christelijk-
NIEUWSBLAD
historisch
VOOR ZEELAND.
No. 118.
1909,
Donderdag 18 Februari,
23e Jaargang.
Heid
YSTBODE.
Binnenland.
iddelbwg
tbode
►ode,
rt
VERfemJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VFRWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Snippers uit de oude doos.
UIT m PROVINCIE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bcclitszaken.
el
LSMAN, W e s t-
el
RH H1TJLE, Pape
>en flinke, nette
erdienste f8 per
VAN KRIEKEN,
e n.
RS—Gunning,
bjj Breda, vraagt
itbode,
en werken. Zich
?r. DR0NKER8,
*g.
3 Meid.
elfde adres
vraagd
beele (Souburg).
ii een flinke,
Ires8eeren Boek-
T, Vlissingen.
aan
rsoon,
leerling ln eene
irden, tegen ver
ing, bewassching
liefst bjj lieden
G, a/h Bureau
met Maart of Mei
iknecht,
tiling, niet ben.
SNOEP, mole-
Zeeland).
Mei
i tweede
cht
EL1SSE, landb.
-6d)döe.
she of Spoortijjd.
23i) 6,15a) d)
m) 6,45c)
4,45c)
5,25c) f) h)
het vertrek van
Nemen vm. P,30
ti, Borsselen en
ogste 20 minuten
gs ten hoogBte 15
wachten tot 6,35.
106.50
5
T3
a
3
u
.3
'3
Q
M
55
7.56
6.56
7-4
7.22
7-57
8.10
8.37
10.43
9.29
I0.03
11.45
11.15
7-36
7.46
7-53
8.1
8.8
8.17
8.25
8.32
8-37
8.47
8-54
9-7
9.20
9.29
9.40
10.28
11.36
urg, Z. Duitschl.
.oosendaalLage
:er dan 150 KM.
-
2.6
1.29
3.05
3.32
3.54
4.08
6.18
6-3
7.16
7-42
8.01
8.15
R.
IEDEREN WERKDaG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
en van
17 Februari 1909.
Een doodvonnis te Kruiningen.
Toen Maximüiaan van Oostenrijkals
graal van Vlaanderen'm 1477 zijne steden
bezocht om er d«n grafelijken eed af te
leggen, kwam hij op het laatst van dat
jaar ook met het zelfde doel te Leuven.
Hij stilde er tegelijkertijd zekere beroeilen,
die, niet lang te voien veroorzaakt waren
door een vieesohhouwer, met name Paulus
Luenktn. De oproerstichter was ontvlucht
en had zioh begeven naar „Cruninghe in
Zeelant", meenende aldaar veilig te zijn.
Zijne hoop was echter ijdel, want Luenken
werd te Kruiningen onthoofd, of, om de
woorden te gebruiken van de bron, waaruit
deze mededeeling is getrokken (Kroniek
v. Despars) „gheexeeuteert metten raesse".
Den oommandant van bet veldleger,
generaal A. Kool, is van hoogerhand ver
zocht terug te komen op zijn ingediende
ontslagaanvrage.
De twist in de 8. D. A. P.
De afdeeling Leiden van de 8. D. A. P.
heeft, in verband met het te Daventer
gevallen besluit bedankt voor het lidmaat
schap van de S. D. A. P.
Een meester op alle wapene, oftewel
een passé partout schijnt de liberale Unie
in 't kiesdistrict Zaandam gevonden te
hebben voor een oandidatunr bij de.aan-
staande Kamerverkiezing. De afdeeling al
daar stelde namelijk voorloopig candidaat
den heer Van Tienen, volgens de Nieuwe
Courant »behoorende tot de vooruitstrevende
Uniemannen, voorstander van algemeen kies
recht ook voor de vrouwinvoering van stem
plicht en evenredige vertegenwoordiging
en tevens van meening, dat op het gebied
vanstaatspensioneering naar het bereikbare
moet worden gestreefd.
Zie eens aan, wie ean man wil van zessen
klaar is met mr. Van Tienen klaar. Diens
program toch komt met de Evenredige Ver
tegenwoordiging en het stemrecht voor de
vrouw de oud-liberalen, type-v. Houten in
't gevlei, door zijn unie-lidmaatschap, de
unie-liberalen, door zijn vooruitstrevend
heid de vrijzinnig-demoeraten, door zijn
algemeen kiesrecht de sociaal-democraten.
312
FJEUILL KTON.
nooa
S O A L DIS.
Borsele.
III. (Slot).
Toen ds. Johs. Thilenas, het hoofd der
Voetianen te Middelburg, stervende was, gaf
deze nog te kennen, dat bi) niemand liever
dan Smijtegeld voor opvolger zou hebben
soo geschiedde het ook, want hij werd al
daar boroepen 15 Aug. 1694 en bevestigd
16 Jan. 1695 door zijn oom en ambtgenoot
d». Petrus Smijtegeld met Jes. 8020 en deed
intrede met Hand. 10 33.
Hoewel tweemalen te Rotterdam en ééns
te Utrecht beroepen, wilde hij van Middel
burg niet scheiden. Nooit is er een predi
kant aldaar, vooral onder de volkakusse,
zóó bemind geweest en heeft grooter in
vloed gehad en toen, in 1715, een paskwil
onder zijn voordeur op de Heerengracht,
werd gestoken, kon do baljuw den dader
niet ontdekken en gelukkig bleef deze a »n
het volk onbekend/dat zijn afgod zeker niet
straffeloos zou hebben doen bdeed gen.
De uitdrukking van afgod is niet te sterk
want een eenvoudige vrouw verzekerde aan
de la Rut, dat zij zich onzen Lieven Heer
niet anders kon voorstellen dan onder de
gedaante van dezeu geliefden leeraar, op
Wiens gelaat een Goddelijke glans lag.
Bekend is Smijtegelts houding, toen het
stadsbestuur, in 1703, verzocht, de gemeente
tot rast aan te manen en wegens oproerig
heid te bestrafien.
endoor zyn ste.atspensioDeering deze ae!f-
den en zeker ook do anarchisten van allerlei
gvding. Een candidrat om jaloersch op te
weztn.
Wedrennen op Zondag
Ojk in 008 blad is melding gensaaki
van het besluit van B. en W van Bloe
mendaal, ora geen verlof meer te geven
tot het houden var wedrennen op Zondag
te Woestduin.
Een naan, die, volgens de Ned. uit den
aard van zijn beroep volkomen bekend is
met de paardensport, schrijft aan dit blad
„Die renbaan is de vloek van Kenoe
merland geworden. Eiken Zondag ver
dringt zich rijk en arm, maar vooral de
kleine man, op die baan, om de eeht
Nederlandsohe speelwoede bot te vieren.
Het bloed der Batavieren, die vrouw en
kinderen verdobbelen, verloochent zioh
nietWil men in die streek aen goede
„tip" voor een harddraverij of ren heb
ben, men vrage het aan slagers- of bak-
kersloopkneoht. Alles dobbelt mee, zelfs
jongelieden op H. B. S. of Gymnasium
hebben schulden bij bookmakers, aan
gezien de totalisator niet borgt.
Is dit geen schande
Mag het voorkomen, dat bloeiende
boerderijen, vroeger 39 A 40 runderen
tellende, er thans 2 of 3 hebben, en wel
alleen door Woestduin
Mijn inziens is de daad van B. en W.
van Bloemendaal zeer lofwaardig en
getuigt van moed. De Overheid wil wel
drankzucht en onluoht bestrijden, moet
zij zioh dan ook niet te weer stellen,
waar een zoo verderfelijke toestand sedert
jaren heersoht
Men spreke niet van veredeling van
het paardenras 1 Neerlands landbouw
nooh leger behoeft dit volbloed-paard.
Oefeningen en terreinritten werken veel
meer uit. De nationale sport is„de
harddraverij van zessen klaar". Zelf ben
ik ruiter en paardenliefhebber, maar ik
durf te verklaren, datRensport geen
nationale sport is of ooit zal worden l
Slechts luttel aantal Nederlanders voer
den haar hier in, en thans, te hunnen
genoege, wordt zij de vloek van een ge-
heele landstreek.
Mogen B. en W. van Bloemendaal
De geheele Magistraat was bij de daar
voor bestemde predieatie tegenwoordig,
maar de Heeren keken elkander verbaasd
aan, toen niet de gemeente, maar hun
zeiven de les werd gelezen en zij hoorden,
dat, als de oude, paa verdrongen regenten,
werkelijk oneerlijk de stadsgeJdmiddelen
hadden verwaarloosd, deze moesten worden
vervolgd en gestraft, maar bleek het bij
onderzoek laster te wezen, dan behoorden
de nieuwe regenten hun plaatsen, zoo
spoedig mogelijk, asa de vroegeren in te
ruimen. Verbazing was zeker te zien op
de aangezichten in de „Heereïibanken",
maar toen de godsdienstoefening geëindigd
was, zeide de voorganger op den hem
eigen iDdrukwekkenden 1001a, dat nij eene
g'meente, die zioh tegen haar wettige
Overheid verzette, dan zegen Gods niet
geven kon. Daaiop verliet bij deo kansel,
en nog lang leefde de herinnering aan bet
tooneel dat volgde. Onder de algemeeue
gaudoening trad de leeraar weder op en
gaf den zegen, doch onder voorwaarde,
dat men aan de regeering gehoorzamen zou,
wat daD ook werkelijk gebeurde.
Smijtegelt bleef ODgehuwd en was onder
het volk, naar zijne woonplaats, als„de
oude van de Singel" bexend.
Lang bleef de mail kraoinig, doch bij
het klimmen der jaren en door lichaams
smart getolierd werd hij gedwongen zbn
emeritaat te vragen, 't wolk hem 9 Mei
1735 verleend wed. Vier jaren mcohi hij
ouder veel smart en lijden noe leven e< J
stierf den 6 Mei 1739, in Oude kerk
begraven wordende.
Hij had bij testament beiauid da» al
zijne handschriften onder zijne drieerven
voet bij stuk houden, en moge hun op
treden weerklank en navolging vinden I"
Doov de Sportbladen wordt ach en wee
gvklaagd over „de dood van Woestduin",
maar is het niet heter dat de Wocstduin-
eohe rennen ten doode zijn opgeschreven,
dan dat een anders welvarende bevolking
te gronde gaat?
Goes. De 60-jariga fabrieksarbeider
P O. to Amsterdam, naar wien door de
politie aldaar werd gezocht, is op verzoek
van den commissaris van politie aan den
burgemeester te Baarland,in laatstgenoem
de gemeente gisterenavond ten hnize zijner
zuster in arrest genomen en naar Amster
dam opgezonden, verdacht van zedenmis
drijf jegens minderjarigen.
Vlissingen. Met ingang van den 20
Februari a.s. is benoemd tot opperbrand-
meester in deza gemeente, de heer P. F.
Wemelsfelder, machinist by den misthoorn
alhier.
Vlissingen. De soldaat Alwon van het
algemeen depöt van discipline die 1 Juli
1894 deserteerde, heeft zich te Nieuwe-
schans aangemeld en word onder geleide
naar hier overgebracht. Aangezien de
strafbare termijn voor desertie van 12 jaren
verstreken is, kan deswege geen rechtsver
volging tegen hem worden ingesteld, zoo
dat hij slechts verplicht is den diensttijd,
welke van zijne desertie onvervuld is ge
bleven, te volbrengen, tenzij hij bij een
eventueel te houden geneeskundig onder
zoek ongeschikt voor den dienst mocht
blijken te zijn, in welk geval hy op de wijze
van gewone militairen uit den dienst zal
worden ontslagen.
A.s. Donderdag vergadert de Centrale
Anti-Revol. Kieavereeniging in hat district
Oostburg om maatregelen voor de aan
staande Kamerverkiezing voor te bereiden.
Candidaten zijn nog niet genoemd; wel zijn
losweg onder malkaar enkele namen ge
noemd.doch in geen geval zoo hard dat ook
maar eenig nieuwtjesjager in staat zou zijn
ze in de courant te zetten.
Met ingang van gisteren is de com
mies der telegraphic Ie klasse E. Harmsen
van Rotterdam naar TerNeuzen over
geplaatst, de klerk der posterijen en tele»
moesten worden verdeeld, dat zij die ech
ter voor zioh zeiven moohten gebruiken,
nooit uitleenen of doen afschrijven en
wauuoer zij die voorwaarde niet wilden
aanvaarden, moesten alle papieren ver
nietigd worden.
Deze predikant sprak zijne leerredenen
meest voor de vuist, uit en er zou weinig
cms; bekend zijn, indien vrienden en vooral
riendinnen den inhoud niet hadden opge
to'-kend, zoodat zekere juffrouw Maria
Boter,Ai» hem meer dan dertig jaren volgde
er zeventien tamelijk dikke kwartijnen
mede volschreef.
De groote kracht van dezen „bliksem der
goddeloozen" schijnt vooral gelegen te
hebben in zijn boeiende voordracht. Hy
had een manlijk uiterlijk, eer lang dan
middelmatig en 'n ernstig indrukwekkend
gel at.Met een stem als een klok,schreeuw
de hij vroeger zoo geweldig, dat een
lichaamsgebrek er het gevolg van was, dat
hMin levenslang smartelijk viel*, later liet
Mi ock den „lymerigen" preektoon dier
dagen na en sprak eenvoudig en natuurlijk.
Bij gebrek eener geslachtslijst van de
familie Smijtegelt is ons onbekend in hoe
verre eener zijner opvolgers te Borsele
MARINUS SMIJTEGELT, hier in dienst
van 1722 tot aan zijn dood in 1728, aan hem
ver want wap, maar zeker is dat den 9 April
1870 ta 's H. Arendskerke overleed Josias
Smijtegelt Bedet, de er.nig overgeblevene
an hen, die den neani vaD Smijtegelt voer
den doch door wier. 3 dood die stam nog
viet is uitgestorven Immers zijn zoon J
Smijtegelt Bedet woont te Goes, en leeft ook
nog kinderen welke dien naam .oeren.
Van den zestienden ieeraar HERMANUS
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cant.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 vent.
MazïarassjBSSBHKJ
graphic 2e klasse J. Cau van Krabben-
d ij k 0 naar Rotterdam
Te 's Gravenhage overleed Maan
dag plotseling de heer A. J. P. Boudewijnse
eeu, ook in Zeeland, bekend kunstschilder,
die sedert geruimon tjjd te Wemel-
d i n g e vertoefde.
Waarde. Gisteravond hield de werk-
liedenveroenlging (ziekenfonds) „Onderlin
ge Hulp", hear gewone jaarvergadering
Uit het jaarverslag bleek dat het ledental
met 8 was vermeerderd en samen 50 had
bedragen. Vier nieuwe leden hadden zich
weer aangegeven. Uit do rekening van den
penningmeester bleek dst ontvangen was
aan contributie van gewone leden f 209 20,
id. van begunstigers f35, inleg van nieuwe
leden f4, aan rente over 1907/08 f 48.12,
te zamen f296,32. Het goed slot van het
vorig jaar bedroeg f901.70, zoodat hei
totaal der ontvangsten bedroeg f 1198.02.
Uitgegeven was f 129.20,zoodat de rekening
sloot met een batig saldo van f 1068.82.
In de plaats van het bestuurslid J. van
Peenen werd gekozen M de Leeuw, welke
die benoeming aannam. In beginsel werd
besloten maatregelen te treffen om metier-
tijd art. 18 van het reglement in toepas
sing te brengen.
Krabbendljke. De cursus, welke dezen
winter is gegeven door dhr Geill, dokter
alhier, in de eerste hulp bij ongelukken,
welke is gevolgd doer een twaalf tal per
sonen is Maandagavond voor dit jaar ge
sloten. Dit jaar zijn hoofdzakelijk behan
deld beenbreuk en verbloeding. Dhr Geill
betuigde zjjn dank voor de goede antwoor
den die hem werden'gegeven op de vragen
die hjj stelde aangaande drenkelingen,
welk onderwerp hy den vorigen winter
heeft behandeld.
St. Maartensdijk. Op initiatief van den
heer J. L. Groenewege, alhier, werd Dins
dag onder voorzitterschap van den heer
burgemeester, als voorzitter van kriDg 7
der coöperatieve vereeniging tot aankoop
van kunstmeststoffen, enz. een vergadering
gehouden van de besturen der daarbij aan
gesloten vereenigingen in 't eiland Tholen.
Vertegenwoordigd waren 8t. Maartensdijk,
St. Annaland, Poortvliet en Scherpenisse.
Na een inleidend woord van den voorzitter,
waarbjj deze wees op hetgeen reeds bespro
ken was in de vergadering van de afd.
VAN LIL van 1796 tot 1797 te dezer
plaatse vinden wy, volgens 's mans
eigen aanteekening, nog vermeld, dat, toen
hij op zijn vierde standplaats Maasdam,den
29 Mei 1836 zjjn 40 jarigen dienst vierde
bij vier gemeenten, w. o. in Zeeland ook
Kattendijice, met Ps. 103 1 en 2, 't opmer
kelijk feit zich voordeed, dat van de 44
proponenten, die in 1796 met hem de be
diening aanvaardden, nog 15, en van de
1450 pre-ikanten, die toen ter tijd de ker
ken bedienden, bij dit zijn jubilé niet meer
dan 138 nog in werkelijken dienst over
wareD. Hij overleed te Maasdam op 14
Maart 1855, ruim 83 jaar oud en na bijna
59 jaren diensthij was toen de oudste
dienstdoende predikant m Nederland.
Bij zijn sterven liet hij zijne weduwe
na, met wie hij 58 jaren gehuwd was
geweest.
Ook van den onvermoeiden strijder tot
afschaffing van sterken drank en op veler
lei philantropi8oh gebied bekenden
CAREL STEVEN
ADAMA VAN SGHELTEMA
waa Borsele de eerste leeraarsplaats.
Geboren te 's Hage 25 Jan. 1815, werd
hij oand. bij 't Prov. Kerkb. van Z. Holland
in Mei 1838. Als zoodanig herwaarts be
roepen 12 Juni 1839, werd hij bevestigd
29 Sept. d.a.v. door ds. A. B. Hagen van
Heinkenszand.
Na te dezer plaatse voor een beroep
naar Arnemuiden en Kruiningen bedankt
te hebben, zag hij den 19 Apiil 1844 de
keuze op zioh gevestigd te Kolijnsplaat,
welk beroep hij aannamte Borsele af-
I scheid nemende 21 Juli werd hij inzjjne
Tolen, van de Z. L M. te Scherpenisse 10
Maart 1908 en de brochure naar aanleiding
daarvan samengesteld door den heer J. L.
Groenewege betreffende den coöperatieven
aankoop van zaailijnzaad werd het woord
gegeven aan den heer Groenewege, die op
zakeli,jke en degelijke wijze het doel uiteen
zette en mededeeling deed van de verschil
lende correspondbntiün enz. door hem ge
voerd met een dergelijke vereeniging te
Groningen. Na uitvoerige bespreking van
het goede doel dat men zich voorstelt, n. 1.
te traohten steeds vertrouwd saailijnzaad te
verkrijgen, werd met algem. stemmen be
sloten le. de vereeniging te constitueeren,
2e. als voorz. aan te wijzen den heer N. Pol
derman en als algem. secr. den heer J. L.
Groenewege, 3e. dat elke vereeniging in 't
eiland Tholen 2 leden cal aanwijzen bij
voorkeur voorz. en secr. om in hun ge
meente werkzaam te zijn. Aan de niet ver
tegenwoordigde vereenigingen zal hiervan
mededeeling gedaan werden onder opgave
der bepalingen, waaronder deze vereeni
ging zal werken.
St. Maartensdijk. In de gisteren ge
houden vergadering van den gemeenteraad
werd het kohier van den hoofdei, omslag
vastgesteld op f3562,785. De belasting op
de honden op f 170. Verder werden nog on
bewoonbaar verklaard 2 huisjes G 789,
groot 13 cA. en G 82 groot 31 cA.
Heinkenszand. Bij den landbouwer
J. Boonman werden in de laatste dagen
een 40 tal kippen dood gevonden en ver
mist. Er werd besloten waoht te houden
cd toen kwam men tot de ontdekking dat
een bunzing de dader was. Het beestje
werd hedennacht gevangen.
Arrondissements -Rechtbank te Middelburg.
Bjj bevelschrift der arr. rechtbank te
Middelburg is buiten vervolging gesteld
de zaak c.a. M. J. 25 jaar, agent in rij
wielen, wonende te Goes, thans gedetineerd
iu het Huis van Bewaring aldaar, beklaagd
van verduistering, met last tot invrijheid
stelling aan den beklaagde.
De inbraken op Zuid-Beveland.
Voor den Hoogen Raad werd gisteren
behandeld het revisieverzoek van P. Zuid
hof, gedetineerd in de strafgevangenis te
roepende gemeente bevestigd 28 dito door
ds. P. J. Landsknegt van Wissekerke.
Het volgende jaar reeds werd hij be
roepen te Hoorn en trad aldaar in dienst
dea 16 Nov. 1845.
Vandaar verroepen naar Amsterdam,
aanvaardde hij aldaar de bediening op 6
Mei 1849. De n 2 Oct. 1864 vierde hij, in
de oude kerk, zijn 25-jarige bediening
aldaar, met een leerrede over 2 Cor. 5 14.
Bij die gelegenheid werd er, uit dank
baarheid, voor de diaconie de kolossale
som van 10.000 gulden gecollecteerd.
Na nog den 5 Oot. 1879 zijn 40-jarig
jubila gevierd te hebben met Hel r. 18 8,
werd hij den 1 Maart 1881 emeritus met
een pensioen van 2000 gld. Nog ruim 16
jaren mocht hij van zijne rust genieten
en overleed den 12 Aug 1897, 82 jaren
ond zijnde.
Hij was te Amsterdam tweede secretaris
van het Traotaat genootschap, lid van het
hoofdbestuur tot afsobaffiog van sterken
drank, stichter van het Koning Willems
huis aldaar en lid van vele andere wel
dadige instellingen.
Ds. van Scheltema is tweemaal gehuwd
geweest 1 eerst met Hendrikje Stokhuyzen,
uit welk huwelijk 28 Deo. 1867 een zoon
geboren werd en ten tweeden male met
Frangoise Madelainebaronnesse van Eek,
die hem den 26 Deo. 1883 te Arnhem
door deu dood ontviel. Twee volwassene
dochters overleden te voren van hem,
n.m. 8 Oot 1876 Hendrika Johanna, bijna
20 jaar en 15 Aug. 1877 Maria, 22 jaar oud.
(Bevolking in 1824 670; in 1907 =s
1148 zielen).
i
