NIEUWSBLAD
No. 116
1909.
Dinsdag 16 Februari.
23e Jaargang
CHRISTELIJK-
BaiUiludsct Gverziehl.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
■K
15 Februari 1909,
Misomgekeerd.
De Middelburgsche Courant juicht het toe
dat de Liberale Unie besloten heeft in dis-
trioten waar vrijzinnig-democraten moeten
aftreden geen tegenoandidaten te stellen
en aoht 't voor de hand liggend dat de
vrijzinnige partijen 100 er kans bestaat
elkaar steunen.
Het blad merkt hierbij wel op, dat dit
//een streep (haalt) door de rekening van
de olerioale partijen, van de conservatieven
en van anderen, die gaarne beide fracties
der linkerzijde met elkaar zagen harre-
warren", maar deze opmerking is tooh niet
juist. Tenminste wanneer 't blad onder die
«olerioale" partijen ook de antirevolutio
naire betrekt.
Integendeel 't besluit komt ons gelegen.
Wanneer iedere partij haar eigen oan-
didaten stelt, is de opkomst der kiezers
grooter, en derhalve de taak der tegen
partij moeilijker.
Het gaat goed zoo.
Wig en lijmstok.
Zijn oude leus getrouw geeft de Mid
delburgsche Crt. twee argumenten aan ter
bestrijding van 't ministerie-Heemskerk
Het huidige Ministerie is gevaarlijk
omdat het door zijn joligheid, zijn bon-
hommie menigeen op een dwaalspoor
brengt, omdat het onder voogdijschap
staat van den leider der anti-revolati-
onnairen, en het dezen moet onzien.
Hier komen wig en lij mBtok weer voor
den dag.
De anti-revolutionairen moeten worden
afgeschrokken door die «joligheid" van
't ministeriede christelijk historisehen
door die voogdijschap van den leider der
anti-Tevolutionairen.
Bereids, zonder hem te noemen, wordt
de leus «tegen Kuyper" aangekondigd.
Wat te duidelijker wordt uit 't geen
de politieke wig- en lijmstok-fabrikant op
haar schrikwekkende mededeeling laat
volgen
Kuyper is de aanvoerder van een
groote schare volgelingen, krachtig,
machtig en sterk, in staat om het Mi
nisterie-Heemskerk het leven te be
moeilijken, ja zelfs het onmogelijk te
maken. Hij kan het dus sturen in de
zelfde richting waarvoor wij in 1905
zoo bevreesd waren.
Juist, waarvoor de vrijzinnigen in 1905
zoo'n bevreesd gezicht trokken.
Maar met dien Lijmstok vangen zij dit
jaar niet veel.
Congres S. D. A. P.
Groote verslagen bevat de Pers over 't
Zaterdag en Zondag te Deventer gehouden
Congres waarin de uitwerping der Tribune-
redacteuren (Ceton, Wijnkoop en dr. v.
Bavestijn) aan de orde was.
Door het springen van een wielband van
de locomotief van den eersten sneltrein uit
Groningen kwam deze trein met twee uur
vertraging te Zwolle aan.
De afgevaardigden der versohillende
afdeelingen der S. D. A. P. uit het noorden
des lands, misten daardoor de aansluiting
met den trein naar Deventer.
De voorzitter, de heer Vliegen, telegra-
8«oh verzocht om eenige uren te wachten
met de opening, had daartoe geen vrij
moedigheid, en opende op de gewone wjjze.
Het partijbestuur stelde de volgende
voorstellen aan de orde
o- De partij geve een weekblad uit onder
redaotie van de partijgenooten Roland Holst
on Wibaut. Dit weekblad zal als bijblad
worden verbonden aan Het Volk. De redac
teuren oefenen hun functie uit in geregeld
overleg met de Tedaotie van Het Volk en
hebben daartoe, ten einde met Het
Volk een goed geheel te vormen, ook reoht
van medespreken inzake den inhoud van
«et dagblad j
b. Het congres spreke als zijn besliste
meening uit, dat het bovenstande besluit
tot gevolg behoort te hebben de opheffing
van De Tribune
c. Indien de partijgenooten, die De Tri
bune uitgeven niet tot die opheffiing be
reid zijn, spreke het congres als zijn
meening uit, dat dei9 partijgenooten de
heeren Wijnkoop, Ceton en Van t&avestejn
van het lidmaateohap der partij vervallen
moeten wörden verklaard.
De voorzitter wees er op, dat de be
sluiten van ditoongrea bemoeielijkt worden,
doordat door een groep partijgeoooten
tevoren besloten is zioh niet aan de be
sluiten van dit congres te onderwerpen.
Hij deelde mede, dat omtrent c. en a. het
partijbestuur verdeeld is.
De voorzitter lichtte de voorstellen toe.
Do vrijheid van spreken en schrijven
wordt niet aangetast. De Marxisten heb
ben geklaagd dat hun meening niet ge
noeg tot uiting komt. Welnu daaraan wordt
tegemoet gekomen door de opriohting van
't bijblad; de Tribune (het blad dat steeds
tegen Troelstra o s. ageert) moet dan ver
dwijnen. Willen de redacteuren dit niet,
dan worden genoemde heeren uit de partij
gezet.
De heer Helsdingen verdedigde de af
wijkende meening der minderheid in 't
Partijbestuur.
Die minderheid wil geen oppositieblad
op kosten van de pariij. Bovendien heb
ben de Marxisten geen minder rechten in
de partij dan een ander.
Als er partijgenooten zullen zijn, die de
partij uitgaan, wanneer de redacteuren
worden gerojeerd, dan zegt spreker«Ga
met God of met wien ge wilt."
Toen deze grijze spreker de drie eerste
woorden van deze laatste „aardigheid"
had uitgesproken, ging er een daverend
gelach op van de zijde der mannen van
„den godsdienst-privaatzaak".
Mr. Mendels bestreed den laatsten spreker,
en laakte 't dat men de Tribune redacteu
ren wil royeeren op grond van hetgeen
zij nog zullen doen.
Geroep van neen 1 neen 1Sr ontstaat
lawaai.
De oude Fortuijn bestreed eveneenB"
warm 't voorstelniemand mag de mond
worden gesnoeid, zei hij. Zoo er iemand
uit de partij moet, dan is dit 't partij
bestuur.
De heer Duys voer fel uit tegen de
Trlbune-mnnnen, en waarsohuwde tegen
mr. Mendels die, gelijk de vrijzinnig de
mocraten, van twee wallen wil eten en
in zijn blad steeds op mr Troelstra schold
(Mendels roeptdat lieg je I) en dr. Gorter
die te Hilversum met de bourgeoisie gaat
tennissen (Wijnkoop roept vuil 1 vuil I
Velen fluiteD, protesteeren of roepen je
liegt 1)
Nog andere partijgenooten, o.a. ds. Bak
ker uit Zwolle, waarschuwen tegen uit
werping.
Zoo doet ook Roosje Vos, die Schaper
van iets leelijka beschuldigt, en hierom van
dezen toegebeten wordt
Dat lieg je, mevrouw.
's Avonds en 's Zondags komen achtereen
volgens Troelstra, v. d. Goes en Wijnkoop
aan het woord. Eerstgenoemde leverde een
gedocumenteerde aanklacht tegen de Tri
bune-redacteuren. Troelstra's optreden in
het werkloozendebat was door deze laat
sten veroordeeld, maar, zegt Truelstra,
gijlieden hebt geen inzicht in den klassen
strijd in Nederland, en in 'tplan van de
partij. Door dadelijk met uw oritiek klaar
te staan hebt gij de propaganda zeer ge
schaad. Zulk onzalig gedoe moet buiten
de partij geschieden. Gij hebt mij afge
rost gelijk een ondermeester een kwajongen
doet. De meest beleedigende grieven uit
gesproken. Die taktiek loopt uit op een
ontkenning van het pariementairisme. De
professoren van de Tribune eigenen zich
het monopolie toe van de kennis der inter
nationale beweging.
Dooh deze beweging leert dat de buiten.
landsohe partijgenooten er altijd voor heb
ben gewaakt in de kaart van de bourgeoisie
te spelen.
De SDreker eindigde zijn 27z uur lang
volgehouden rede met een peroratie waarin
hij den Marxisten van de Tribune toeriep
dat de maat vol isdat niet de vrijheid
van drukpers wordt aangetast, maar hun
lidmaatschap. En dat de partij reeds veel
to lang geduld met hen heeft gebruikt.
Gorter (marxist) schreeuwt hierop van de
tribune den spreker toe Gjj hebt van de
partij een Roomsche Kerk gemaakt. Ap
plaus en gefluit.)
Mr Troelstravervolgende rbpliceert
Als er een zou drijven naar een nieuw cle-
ricalisme met een partiipaus, dan zou het
Gorter zijn. Donderend applaus.)
Onder groot tumult staat dr Gorter op en
maakt eeu buiging.
Mr Troelstra schreeuwt ten slotte, dat
wij baas moeten blijven in eigen huis en
dat zij die dit niet willen er dan maar uit
moeten. Donderend en langdurig applaus
Een ramoer volgt nu, dat minuten lang
aan houdt en waarbij de zaal overeind rijst.
Hier vólgt een donderend lawaai. Dr.
Gorter wordt heftig uitgemaakt. Het is
een tooneel van groote verwarring, waar
aan geen einde komt. Dr. Gorter weigert
in de zaal te komen zitten. De voorzitter
dreigt met ontruiming der publieke tri
bune. Na geweldig veel moeite neemt de
herrie een einde.
Dan komt Van der Goes aan het woord,
die zich tegen royement verklaart.
Aan 't slot van zijn speech smeekt hij
de TVi&«w«-redaoteuren te voorkomen wat
men hen doen wilde «Wij kunnen u niet
missen". (Gelach en applaus).
Tweedie Dag.
Zondag was de beslissende dag.
De Courant meldt er van
Stampvol was de schouwburg wederom,
en op de galerij werd om 'n plaats ge
vochten. Vóóraan in de zaal prijkte de
Tribune-redactie, drie zeer verschillende
typende stoere, roode, oogensohijnlijk
doodkalme, onbewogene Ceton, met den
schippers ringbaard de kleine, bleeke,
vinnige Wijnkoop, 'n fanatieke trek over
't gelaat, en de schrale, baardlooze, aar
zelende Van Ravesteijn, type van 'n stu-
dent-in-de-laatste jaren. Zullen ze straks
hangen Volgens de congres-krant,
wel. Een combinatie partijgenooten, heelt
'n speciaal-geïllustreerd blad uitgegeven
onder den karakteristieken titel -. D'r u i t",
een hekelblad over «het Tribune-trio",
dat er vinnig en eynisoh in wordt be-
redevoerd.
Ceton wordt er in uitgeteekend als «de
moderne Mozes". Troelstra duwt in een
wagentje den bleeken Vliegen voort«Een
ongelukkige partij-voorzitter, die z'n rugge-
graat gebroken heeft... altijd gewerkt".
Eu zoo gaat het door, vier groote bladzijden
vol tegen „De Tribune". Trouwens, hoe
vinnig de beide groepen „partijgenooten"
tegenover elkander sfaaD. blijkt in de stad
zelf, waar ze zorgvuldig eikaars gezelschap
mijden, waar in hotels en eafé's en langs
de straten de bokken en de schapen in
afzonderlijke clubjes bijeen zijn
En dat wil... verzoenen 1
In de ochtendvergadering, die ook een
zeer onstuimig karakter droeg, kwam
Wijnkoop aan het woord, om zioh mede,
namens de Tribune-redacteuren, te ver
dedigen.
Met een gloeiende peroratie eindigde hij
zijn 2uur lange rede, uitroepende„De
Tribune" blijft gehandhaafd, en vindt gij
het niet goed, dan gaan wij met „De Tri
bune" uit de partij."
Na nog eenig gedebatteer, waarbij 't
voornamelijk tussohen Troelstra en Gorter
ging, werd gepauseerd.
Bjj de heropening van het congres kwam
Wibaut aan het woord daarna sprak
mevr. Roland Holst.
Vervolgens voerden Schaper, telkens
geïnterrompeerd, en Henri Polak nog het
woord. En dan komt bet slot van dit
laatste bedrijf.
Het debat wordt gesloten.
De stemming volgt.
Zal men luisteren Zal het heftige
hartstochtelijke, bruisende betoog van
Gorter, het stille, smeekende van Van der
Goes, het gemoedelijk waarschuwende van
Wibaut, het koele, nuchtere van Polak
geholpen hebben Alle troeveD zijn uit
gespeeld de slag komt
Het eerste punt v»n h-t voorsteluit
gave van een wekelijksch Marxlstiseh
bijvoegsel bij «Het Volk«, onder redactie
van mevr. Roland Holst en Wibaut, wordt
met op 4 na algemeene afdeelingstemmeu
aangenomen.
De voorzitter deelt mede, dat het week
blad, beginnende met April, zal worden
uitgegeven.
Vervolgens spreekt het congres met
overgroote meerderheid uit, dat «De
Tribune" zal moeten verdwijnen.
Slechts 7 afdeelingen stemmen tegen.
Ten slotte punt o.
De voorzitter Hebben de Tribune-redao-
teuren nog iets te zeggen f
Een stugge hoofdknik
De drie ter dood veroordeelden zitten,
kalm, lachen zelfs nog, de snoodaards 1
En teohover 'n paar minuten zal de
bijl vallen. Ouder doodsche stilte wordt
er gestemd
Met 209 tegen 88 stemmen en 15 blanco
besluit het congres, dat de Tribune-redac
teuren D. J. Wijnkoop, J. C. CetoD en
dr. W. van Ravesteyn zijn geroyeerd als
leden der Sooiaal-Demooratisohe Arbei
derspartij.
Het eongres geeft door geen enkele
manifestatie van zijn gezindheid blijk. Het
blijft volkomen kalm.
Mr. Mendels, propagandist der S. D. A. P.
in Utrecht, lid van het partjjbestuar, lid
van den Utreohtsohen gemeenteraad en
van de Provinciale Staten, zegt, dat hij de
partij zal verlaten. Hij kan het besluit
niet eerbiedigen. Met daverende stem
roept hij uit: «Ik sta voor het laatst als
partijgenoot vóór u". Applaus en rumoer).
De voorzitter spreekt nog 'n afscheids
woord en wekt tot arbeid op. De partij
blijve een krachtig lichaam, die allen aan
val kan weerstaan. De sociaal-demooratie
is onoverwinnelijk Daverend applaus).
Onder luid gejuiah en het zingen van
het Vrijheidslied gaat het congres te 5
uur uiteen.
Spanje en Portugal.
Als blijk van de vriendschappelijke ge
voelens die de beide jeugdige vorsten van
het Oberisoh Schiereiland bezielen hebben
Koning Manuel en Koning Alfonsus Vrij
dag een ontmoeting gehad te Villa Vioiose
(Portugal). De beide vorsten maakten per
auto een uitstapje, werden overal warm
toegejuicht en uamen den volgenden dag
een hartelijk afscheid.
Meer is omtrent deze ontmoeting niet
uitgelekt. Dooh 't feit op zichzelf dat deze
twee, naar wier leven reeds meer dan een
maal door sluipmoordenaars werd gestaan
zoo openlijk en toegejuioht konden uit
rijden, is reeds waard vermeld te worden.
Overigens blijft met name Portugal op
den duur niet vrij van revolutionaire aan
slagen. Portugal is een betrekkelijk arm
land. Het is rijk geweest door zijn rijke
bezittingen, dooh zijn aanraking met Spanje
van 1580—1040 is noodlottig geweest.
Het heeft zijn mooiste koloniën in andere
banden zien overgaan. Op alles wat in
die eeuwen met Spanje in aanraking kwam,
Tastte de vloek der verarming; naar de
oorzaak waarvan wel niet ver zal zijn te
zoeken. Spanje beeft moorden op Joden,
Mooren en eigen zonen en van duizenden
gereformeerde Nederlanders op zijn ge
weten.
Sinds Porlugal, 't land der Zeevaarders
en Ontdekkingsreizigers, zioh van Spanje
had losgemaakt, is wel zijn achteruitgang
gestuit, dooh de oude welvaart heeft 't
niet herkregen. En nu heeft het behoefte
aan een vorst, die geld en energie heeft
om '8 lands vruchtbare streken door middel
van irrigatie tot ontwikkeling te brengen,
de mijnen te exploiteeren en de koloniën
Ander profijtelijk beheer te brengen. Daar
bij een volk dat zijn vorst in dit heilzaam
streven ter zijde staat. Edooh in plaats
daarvan wordt 't rijk bestaard door de
min vaste hand van een jeugdigen Koning,
die den slechten naam van een verkwis
tenden voorganger heelt uit te wissohen
en de versohillende partijen om zioh moet
vereenigen tegen de kleine, maehtige re
volutiepartij, die meest in 't verborgen
werkt. Want het is een feit, zoo verklaarde
nog dezer dagen een ingewijde, dat ge
noemde partij de omverwerping van het
koningschap beoogt en besloten heeft,
andere landen in hun campagne te be
trekken.
Met dit doel verliet korten tijd geleden
een repnblikeinsche delegatie Lissabon om
achtereenvolgens Madrid, Parijs en Londen
te bezoeken en voorname personen en de
pers voor hnn zaak te winnen. De partij
aan welks hoofd dr Bernardio Machado
staat, bestaat uit menschen die meest in
andere beroepen mislukt zijn en trachten
in de politiek vooruit te komen. Zij heeft
een aanzienlijken invloed over de massa's
maar indien de monarchisten een krachtige
agitatie tot 't behoud der monarchie toon
den, zouden de republikeinen toch niet
slagen in hun pogingen om in de grondwet
de door hen begeerde veranderingen aan te
brengen. De officieren vaa leger en vloot
zijn koningsgezind in hart en nieren, hoe
wel de houding van de manschappen te Lis-
sabon twijfelachtig is. De eenige waarborg
voor een uitbarsting van hun zijde is de
munioipale garde in Lissabon, een keur
korps. De massa's zelf z\jn zoo onontwik
keld, dat zij zelfs niet weten wat een repu
bliek beoogt.
De val van het koningschap en de invoe
ring van den republikeinschen regeerings-
vorm-zou dan ook regelrecht naar de
anarchie leiden. Portugal is zoodanig in
schulden gestoken en zijn levensbronnen
zijn nog zoo onontgonnen, dat het land zich
niet zonder leening zon kunnen staande
houden.
Turkije.
Turkije doorleeft, evenals Rusland, als
oonetitutioneelen staat een crisis van pokken
en mazelen.
De partijen vertrouwen elkaar nog niet
de revolutie loert; maar ook de politie»
bedaeht op mogelijke aanvallen.
Wij maakten reeds melding van de ver
wikkelingen die aanleiding gaven tot 't
ontslag van een paar ministers. Niet minder
vlug schijnt de staatsgreep te zijn ver
ijdeld, welke Vrijdag bij net Selamlik had
moeten geschieden en die niets minder zon
beoogd hebben dan de afzetting van Abdoel
Hamid en diens vervanging door prins
Joesoef Izeddin.
Maar of het hier nu bij blijven zal Het
comité van eenheid en vooruitgang staat
pal tegenover den grootvizier en ai heeft
laatstgenoemde voorhands gezegevierd door
de verwijdering van drie ministers (die
aanhangers waren van genoemd comité),
de tijd zal moeten leeren of deze zegepraal
beslissend is. De Sjoerai Oemmet prote
steert heftig tegen het ontslag van den
minister van oorlog en dien van marine.
Zij noemt de nieuwbenoemde ministers
dienareD van het onde regime. De ontslagen
minister van oorlog, Ali Riza pasja, betuigt
dat hij niet vrijwillig heengegaan is en dat
hij den hem toegewezen post van hooge
commissaris van Egypte, die een sineonre
is, niet wenseht te aanvaarden. Hij ver
zekert dat hij zioh indertijd enkel uit
vaderlandlievende overwegingen met de
portefeuille van oorlog belast heeft. Hij
heeft zijn voornemen te kennen gegeven
bij de Kamer een protest in te dienen tegen
't ongrondwettig optreden van den groot-
