VOOR ZEELAND.
No. 93,
1909
Woensdag 20 Januari,
23e jaargang
HISTORISCH
Kruiningen.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg:
PRIJS DER ADVERTENTIËN
P. DE SM1DT.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 15 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 r-ent.
De opgaaf van den spoordienst
komt In dit nommer voor op de ge
bruikelijke plaats.
De Zeeuw steunt voor een lid van den
gemeenteraad de candidatuur van
Rechts en Links.
De Middelb. Crt. had eeniga weken ge
leden nogal afgegeven op de verdeeldheid
van Rechts waarop Het Centrum, de oa
afgesproken aangewezene om af en toe dat
blad er tussehen te nemen, de Middelburg-
sche op de verdeeldheid in eigen kamp
wees, met 't verzoek derhalve zioh van 't
geven van lesjes aan Rechts te onthouden.
Het antwoord van de Middelburg sche
was, gelijk altijd aan dat adres, hoogst
vriendelijk
Zij schreef:
Wij wenschen onzen collega even op te
merken, dat van «kapittelen* en >lesjes geven*
onzerzijds geen sprake is geweest.
Wij constateerden eenvoudig feiten, die door
het katholieke blad niet worden ontkend.
Trouwens, dat is ook niet mogelijk.
En wat nu haar wenk betreft in verband
met onze houding tegenover de linkerzijde, zij
ziet over het hoofd, dat de verschillende frac
ties daar nog volstrekt niet getracht hebben
zich aaneen te sluiten met voorbijzien en
miskenning van beginselen, zooals dit bij onze
tegenstanders het geval is.
Voor zulk een kunstmatige samenwerking
gevoelen zij, althans wij, vrijzinnig-democraten,
weinig of niets.
Links zijn duidelijk vier groepen of partijen,
en niemand denkt er aan zulks te ontkennen
of te verbloemen. Rechts zijn er ook drie, die
heel wat met elkaar verschillen en grieven
tegen elkaar hebhen, maar die, als de stem
bus in het verschiet is, juist doen alsof zij het o 1
zoo eens zijn.
Dat is juist het bederf van onze politiek, waar-
Rechts aileen schuld is.
Over het gebeurde met het Miniserle-D e
Meester deed het blad beter te zwijgen.
Over hunne houding in dezen hebben zijne
partijgenooten en hunne bondgenooten alles
behalve reden zich te beroemen en in de ge
geven omstandigheden was er voor de linker
zijde niet anders te handelen dan zij deed.
Men zal ons toegeven, merkte Het Cen
trum hierop aan, dat deze voorstelling van
zaken eenigszins avereohteoh is, om het
maar heel zaoht uit te drukken. Dat de
Middelburgsche plompverloren de Rechter
zijde aansprakelijk stelt voor het bederf
van onze politiek, hebben wij slechts te
signaleeren. Polemiek is tegen zulk een
holle bewering, die doet vermoeden, dat
er te Middelburg reeds strooibiljetten voor
de stembus in de maak zijn, overbodig.
En evenzoo zouden wij het zwijgen kunnen
doen tot den verderen inhoud van boven
staand stukje, ware 't niet, dat zulks den
schijn kod wekken, alsof wij het ons ge
makkelijk wilden maken, of een deel van
het geschrevene zouden beamen.
De Middelburgsche verklaart „feiten" te
hebben geconstateerd,die door ons niet zpn
ontkend. En het komt dan met een nadere
aanduiding dier //feiten", of eigenlijk met
dit éene //feit", dat er Rechts drie groepen
bestaan, »die heel wat met elkaar verschil
len en grieven tegen elkaar hebben, maar
die, als de stembus in het verschiet is, juist
dsen, alsof ze het o, zoo eens zyn".
Nu heeft men, voor zoover ons bekend,
nimmer het bestaan dier groepen ter Rech
terzijde betwist, en evenmin, dat er tus-
echen haar verschil van inzicht bestaat.
Geen fusie, maar federatie is tussehen die
groepen de leusen het is juist d&&rom,dat
men van een „verbond" kan spreken Wan
neer er geen verschillende groepen waren,
zou het aangaan van een bondgenootschap
natuurlijk allen zin missen.
De vraag is dus alleen of dat bondge
nootschap op goede gronden steunt. De
Middelburgsche tracht deze vraag ontken
nend te beantwoorden. Zjj insinueert, dat
de samenwerking slechts kunstmatig is en
geen andere basis heeft dan ftembus bere
kening waarbij men dan onzerzijds bet
valsche sir aanneemt van een gehuichelde
eensgezindheid, met misrekening van be
ginselen.
Het vrijzinnig democratische orgaan
maakt 't hier werkelijk al te bont. Wanneer
de Rechtsche coalitie enkel door stembus-
belangen verbonden was en uit pure bere
kening haar grieven en geschillen opborg
tijdens den duur eener verkiezing3-cam-
pagne,zou zij tot regeeren even onbekwaam
zijn als de Linkerzijde het thans ie. Dit
laatste heeft de ervaring met het Kabinet-
De Meester bewezen. En nu kan de Middel
burgsche wel verlangen, dat wij daarover
zullen zwiigen, maar we zien niet in, waar
om juist dit feit zou moeten worden gene
geerd.
Wat de Middelburgsche Courant aan de
Rechtsche groepen verwijt, is juist datgene
waarvoor men terecht de Linkerzijde mag
aansprakelijk stellen. Tezamen rogeeren
kunnen hare partijen niet, en toch werken
zij samen aan de stembus met een zuiver
ragatief doelde Rechterzijde ia de min
derheid te houden. Nog bij de jongste
Kamer-debatten werd dit openlijk erkend.
En bij stemming en herstemming zag men
't telkens geschieden, dat vrijzinnig-demo
craat, socialist en vrij liberaal eendrachtig
samenwerkten onder anti-clericale leus.
Voor en nB dien tijd ging men elkander
vinnig te lijf.
Is d&t moreele politiek En heeft de
Middelb. Courant, die zich in de praktijk
daartegen niet verzette, maar meeblies op
de anti-clericale fluit, wel het recht aan de
Rechtsche groepen te zeggen, dat het poli
tiek bederf voor hunne rekening komt
Tot zoover Met Centrum.
Uit 't stnkje repliek van de Middelburger
behoort dit zinnetje vooral te worden vast
gehouden
Voor zulk een kunstmattge samenwer
king gevoelen wij vrijzinnig democra
ten weinig of niets.
Het is wel parmanig gezeid, maar minder
in overeenkomst met de feiten.
En 't maakt een eenigszins zotten indruk
ia den mond van de Middelburgschewelke
wij al de jaren, die wij het genoegen hfcdden
haar te kennen, nooit anders gezien hebben
dan in de eene hand de wig en in de andere
de lijmstok.
Intusschen heeft de Middelburgsche ge
dupliceerd dat zij Het Centrum in Juni wel
nader over deze dingen spreken zal. Wat
vanzelf spreekt.
19 Januari 1909.
Hoe zal ik U ontvangen,
Hoe wilt Gij zijn ontmoet
Geen der vele Ad ventsiiederen, zoo
lezen wij in het Asisterdamsohe //Predik
beurtenblad" is zoo algemeen bekend
als dat van Paul Gerhard, hetwelk begint
met de woorden //Hoe zal ik U ont
vangen, hoe wilt Gij zijn ontmoet En
niemand zal met zekerheid kunnen zeggen,
wat rijkdom van zegen dat lied in de
harten van duizenden heeft uitgestort en
achtergelaten.
Toen de bekende Disselhoff Dog leerling
was op de Latijnsohe sohool in Giitersloh,
moest de nachtwacht eiken Zondag voor
Kerstmis, als hij te tien uur zijne ronde
aanving, door alle straten zingen: „Boe
zal ik U ontvangen, hoe wilt Gij zijn
ontmoet En de geheele jeugd van het
stadje, wij leerlingen in het eerste gelid
aid os verhaalt Disselhoff kwamen zir-
gend achter he m aan. Evenwel, door
allerlei baldadigheid, zoo van de jongeren
als ouderen, dreigde deze goede gewoonte
te ontaarden. Nu nam de jongetingsver-
eeniging da zaak t'*r hand en dooT den
rondgang te verplaatsen op den vroegen
Zondagmorgen kwam er een einde aan
alle onbehoorlijkheid. En zoo wordt da&c
nu nog in de rustige straten onder den
met fonkelende sterren als bezaaiden hemel,
de Adventstijd naar de gewoonte der voor
vaderen ingezongen.
Eene geheele bijaondere beteekenis ver
kreeg evenwel dit lied in het jaar 1870.
'tWas in hst midden van November dat
de Wurtembergers het beleg voor Parijs
hadden geslagen. Allerlei drukte heersohte
's avonds in hunne kwartierensommigen
schreven brieven aan hunne betrekkingen,
anderen lazen in hun psalmboek, en weder
anderen vermaakten zieh met het een of
ander spel. Doch vaak gebeurde 't d&a
ook, dat een der soldaten luide begon te
zingen, en dat dan de eene makker voor,
de andere na het gezang instemde. Op
deze wijze werd nu ook het: //Hoe zal
ik U ontvangen?" meer dan eens van het
begin tot het einde gezongen. In den
nacht van 26 op 27 November barstteer
voor het eerst een hevig kanonvuur tegen
de verschansingen der Wurtembergers
losden daarop volgenden dag ward in
het legerkamp het H. Avondmaal gevierd,
waarbij ook, met het oog op het naderend
Kerstfeest, gezongen werd Hoe zal ik
U ontvangen Voor velen hunner is
dit toen de laatste maal geweest, want
den 30sten Nov. en 2den Deo. sneuvelden
er velen.
't Is de bekende Duitsehe schryver
Friedrich Wilhelm Krummacher geweest,
die in de door hem zei ven opgestelde le
vensbeschrijving dit zegt,/Zoo dikwijls
mij het lied„Hoe zal ik U ontvangen,
hoe wilt Gij zijn ontmoet tegenklinkt,
is 't mij, als wordt er plotseling een heer
lijke lenteglans over den naderenden win
ternacht uitgestorten jk gevoel mij ver
heven boven het feeatgejubsldan toch
is 'tmij, als trad de Vredevorst persoon
lijk mij tegemoet, om mijn arm hart van
al zijn leed en smart te verlossen."
XIV.(*)
Het Christendom en het vraagstuk
van den Arbeidt
Te lange arbeidstijd vermoordt het ge
zinsleven- Vele gevallen, indien wij er op
willen letten, zijn daarvan aan te wijzen.
En daarom dringen wij aan op beperking
van den arbeidstijd. Beperking ojdat de
vader een gedeelte van de opvoeding zijner
kinderen waarnemen kan en alles niet
berust op de vrouw des huizes, of de straat
de leerschool der jeugd wordt. Maar er
is ook nog een andere zaak die wij in dit
verband gaarne onder de,aandaeht zouden
brengen. De werkman is ook schepsel
Gods, geroepen om het beeld te vertoonen
van zijn Schepper. Ook is hij gebonden
aan de ordinantiën Gods, die ook van hem
vragen dat hij den weg zal kennen die
leiden zal tot eer en glorie van de Naam
en Zaak des Hoeren. Ook de werkman
mag, ja moet kennis nemen van de vragen
van den dag. Kerk en Sohool, Slaat en
Maatschappij, het is eisoh dat hij zioh ook
daarvan op de hoogte stellen kan. Da tijd
is nu eenmaal voorbij dat een groep de
zaken besprak en de belangen regelde.
Vast steat dus, dat ook de arbeider reoht
heeft te weten in welke wereld hij zich
bevindt. Maar bet is de vraag of hij in
de gelegenheid gesteld wordt kennis te
nemen van datgene wat ook voor hem als
mecsch van groot belang is. Onmogelijk
is dat voor velen. Geen tijd zelfs om eens
aandachtig de oourant te lezen, hetzij dan
een kerkelijk of maatschappelijk blad. Ook
op het platteland is er een groot gedeelte
van het jsar bijna geen gelegenheid zioh
op de hoogte te houden van het wereld
gebeuren. Wanneer men arbeidt van
's morgens tot 's avonds, met een korte
verpoosing, dan is de geest afgemat en
niet in staat datgene te verwerken wat
meD onder de oogen krijgt. Moet het niet
erkend dat een gedeelte van den Zondag
b"steed moet worden kennis te nemen van
wat ook voor ons van belang is Eu alzoo
Het vórigs was XIIIabusievelijk stond
er XII.
moest het onder ons niet zijn. En daarom
nogmaals, den arbeid van den man binnen
de perken opdat hij zijn roeping als Chris
ten vervullen kan. En de vrouw in het
gezir>. Het wijst op iets abnormaals, op een
zaak die niet in orde is, als daar de vrouw
de» huizes uitgedreven wordt om arbeid
te verrichten, waarvoor zij in de eerste
plaats niet bestemd is, maar ook opdat zij
zou helpen tot instandhouding van het
gezin. Het wijst er op, dat de man Diet
in staat is,alleen het gezin te onderhouden.
De oorzaak icoh is niet ver te zoeken, het
is omdat het loon ontoereikend is. En
omdat de bange strijd om het bestaan ook
door hem gestreden moet worden, het
levensonderhoud voor het gezin niet vol
doende is, daarom moet ook de vrouw
bijspringen. Dat dit noodzakelijk is moet
als een aanklacht tegen onze Maatschappij
gelden. En te treuriger l als daar patroons
zijn die als eisoh stellen onverbiddelijk,
dat de vrouw met den man te zamen
arbeid verrichten za). Het is daarom Chris
telijke roeping daartegen te getuigen. Is
het wonder, en mag men zulke ouders
hard vallen die niet in staat zijn hun kin
deren op te voeden Hard vallen ook die
kinderen die als in een woesleng rond
dwalen gespeend aan al wat edel is en
den geest verheft? Neen! dan zullen wij
hard vallen die Maatschappij met haar toon
aangevende leden die dwingt in deze rioh-
tiog te gaan. Maar er is nog meer. Tal
rijke geslachten groeien op in ellendige
woningen, hebben gebrek aan licht, lucht
en voedsel. Dat gaat den Christen wei
degelijk aan. Jezus leerde ons bidden om
z/ons dagelijksoh brood". Daarin liggen al
onze behoeften opgesloten, en mogen wij
die van onsen Vader vragen, die ze ons
in den milellijken weg, door arbeid schen
ken wil. Maar als nu menschelijke orde
ning onse Maatschappij beheerscht en
duizenden van de erve des levens dringt
dan gaat dat ons Christenen, wel degelijk
aan. Daarom moet er gewerkt worden
voor een goeden loonstandaard, dieliehf,
lucht en voedsel waarborgt. Zoo hebben
wij ook onze stem te verheffen tegen den
afstompenden maohinalen arbeid, jaar uit
jaar in, omdat de verheffing en het genot
door dien mensoh gemist wordt, dat het
leven nog schenken kan. Want men moet
niet vergeten dat al die medeschepselen
welke zuchten onder den druk van ons
moderne leveD, voor een overgroot deel
ook in geestelijke ellende verkeeren.
Zeker, wy weten het, dat ook in de on
derste lagen der maatschappij zedelijk
hoogstaande figuren aan te wijzen zijn.
Maar over h8t geheel genomen, waar zorg
en kommer overheerschend zijn en de noo-
dige behoeften gemist worden, daar staan
de geestelijke behoeften op den achter
grond. Dan wordt men geestelijk gedrukt
door de verhoudingen,waaronder men leeft.
Men klaagt dat velen het oor te luisteren
leggen aan de prediking van bet socialisme
en met geestdrift de roode vaan volgen. En
waar dit zoo is, daar ligt de ooazaak hierin
dat hun prediking gebaseerd is op de harts
tocht en de omstandigheden van den tijd.
Daarom, zal 't Evangelie van onzen Heere
Jezus Christus voor onzen tijd, de bood
schap des heils wezen voor de breede scha
ren van den arbe d, dan moet het zich rich
ten tegen de beslaande maatschappelijke
verhoudingen. In onzen tijd, nuHe woeling
der geesten zich zoo sterk openbaart, moet
met beslistheid gekozen wordenAllo
halfheid moet ter zijde gezet en in da ordi
nantiën Gods moet worden heil gezocht.
Meer dezelve moet hervormd worden. On
der die ordinontiëa is alles begrepen zoo
als het geheele wereldverkeer ziGh voor
onze oogea openbaart. Het christendom
heeft een roeping voor alle terrein des
levens, en daarom kan hst de groote moei
lijkheden, de ernstige sociale vragen niet
onverschillig of met lauwheid voorbijgaan.
Met alle kracht dient gewerkt te worden,
zoowel door prediking als practische werk
zaamheid. Zwaar zal die arbeid zijn,
waarbij onze krachten tekort zouden schie
ten. Maar bij Hem is kracht, wiens heer
lijkheid het is om Zijne kracht in onze
zwakheid te volbrengen. Slechts in Zijnen
Naam kunnen wij voorwaarts gaan. Het
begin is er. In de wereld van den Arbeid
is een kern verzameld die helpen wil, die
niet geslingerd wordt tussehen sociaal-
demokratie en christendom, maar die met
bewustheid voor het laatste heeft gekozen.
Maar ze zjjn nog te weinig. Vermeerderen
moeten de mannen onder onze veld teeke
nen omdat wij krachtiger zullen kannen
arbeiden.
Kén ding moet ons nuchter voor oogen
staan. Wij bedoelen dat men zich geen te
hooge idealen schept ais zonden wjj ons
doel met rassche schreden naderen. Klaar
en duidelijk moet ons voor oogen staan dat
de weg tot het doel moeilijk is, met hinder
nissen als bezaaid. Harde arbeid zal ge
vorderd worden en schrede voor schrede
zal de arbeid vorderen. Indien we getrouw
zijn aan onzen hemelschen Koning, dan
mogen we op onzen arbeid ook zegen ver
wachten. Het Program van ons Verbond
wijst ons bjj het arbeiden den weg. Daarin
zijn toch voor het terrein van het geestelijk
en stoffelijk leven onze wenschen neerge
legd. Langs deze lijnen hebben wij ons te
bewegen en te arbeiden aan de oplossing
der vele sociale vragen.
Nn wij bijna aan het eind van onze taak
zyn met de behandeling der artikelen zou
het niet goed zijn, dat we de gevaren ver
zwegen, die ook aan onze beweging ver
bonden zijn. Wanneer de belangen des
volks krachtig naar voren geschoven wor
den, dan vervalt men licht in eenzijdig
doorvloeien. Dan kan het zijn dat men
weinig oog heeft voor de andere belangen
van het Koninkrijk Gods. Het Christendom
mag niet vervluchtigen in een //sociale
actie", maar het eene moet men doen en het
andere niet nalaten. Dan moeten we waak
zaam zijn dat we niet in het andere uiterste
vallen door alle zorg te besteden aan de
massa en den enkeling te laten verkom
meren. C. H.
ÜÏT DE PROVINCIE.
Middelburg. De sergeant-fourier J.
H. Goossens van het 2e bat. 3e teg. inf.,
alhier in garnizoen, wordt met ingang van
1 Febr. aangesteld tot sergeant-schrijver
ea werkzaam gesteld op het bureel van
den luitenant-kolonel provinciale adjudant
in Zeeland te Middelburg.
Baarland. Vrijdagavond trad in de
Geref. Kerk, voor de Anti Rev. Kiesver.
alhier op, de heer H. Wolzak Jr. met
het onderwerp: //Waarom Anti-Revolu
tionair
De Voorz., de heer P. Elenbaas, opende
de verg. met gebed, na vooraf te laten
zingen Ps. 84 6. Hij sprak een kort
openiDgswoord, waarna hij den spr. het
woord gaf. Spr. gaf een kort overzicht
van de Fransohe Rev., van Neerlands
inzinking en van de herkrijging der on
afhankelijkheid. Hoewel 't Revolutie-
geweld geschuwd werd maar daarentegen
het Revolutie-&egtwseI dieper wortelen
schoot. Achtereenvolgens besprak hij het
optreden van Bilderdijk, Da Costa, Groen
v. Prinsterer en Dr. Kuyper. Hoe alzoo
de Anti Rev. pariij geboren en door den
laatste georganiseerd werd. Hoe thans de
A. R. partij als partij van den levenden
God te midden van ons volk staat. Spr.
vraagt of hier nu de vraag //Waarom
Anli-Rev. niet mede beantwoord is.
Hij meent van ja, maar wil doorgaan om
meer op de vraag zelf in te gaan Waar
om A. R Nu bespreekt, de inleider, de
val in 't Paradijs als eerste opstand, in
deze wereld, tegen het Hoogste gezag.
En wij in Adam daarmede aan schuldig
staan. Hoe God zelf wederom den weg
om tot Hem te naderen geopend beeft.
Alsook deze weTeld nog onderhoudende
en zioh rtogj steeds van mensohen bedient
en hen met gezag bekleedt. Hoe echter
Satan het in ons aanwezige revolutievunr
aanblaast en ons „verlichting der oogen"
verkondigt. Hoe Satan dan aks en dan