)ERING
N1EUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 108.
1909.
Zaterdag 6 Februari.
23e Jaargang.
Mangels
3GING.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
1URGERS.
REPETITIE
Inishoudster
Middelburg
Ichtü!
s m e ex
!BUW" belast
KRTBKTlfi»
ii bnitenland
5KERKE (W.)
S Februari e.kM
KOOP
coop
et Tuingrond
kkersknecht
rsleerling
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Op Ciediot.
t 1'
A. G. BURGERS te
q Jacob Langkvki.dk,
ind,
ekorps „E. M. M."
10 FEBRUARI 1909.
I U
s ten 7 ure, ln het
op „Vrederust",
or de Uitvoering aan
baar ii 25 cent.
Iroote Repetitie 10 ct.
HET BESTUUR.
achtkar,
o. Te bevragen O.
Vrouwepolder.
sgelenburg, Souburg.
of TB HUUR
100VTERREIN
te Middelburgook
Tuintjes.
J. J. DE KEIJZER,
aden aan
ame Meid
d. G. MOERDIJK,
LvüOld.
eid, die melken kan,
isbosch, Koudekerke.
an of met Mei
IRs. ADRIAANSE,
Z o u t e 1 a n d e.
der tegenwoordige
list bode
Opzichter aan de
Rit them.
icht met Maart
L. VAN EENEN;
ïemuiden.
iiguiensch,
plaatsing op een
ts dergelijks,
boekh. HOPSTER,
«knecht.
stond in dienst te
mend Schilders-
jginselen. Brieven
den laatsten patroon
No. 270 aan het
loes.
n 1 Mei a.s.
ER, Oud-Sabbinge.
rsknecht.
eermakerskneeht
dienst te treden,
Hoek bjj Ter
;e-Ver west Goei.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie" maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ^ent.
De rekeningen z«n weer binnengekomen.
En menige huismoeder, uit onzen midden
stand, vraagt zich af met een zuchthoe
zullen zjj dit jaar betaald komen Er moet
wat vermenigvuldigd en gedeeld, gepast en
gemeten worden, om iedere maand een
enkele van deze schalden af te doen. En
wanneer het na noodzakelijke inkoopen
waren, die de rekeningen vooraf gingen,
dan kan zij blijmoedig en vrijmoedig vaders
hand grijpen en zeggenwij zullen zien dat
wij er dit jaar ook weer zonder schuld door
komen.
Maar met dit al zijn er dan toch schuld-
eischers, die langer dan een maand, langer
dan drie, dan zes, dan twaalf maanden
soms op hnn arm geld kunnen wachten.
Want het spreekt van zelf niet
allen tegelijk kannen betaald worden.
De een moet wachten op den anderen
de meest bescheidene heeft de kwaadste
kans.
Dat is treurig, ja erger, het is ergerlijk.
De winkelier die op crediet levert en in
zijn boek ziet voor hoeveel deze juffrouw
b\j hem in het krijt staat, heeft er behalve
haar nog tientallen, ja wie zal ze tellen, die
hem nog betalen moetenvan het vorig
jaar; ja wel, maar ook wel van vroegere
jaren.
Menige winkelier is door al dat leveren
op crediet op de flesch gegaan.
Er is in het winkel vak een noodstand die
om verbetering, die om dadelijke voorzie
ning schreeuwt.
Koopen op crediet is een modezucht ge
worden; leveren op zóó-en zóóveel maan
den een toestand, die, hoe langer hoe meer
blijkt het, onhoudbaar is geworden.
In het belang onzer huisgezinnen in het
belang van den detailhandel moet er een
eind komen aan die slechte gewoonte van
het uitstellen onzer betalingen.
Dat kwaad ondermijnt de gezinnen waar
eleoht wordt boek gehouden. Het is de
worm die knaagt aan de welvaart van
alle neringdoenden zonder ondersoheid,
wier bedrijfskapitaal, op de keper be-
sohouwd, rentegevend wordt belegd door
dat deel der clientele, dat best oontant
betalen kan, doch 't niet wil, en daarbij
tooh al een veel te lagen prijs bedingt.
Het kan zoo niet langer, zoo heeft menige
winkelier nu al sinds jaren gezucht. En
inderdaad, het kwaad heeft reeds veel te
groote afmetingen aangenomen.
Dit is door de winkeliers, leden van
Handelsbelang, al sinds lang begrepen. Te
Nijmegen hebben zij reeds de afspraak
getroffen geen langer crediet meer te
verleenen dan voor drie maanden. Een
maatregel, welken men ook in ZeelaDd
behoort toe te passen.
Indien 't zoover komt, zullen wij dit van
harte toejuichen, en in 't belang van den
Handeldrijvenden Middenstand, al onzen
lezers bij herhaling aanbevelen.
Het eerste Zeehospitium in Zeeland.
Heden, Vrijdagmiddag, werd het eerste
Zeehospitium in Zeeland, gelegen in de
gemeente Oostkapeile bp Domburg ge
opend.
Den 15 Februari zal dit nieuw gebouwde
hospitium, genaamd //Zonneveld'' voor pa
tiënten opengesteld worden. In deze in
richting .kunnen ongeveer 16 kinderen
worden opgenomen.
Het gebouw dat aan alle eisohen welke
uit een hygiënisch oogpunt gesteld kunnen
worden, voldoet, wordt beschut door den
bosohrand, die zich langs de Noordwest
kust van het eiland Walcheren uitstrekt.
Het ligt op korten afstand van de duinen,
ongeveer 500 M. van de zee verwijderd.
In het zeehospitium worden opgenomen
jongens en meisjes van 3—12 jaar, lijdende
•an raohitis, soropulose, praetuberoulcse
en chirurgische tuberculose. Patientjes met
open Iongtuberoulose worden niet opge
nomen.
c
Nadat ziek heden, Vrijdagmiddag, ver
schillende genoodigden in het nieuwe ge
bouw hadden vereenigd, werd het Zeehos
pitium „Zonneveld" geopend met een toe
spraak van den heer dr. B. Vaandrager,
arts te Domburg, die als medicus aan de
inrichting is verbonden.
Aan de toespraak van dr. Vaandrager
is het volgende ontleend:
Dames en Heeren
1 Het is mg hoogst aangenaam U allen
nit naam van mejuffrouw van den Broeoke
welkom te mogen heeten. Dat U in zoo
grooten getale gevolg hebt gegeven aan
de uitnoodiging tot bijwoning der opening
van het Zeenospitium „Zonneveld", wordt
door haar opgevat als een bewijs van
belangstelling van uw kant in haar werk.
Uw tegenwoordigheid wordt dan ook op
hoogen prijs gesteld.
Het z(j mij vergund in 't kort de ge
schiedenis van. het ontstaan dezer inrioh-
ting te releveeren en u daarna een korte
schets van de inrichting zelf te geven.
Toen mej. van den Broeoke in het na
jaar van 907 het besluit genomen had,
een gedeelte van haar fortuin te besteden
ten bate van zieke kinderen, werd het
plan al heel spoedig voorgelegd aan haar
raadsman, dokter van Berlekom te Mid
delburg. Van Berlekom heeft niet lang
geaarzeld over de richting, waarin hij
mejuffrouw van den Broeoke raden moest.
De invloed van het zeeklimaat op ver
schillende kinderziekten was tooh in de
laatste jaren sterk op den voorgrond ge-
braoht. Immers van uit Beroh sur Mer,
Norderney, de Sophiastiohting en andere
inrichtingen kwamen gunstige berichten
over den invloed der zeelucht op bepaalde
ziekteprocessen in de verslagen der ver-
eeniging voor Therasso-therapie kon men
vinden, hoe vooral de chirurgische kin-
dertuberoulose aan zee bij conservatieve
behandeling veol beter genas dan elders.
Rotterdam was juist bezig aau den bouw
van het groote zeehospitium te Katwijk
geen wonder dus, dat dit voor van Ber
lekom motieven genoeg waren, voor zijn
advies: //Sticht een zeehospitium in Zee
land".
De inlichtingen aan het bestuur der
vereeniging voor ThiloBso-therapie ge
vraagd, werden met welwillendheid ge
geven de secretaris dr. den Hartog te
Soheveningen was zelfs zoo bereidwillig
naar Domburg over te komen, ter beoor-
deeling van het voorloopig uitgekozen
bouwterrein in de gemeente Oostkapeile.
In November 1907 werd dan ook tot de
opriehting van het eerste Zeeuwsohe zee
hospitium besloten en aan den architect,
den heer F. A. Kooh te Soheveningen
opgedragen bouwplannen te maken.
Oorspronkelijk was een ander terrein,
diehter bij Dombarg, dan dat waarop we
ons nu bevinden, voor den bouw bestemd.
Mejuffrouw van den Broeoke beeft echter
gemeend aan het verzoek van verschillende
ingezetenen van Domburg, op grooter af
stand van de badplaats te willen bouwen,
te moeten toegeven.
In den korten strijd die gestreden is
over de motieven, waarop dat verzoek
gebaseerd was, heeft mej. van den Broeoke
onaangename oogenblikken doorgemaakt.
Met dankbaarheid herdenkt ze echter den
steun in dezen ondervonden van den In
specteur der Volksgezondheid, dr. den
Houter, en van enkele Middelburgsohe
doctoren.
Dat zij behalve dezen steun ook in die
dagen bewijzen van sympathie van ver
schillende particulieren ontving, werd door
haar zeer gewaardeerd.
Iu Februari 1908 had de aanbesteding
plaats en werd de bouw van het zeehos
pitium aangenomen door de firma Goet-
hals te Middelburg.
Uit naam van mejufifr. van den Broeoke
breng ik hulde aan den architect, F. A.
Kooh, die er werkelijk in geslaagd is,
voortreffelijk werk te leveren, en betuig
i ik ook haar dank aan de firma Goethals,
voor de goede zorgen aan den bouw dezer
inrichting besteed.
Zooals van zelf spreekt heeft ontwerper
van het plan groote zorg besteed aan de
ziekenzaal. Wanneer men daar binnen
treedt, moet men gevoelen, dat er gunstige
condities voor het zieke kind aanwezig
zijn, moet men geloof krijgen aau de mo
gelijkheid van zijne genezing.
Ruim, frisoh en heerlijk liohi geeft de
slaapzaal dan ook een prettigen indruk.
In 't bijzonder moet ik uw aandaoht
vestigen op de bedjes in de ziekenzaal,
de zoogenaamde „fits aseptiques", door de
firma Marx tè Brussel vervaardigd.
De open- en de gesloten lighal omgeven
de ziekenzaal aan de Z.-O. en Z.-W.z(jde.
Ook de eet- en speelkamer ziet er vrien
delijk uit.
Allerlei speelgoed, meerendeels geschen
ken van vrienden en kennissen van mejuf
frouw Van den Broeoke, waoht op de
komende patiëntjes. De onderzoek- en de
badkamer vallen op door haar frissehe
tcgelmuren en mooie granito-vloeren.
Het zou mij echter te ver voeren, u
alles in extenso te beschrijven. Zoo straks
bij de beziohtigiDg zult ge uw aandaoht
kunnen geven aan de centrale verwarming,
de waterleiding, en aan de benoidgas-
verliohting, zult u kuunen zien hoe de
Heide-Maatsehappij nog bezig is met de
aanplanting van een breede strook opgaand
hout rond het groote speelterrein voor en
achter bet gebouw, en zult u moeten ge-
looven, dat zioh ouder den grond een
groote septic taoo bevindt, uit gewapend
beton vervaardigd ter ontsmetting der
faeoaliën.
U ziet, zooveel mogelijk is getracht een
moderne inrichting te bouwen en ik hoop
van harte, dat u een aangenamen indruk
van Zonneveld zult meenemen.
Voor ik eindig wil ik nog een kort
woord tot mejuffrouw Van den Broeoke
zelf richten.
Mejuffrouw Van den Broeoke 1 Het is
aan geen twijfel onderhevig of een ieder
zal uwe edele bedoelingen toejuichen. Het
feit echter, dat u zelf als direotrioe zult
optredeD, dat u dus niet alleen uw fortuin,
maar ook uw werkkracht, uw toewijding,
uw energie zult bcsohikbaar stellen voor
het mooie doel, dat u zioh heeft voorge
steld, dat kan haast niet hoog genoeg
gewaardeerd worden.
Dat uw werk niet, nu eerst beginnen
zou, maar dat u reeds lang met zuster
Contender samen hebt gearbeid aan de
voorbereiding, daarvan ben ik getuige
geweest.
Ik herinner sleohls aan den tijd door u
opgeofferd aan de beziohtiging en bestu-
deering der administratie van verschillende
inrichtingen in ons land en België, aan
alle zorgen door u besteed aan de ver
vaardiging van kinderkleertjes, aan het be
stellen en ordenen van den geheelen inven
taris, aan de beoefening van oartonnage,
om later de kinderen prettig te kunnen
bezig honden, en nog veel meer.
De ernst, waarmede deze voorbereidin
gen door u beiden getroffen zijn, geeft een
waarborg voor de toekomst, sohenkt(ver-
trouwen in de wijze, waarop u uw taak
zal opvatten.
Ik weet, dat het uw vurigste wensoh is,
dat van uit Zonneveld menig patientje
gezond naar zijne familie zal mogen terug-
keeren, maar tevens, dat u hoopt, dat de
ervaringen hier opgedaan zullen kunnen
bijdragen tot vermeerdering der kennis van
de Thalasso therapie.
Dat ik persoonlijk, als behandelend ge
neesheer in Zonnevsld zal mogen meewer
ken, reken ik mjj als een eer aan, en ik
geef u de verzekering, dat ik mijn beste
krachten aan uw inrichting zal geven.
Mejuffrouw van den Broeoke en zuster
Com mender, ik weusoh u beiden van harte
geluk met de opening van het door u
geslichte Zeehospitium. Het doet me groot
genoegen, dat u op dezen dag reeds zooveel
belangstelling voor uw werk ondervindt.
Dat u in het vervolg op den steun der
medioi zult mogen rekenen, op wier aan
raden u feitelijk tot de stichting van het
eerste Zeeuwsohe Zeehospitium zijt over
gegaan, daarvan houd ik mij vast over
tuigd.
Ik wensoh u van gansoher harte toe, dat
u spoedig zult mogen inzien, dat u in een
groote behoefte hebt voorzien en dat u
weldra de overtuiging zult hebben een
nuttig werk te hebben verricht.
UIT DE PROVINCIE.
Middelburg. Gisteren vergaderde ten
stadhuize ,het Dames-Comité tot het aan
bieden van 't huldeblijk aan G. M. de
Koningin. De vergadering werd gepre
sideerd door mevrouw Djjokmeester
Wintgens, eere-voorzitster, die aan de
verschillende dames-comité s uit Zeeland,
die hierbij vertegenwoordigd waren, ver
zocht, dat uit iedere gemeente een dame
in het Hoofdoomitó zitting zou nemen,
t.w. uit Vlissingen, Zierikzee, Goes, Ooc-
terland, Wissenkerke, Tholen, Ter Neuzen,
Honteiiisse, Hulst, Oostburg, Aardenburg
en Sluis. Hierna gaf zij de leiding over
aan mevrouw v. d. BrandelerKlem.
Door de penningmeesterresse werd me
degedeeld, dat tot op heden een bedrag
van f 5424,01 was geofferd in de verschil
lende gemeenten en dat nog een 4-tal
gemeenten hunne gaven moesten inzenden.
Nog werd medegedeeld door de voor
zitster dat het gesehenk zal bestaan uit
een ivoren kinderwagen, met zilver ge
monteerd, terwijl het wapen van Zeeland
en het Koninklijke wapen er in gesneden
zullen worden.
Verder zal er een zomerkap op ge
maakt worden, versierd met kant welke
gemaakt wordt door de Sluisohe vrouwen,
terwijl de wagen op een nader te bepalen
dag te Middelburg ter beziohtiging zal
worden gesteld. Bij de aanbieding van
den wagen aan H. M. zal een album wor
den gevoegd met de namen van alle
oomité's uit Zeeland.
Het comité zal in overeenstemming met
den wensoh van H. M. een vrij belangrijk
deel der opbrengst bestemmen voor lief
dadige doeleinden. Het wensoht dit te
geven aan vereenigingen welke een pro
vinciaal belang beoogen, en heeft daarvoor
aangewezen de vereenigingen „Kinder-
zorg" en „Zeeland" beide te Middelburg.
Het dames-oomitó, brengt gaarne een
woord van dank aan allen, die aan het
geschenk hebben bijgedragen, de ver
wachting is verre overtroffen.
Wolfertsdijk. Donderdagavond, 4 Feb.,
hield de Gerei. J. V. „Sarauël" alhier, hare
zesde jaarvergadering. Ze was door een
vijftigtal personen bezocht.
De voorzitter opent op gebruikelijke
wijze, waarna hij een kort openingswoord
spreekt, en een gedeelte voorleest uit een
brief van haren Oud-Eere-voorzitter, ds.
H. Elffers, thans te Hillegom.
Daaruit blijkt, hoe Z.Eerw. met zijne
gade nog in alles meeleven, zooals voor
heen. Het is dan ook te begrijpen, dat
de vergadering hare begeerte uitspreekt,
Z.Eerw. en zijn gade daarvoor in 't bij
zonder haren dank over te brengen. Na
de jaarverslagen van den sooretaris en
van den bibliothecaris, waaruit geconsta
teerd mag worden, dat er het verloopen
jaar aardig gewerkt is, krijgen we twee
linke onderwerpen te heoren over 2 Kon.
5, 1 20 en een stuk kerkgeschiedenis
Calvijn.
Hierop volgt eene levendige bespreking,
waaraan verschillende personen deelnèmeD.
Na eene korte pauze krijgt het woord
ds. G. J. D. Aalders, thans eere-voorzitter,
om te spreken over „De kracht onzer
Geref. Jongelingschap". In eene gloedvolle
rede toont Z.Eerw. achtereenvolgens aan
le. Hoe zij zioh die kraeht bewust moe
ten zijn
2e. Hoe die kracht tot volle ontplooiing
moet komen.
3e. Hoe zij met alle verantwoordelijk
heid op het leven moet zijn gericht.
Deze rede is in druk verschenen en ver
krijgbaar. (Zie de advertentie in l e Zeeuw).
De voorzitter rioht tot allen nog een
woord van dank, waarna ds. Aalders deze
vergadering met dankzegging eindigt.
Zaamslag. In de Donderdag gehouden
algemeene vergadering der varkensver-
eeniging „Onderlinge Hulp" alhier, was
van. de oontribueerende leden f423,90;
van de honoraire leden f32,50; nieuwe
leden f 27,60 boeten f 2,60 phosphorzure
kalk f 19,08opbrengst van verkochte
onteigende varkens f 109,50aan rente
f 40. Samen f 655,08. Uitgaven f 399,48,
waaronder begrepen is f235,40 voor uit-
keering van gestorven varkens plus f 62,60
voor den keurmeester en f 39,60 voor
belooning secretaris-penningmeester,zoodat
het dienstjaar 1998 sluit met een goed
slot van f255,60. De bezitting der ver
eeniging bestaat op het oogenblik als volgt:
Goed ilot f 256,60 spaarbankboekjes
f 109,40 2 pandbrieven a f 500 f 1000.
Samen f 1365,00.
De Vereeniging telt op het oogenblik
133 oontribueerende leden en 19 hono
raire leden. Van de bestuursleden treden
af de heeren L. A. de Mul, C. de Vos
en Joh. de Feijter, welke herkozen zijn.
In de plaats van het bestuurslid L. J.
Geelhoedt, die de gemeente metterwoon
verlaat, is gekozen de heer P. J. Wortman.
Tholen. In de gister onder voorzitter-
sehap van ds. Lammertsma gehouden ver
gadering der afdeeling Tholen van de
„Ver. tot Chr. Verpleging van Krankzin
nigen in Zeeland" waren 26 leden tegen
woordig. Zij werd na 't zingen van Ps.
100 3 geopend met gebed. Uit 't verslag
van den penningmeester bleek dat de
afdeeling 66 leden telt en gesteund wordt
door 12 begunstigers. Uitgebracht werd 't
verslag van den afgevaardigde ter alge
meene vergadering, en van den stand
der kas. In de oommissie tot het nazien
der rekeningen werden benoemd de hee
ren N. J. Visser en J. Kegge. De aftre
dende bestuursleden werden herkozen,
alsmede de afgevaardigde ter algem. ver
gadering de heer W. J. Wolf en diens
secundus de heer J. Wagenaar. Tot oom-
missie voor uitbreiding der Vereeniging
werden gekozen de heeren Joh. Jansen
en G. de Kok. Besloten werd ee» spreker
voor de afdeeling te doen optreden. Na
het zingen van Ps. 68 17 en dankgebed
door dhr. Joh. Jansen sloot de voorzitter
de vergadering.
Vlissingen. Heden morgen geraakte
een paard op hol van C. B. van Moesbosch
onder Keudekerke met den melk- en groen
tewagen achter zich van uit de van Dis
hoekstraat heel den Singel langs tot dicht
b(j de Badhuisstraat waar de kar kant el-
de en aan stukken bleef liggen. Kort
daarop werd het paard gevat. Verder liep
het onheil zonder ongelukken af.
's Heer Hendrikskinderen. Uitslag van
den schietwedstrijd gehouden op 3 en 4
Feb. door de sohietvereeniging „Nooit
terug" alhier. Personeele baanprijzen
kunstvoorwerpen, le prjjs A. de Jonge,
'sH. Abtskerke; 2e W. Kole, Heinkens-
zand 3e P. Traas, 's H. Arendskerke4e
Mart. Schippers, 's H. Hendrikskinderen
5e A. Janse, Nisse 6e C. Driedijk, Kwa-
dendamme 7e J. Kloosterman, Nisse 8e
Johs. Schippers, 's H. Hendrikskinderen
9e C. J. Bos, Nisse10e J. Moeleker,
's Gravenpolder.
Vrije baan. Geldprijzen, zijnde 60
van den inleg, le prijs W. Kole, Hein-
kenszand2e M. Walraven, Kwaden-
dtmme; 3e J. Kloosterman, Nisse; 4e C.
Snijder, Heinkenszand6e G. do Waard,
's H. Arendskerke6e Mart. Schipper,
's H. Hendrikskinderen; 7e P. Kloosterman,
Nisse8e J. Weststrate, 's H. Arendskerke
9e G. Heijboer, Heinkenszand10e J.
Moeleker, 's Gravenpolder lie J. Braam,
's Gravenpolder12e P. Traas, 's Heer
Arendskerke.
Niettegenstaande het ongunstige weer
waren vele vereenigingen vertegenwoor
digd en maakten dat deze wedstrijd uit
muntend is geslaagd.
's Heerenhoek. Voor het geschenk aan
- -J
