weten.
Hij heeft zioh aangeboden voor een be
trekking, of men deokt er over hem
ergens te benoemen of hem voort te hel
pen maar eerst worden inlichtingen
ingewonnen. Die luiden dan aldus „Ja,
hm I die m'neer Dinges'n goeie, beste
man, flink voor z'n werk, ijverig in z'n
zaken, 'n knappe vent is-ie zelfs, maar
e zie je, hij valt wat soherp
hy is 'n beetje 'n drijver 'tis jammer,
dat ik 't zeggen moet
Daarmee is vaak 't vonnis geteekend.
Zoo iemand kan men niet gebruiken.
Met een middelmatig persoon zou't gaan
met een kruk zou men 't durven wagen,
die kon „aan 't stuk" nog meevallen, maar
den driftigen drijver hém niet 1 Men
zou de rust in de kippenren noodeloos in
gevaar brengen
En al wederom,wij zullen gansehelijk niet
beweren, dat men den soherpsttongige
onder de broederen nemen moet, om hem
bij voorkeur een betrekking op te dragen,
waar hij vee) met mensohen in aanraking
koust, die kittelachtig zijn van gehoor.
Maar als wij zien hoe met die sussende
afkeuring van „al te soherp" keer op keer
de kloekste belijders en de dapperste strij
ders voor den Naam en de zaak des Heeren
zijn miszaakt, terwijl de halven, de geit-
en- kool-spaarders, de waggelmutsen als
toonbeelden van levenswijsheid werden
verheven, dan jeuken ons soms de vingers,
om zulke zoetige, strooperige „zaohtmoe-
digen," die het aardrijk nog in deze be
deeling beörven zullen, den geesel der
verontwaardiging over den krommenden
rug te leggeD, op gevaar af, dat ze ons
verwijten zullen: „Au! Ook gij zijt te
soherp, mijn vriend
Trouwens, dit verwijt werpt men ook ons
nog steeds herhaaldelijk tegen. En dit
geschiedt 't meest door hen die ons blad
in 't geheel niet lezen, of 't een enkele maal
eens in de wachtkamer van 't station heb
ben ingezien, en die bij voorkeur die bladen
lezen welke ons maar al te vaak op de
poenigste wijze uitschelden.
Zeker, er is onheilig vuur.
Altijd moeten we daartegen op onze
hoede zijn en bidden, om een waoht voor
onze lippen en onze pen, opdat we ons
niet iets onbedachtzaams ontglippen laten
waardoor de Geest des Heeren zou worden
bedroefd en waarover de booze geesten
der duisternis zioh verblijden zouden.
Maar uit vreeze voor onheilig vuur,
hoeven we niot alle vuur uit te blussohen.
En dan kan het noodig zijn, scherp, vlij
mend-scherp de waarheid te zeggen, ook
al zou ze onze beste vrienden pijn doen.
Men heeft wel r.-as gehoord of gelezen
van de bakende vergadering van Christe
lijk Nationaal Schoolonderwijs te Utrecht
in 1869, toen Beets eu zijn vrienden met de
schoolactie van Groen voor goed braken.
Over de zaak zelf spreken we nu niot,
maar in den pennestrijd, die hierop volgde,
werd aan Groen o. m. ook verweten, dat hij
zoo hartstochtelijk was geweest.
Groen ontkende dit niet. Hij was bewo
gen geweest en zonderling ontroerd. Hij
hii dit getoond door de trilling van zijp
stem en de hevigheid van zjjn gebwsr. Het
was aan hem te zien geweest, dat al wat in
hem was, opkwam tégan het advies,door dr
Beets in het midden gebracht en dat zoo
schijnbaar was in het belang van waarheid,
liefde en vrede, maar waardoor toch inder
daad ons chr. onderwijs zon vermoord ge-
Worden zijn-
Groen ontkende de scherpheid van zijn
wederwoord niet, maar wel verre van zich
er over te verontschuldigen, verdedigde h\j
zO, ja roemde erin. Het zou waarlijk weinig
geweest zyn in overeenstemming met den
ernst van zjjn optreden, zeide hij, indien
hij onbewogen had kunnen blijven, nu een
der grondslagen van zjjn staatkundig stel
sel, waarmee hij zocht te bevorderen de
eere Gods, zoo onbarmhartig door een broe~
der werd omvergerukt.
Groendie nooit „grof" was die teeder
zijn kon vooi zjjn vrienden, als een moeder
voor haar kind Groen was, waar de begin
selen in het gedrang kwamen, schier altjjd
scherp.
Hü was in zjjn bestrijding van anders
denkenden scherp, meedoogenloos in de
fijnste vormen, nooit persoonlijk
De moderne ds Lieftinck riep eens in een
publieke vergadering dr Kuyper ter ver
antwoording, die hem een „wolf in de
schaapskooi Christi" had genoemd.
Zoo iets te zeggen, is ook in veler ortho
doxen oogen véél te scherp 1 J<j, terecht
is opgemerkt, hoe er tal van „orthoii. x id"
zijn, die van een moderne sohier udes
verdragen kunnen, zijn godsdienstzin nog
prijzen, 't verschil tussoben orthodox en
modern verkleinen, den terugkeer der ver
loren zonen van het modernisme voor
spellen en hun bij voorbaat 'n stuksken
van 't gemeste kalf toestoppen, terwijl de
„steile Gereformeerde" intussohen in 't
tollenaarshoekje zitten mag.
Waarlijk die zachtmoedigheid was
Groen vreemd
Toen in 's-Gravenhage de moderne ds.
Zaalberg de gemeente van Christus steenen
voor brood gaf, schreef Groen o. m.„Er
Er is hier geen bestrijding, maar vergui
zing geen verloochening, maar bespotting
van Christus, van zijn persoon, zijn werk,
zijn woord. Er ïb, zoo niet een wederom
kruisigen van den Heer, een mishandeling
soortgelijk aan die, welke Hij van de
krijgsknechten ondergaan heeft
Me dunktscherper kon het al moeilijk
Er is een zachtzinnigheid, die uit den
Booze is.
De vraag is slechts, waartegen het
scherpe wapen zich riekten moét 1 Niet
tegen den persoon des tegenstanders, maar
tegen zijn ongoddelijke beginselenniet,
om eigen gekrenkte eer te wreken, maar
om de eere Gods te handhaven niet uit
bocze bitterheid des gemoeds, maar uit
heilige verontwaardiging.
Hier dreigt dan ook het glibberpad.
Zelfs in onze beste verriohtingen men
gen zioh booze insluipsels der zonde en
zoo zullen we, soherp ons werend voor
de zaak des Heeren, ons gedurig te be
schuldigen hebben, dat we ook ddarin
zijn geboden overtraden.
Dat veroordeelt eohter onze scherpheid
niet,
Maar wel de boosheid, die haar aankleeft.
Zelfs kar het geval zioh voordoen, dat
we soherpolijk den broeder moeteD weder
staten, als hij te bestraffen is. Broederlijke
liefde kan zioh uiten in strenge berisping,
want boven de toegenegenheid des broe
ders gaat de zaak onzes Gods.
Laton we dan niet, zonder meer ver-
oordeelen den man, die toornt. Maar
vragen we voorafIs zijn toorn billijk
ontstoken P
23 Februari 1909.
Frank Thomas.
Plaatsruimte verbood ons gisteren en
heden uit Be Nederlander over te nemen
't verslag van de aangrijpende speech van
bovengenoenaden hoogleeraar tot de leer
lingen van 't Chr. gymnasium te 's-Gra-
venhage. In deze rede doet de professor
zioh kennen als een positief belijder des
Heeren.
Wij hopen 't verslag morgen op te ne
men en tegelijk den indruk weg te nemen
door ons hoofdartikel van Zaterdag ge
wekt, als zou deze professor een moderne
dweper zijn.
Ons oordeel berustte op een verslag
uit de N. R. G. van een rede door hem voor
de Leidsche studenten gehouden.
Natuurlijk hebben wij met deze kwali
ficeering niets ongunstigs bedoeld. Onder
de moderne dwepers van onzen tjjd zijn
edele naturen.
Maar nog meer doet 't ons genoegen dat
de liberale verslaggever dezen spreker niet
begrepen heeft, en deze wel degelijk den
Heiland ook als zijn Heere en God erkent.
Vergissen wij ons niet dan hebben wij
eenige zijner werken indertijd bij Egeling
te Amsterdam verschenen, aanbevolen wij
wisten niet dat dit dezelfde persoon was
en herstellen gaarne reeds nu de vergissing.
De scheuring in de S. D. A. P.
Het Volk deelt mede dat het „Interna
tionaal Bureau" de redacteuren der Tri
bune zal aansporen gevolg te geven aan
het eongresbesluil dat het blad behoort te
verdwijnen, een raad die, is het blad goed
ingelicht, ook gegeven werd in den brief
van Kautsky waarvan op het ooDgres te
De venter sprake was.
Nog meer scheuring.
Het Hbl. verneemt, dat de heer Henri
Polak zijn voorzitterschap van het Neder-
landsoh Verbond van Vakvereenigingen
heeft noeigelegd, en dat dit besluit in
verband Bta&t tot de gebeurtenissen van
den laatsten tijd in de S. D. A. P. De
heer Polak heeft destijds den stoot tot de
opriehting van het N. V. V. tegenover het
N. A. S. gegeven. Hij is van de opriehting
(einde 1905) af voorzitter dezer vakcen
trale geweest, is er feitelijk de geestelijke
vader van.
De nieuwe sociaal-democratische partij.
De aangekondigde vergadering van de
Tribune-groep en haar medestanders in de
S. D. A. P. heeft te Amsterdam Zondag
plaats gehad. Ze werd geleid door den
heer D. J. Wijnkoop, een der geroyeerde
ÏWJwwe-redaoteuren. Er waren oDgeveer
250 partijgenooten van wie ongeveer een
honderdtal van buiten Amsterdam.
Hoewel verscheidene arbeiders, niet-
partijgenooten, die met het doeloprieh
ting van een nieuwe pariij sympathiseerden,
toegang wensohten, werden alleen partij-
genooten, leden of oud-leden ven de S. D.
A. P. toegelaten. Er werd na uitvoerige
bespreking met bijna elgemeene stemmen
(2 tegen en 7 blanoo,) der aanwezigen
besloten tot oprichting eener nieuwe partij,
indien, wat als bijna zeker werd aange
nomen, het referendum de besluiten goed
keurde.
Een korte discussie werd gevoerd over
de vraag of de Partij reeda aan de a.s.
verkiezingen moest deelnemen. Men was
bijna algemeen van meening, dat dit in
derdaad geschieden moest en daarioe werd
dan ook met zoo goed als algemeene
stemmen besloten.
Vervolgens werd een oommissie van 9
personen benoemd, die met de voorbe
reiding van de oonstitueerende vergade
ring der Partij na het referendum werd
belast, een vergadering die waarsohijnlijk
op lé Maart a.s. te Amsterdam zal plaats
vinden.
Tot leden dezer oommissie werden be
noemd de heeren Ceton, Van Ravensteijh,
Wijnkoop, Gorter, Mendels, Mensing, Bern.
van Praag, Wakker en De Wolff, en tot
plaatsvervangers de heeren H. J. W. Sau-
nes, Van Sohie, Schutte en de Visser.
Deze oommissie zal op de coBstilueerende
vergadering met een voorstel voor het
program, het strijdprogram en de statuten
der Partij komen.
Verder werd naar aanleiding van een
ingekomen schrijven van den Internationa
len secretaris, Canaille Huysmans, namens
het comité van het Internationaal Bureau
te Brussel, besloten op welke wijze men
dit Bureau het best omtrent de gebeur
tenissen alhier zou inlichten.
Omtrent »De Tribune" werd besloten,
dat ze voorloopig met d6 vaste medewer
king van de heeren Gorter en Mendels zou
worden versterkt. Later zullen hierom
trent definitieve beslissingen worden ge
nomen.
Dnder het zingen van het lied «Op,
socialisten, sluit de rijen" en de „Inter
nationale" ging de opgewekte vergade
ring uiteen.
De oppositie in de S. D. A. P. heeft
zich dus afgescheiden, de nieuwe sociaal
democratische party is gesticht. Handelsbl.
Kapitein Christoffel.
Men meldt uit Koeta Radja:
Christoffel is den len Februari j.l. per
stoomer „Oranje'' naar Europa vertrokken.
De geneeskundige commissie reikte hem
een spoedoertifioaat uit voor een buiten-
landsch verlof tot herstel van gezondheid.
De gouverneur van Atjeh betuigde kapi
tein Christoffel bij commandementsorder
zijne bijzondere tevredenheid voor de zoo
buitengewone plichtsbetrachting en voor
de uitstekende diensten, welke hij heeft
bewezen gedurende zijn laatste verblijf
alhier, bij de uitvoering eener uiterst
moeilijke opdracht.
Patrimonium.
Patrimonium hield Maandag te Amster
dam zijn 28e Jaarvergadering. De voor
zitter, P. v. Vliet, wees in zijn openings
woord op de belangrijke afdeelingsvoor-
stellen, die, vooral in dit verkiezingsjaar,
aan onze jaarvergadering een bijzondere
beteekenis geven. De verkiezingen zullen
ook dit jaar wear staan in het toeken der
soeiale wetgeving. Patrimonium zal zich
hieromtrent, evenals vorige jaren, weer be
slist uitspreken. De hier en daar nog steeds
heerschende werkloosheid, heeft vooral in
de steden groote armoede en gebrek ver
oorzaakt. De in verhouding daarmede
betere toestanden in vele plattelandstreken
vestigt by vernieuwing onze aandacht op
het groote belang van het bodem vraagstuk
en de noodzakelijkheid eener omleiding of
althans van een tegengaan der strooming
van het land naar de steden.
In hoeverre werkloosheid en herziening
van het invoerrechttarief onderling ver
band honden, zal mede «en onderwerp van
discussie in deze vergadering moeten uit
maken.
Spreker wijdt een hartelijk woord aan
„onzen trouwen vriend ds. Talma" die als
lid van 't verbond heeft bedankt, doch, zoo
God wil, in zjjn nieuwe omgeving, nog veel
voor Patr. zal kunnen doen. (Applaus.)
De voorzitter waarschuwt de mannen
van Patr. tegen iedere blanco toezegging
op het pnnt der ouderdomsverzorging. Gij
koopt er evenveel of even weinig voor,
als voor de blanco oritiek op het ontwerp-
Kuyper in 1905. (Applaus
Het jaarverslag van den secretaris, den
heer F. Noordhof, begint met een woord
van hulde aan den afgetreden redaoteur
van „Patrimonium", A. S. Talma, en her
innert aan de verkiezing van J. van der
Molen, hoofdbestuurder, tot Kamerlid en
de benoeming van J. Huizinga, bezoldigd
ambtenaar van het verbond, tot burge
meester van Axel.
De taak der commissie voor advies i.z.
het pensioenvraagstuk werd aldus gewij
zigd, dat de oommissie advies zal uitbren
gen aan het bondsbestuur over wetsont
werpen in zake sociale verzekeringen.
De inwerkingtreding van de wet op het
Arbeidseontraot bracht veel teleurstelling.
De vrijheid, door de wet gelaten, om af
te wijken van verschillende voor de arbei
ders gunstige bepalingen bleek in handen
van veel werkgevers, ook christelijke, e«n
middel, om den werklieden zoo weinig
mogelijk die voordeelen te bezorgen.
Opgericht werden in het afgeloopen jaar
17 afdeelingen, 10 werden opgeheven. Het
verbond telt thans 202 afdeelingen.
Uit het financieel verslag van den pen
ningmeester, den heer K. A. Grondijs,
blijkt, dat de ontvangsten bedragen hebben
f 2509.42* w.o. aan contributie f 8220.921.
De uitgaven bedroegen f2568.05, w.o.
f 1688.79 voor het Centraal Bureau.
Na een breede discussie werd aange
nomen een motie van 't bestuur en vast
gesteld een verkiezingsprogram. Een en
ander luidende:
Het Nederlandsoh Werklieden-Verbond
Patrimonium, in jaarvergadering te zamen
gekomen, spreekt als zijne overtuiging uit.
dat met de volgende punten van soeiale
wetgeving bij de aanstaande verkiezing
voor de Staten-Generaal ernstig rekening
behoort te worden gehouden, opdat met
name de telkens teleurgestelde hoop op de
totstandkoming van wettelijke maatrege
len tegen de geldelijke gevolgen van
ziekte, invaliditeit en ouderdom, spoedig
vervuld worde.;
en besluit, van dit program afschrift tc
zenden aan de centrale oomita's der Chr.
Hist. Unie en A.-R. party en noodigt alle
leden van het Verbond uit, daarvoor in
de Kiesvereenigingen, waarbij zij zijn
aangesloten, krachtig op te komen.
1 Patrimonium vraagt, dat de verzeke
ring tegen de geldelijke gevolgen van
ziekte, ongevallen,in validiteit en ouderdom,
door de wet worde geregeld (met dien
verstande dat de verzekering den geheelen
arbeidersstand omvat)
dat bij de regeling der verzekering zoo
veel mogelijk op medewerking der be
trokkenen worde gerekend
dat de Regeering niet alleen bij de wet
tot verzekering verplichte, maar deze ook
door fiaanoieelen steun mogelijk make;
en dat lot zoolang wettelijke verzeke
ring den ouden van dagen nog niet ten
goede kan komen, tijdelijke maatregelen
genomen worden om in hunne verzorging
te voorzien.
2. Ter bescherming van onzen nationa-
len arbeid, vraagt Patrimonium belemme
rende bepalingen voor den invoer van
bewerkte artikelen uit het buitenland.
3. Ter bevordering van Zondagsrust
vraagt Patrimonium herziening van de
Zondagswet, opdat alle niet noodzakelijke
arbeid op Zondag worde geweerd.
4. Ter wille van de volkshuisvesting en
(ie belangen van den landarbeider, vraagt
Patrimonium uitbreiding van hetonteige-
ningsieaht, ter verkrijging van grond, door
de gemeenten in erfpacht uit te geven.
5. Patrimonium vraagt eene zoodanige
uitbreiding van het kiesrecht, dat het ver
leend worde aan gezinshoofden en daarmee
gelijkgestelden, zoodat hierdoor aan den
arbeidersstand in zijn geheel het kiesrecht
kome.
Een huldetelegram werd onder applaus
gezonden aan H. M- de Koningin.
De stemmingen hadden tot uitslag dat
tot lid der oommissie vau advies gekozen
werden jhr. J. J. van Asoh van Wijok
te Utrecht (aftr en in de plaats van
