1908
23e jaargang.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 75.
Dinsdag 29 December,
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Nieuwejaar.
Menlandseh Overzicht.
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J.
DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 "ent.
Nieuwejaars- en andere advertenties
moeten DONDERDAG 31 DEC voor
middag 9 uur, voor wat Middelburg
aangaat by de firma D'HUIJ bezorgd zjjn
en voor wat het overige deel der provincie
aangaat, uiterlijk 12 uur bij den drukker
van ons blad te Goes.
28 Dec. 1908
Ia de Nieuwsbode troffen wij een ver
slag aan van een politieke rede gehouden
door den (a. r.) heer Vegtel te Zierikzee
voor de kiezers.
Blijkens dit verslag heeft een liberaal
de partijdigheid der liberale ministers bij
aanbevelingen voor burgemeestersbenoe
mingen ontkend en de onpartijdigheid
van minister Kuyper in twijfel getrokken
op dat punt. Als voorbeeld werd Dreisohor
genoemd. Daar iB een ohr. hist, burge
meester benoemd. Maar de opposant ver
gat te zeggen dat Dreisohor niet over
wegend vrijzinnig, eer beginselloos is,
getnige de verkiezing van een socialist
in deo gemeenteraad aldaar. De spreker
had hem eohter afdoend kunnen verslaan
met 't volgende lijstje uit De Bruinisser
van 4 April jl.
Toen er te Zierikzee een burgemeester
moest benoemd wordeD, riepen de libe
ralen aldaar: Zierikzee is in zijn meerder
heid vrijzinnig dus moeter een vrijzinnig
burgemeester benoemd worden. Goed,
zei het blad, maar dan ook omge
keerd in een gemeente met een Reohtsche
meerderheid een burgemeester van Reoht-
sohe kleur.
Maar die regel is door de Liberalen
nimmer in toepassing gebraoht.
't Hier volgende staatje moge dit be
wijzen. We namen een voorbeeld uit
onze onmiddellijke omgeviDg, van de
eilanden Schouwen, Duiveland en Fiakkee,
die tot ons kiesdistrict behooren.
Tot maatstaf der politieke richting
diende de uitslag der verkiezing voor de
2e Kamer; waar de partijen in sterkte
ongeveer tegen elkaar opwegen, noemden
we de bevolking gemengd.
Politieke kleur Idem
der van den
bevolking. Burgemeester.
Zierikzee vrijzinnig vrijzinnig
Brninisse gemengd vrijzinnig
Brouwershaven vrijzinnig vrijzinnig
Bnrgh vrijzinnig vrijzinnig
Dreisehor vrijzinnig ohrist.-hist.
Duivendijke anti-rev. vrijzinnig
Eikerzee gemengd vrijzinnig
Ellemeet vrijzinnig vrijzinnig
Haamstede vrijzinnig vrijzinnig
Kerkwerve Sri£hta?ohriBt-hiet-
Nieuwerkerk anti-rev. vrijzinnig
Noordgouwe vrijzinnig vrijzinnig
Noordwelle vrgzinnig vrijzinnig
Oosterland gemengd vrijzinnig
Ouwerkerk vrijzinnig vrijzinnig
Renesse vrijzinnig vrijzinnig
Serooskerke vrijzinnig vrijzinnig
Zonnemaire vrijzinnig vrijzinnig
Sommelsdijk anti-rev. vrijzinnig
Middelharnis anti rev. vrijzinnig
Oude Tonge anti-rev. vrijzinnig
Nieuwe Tonge anti-rev. vrijzinnig
Herkinge anti-rev. vrijzinnig
Dirksland anti-rev. vrijzinnig
Melissant anti-rev. vrijzinnig
Stellendam anti-rev. anti-rev.
Goedereede vrijzinnig anti-rev.
Ouddorp anti-rev. vrijzinnig
Oolfgensplaat anti-rev. vrijzinnig
Den Bommel anti-rev vrijzinnig
Stad a/t Haringvliet anti-rev. anti-rev.
Uit dit staatje blijkt, dat van de 80
dorpen op onze eilanden 12 in meerder
heid vrijzinnig, 15 beslist anti-rev. of
ohrist.-historisoh en 8 zoo wat half om
half zijn.
Naar den regel, dien de vrijzianigen
nu voor Zierikzee willen volgeD, zouden
pr das minstens 15 anti-rev. of ohrist.-
hist burgemeesters moeten zijo. Volgens
dit staafje zijn er slechts 5. En toen Dr.
Kuyper aan de regeering kwam, waren
op het anti-revolutionaire Fiakkee alle
burgemeesters vrijzinnig. Die er nu zijn
werden onder 't Ministerie-Kuyp&r be
noemd. Onder 't vorige vrijzinnig Minis
terie werden op de anti-revolutionaire
dorpen Ooitgensplaat, Den Bommel en
Ouddorp weer vrijzinnige burgemeesters
benoemd."
Zoo is het.
Nooit denkt een liberaal Kabinet er
aan, om in een liberale Gemeente een
anti-revoiutionah' te benoemeD.
Maar is de Gemeente anti-revolutionair,
dan moet bijna altoos een liberaal op het
Burgemeesierskussen.
Twaalf vrijzinnige dorpeD, vijftien anti
revolutionair, en drie gemengd, en tooh
is de feitelijke uitkomst, dat er tbaDS op
deze eilanden 27 liberale burgemeesters
zetelen, 2 Christ.-Hist., en 3 anti-revolu
tionaire, terwijl niet een van deze laatste
vijf door een liberaal Minister is voorge
dragen.
Eu dan zijn er nog mannen van Rechts,
die railleeren, als onzerzijds op zoo groven
misstand gewezen wordt.
De Nederlander had dezer dagen in haar
Pers-overziobt, een stuk uit een ander blad,
waarin ds. Steijling beweerde dat 't in
1909 niet zon gaan om 't Kabinet-Heems
kerk, ook niet om een Kabinet-Kuyper;
en dat men dit maar aan de Koningin moest
overlaten.
De Nieuwe Courant (ldie tot voor
eenige dagen het ministerie-Heemskerk
naliep, dooh haar eenzame positie van
slippedraagster bljjkbaar gaarne zon in
ruilen voor den gezelligen post van ba
nierdraagster der vrijzinnige concentratie,
waartoe zij behoort, vroeg naar aanleiding
van deze overneming aan de Ned of zij
't er mee eens was, en of zij niet meer
met den heer v. Bedem van meening was
dat een Kabinet-Kuyper niet komt,
en ook of zjj een Kabinet-Kuyper, gesteld
het kwam, zou stenneD.
Wat de eerste vraag aangaat, had De
Ned: deze vraagster een vragen naar den
bekenden weg kunnen verwijten. Immers
nog kort geleden 27 April schreef
De Standaard onder 't opschrift uJourna-
listisch geheel onjuist
De Neder 1. acht uit de overname in ons
blad van een stuk uit een ander blad temogen
afleiden, dat onze redactie hiermede verklaart
het met zulk een stuk eens te zijn-
Dagelijks worden in de Pers geheele artikelen
van tegenstanders uit de pers overgenomen,
zonder dat ooit deze conclusie gemaakt is.
Deze conclusie is dan ook journalistisch ge
heel onjuist.
Alléén wanneer de redactie het er bij zegt,
is men tot zulk een conclusie gerechtigd.
Ten overvloede antwoordde De Nederl.
dat zij 't stukje van ds. Steijling beschouwde
als een curiosum, en dat zij een ministerie-
Kuyper, wanneer dat ooit door de Konin
gin benoemd wierd, eventueel niet zou
bestrijden. j
Dit antwoord heeft blijkbaar De Nieuwe
Courant uit de moeilijkheid gered.
Een Kabinet-Kuyper! zoo roept zij,
haar draai nemend, uit, met iets van
schrik in haar stem. Eu zij maakt zioh allicht
gereed om wat zeker iedereen w6l
verwacht heeft naar haar oude vrienden
terug te loopen.
Hetgeen ook maar goed is.
De Rechterzijde zou in 1909 liefst een
minder oneervolle overwinning behalen
dan de liberalen. Deze iaatsten waren er
nooit gekomen, zonder den afval, bjjv. in
Kampen en Gouda van de Christelijk
Historisohen, en in Enkhuizen van de Chr.
Democraten.
Eu ^oo verlangt reohts er ook ditmaal
niet te komen door den steun der vrij
liberalen.
„Onze nij rere middenstand is er dikwijls
erg aan toe. Ik ken winkeliers, die hun
bedrijf goed verstaan en het met energie
uitoefenen, ook een betamelijke klandisie
hebben, dooh ternauwernood rondkomen.
Het dreigend spook van een faillissement
kwelt ze .in hun slaap. Misschien nergens
is de belastingdruk zoo zwaar als bij odb.
Terwijl het vroeger als fhanoieole wijsheid
gold een belastingstelsel, waar de maat
schappij zioh naar gevoegd heeft, niet dan
zeer behoedzaam en enkel waar het strikt
noodig bleek, in bijzonderheden te wijzigeD,
wordt er in de laatste jaren een meer
avontuurlijke politiek gevolgd en kouat
iedere nieuwe minister van fiaanoiën met
een totale omwerking van het bestaande
voor den dag, welke strekken moet om
nog wat meer geld nit de zakken der
burgers te kloppeD. Zoo wordt het leven
voor allen, die van een vast en klein
inkomen moeten bestaan,steeds moeilijker".
Deze zoo juiste woorden van Prof. v. d.
Wijck in Onze Eeuw van November 1907
brengen wij nog eens onder de aanaaoht,
nu 't weer naar Nieuwejaar loopt en wij
de Nieuwejaars-rekeningeD van onze win
keliers weer zullen thuis krijgen.
Wij moeten onze neringdoenden of
industrigelen Diet te lang op hun geld
laten waohten.
Vooral waDneer wij zei ven ook oontant
voor onzeD arbeid betaald worden.
De Tweede Kamer is na een zittingsduur
vao 53 zittingsdagen met 17 avondzittingen
op reces gegaan. Vooraf werd den minister
van landbouw nog een echec bezorgd door
ongeveer de geheele rechterzijde op voor
stel van een lid der rechterzijde en met
medewerking van dr Kuyper.
Het was bij de behandeling der wijziging
van vijf artikelen der ongevallen wet, dat
mr Kooien voorstelde om in de nieuw voor
gestelde bepaling volgens welke de
onsplitsbaarheid eener samengestelde
onderneming in verschillende bedrijven
komt te vervallen - te schrappen dat alleen
het bestuur der Rijksverzekeringsbank zal
kunnen beslissen over de vraag of een be
drijf &l dan niet te splitsen is.
De minister bestreed dit amendement,
doch het werd aangenomen met 50 tegen
10 stemmen.
Centralisatie moet, zoo immer mogelijk,
worden tegengegaan. Reeds uit dit oog
punt verdiende het amendement dus steun.
Dezen indruk kregen wii van 't bericht
der aanneming van het amendement.
De Middelburgsche Courant, altijd ter
stond eenigszins ongerust wanneer zij de
rechterzijde in een zij 't ook al zeer
ondergeschikte quaestie een der recht-
sche ministers ziet afvallen, kreeg een
anderen indruk van het geval.
Mededeeling doende van 't geval dat
dr. Kuyper, Woensdag laat uit Berlijn
teruggekomen, Donderdag even in de
Kamer kwam om te stemmen Vvoor het
amendement Kooien dat door Minister
Talma /schadelijk" was genoemd", vraagt
angstig bezorgd„Zouden er reeds „ab
normale omstandigheden" ingetreden zijn?"
Laten wij de Middelburgsche mogen
geruststellen.
De door haar aan onzen kant zoo zeer
gevreesde cmstandigheden zijn niet aan
wezig, en zullen nok bij de aanstaande
verkiezingen Diet aanwezig zijn.
Alleen maar de Rechterzijde gaat
nooit met een Rflohtsehen minister mee
wanneer zij 't in 't landsbelang aoht een
tegengestelden weg in te slaan.
En met name de anti revolutionaire
partij hangt niet aan den persoon eens
ministers maar eenig en alleen aan het
Landsbelang en aan hare beginselen.
Frankrijk
Een flauwe aanranding, zonder politieke
beteekeDis, had aan dea morgen van den
eersten Kerstdag te Parijs plaats op den
President der Republiek Faillières. Bij de
Place de 1' Etoile werd hij door een man
bij de keel en den haard gegrepen, dooh
de aanrander werd or middellijk door den
secretaris generaal van het presidentschap
eo kolonel Lasson oie met e6n paar ge
heime politieagenten, als naar gewoonte,
achter den President aan liepeD, op den
grond geworpen en in hechtenis genomen.
Hij heet Jean Mathis en is koffiehuisbe-
diende. Men vond o. a. een medaille van
het „Frarsohe Vaderland" en een ver
zameling postzegels met het borstbeeld van
den Hertog van Orleans in zijn bezit.
Da rotting van den President is gebroken
en hij bekwam schrammen aan eeD oor;
maar hij zette zijn wandeling voort. De
president vond bij zijn terugkomst minister
Clemenoeau in het Elyeée wien bij het
verhaal deed van den aanval. Mathis heeft
hem, naar hij zeide, zoo vast om de keel
gegrepeD, dat zijn nagels een vrij groole
krab maakten aohter het rechteroor. Het
boord van den President was met bloed
bevlekt.
Bij een huiszoeking in de woning van
Mathis vond men een groot aantal dag
bladen, tijdschriften en brochures van de
reactionaire monarchistische oppositie.
Mathis beroemde zich bij zijn eerste ver
hoor op hetgeen hij bad gedaan. Hij zei,
dat hij er een eer in stelde, en dat hij had
gehandeld volgens plicht en geweten. Men
houdt den man voor overspannen en zwak
van geestvermogens.
In datzelfde Parijs hadden daags te voren
studentenrelletjes plaats gehad in de stu
dentenwijk (Quartier Latin). De studenten
waren ontstemd over de invoering van een
nieuw examen in de geneeskundige facul
teit. De opwinding hierover was Maandags
te voren al zoo groot, dat 25 politieagenten
gewond werden Maar Donderdag was het
nog heel wat erger. De studenten hadden
zioh in grooten getale opgegeven voor het
examen, maar daarnevens in een geheime
vergadering het besluit genomen om wel
naar binnen te gaan, maar niet te werken
En zoo kwam 't dat van de 107 candidaten
uit Parijs, die aan het examen heetten deel
te nemen, slechts 10 aan het werk gingen,
terwijl de overige 97 zaten te praten, te
rooken en kaart te spelen. Onderwijl had
den 400 andere studenten, welker getal
spoedig tot duizend aangroeide, zich voor
het gebouw verzameld, en eindelijk, na
verschillende botsingen met de politie, die
ze op een afstand wilde houden, barstten
zij in een formeel oproer los, waarbij stok
ken en straatsteenen dienst deden, en de
agenten verplicht waren zich terug te trek
ken. Tobn kwamen de getneentegardes te
hulp,een hunner werddoodel\jk mishandeld.
Ten slotte kwam de prefect van politie,
Lepine, die de vorige maal door zijn
„jovialiteit" het hart der studeDten ge
wonnen had, er aan te pas. Hij wildode
oproerlingen toespreken, dooh werd uitge
jouwd, waarop hij. hulp liet aanrukken en
Da een hevig gevecht met deze steenen-
gooiers oe orde herstelde, en de belhamels
gevangen nam. Dooh daarbij werden 31
agenten van de reserve-brigades, 16 politie
agenten en 5 man der republikeiosohe
garde gekwetst. Jammer dat het hoofd
van Justitie, minister Clemenoeau, een
zwak oogenblik had. Hij heeft namelijk,
misschien wel uit vrees voor eigen popu
lariteit, en voor de gunst der meerderheid
in de Kamer, die wel spoedig met eeD
interpellatie zal komen aandragen, den
prefect berispt, omdat deze politiemacht
liet optreden vóór er ongeregeldheden wa
ren voorgevallen.
Frankrijk en Marokko.
De ministers zijn 't eens geworden om-
tunt de algemeene voorschriften, in aoht
te nemen bij de geleidelijke ontruiming
van Marokko, welke quaestie door de
erkenning van Moelaï HsfH, weldra weer
tot het verleden zal behooren. Minister
Regnaull zal zioh 10 Januari daartoe op
diens verzoek naar genoemden sulfan te
Fez (de hoofdstad van Marokko) begeven.
Te Tanger hadden Zaterdagavond bloe
dige botsingen plaats op verschillende
punten der stad tussohen de askari's van
de Spaansohe politie en die van dëFransche
politie. Aan beide zijden waren verschei
dene gewonden. De daardoor ontstane
onrust in de straten breidde zioh snel uit
tot de kazernegebouweo, waar de officieren
veel moeite haddeD, de orde te handhaven.
Sedert werd de rust niet meer verstoord.
De Balkan crisis.
Te Londen aoht men het een beden
kelijke wendiDg in de Balkan-quaestie,
dat het Oostenrijksohe ministerie van
Buitenl. Zaken besloten heeft, aan de
onderteekenaren der akte van Berlijn de
geheele briefwisseling met Rusland over
de annexatie en de ooDferentie van de
laatste drie maanden voor te leggen en
ze spoedig daarop openbaar te maken.
Velen beschouwen deze in de diplomatie
ongewone wijze van doen als een teeken
dat de verhoudingen gespannen zijn.
Perzië.
Uit Teheran gaat het gerucht omtrent
twee mannen, die, als priesters verkleed,
in de vertrekken van den sjah drongen. Zij
trokken hun revolvers, dooh werden door
de wacht overmeesterd. Een van hen
echter slaagde er in een schot te lossen, dat
de epaulette van den troonopvolger door
boorde.
Een bevestiging van het bericht is niet
ontvangen.
Nederland en Venezuela.
De NederlaDdsohe kruiser Gelderland
is te Willemstad (Curafao) aangekomen.
Dit beteekeDt het formeele einde der
Nederlandsohe maritieme demonstratie.
Met het optreden van president Gomez
is een reorganisatie over het geheele land
gepaard gegaan. De omwenteling is zon
der bloedvergieten afgeloopen. Zelfs Celes-
tino Gastro, de broeder van don voor-
maligen President en hoofd van het depar
tement Taohira, overhandigde aan den
nieuwen militairen commandant alle wa
penen en munitie ten bedrage van 6000
geweren en 3.000.000 rounds. Dit wordt
als een bewijs beschouwd dat de voor
malige president Castro geen rol meer
speelt.
Het land is thans op alle punten open
gesteld alle Venezolanen die in den
vreemde verblijven, en de vroegere revo
lutionairen worden met aandrang uitge-
noodigd terug te keeren. Het vee-mono
polie is afgeschaft; de persdwang opge
heven. Alle gevangenen met uitzondering
van die welke bij het laatste komplot
betrokken waren, zijn in vrijheid gesteld.
De grentquaestie met Columbia is gere
geld de Zulia-rivier opengesteld voor de
Columbiaausohe scheepvaart en het dou
anekantoor te Villamisar hersteld.
De Standard, verneemt uit Washington
dat „de nieuwe dictator" van Venezuela,
generaal Gomez van de Amerikaansohe
regeering mededeeling had ontvangen, dat
hij op den moreelen steun van Amerika
kon rekenen en dat deze mededeeling
leidde tot het afzetten van Castro. Verder
wordt gemeld dat de voormalige Ameri
kaansohe gezant in Venezuela Buchanan
die als bijzonder commissaris naar Vene
zuela gaat, zijn instructies medekreeg om
op de vriendsohappeljjkste wijze met de
nieuwe regeeriDg te onderhandelen.
In de nieuwe orde van zaken sullen
een rol spelen Rolando, Matos en de Paul.
Eerstgenoemde is te New York, waar hij
juist bezig was weer een nieuwen opstand
tegen Castro te ondernemen. Hij keert
thans op verzoek van Gomez terug. De
tweede was insgelijks een partijleider die
mot Rolando samenspande, dooh door
Castro met geld en met opheffing van de
verbeurdverklaring zijner goederen werd
omgekocht om zioh stil te houden. Beiden
hebben zioh' zeer gunstig over den nieuwen
slaat vsu zaken uitgelaten.
De Beronuder Ashait Co mpany te Cara-
oas heropende haar bureau's. Gomez zal
