NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
1909.
Dinsdag 5 Januari.
23e jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Het Mormonisme.0
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed
S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
't Jaar dat voorbijging
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 "ent.
't Voorbijgegane jaar is geen onbelang
rijk jaar geweest. In ons goede Vaderland
ja, zekeïons goede Vaderland 1 we
vergelijken met Portugal, met Rusland,
met Venezuela, mat Italië, 't land der vul
kanen en der aardbevingen in ons
goede Vaderland gingen de dingen hun
kalmen gang. 't Ministerie-Heemskerk,
onder gewild en ongewild, sohnldig en
onschuldig misverstand, hield 't raderwerk
van den staat in geregeld en gang. Gaarne
wensohen wij 't vele jaren levens toe.
Van een man als minister Talma mogen
we met reoht verwaohleD, dat hij ons
land een sociale wetgeving zal schenken,
zooals ons Volk werkelijk behoeft en zoo
als! ons beginsel eischt. In niemands hand
aohten we de leiding van 't departement
van Koloniën veiliger dan in die van den
even bekwamen als beminnelijken Iden-
burg, een man, die met geen vrome woor
den sehermt, maar wiens Godsvrucht uit
woord en daad spreekt. En schijnt de loop
der Venezolaansohe quaestie niet te bewij
zen, dat ook de zoo uiterst teere Buitenl.
Zaken aan Min. v. Swinderen wèlbetrouwd
zijn (over de Venezolaansohe quaestie een
zeer nuchtere vraagwas nu de intrekking
van 't verbod van Wapenuitvoer uit
Curasao naar Venezuela, een indirecte
begunstiging der revolutionnaire elementen
in laatstgenoemd land, een daad onzer
Regeering, die op de revolutionnaire of op
de anti-revolutioonaire lijn ligt Ik zag
deze vraag nog nergens gesteld en dus
ook evenmin beantwoordtooh lijkt zij
mij wel de beantwoording waard om
de oonsequentiën.
Aan den avond van dit jaar schemert
voor ons Vaderland morgenlicht. Niet
alleen, wijl de zaak in de West een gun-
stigen keer nam, waardoor bloedvergieten
onnoodig werd laat ons dezen zegen
ook niet te gering schatten, ook epn recht
vaardige oorlog is verschrikkelijk maar
bovenal om de blijde boodschap uit 't
Paleis. Ons Volk verheugt zioh met beving.
Dit is 'tslot van 't Nieuwejaarsartikel
van K. W. dat wegens een dag te late
ontvangst niet kon geplaatst worden. Vele
lezers zullen door 't ontbreken van K. W.'s
gewone openingswoord zijn teleurgesteld. Ge
deeltelijk komen wij er alsnog aan tegemoet.
1 FEUILL ETON.
Amerika noemt men wel eens „het land
der •wonderen". Men zou het ook kunnen
noemen „het land der seoten". Vele seoten
tooh vonden er óf haar bakermat, óf ten
minste een vruohtbaren bodem. Ook het
Mormonisme is van Amerikaansehen oor
sprong.
Het Mormonisme is de aanduiding van
die, in de eerste helft der vorige eeuw
ontstane seote, die zioh hij voorkeur i,de
Bruid des Lams" of de heiligen der laatste
dagenvan de kerk v. Chr. noemt.
Wij wensohen hier ie's mede tedeelen
'over de geschiedenis, de leer, en den cultus
van het Mormonisme.
A. Geschiedenis.
Omstreeks het jaar 1809, woonde in
N.-Amerika in den Staat Ohio, een man met
name Salomo Spaulding. Na eenigen tijd
Presbjteriaanseh predikant geweest te zijn,
koos hij, gelijk in het verre Westen wel
meer gebeurt, een ambacht. Hij werd
evenwel door tegenspoed en teleurstelling
getroffen. Om zijne maatschappelijke pe
titie te verbeteren vervaardigde hij eenige
gesohriften, waarin hij eene verdichte, dus
onhistorische geschiedenis schreef, van de
eerste bewoners van N.-Ameriks. Deze
gesohriften gaf hij uit onder den titel van
iiiQevonden Randschriftals overzetting
van „een oud Manuscript". In dit zooge-
Referaat van ds. N. Postema te Bieze-
linge door Z.Eetw. belangeloos afgestaan voor
t»ns blad.
Zoo uiterst noode zou 'tde kroon zien
overgaan op 't hoofd van een vreemde.
Nederland zonder Oranje zou een verweesd
huisgezin zijn, waarin een stiefvader oi
stiefmoeder ook met den besten wil niet
zou kunnen vergoeden, wat in den eigeD
ouder verloren werd. Vermenigvuldige
zioh 't gebed, dat de gewekte hoop niet
teleurgesteld, dat 't Oranjehuis niet, neen
nooit, aan Nederland ontrukt worde.
Van onze naburen deed geen zooveel van
zioh spreken als Duitsohland. Ofschoon we
niet 't minste gevoelen voor nauwere aan
eensluiting vau Nederland bij 'n groote rao-
geDdheid(voor ons land lijkt ons't oude Is
raël en Juda,ingeklemd tussohen Egypte en
de Ëufraat-Tigrismonarohieïu, in dezen een
baken in zee), voelden wa ons steeds tot
Duitsohland aangetrokken, 't Land vau
Luther en Von Zinzendorff is voor 's Hee
ren Gemeente zóóveel geweest. Weten
schap en kunst danken aan Germanië
zóóveel. De traditiën van Hohenzollern
hebbeD menig aanrakingspunt mot die
van Oranje. Duitsohland deelt met heel
Germaansoh Europa de hoogschatting vau
't gezinsleven, die in Romaansoh Europa
zooveel geringer is. 't Huidige Germaan-
sehe volk toont nog zooveel trekken, die
Taoitus vóór aohttien eeuwen opmerkte,
en die bij met reoht 't overbeschaafd
Rome ter beschaming voorhield. Helaas,
ook in Duitsohland verdonkert 'l fijne goud.
Tot in de hoog9te kringen, of in die kringen
't meest, openbaart zioh ontaarding, die
bittere vreeze wekt. Vreeze, ook met 't
oog op ons Volk, want men behoeft maar
zeer weinig te weten van de modelitte
ratuur van den dag, om te erkenneD, dat
ook bjj ons de beker der ongerechtigheid
boordevol geschonken wordt. Gelukkig,
dat èn in Nederland èu in Duitsohland
een nog kerngezond deel des volks met
kracht reageert- Een verontrustend sym-
phoon schijnt ons echter 't ooquetteeren
vau een niet zoo heel kleine groep onder
de jeugdige „Calvinisten" met 't geen de
waan van den dag schoonheid prijst. Eu
Duitsohlands keizer de sympathie, die
hij meer dau eens opwekte, als hij toonde,
iemand te zijn, heeft hij dit jaar verspeeld,
niet men legge hier den nadruk op
door zijn loslippigheid, maar door zijn
handelwijs van een jaar of acht geleden,
die thans eerst openbaar werd. Wie om
naamd vertaald manusorif t wordt gezegd,
dat de Oerbewoners van Amerika afstam
men van de Joden. Zij zouden n.l. nako
melingen zijn van een zekeren Lohi, een
burger van Jeruzalem, die met zijne 4
zonen Laman, Larnuel, Sam en Nephi eu
hunne vrouweD, ten tijde van Koning
Zedekia zioh begaf naar de woestijn aan
de Roode Zee. Later vertrok deze familie
weer van hier, en kwam. na langdurige
omzwervingen onder leidiDg vau Nephi
in Amerika terecht. Uit deze 4 zonen van
Lohi ontstonden 4 volkeren, die zich wijd
en zijd verspreidden, god vreezend leefden
en van wier tempels en heilige steden nog
overblijfselen gevonden werden. Later
echter geraakten deze stammen met elkan
der in strijd. Inzonderheid de stam van
Nephi moest het ontgelden. Als kinderen
des Vredes werden de Nephieten door de
anderen zeer gehaat. Tengevolge van den
aanhoudenden strijd ging de beschaving
van stap tot stap achteruit. De Indianen
hebben dus hunne Onbeschaafdheid en
wildheid te danken aan oneenigheden hun
ner voorvaderen.
Dit boek was ongeveer in het jaar 1812
gereed. Spaulding ging er mede naar Pitts
burg, en gaf het in handen van een] ge
wezen drukker Patterson, die in plaats van
het uit te te geveu, er mede van doorging
naar New York, alwaar hij in 1816 stierf.
Volgens zijne weduwe moest het ver
borgen liggen in een koffertje tussohen
andere manuscripten. Men stelde een onder
zoek in, doch vond niets.
Maar wat was gebeurd. Een zekere
Sidney Rigdon vroeger baptistisch predi
kant, later boekdrukker, had, toen het
de vernedering van Znid-Afrika leed
draagt, kan dit thans Diet meer doen
zonder zijn verontwaardiging behalve
tegen Engeland ook tegen keizer Wil
helm II te richten. Slechts één middel
schiet den Hohenzollern over,om deze
vlek op zijn naam uit te wisschen open
bare schuldbelijdenis. Wij hopen, dat hij
daartoe niet te hoog, of lieverniet te
laag zal staan.
Oostenrijks keizer vierde 't zeldzaam
feest, dal elf jaar geleden koningin Vic
toria vergund werd te vieren't feest
eener zestigjarige regeering. 't Moet den
grijzen Frans Jozef vreemd te moede ge
weest zijn op zijn vierdag. De groote
liefde die zijn volk hem toedraagt, kan
hem sleohts een wel gewaardeerde, maar
tooh slechts onbevredigende vergoeding
geschonken hebben voor 't groote leed,
hem gedurende zijn lang bewind ten deele
gevallen. Zijn huiselijk leed en de ram-
p6D, waardoor zijn familie werd getroffen,
kunnen hem nauwelijks meer smart ver
oorzaakt hebben, dan een blik op zijn
volk of liever zijn volken, die met elkan
der in gestadigen strijd leven, en van
wie te verwachten is, dat zij den onna-
tuurlijken band die ben samenbindt, te
eeniger dage zuilen verbreken. Er rust
op den huize Habsburg een vloek, die niet
af te wentelen valt en waaronder ook
zijn beste zonen geleden hebben, van
Karei V af tot Frans Jozef toe is 't
een Godsoordeel over de Contra-Refor
matie, die in hun erflanden haar heksen-
sabbath vierde Er is een wrake des
vergotenen bloeds, en er is een klagend
roepen van de „zielen onaer 't altaar".
Rusland mocht rüstiger 1908 doorleven
dan vorige jaren, maar 't groote aantal
doodvonnissen, waarmee die rust betaald
wordt, wijst op zóó ongezonden toestand,
dat er alle reden is, om de toekomst van
Rusland evenzeer donker in te zien als
die van den Donau-Tweelingsstaat.
Deremarken trok de opmerkzaamheid
door de grove knoeierijen van óéa zijner
hooggeplaaisten anders genieten de
Skandinavische staten meesial 't benijdens
waarde veorrechf, weinig op de tong te
zijn, zonder dit te dankeu (of te wijten)
te hebben aan hun overschilligheid voor
de groote vragen, die onzen lijd beroeren.
Q-rittanje had, behalve met strijd tussohen
nog te Pittsburg toefde, er een aftohrift
van weten te krijgen, gelijk hij zelf later
meermalen heeft gezegd, Twaalf jaren na
Spauldings dood kwam deze Rigdon in
aanraking met Jozef Smith, den stichter
der Mormonen seote. En sinds dezen tijd
werd het werk van Spaulding, dat aan
Rigdon in afschrift bekend was de Bijbel
der Mormonen.
Volgens de Mormonen zelf, die natuur
lijk Diet gelooven dat het een werk is van
Spaulding, die er mede beoogde de ver
betering van zijne maatschappelijke positie,
is deze Bijbel een vertaling van eene ver
zameling van uittreksels uit boeken, af
komstig van Nephi, Jacob, Enos, Joram,
Omni, Mormon, Alma, Helaman en diens
zonen Nephi, Ether en Moroni, die in een
tijdsruimte van ongeveer 1000 jaren ge
leefd zouden hebben. Mormon is de ver
zamelaar geweest. Bij zijn dood was het
werk nog niet geheel gereed, dooh zijn
zoon Moroni heeft het voortgezet. MoTmon
was de laatste profeet die onder de Oer
bewoners vau Amerika, nakomelingen dus
der Joden, opstond. Hij schreef al die
oorkonden-uittreksels, benevens vele door
hem van God ontvangene openbaringen, op
koperen platen of tafelen. Hij gebruikte
daartoe een soort Egyptisch schrift, omdat
het Hebr. te veel ruimte zou innemen. Na
zijn dood heeft zijn zoon Moroni, na de
laatste hand aan het werk gelegd te hebben,
in het jaar 420 n. Chr. deze tafelen be-
graven in de nabijheid van New-York, opdat
de woorden zijns Vaders eenmaal tot ge
tuigenis voor „de heiligen der laatste
dagen" zouden verstrekken.
Hoe ging het nu verder met deze tafe
m
de deelen van zijn Parlement, te worstelen
met oproerige neigingen in Indië. Azië
ontwaakt. Japan ging voorChina eu
Indië zullen volgen moge't zijn, nadat
zij zioh gebogen hebben voor den Christus
Gods. Maar de meeste koloniseerende
Christenvolken hebben door hun politiek
en hun winzucht waarlijk hun Christen
dom niet aanbevolen, en 'tzou kunnen
zijn, dat de ontwaking der onderworpenen
'foordeel over Europa's volkeren werd.
Spanje staat daar als een waarschuwend
baken.
Portugal opende 'tjaar met een gruwel,
die heel de beschaafde weield sidderen
deed de moord van koning Karei en zijn
zood, de wrange vruoht van een onge-
reehtige regeering, door schuldig en on
schuldig te eener ure gesmaakt. Arm land,
waar men naar zulk een middel grijpt,
om een onhoudbaren toestand te ver
anderen I
Italië werd aan den uitgang des jaars
getroffen door een ramp, waarvan de
omvang nog niet te overzien is; de aard
beving, die Messina verwoestte, en een
ellende schiep, als wij, Gode zij dank
in ons land niet kennen.
De Balkan spuwde nog geen vuur, maar
gloeien en schudden doet 't er wel. De
vorst van Boelgarije greep de Ciarenkroon.
Jong-Turkije gaf zijn vaderland een grond
wet, die inderdaad te hopen geeft, als men
hoort hoe zij ontvangen is (ik denk hier
o.m. aan berichten dienaangaande uit Jeru
salem, voorkomende in 't jongste no. van
„Der Bote aus Zion"). Bosnië en Herze-
gowina werden bij Oostenrijk ingelijfd,
wat vooral 't Servische bloed gisten deed.
Wat zal hier de toekomst brengen
Yan de buiten-Europeesohe landen
trokken de Y. Staten de aandacht vooral
door de Presidentkeuze, die eohter in de
richting van 't binnenlandsoh bestuur geen
verandering bracht. Wij Nederlanders,
voor wie de antithese, ondanks alles, de
staatkunde beheersoht,kunnen ons eigenlijk
kwalijk de warmte voorstellen, waarmee
men in Amerika strijdt met een veelal
materialistische tegenstelling althans
zooals wij de dingen op een afstand zien,
waar we tot een wélgevormd oordeel geen
gegevens genoeg bezitten.
China treurde of treurde niet bij den
dood van den keizer en zijn mooder,
len Wel, zoo pas spraken wij u van
Jozef Smith. Deze Jozef Smith, kwam als
knaap van 10 jaar in het jaar 1815 met
zjjne ouders wonen in de staat New York.
Zijn vader had geen vast beroep. Hij dreef
veel kleinhandel. De familie Btond bij de
omwonenden niet in bijzondere achting.
De kleine Jozef genoot eene zeer „slechte
opvoeding. Valsohheid, gierigheid en zin
nelijkheid lagen al heel spoedig op zijn
gelaat te lezen. Dooh toen hij 14 jaren
oud was, vond er bij hem een verandering
plaats. Hij werd aangegrepen door eene
zoogenaamde Amerikaansehe geestelijke
opwekking. Van nu voortaan deed hij
van den vroegen morgen tot den laten
avond sohier niets anders dan bidden. In
één van zijne vurige gebeden kwam tot
hem een liohtzuil. De duisternis rondom
htm verdweeD, en boven hem vertoonden
zioh twee lichte gestalten, die hem zeiden,
dat hij zich bij geen der toenmalig be
staande seeten moest aansluiten. Na dien
tijd maakte Smith zioh weer schuldig aan
bedrog en onrechtleidde een zeer be
rispelijk leven schaakte zelfs een meisje,
en bepraatte haar om met hem een ge
heim huwelijk aan te gaan. Later erenwel
geraakte hij in nieuwe geestvewcer ngsn,
sprak veel met engelen die hem bericht
ten, dat de indianen een overblijfsel waren
van de oude Israëlieten, en dat hunne ge
schiedenis ook te boek was gesteld, en
wel op koperen plater, die bovendien be
vatten gewichtige openbaringen over de
gebeurtenissen der laatsten dagen. Dit wa
ren natuurlijk de platen, waarvan wij zoo
pas spraken. Op aanwijzing eens engels
groef Smith een gat in den grond en vond
wier overlijden mogelijk een bate blijkt
voor de party, dié 't meest naar 't Westen
blikt.
Wat zal 1909 brengen
De vraag bekomt thans geen antwoord,
met hoeveel nadruk wij haar stellen.
Gelukkig weten wij, dat by 't wisselen
der jaren der tijden God niet verandert.
Hem zij ook de nieuwe jaarkring bevolen I
K. W.
4 Januari 1909.
Een paganistische factor.
Het gebeurt aanhoudend de heer Bor-
gesius heeft er een handje van dat men
aan do Rechtsche partijen de vraag stelt
maar, wat zjjn nu eigenlijk toch uw
christelijke beginselen op staatkundig ter
rein.
In ernst vraagt men, waarin dan wel
de „paganistische factoren" gelegen zijn,
die de rechterzijde in de wetgeving wil
tegengaan.
Een klein, maar teekenend antwoord
geeft hierop de Nieuwe Rolt. Crt. van gis
teravond.
Dit groote liberale blad komt in een
hoofdartikel terng op het bij de afdeeling
„Justitie" gevoerde debat in de Tweede
Kamer, in zake echtscheiding.
In de Kamer was een groep, welke de
ontbinding van het huwelijk met wederzydsch
goedvinden gemakkelijker wilde maken.
De N. R. Crt. zegt nu, dat zij gaarne
de wenschen van deze groep steunt.
Ziet, mijneheeren, hier hebben wij te
doen met het „opkomen van een paganis-
tischen factor" waartegen de volksgeest
reageert.
Het Christendom beschonwt het huwe
lijk als een band dien de dood alleen
kan breken.
Elke poging zooals van genoemde
groep en van de N. R. Crt. om het hei
lig huwelijk (het woord is van den libe
ralen Ch. Boissevain) op losse Bchroeven
te zetten, elk streven om echtscheiding
wettelijk te vergemakkelijken, is anti
christelijk.
Om dit streven een dam op te werpen,
daarvoor behoeft men slechts de christe
lijke beginselen van een christelijk Kabi
net 1
ze in een koffertje. D oh vóór hg dit kof
fertje in zijn bezit mooht nemen, moest
hij zioh dat door gebed en gehoorzaam
heid waardig maken.
Dit duurde 4 jaren. Toen werden hem
die platen door bovennatuurlijke tussohen
komst ter hand gesteld, benevens een zil
veren instrument, waarin twee steenen
gevat waren. Dit waren de Urim en Thum-
mim, die Smith noodig had om het won-
dersohrift der tafelen te kunnen ontcijferen.
Terstond daarna verliet Smith, als een
„martelaar der openbaringen", gelijk één
zijner volgelingen zeide, den Staat New-
York. De Mormonen vergeten evenwel er
by te zeggen, dat het was, omdat Smith
zioh aan menigvuldige slechte daden had
schuldig gemaakt. Hij vestigde zioh in het
noorden van Pennsilvani'i, waar ook zijn
schoonvader woonde. Daar bevond zioh
ook de straks genoemde Rigdondie in het
bezit was van het afsohrift van Spauldings
werk. Zich verbroederende met Rigdon,
begon Smith de zoogenaamde vertaling der
gevonden platen, dat wil natuurlijk zeggen,
dat hij begon met de overschrijving van
SpauldiDgs werk. (Zorgt er evenwel voor,
dat gij dit nooit zegt in de tegenwoordigheid
van een MormooD, want dan loopt gij ge
vaar een oorvijg te ontvangen).
Zooals de mormonen zeggen, zou Smith,
dié zelf, omdat hij zoo goed als niets ge
leerd had, een slecht sohrijver was, met
zijn Ürim- en Thummim-btil aohter een
voorhangsel zittend, luide de tafelen ver-
taald hebben, terwijl een gewezen school
meester deze vertaling opschreef.
Wordt vervolgd.J