NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND, No. 67. 1908 Donderdag 17 December 23e jaargang. CHRISTELIJK' HISTORISCH VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes Minister Heemskerk en de Kabinetsformatie. F. P. D'HUiJ, te Middelburg. UIT DE PERS. PRIJS DER ADVERTENTIËN BalteBludssk QnrzleÏL Balkan. IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,026. UITGAVE DER FIRMA Zij die zich met 1] Jan. a.s. op ons blad abonneeren, ontvangen het tot dien datum gratis. II. Het punt waarop het aankomt is dit toen ik de eer genoot do opdracht te ont vangen, was ik geenszins geneigd om die opdracht aan te nemen, vooreerst niet, om dat ik moeilijk kon aannemen, dat ik zelf de geroepene was om een Kabinet van de rechterzijde te formeeren en in de tweede plaats leefde ik in de meening, dat, op grond van den uitslag van de verkiezingen vanl905, de linkerzijde den voorrang moest hebben. Maar de zaak nader onderzoekende en overwegende, kwam ik tot de conclusie, dat men de linkerzijde op dat oogenblik voor die taak niet mocht stellen, en .toen ik tot die conclusie was gekomen, heb ik ook daarnaar gehandeld. 16 December 1908. Het is met de opbrengst der Rijksmid delen in November ook maegeloopen. Er kwam circa 8 ton meer in dan in Nov. 1907. Deze meevaller is niet verkregen door plotseling vermeerderde welvaart, doch door da toevallige hooge opbrengst der successierechten,een wisselvallige inkomst bron, die ditmaal 12 ton hooger was dan een jaar geleden. Behalve deze, brachten ook de navol gende middelenpersoneele belasting f59,000, invoerrechten f 2000, wijnaccijns f 1000, zoutaccjjns f 13,000, belasting op gouden en zilveren voorwerpen f lOGO, zegelrechten f 43,000, registratierechten f 14,400, domeinen f 4000 en de rjjkstele- grafen f 35,000 meer op. Minder brachten op de grondbelasting f25,000, bedrijfsbelasting f97,000, ver mogensbelasting f 96,000, snikeraccijns f 277,000, gedistilleerd f 70,000, bier en azijnen f 8000, geslacht f 10,000, hypo theekrechten f 4000, posterijen f 2000, Staatsloterij f 2000 en loodsgelden f 13,000. Wat de posterijen aangaat, deze onder gaan den terugslag van de verlaagde pcrt- tarieven vooral voor drukwerken. Het gedistilleerd braoht nu reeds 6 ton minder op dan in de eerste elf maanden van 1907voorts de bedrijfsbelasting 8 ton minderde invoerrechten 4 ton minder wijnen 1 ton minder; bier en azijn en geslacht saam 2 ton minder; loodsgelden 2 ton minder; domeinen anderhalve ton mindermijnrechten f 6000 minder, enz. dit laatste zal wel in verband staan met de wet-Van Kol. Ondanks dat is echter de totaal opbrengst der eerste elf maanden van dit jaar al een halve ton meer dan van 't gelijknamige tijdvak over 1907. De achterstand is derhalve ingohaald. De totaal-opbrengst bedraagt in ronde eijjers f 147.765.190.395. ik In De Rotterdammer lezen wij Men schrijft uit Goes aan het „Vad.", dat Dr. A. Kuyper, op het verzoek der antirev. kiesver- eeniging aldaar, om een spreekbeurt te vervul len ten behoeve van de Tweede-Kamercandida- tuur Jhr. Mr. A. F. de Savomin Lohman voor het volgende jaar, niet zal Ingaan. Dit bericht is verzoenen. De ki9svereeniging zal te bekwamer tijd in De Zeeuw het definitieve antwoord van dr. K., dat nog niet inkwam, publiceeren. Maar wij mogen wal zeggen dat ear op 't tegendeel van «niet zal ingaan" kans schijnt te zijn. Doch wij wenscben geen onbescheidenheid te begaan. Het bestuur van «Voor Nederland en Oranje" en dr. Kuyper blijven op dit punt diligent. Troelstra door den Index beschermd. F. schrijft in het Centrum: Te Rotterdam heeft het opzienbarend feit plaate gehad dat op een openbare ver gaderirg, door de plaatselijke federatie der S. D. A. Pbelegd, de colportage verboden werd niet vaneen Chistelijk of vrijzinnig maar van een sociaal-democra tisch orgaan. Wat was het geval Troelstrs zou ko men spreken over de werkloosheid, De Tribune, een Marxistenblad, dat blijkbaar niet kan uitstaan, dat de leider der partij een revisionist is, een practicus, die maling heeft aan heèl hun historicsh materialistischen rommel, stelde den spre ker te kijk als een, die -van de te behan delen stof de meest elementaire kennis miste, een, die zich in den parlementai ren strijd had getoond als „een ridder van de droevige Nguur" en jammerlijk het veld had moeten ruimen voor zijn- vrijzinni gen tegenstander. Daarom meende het federatiebestuur de colportage van dat blad dien avond te moe ten verbieden, zich aldus aanmatigend het recht van censuur, dat ieder rechtzinnig socialist moet haten uit het diepste van zijn ziel- Wij zouden dit geval niet ter sprake hebben gebracht, zoo Troelstra verleden jaar niet hetzelfde had gedaan met de Roomsch-Kathoiieke censuur. Men herin nert zich de verontwaardiging van dezen afgevaardigde der Tweede Kamer toen Paus Plus X zjjne encycliek //Pascendi" in de wereld had gezonden. Trcelstra waar schuwde toen voor het altoos nog drei gend* clericale gevaar, o. a. daar een nieu we geestesrichting; in de Kerk werd onderdrukt en de vrijheid van drukpers ge troffen, Dit //onderdrukken''nu bestond hierin, dat de Paus tot de leden der Katholieke Kerk zeide: Ge kunt blijven of heengaan, gij zjjt vrij, maar zoo ge blijven wilt, dan geen modernisme". Deze handelwijze had de Paus kunnen verdedigen met de zelfde woorden waarmede Het Volk (21 Nov. 1 1het federatief^ bestuur verde digt «Niemand is verplicht lid van onze partij te zijn, maar wie tot haar toetreedt „neemt den plicht op zich haar te verde digen en doet afstand van het recht haar to bekampen". Ook met hetgeen Spiekman schreef op 19 Nov.h Wie lid wil zijn eener organisa tie, moet zich aan hare regelen onderwer pen en anders zijne vrijheid van hande len hernemen door. de organisatie te verlaten". Juist. Deze woorden onderschrijven wij ten volle. Het is alleen maar jammer dat zij met het socialistische vrijheidsbegin sel in flagranten strijd zijn. Heeren, een van beide; öf de gevolgen van uw beginsel aandurven, öf het begin sel zelf laten varen- Maar in het laatste geval komt onvermijdelijk de Index Arbeidersverzekering. Ons land is op 't gebied van de arbei dersverzekering ver ten achter bij andere landen. Wij hebben op 't oogenblik nog slechts een ongevallenverzekering, die zelfs nog niet eens voldoet,wijl zjj onpraktisch werkt, veel administratieven rompslomp mee brengt, tamelijk duur ia en nog niet eens alle bedrijven omvat. Over Engeland spreken wij niet. Daar heeft men eenvoudig alle principiësle be zwaren ter zijde gezet en 't beginsel der algemeene staatebedeeling aanvaard. Maar Duitsehland is ons al sinds vele jaren voor. En thans heeft ook Oostenrijk zijn wetsontwerp dat verband brengt tus- schen ziekte-, ongevallen-, invaliditeits- en ouderdomsverzekering, terwijl onder ar beiders ook worden verstaan de klein- grondbezitters, kleinhandelaren en kloin- industriëelen. Deze vereeniging van de verschillende verzekeringen gaat van de goede gedachte uit dat hierdoor de onkosten zullen ver minderen en de premie betalingen gemak kelijker zullen gaan. De Standaard heeft dezer dagen een vin ger* ijzing gegeven aan onzen minister van EN VAN landbouw om met deze quaestie, door hem in studie genomen, voort te maken. Niet dat de minister deze aansporing zou noodig hebben omdat hii 't vertrouwen dor arbeiders mist. Dat vertrouwen geniet hij van alle Chr. arbeiders, en misschien nog wel van andere. Maar omdat er een kwaad in schuilt, dat by iedere aftreding van een kabinet een in gereedheid liggend wetsontwerp wordt ter zijde gelegd om te beginnen aan de voorbereiding van een ander. En ook Patrimonium gaf te voren den minister den raad om van 't Oostenrijksche ontwerp met ditzelfde doel kennis te nemen. Dien aandrang steunen wij gaarne. Het zou voor een Chr. Kabinet, en]voor een zoo ervaren Patrimonium-man als minister Talma is, een sohoone overwin ning zijn, waaneer zij die verzekerings- quaestie, zij 't ook maar aanvankelijk, konden brengen in een stadium, dat de werkman voelt wij zijn op weg naar de oplossing. Het blijft o zoo te betreuren dat de ge beurtenissen van 1905 het Kabinet-Kuyper van de baan hebben geschoven, waardoor zooveel stapels mooi werk op 't gebied der verzekering verloren gingen. Opzettelijk noemden wij in dit verband Engeland niet, omdat dit voorgegaan is op den verkeerden wegdien van alge- meene staatspensioneering zonder premie betaling. Want wël hebben de vrijzinnigen gelijk dat dit de gemakkelijkste weg is. Maar hij is van antirevolutionair standpunt de meest verwerpelijke. Immers het is niet waar dat alle arbei ders of die er voor gerekend worden, on machtig zouden zijn hun verzekeringspre mie te betalen, of 't in de toekomst zullen zijn en blijven. En bovendien een staats- pensioneeriDg zonder bijdrage van den belanghebbende die 't betalen kao, bindt ze allen aan de staatsruif en doodt alle besef van verantwoordelijkheid. Natuurlijk zal in den beginne een zeer groote bijdrage van den Staat noodig zijn maar die Staatsbijdrage kan met ieder jaar verminderen, naarmate 't getal der oudere werklieden voor wie een groote bijdrage boven hun krachten zon gaan, en die daar om door den Staat met een aanvulligBbij- drage behooren gesteund te worden, min der wordt. Een Trust? In Zelandia lezen wij het volgende in gezonden stuk De vorige week hebben we in de bladen gelezen, hoe groot-grondbezitters en Neder- landsohe beetwortelsuikerfabrikanten zioh willen aansluiten, met het doel te stichten eene maatschappij ter uitoefening van ge- meenschappelijken landbouw in Nederland, eenigszics iu den geest van Duitsehland. Het kapitaal zou aanvankelijk groot zijn 5 millioen guldenhet doel der maat schappij zou man trachten !e bereiken door het huren van hofsteden en losse peroeelen, waarvan de exploitatie en o. q. de weder verhuring zou geschieden uit een centraal punt, ten einde den kostenden prijs van landbouwproducten, meer bijzonder van beetwortelen, tot hun minimum terug te brengen. Zoo luidt het bericht in al zijn koudheid en bardheid, en zal dit voornemen werke lijkheid worden? De toekomst zal op deze vraag antwoord geven, doch moeten wij ondertussehen kalm afwachten en bij de pak blijven zitten Men zal het eens zijn, deze vraag ont kennend te beantwoorden, doch terzelfder tijd dringt dan de vraag zioh naar voren Welke middelen dienen er aangewend te worden om dit kwaad te voorkomen en hier wordt het antwoord moeilijker zoo lang men niet meer gegevens heeft omtrent van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 ''ent. de personen, welke Sfehijnen samen te spannen tegen den sohoonen boerenstand en de wijze waarop men dit zal wenschen te doen. Het is een verblijdend verschijnsel dat het den boeren de laatste jaren goed gaat, dat zij van hun moeizamen en onverdroten arbeid vruchten plukken, en zou men nu uit boven aangehaald bericht moeten aflei den, dat èa de groot-grondbezitters, èn de snikerfabrikanten dit met leede oogen aanzien. Ons dunkt er valt op dit oogenblik geene andere gevolgtrekking te maken en blijkbaar is de toeleg om een, naar hunne meening, onnoodige schalm in den keten uit te schakelen. Zal dit het loon zijn voor den nij veren landbouwer, die door zooveel intensiever cultuur dan vroeger en aanvulling op wetensehappelijken grondslag van datgene wat uit den bodem gehaald wordt, meer uit de landerijen heeft weten te verkrijgen 1 En wat zal er van zijne kinderen moeten worden, wanneer de groot-grondbezitters zelf, in vereeniging met de suikerfabri- kanten, de hofsteden en losse gronden zullen gaan exploitteeren zullen zij als knechten in dat grootbedrijf moeten werk zaam zijn, of zullen zij den trek naar de groote steden moeten gaan vermeerderen, om daar werk te gaan vinden en om het leger van werkeloozen te gaan vergrooten Want voor zulk een stand, kan niet in eens op ander gebied plaats in de maatschappij worden ingeruimd, en nood zakelijk moeten de minst kraohtigen als slachtoffers vallen. En wat heeft nu blijkbaar aanleiding gegeven om de ijzeren vuist van het kapitaal op den nek van den boer te drukken de oprichting van een nieuwe Coöperatieve beetwortelsuikerfabriek te Dinteloord, in navolging van die, welke te Sas van Gent eenige jaren geleden werd gestioht. Men wil dus de Coöperatie gaan be letten, door dwangmaatregelen. Mod moge twisten over de vraag of de producent terzelfder tijd fabrikant moet zijn, men moge van meening ver schillen omtrent de nuttigheid eener der gelijke Coëperatie, een feit is het en blijft het, dat voor deze streken de oprichting der Coëperatieve suikerfabriek te Sas van Gent van zeer groot voordeel is geweest, want in geen enkel deel van Nederland, werden zulke hooge prijzen voor de sui kerbieten besteed, dan in Zeeuwsch- Vlaanderen, en juist dit, als gevolg van de stichting, dier fabriek. In afwachting van hetgeen verder kan gedaan worden, zonde het gewenscht zijn, reeds nu gegevens te verzamelen omtrent de bedrijfsuitkomsten van groote land bouwexploitaties als: (vroeger) da Bath- polders, Wilhelminapolder, Woensdrecht- polder, Koningin-Emmapoider enz., en vrij meenen ons sterk te mogen maken, dat die bedrijfsinkomsten moeten aantoonen, dat de groote exploitaties in ééne hand, niet zoo loonend kunnen zijn, dan de kleinere bedrijveo, zoodal de grondeige naar, zoowel als de kapitalist, op den duur de voorkeur zal moeten geren aan kleinere bedrijven als de meest winst- Wanneer de groot-grondeigenaars aan de hand dezer gegevens, zullen kunnen overtuigd worden, van de wensohelijkheid om te behouden, datgene wat men heeft en daarbij door hunne pachters gewezen worden op het groote onheil, dat zij over hen en hunne gezinnen zouden brengen, dan meenen wij, dat de vorming van dezen harteloozen //trust'' nog zal kunnen voor komen worden. Dat het zoo zijn moge. Duitsehland. Over de werkloosheid is ook in het Praisisoh Parlement gesproken. Naar aan leiding van een interpellatie-Trimborn. Delbröok, de minister van Koophandel zeide, dat de thans heersohende werkloos heid een gevolg van de oeoonomisohe crisis in de Vereenigde Staten is. Men heeft te doen met een finanoieële crisis, die niet alleen de arbeiders, maar ook de kleine patroons, de neringdoenden en den geheelen middelstand getroffen heeft. Ge lukkig zijn er reeds teekenen van verbete ring, vooral in het bouwvak. In den Oostduiteohec landbouw en met name in den bosohbouw heersoht geen werkloos heid, men komt daar handen te kort. De beste maatstaf voor den omvang van de werkloosheid is de toestand in de kolen mijnen In het Roer-gebied is de toestand slechter dan in het Saar-gebied, maar in geen van beide gebieden kan men van sterke werkloosheid spreken. Nog niet een op de honderd werklieden is zonder werk. In Opper Silezië is de voortbrenging op het oogenblik zelfs grooter geworden dan een jaar geleden. Bij de nijverheid, die vooral van den toestand van de geldmarkt afhankelijk is en daarom in het bijzonder onder de Amerikaansohe crisis te lijden heeft gehad, vooral in de ijzer- en weef nijverheid heersoht groote werkloosheid, en verder in de steden in het bouwvak. Daar wij, zeide de minister, de oorzaken van werkloosheid Diet uit de wereld kun nen helpen moeten wjj hare gevolgen trachten te verzachten. Theoretisoh lijkt een verzekering tegen werkloosheid het beste. Bij de bestrijding van werkloosheid is in do praotijk de groote moeielijbheid, dat niet ieder werkman voor alle werk deugt. Wij zouden b.v. in het Oosten zelfs met groote otters veel liever onze eigen mensohen gebruiken, maar mneten vreem delingen aannemen, omdat er voor water- staats- en dijkwerken geen geschikte Prni- sisohe werklui te krijgen zijn. Van de werkverschaffing zeide de minister, dat de regeering alleen openbare werken kan laten uitvoeren, die oeoonomisohe waarde hebben. Men kan tooh geen zandheuvels laten afgraven en weer opwerpen. De regeering heeft intnssohen maatregelen genomen, om het geld, dat haar op de Joopende begrooting nog rest, zooveel mogelijk aan openbare werken te besteden. Breitenbaah, de minister van openbare werken, voegde er aan toe, dat er in drie directies van de Pruisisohe staatsspoor wegen zooveel mogelijk werklooze fa brieksarbeiders aangenomen waren. Aan de spoorwegen is in 1908 meer dan ooit tevoren gewerkt. Er is voor 338 millioen mk. besteed, (in 1907 295, in 1906 100, in 1904 165 millioen). Verder is in 1908 aan bedrijfsmiddelen 239 millioen en aan gebouwen 54 millioen uitgegeven. In het geheel dus een som van 631 millioen mk. Bij de spoorwegen worden ook zooveel mogelijk inlandsehe arbeiders gebruikt. Maar deze zijn lichamelijk niet altijd tegen het werk opgewassen en hebben bezwaar tegen het leven in keoten. In zulke ge vallen moet men wel vreemdelingen ge bruiken. De nota van Oostenrijk aan Rusland ademt een verzoenenden geest. Men is er in politieke kringen te Petersburg heelemaal van opgelucht. Er moeten alleen nog maar enkele bezwaren zijn en er zonden nog slechts moeilijkheden van financieelen aard overwonnen moeten worden. Op dit punt zal Oostenrijk nog een en ander moeten toegeven. Sedert Donderdag adomt men vrijer en als een gunstig teeken voor den verbeterden toestand wordt het a.s. vertrek ven don Oostenrijkschen gezant graaf Berthold beschouwd, die hetkerst- i verlof in zijn vaderland hoopt door te I brengen. I Enkele Duitsche bladen bevatten een schoen tegengesproken bericht dat Iswol- ski geen formeel verbond tusschen Rusland en Engeland voor noodwendig had ver klaard met 'toog op Duitscblands bonding in Balkanzaken. Zegsman van het bladis Von Schfe, die sprak op gezag van den

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1908 | | pagina 1