NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 119. 1909. Vrijdag 19 Februari. 23e Jaargang
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
UIT m PEES.
Binnenland*
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE -DER -FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ^ent.
De executie te Deventer.
Bieden ven ellerlei richting wijden er
een woord een. Het is den ook een evene
ment nog in geen eene partij vertoond, dat
een partij openlijk, wèl gemotiveerd,eenige
harer leden uitwerpt, omdat die naer hear
zin te veel aan theorie doen en aan critiek
op het werk der Kamerleden.
Wij nemen eenii, e uitspraken over.
Het Nieuws van den Dag (neutraal) ge
denkt met eerbied de uitgeworpen en en
concludeert
Het lot van de heeren Wijnkoop, v. Ravesteijn
en Ceton bewijst vooreerst, dat men in 't ver
volg zelfs onder de sociaal-democraten elkaar
niet meer aUes zal mogen zeggen, bij lange na
nietl Een beslissing die ons, »bourgeois",
slechts matig verwondert.
Het is overigens de geschiedenis die
zich herhaaltde ouden hadden het ostra-
ciame, later kwamen de ketterjagers, toen
de revolutie en de partijen die elkaar onder
het mes van de guillotine afwisselden.Van
daag is het precies hetzelfde.
Ook is hier weer bewaarheid geworden,
dat in de samenleving de vorm toch niet
geheel met voeten getreden mag worden.
Had men elkaar wat minder «gemept", min
der »op z'n kop gegeven", had de een niet van
den ander geëischt «zijn smoel te houden" (de
lezer vergeve ons, maar wat lokale kleur is hier
onvermijdelijk) had men, in één woord, de
«burgerlijke beleefdheid" eenigermate
betracht tegenover de partijgenooten, wie weet
of de critiek niet principieeler, redelijker en g-
matigder gebleven, of de breuk niet vermeden
was.
Maar zóó ging het niet langer. De heeren
Wijnkoop c.s. knaagden in hun Tt ibune te
veel aan Troelstra's tribune in de Kamer.
De tnoht moet hersteld worden tot
eiken prijs. Zelfs tot dien van het roye
ment van „hoogst respectabele partjjgc-
nooten" (Wibaut), een daad die een
«aartsdomheid" (Henri Polak), «een
schande voor de partij" (H.Roland Holst)
zou genoemd worden. Tot dat uiterste
zijn 'A van de vertegenwoordigers te
Deventer werkelijk gegaan. Men kan, als
buitenstaander, eenigen twijfel niet
terugdringen, of Sohaper's beeld van den
luchtballon (de Partij) die zijn ballast
uitwerpt (door royement), niet zelfs wat
juister kan blijken dan hij zelf dacht.
Een ballon is tooh bestemd om te blijven
zweven en al kan de schipper een tijd
lang opstijgen door het uitwerpen van
ballast als de ballast op is, moet de
ballon weldra dalen. Hoeveel royemen
ten zullen er nog volgen, indien nn eens
blijkt dat het Marxistische wekelyksche
Folfcaanhangael met het Volk zelf niet
„principieel homogeen" te houden is,
zelfs niet door mevrouw R. Holst en
Wibaut Maar dat is onze zaak niet.
Wat ons echter van Deventer 't meest
bijblijft is het slot. «Leve de Soc.-Demo-
cratische Arbeiderspartij 1" riepen de
meesten bij het weggaan. „Leve het
socialisme 1" antwoordden de Marxisten.
Dat lijkt ons een juiste karakteristiek,
schoon ze gegeven weid onwillekeurig
en buiten de agenda. Met het Deventer-
sche beslnit raakt 't socialisme in de ver
drukking, maar wat nood de partij is
gered. De piaetijk heeft het gewonnen
van de theorie staan niet de verkie
zingen voor de deur? Pirissent les prin
cipes voor een poosje. Het «grau ist
alle Theorie" is immers afkomstig nit
het land van Marx I
De Nederlander (chr. hist.) schrijft onder
UHr:
Daartegenover werd geöischt ophef
fing van de Tribune. En ook hiermee
ging het verzoenend deel van de Marxis
ten accoord. De redacteuren echter, ge
steund door dr. Gorter, wilden er niet
van weten. Toen zij weigerden werd met
209 tegen 88 stemmen het royement uit
gesproken.
Dit geschiedde tegen den zin der ge
zamenlijke Marxisten, doch zonder dat
de groep-Wibaut er eon casus belli tegen
de partij van maakte.
De voornaamste beteekenis van bet op
het congres gebeurde schijnt ons dan ook
toe niet te liggen in het royement der
TVz'óime-redacteuren, maar in het fait,
dat thans aan een bepaalde groep in de
partij officieel een weekblad is gegeven
teneinde daarin haar speciale groep-
denkbeelden te propageeren. De revisi
onisten hebben dit noodschot noodig ge
acht, teneinde de Tribune redactie te
isoleeren en de algemeene eenheid der
partij vooralsnog te handhaven. Maar 't
komt ons voor, dat deze offic.ieole erken
ning en organisatie van „een partij in de
partij" de kiem van nieuwe, en grootere,
botsingen in zich draagt.
De breuke. Onder dit opschrift schrijft
De standaard (anti-rev.)
Het buitengewoon Sociaal-Democratisch
Congres gaf wat het beloofdeEen laatste
opvoering van de bittere worsteling, be
sloten met een finale, die, het tegendeel
van blij eindend, in tweeën uiteen deed
gaaD, wat vo or't laatst als één samenkwam.
De Tribune-leden zijn er uitgazet. De
Opportunisten zegevieren over heel de
linie. En wie zich voorstelt, dat deze
breuk in Juni de Sooiaal-Demooratie bij de
stembus zal verzwakken, vergist zioh. Als
'tten slotte tuseohen een «burger-oandi-
daat" en een Socialist staat, gaan Tribu-
niaan en Troelstraiaan even warm in het
vuur.
Er zijn andere oorzakeD, die allicht in
Juni het stemmeneijfer op de Socialistische
eandidaten zullen doen dalen, maar het
Deventer-Congres zal hun geen kwaad
doen. Plaatselijk moge het hier of daar
een kleine strubbeling geven, over heel
het land gencmen wordt het een wedijver,
wie het scherpst tegenover de Bourgeoisie
zieh te weer stelt. De één wil al beter
Socialist dan de ander zijn. En een So
cialistisch eandidaat tegenover den kapi
talist in den steek laten, ware een brand
merk voor wie het aandorst.
Voor het oogenblik is het geen bluf,
zoo de revisionisten zeggen, dat ze cade
breuke sterker staan. Althans met het
oog op de komende stembus komt dat ook
ons waarschijnlijk voor.
Maar anders wordt dit, zoo men de
horoscoop trekt voor wat daarna komt
zoo de Tribune-mannen voet bij stuk houden
en toonen dat ze organiseeren kunnen.
Dan komt er een partij Daast de partij.
Eerst klein, maar allengs groeiend. En
die nieuwe partij zal in kraeht winnen,
omdat ze de vlag heeft.
Er is aaD de Sooiaol-Demooratisohe partij
niets buitengewoons overkomen. Beginsel
en tactiek stoeien in elke partij om den
voorrang, en dat stoeien leidt vroeg of laat
in elke partij tot een conflict, en zulk een
conflict is vanzelf voorbode van breuke.
En nu kan van twee éóu gebeuren. Of de
revisionisten worden ook nu voortaan con
currenten om de vlag, en dan wordt de te
genstelling tuseohen de sooiaal-demooraten
en alle andere partijen verscherpt. Of wel,
ze glijden op het Opportunistisch pad nog
verder voort, en slaan dan in 't eind hun
tenten op vlak voor de Vrijzinnig-Demo
craten, ais hun voorhoede.
Alles zai hierbij afhangen van de maoht,
die de nu nitgeworpenen zullen on: wikke
len; met name van de zeer bijzondere vraag
of hun kans zal geboden worden, om tegen
over de Opportunisten op te trekken, ook
in het Parlement.
Het Centrum (r.k.)
Men kan niet zeggen, dat over de
Tribune-redaoteuren «ia mort sans phra
se" is uitgesproken. Aan phrases was
er werkelijk geen gebrek. De exeeutie
heeft plaats gehad onder een ontzaglij
ken vloed van woorden, waarbij over
en weer de heftigste verwijten en be-
schuldigingen werden uitgesproken en
geen enkel oogenblik de hartstocht
zweeg.
Troelstra heeft gezegevierd. Troelstra,
de rechter en aanklager in eigen geding.
Zjjn felle rede was een lang requisitoir, j
schuimende van haat en woede tegen
de drie redacteuren, die hem, Troelstra
hadden gekrenkt, die hem, den leider j
der partij hadden gesteld beneden prof.
Treub bij het werkloozen-debat in de
Tweede Kamer. Want dit is wel de
onmiddellijke aanleiding tot dit congres
en het daarop voltrokken geestelijke
doodvonnis tegen de ZVi&wwe-redaoteu-
ren geweest, dat zij Troelstra's inter
pellatie over de werkloosheid hebben
durven critiseoren en kleineeren. Nu
liep de maat over. Nu moest hun or
gaan verdwijnen. Nu moest hun daad
gestraft met de allerzwaarste straf. De
geschonden Troelstra-majesteit eisohte
niet minder.
O, die heerlijke vrijheid in de S. D.
A. P., welke thans meer dan ooit het
instrument is geworden van één persoon
en steeds meer verdierit, de fraetie-
Troelstru te worden geheeten Het
congres ging uiteen onder het ziDgen
van het vrijheidslied en ook in de
pauze ward dat lied aangeheven. Is
vlijmender satyre denkbaar? Een vrij
heidelied, terwijl men hezig is aan de
critiek den mond te snoeren en bij
soherven-gericht nit te maken wie al
dan niet tot de partij mag behooren,
of lieverwie de heer Treelstra er al
dan niet in wil hebben
Natuurlijk is de ruzie met deze twoe-
daagsohe worsteling niet uit. Wel werd
Troelstra in zijn positie als hoofd der
«partij" bevestigd en versterkt, maar de
aanzienlijke minderheid,welke zioh tegen
het royement der Tn'jnn#-redacteuren
verklaarde en een opmerking van Ger
hard over het militarisme aan het adres
van Troelstra wijzen erop, dat het dic
tatorschap van dezen laatste vooralsnog
niet algemeen wordt aanvaard.
Niieuwe strijd, nieuwe oritick, nieuwe
debatten, nieuwe onlusten zijn te ver
wachten in den boezem van deze zoo
genaamde Arbeiderspartij, waar nief-
arbeiders de eerste rol vervullen en
onderwerping eisohen aan hun woord.
Een partij, die leeft van nijd en onte
vredenheid, maar daardoor tevens ook
£,siohzelve verteert. Een party, waarin
zoowel het ware gezag all de ware vrij
heid ontbreekt en derhalve ondanks
alle klinkende phrasen en kunsten
makerij van woorden slechts plaats
is voor willekeur on despotisme, met
den hartstocht als'surrogaat voor ijver.
Zulk een „partij" moet, ten spijt van
alle gewone en buitengewone congres
sen, steeds het tooneel blijven van strijd,
verwarring eD inwendige verdeeldheid,
met „gemier" en «gedonderjaag" om
in de eigen vieze taal der keeren te
spreken tot in 't oneindige.
De Nieuwe Courant (oud-lib.) laat zioh
aldus uii:
De partij zal natuurlijk bij de aan
staande algemeene verkiezingen het na
deel ondervinden van het gunstig oogen
blik, waarop zij haar banvloek uitsprak,
en veel zal afhangen van den aanbaDg
dien de nieuwe fraotie zioh zal weten
te verwerven. Maar de apotheose van
i Troelstra behoeft op het stembus-suooes
ïd 't algemeen niet ongunstig te werken.
Kiezers mogen zulk machtsvertoon wel.
Zij stemmen wel graagvóór Troelstra 1
en hebben maling aan de marxisterij.
Evenals het Congres. Hot Congres wil
Troelstra.
Iutussohen voor wie zioh wel eens
bezorgd maken over den groei'der sooiaal-
demooratie, bevatten zulke executies een
gerts stelling, meent het blad.
Wat geruststelling wekt is dat reeds
nu, reeds in haar opkomst, du zij nog
een kleine, strijdende partij is, die het
hoogste belang heeft bij uit- en inwen
dige eenheid, de leegheid en ijdelheid
van huar leuze van algemeene solidari
teit even duidelijk aan den dag treedt
als haar prinoipieel despotisme. Onder
de «heerschappij van het proletariaat"
die ons door de leiders in het uitzioht
wordt gesteld, zouden de drie Tribune
heeren naar het uiterste einde der aarde
worden verbannen of in den duistersten
kerker hun verzet boeten tegen den
dictator.
Vrijheid voor Troelstra, gelijkheid
voor al diens onderdanen, de broeder
schap opgesloten in een tuchtschool.
Welk een schouwspel, dat Deventersoho
congres, voor wie zijn gezond verstand
gebruikt
Laat ons het volk, dat immers vrij-
heid-lievend is, vóór alles loeren het te
gebruiken.
De Deventer heksensabbath. Onder di'
opschrift schrijft het vi ij zinnig- demoora-
tisobe Land en Volk
Tweeërlei leert ons het Deventer
drama van Zondag.
In de eerste plaats, wat het woord
vrijheid betoekent in den mond van een
sooiaal-democraat. Hij kent de vrijheid
slechts, waar zij strekken kan ter ver
grooting van maoht. De vrijheid om
zioh zelve is waardeloos.
In de tweede plaats, dat binnen de
S. D. A. P. alle onderlinge waardeering
en alle onderling vertrouwen wordt
gemist.- Het „gij liegt" is schering en
inslag.
Het «buitengewoon congres" is een
goede gelegenheid geweest om waar te
nemen, hoe de leer van den klassen
strijd van biunen werkt.
Het Vaderland (unie-liberaal) geeft den
Marxisten een mep, dooh 't is eigenlijk een
pluimpje en zij aait de partij van Troelslra
dooh stelt haar eigenlijk aan de kaak.
Men leze:
Bij iedere botsing, die in de S. D. A. P.
heeft plaats gehad hebben wij het toegejuicht
als de hoofdmassa meer en meer het Marxisme
losliet, en zich ging bewegen in een richting, die
het practisch bereikbare (zoekt).
Voortgaande op dezen weg, waarop de utopis
tische drijverij der Marxisten haar gedrongen
heeft, zal de S. D. A. P. (zou zij de S. in 't vervolg
maar niet weglaten allengs 'n gewone radicale
partij worden, waarmede te redeneeren valt.
Voor een flinke arbeiderspartij met een
radicaal programma maar zonder de theo
rieën van Marx is in ons land zeer goed
plaats. Zij zou den uitersten linkervleugel der
vrijzinnigen vormen, en van Marxistische smet
ten bevrijd, waarschijnlijk meer in het werkelijk
belang der arbeiders kunnen doen dan tot
dusverre door de S. D. A. P. werd bereikt.
Dit voordeel weegt wel op tegen het inter
nationaal lachsucces, dat de partij zich met de
executie der Marxisten verworven heeft.
En eindelijk Het Volk zegt o. a.
Het karakter van eöD partij brengt
mee dat ze bestaat uit gelijkgezinden.
Wie het niet eens is met haar beginsel,
wie zóó groote bezwaren heeft tegen
haar strijdwijze, dat hij zioh verplicht
aeht den strijd zelf te verlammen, wie
meent dat oe partij bezig is te neigen
tot den vijand dien zij zioh ten doel
stelt te bestrijden hij hoort er niet
in. Hij ga naar een andere of stiohte
een nieuwe. De partijorganisatie is er
niet om aai iegenstrijörge elementen tot
gevechtsterrein te dienen, zij is er om
gelijkgezinden tot een maoht te ver-
eenigeD.
Natuurlijk behoeft die gelijkgezindheid
geen gedaohtenwieselicg uit te sluiten,
maar de grens is daar waar de over
tuiging komt, dat de party in 't alge
meen niet meer is wat ze naar meening
van dengeen die met haar doen en laten
van inzicht verschilt, behoort te zijn.
Kamerverkiezingen.
Naar De Banier mededeelt, is een ver
gadering gehouden tot formatie van de
ohr.-hist. kiesvereenigingen in het district
HarlingeD tot eene distrietsvereeniging op
den grondslag van het program en de
statuten der ohristelijk-historisohe Unie.
De kiesvereenigingen van Barradeel, Won-
seradeel, Bolsward en Workum waren
daarbij vertegenwoordigd, terwjjl van Har-
lingen verhindering was gemeld. Alle
aanwezigen stemden met het doel in, en
een distriotsbestuur werd gekozen. Verder
deelt De Banier mede
„Belangrijke besprekingen werden voorts
gehouden ovqr de gedragslijn bij de
komende Kamer vei kieziDg, met voorbe
houd van afwachting der besluiten van het
Nationaal Comité. Loyale samenwerking
en instemming met de reehtsohe coalitie
werd wensohelijk geacht, onder conditie
van de gedragslijn der partijen in 1901.
Mooht de antirev. partij volharden bij het
denkbeeld van 8 tegen 1 der vaste Friesohe
districten, dan werd aan optreden in isole
ment algemeen de voorkeur gegeven. Als
voorloopige eandidaten werden besproken
le. de heeren mi. J. Sehokking, dr. J.
Ankermau en L. W. de Vries (oud-Kamer
lid), in afwachting van het definitief be
sluit, door eerstgenoemde te nemen inzake
de aanneming der oandidatuur".
De toestand in de S. D. A. P.
Er kwamen reeds gisteren een aantal
Amsterdamsohe Marxisten die hun lid
maatschap van de S. D. A. P. hebben
opgezegd bijeen, om den toestand te
bespreken. De ÏWóuwc-redacteuren en
andere voornaamste Marxisten waren op
deze bijeenkomst welke een voorloopig
karakter droeg niet tegenwoordig. Be
sloten werd aan te sturen op een nieuwe
organisatie, waarbij de wensoh werd uit
gesproken, dat mr. Mendels daarvan de
leiding op zioh zal nemen. Vervolgens
werd breedvoerig de a.s. verkiezing in III
besproken. Men wensohte nadrukkelijk
tegenover mr. Troelstra een Marxistisch
eandidaat te stellen en dan liefst mr. Men
dels, die reeds op het ooDgres de S. D. A. P.
verliet. Wij vernemen,datjookjdr Gorter de
S. D. A. P. heeft vaarwel gezegd. (Ifbid.)
Op verzoek eervol ontslag verleend
aan mr. J. H. Mulock Houwer met ingang
van 1 Maart uit zyn betrekking van plaats
vervangend griffier by nen raad van beroep
(ongevallenverzekering) te Dordrecht,
onder dankbetuiging voor de ala zoodanig
bewezen diensten.
Het berioht dat prof. Tremb notaris
te Amsterdam wil worden, wordt tegen
gesproken.
Benoemingen.
Wij lezen in de Standaard:
Vooral van de Roomsoh-Katholieke zy-
de haalt men den laatsten tyd de oude
pekelzonden der Liberalen weer uit het
vat.
Geen wootd te veel is daarmee gezegd.
Vooral de ouden weten daar alles van
te vertellen. Sinds Thorbecke de bour
geoisie van den eersten rang meester van
's Lands zaken maakte, is op al wie niet
Liberaal was, bij alle takken van benoe
ming, het meest stuitende, het hardste,
het onvermurwbaarste exclusivisme toege
past. Op de Antirevolutionairen nog ster
ker dan op de Roomschen.
Er was éénvoudig geen sprake van, dat
iu een eenigszins aanzienlijke betrekking
een der onzen werd ingezet. Of als men
het een hoogst enkele maal deed, zooals
de benoeming van den onden Mackay,
zat er tactiek en berekening achter.
Al wie nog aan zyn geloof vasthield,
was ongeschikt en onbekwaam.
Later lawde dit wel iets, maar toch al
toos zoo, dat geen 15 pet. der benoemingen
by niet liberalen terecht kwam, terwyl
toch elke stembus uitwees, dat de libera
len de minderheid in het land waren.
Toen het Kabinet-Kuyper aan de stui
tende bevoorrechting een einde maakte,
en het getal van liberale benoemingen
van 85 pet. op 70 pet. dalen deed, ging er
een erbarmelijk geschrei in heel het land
c-
