NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND.
No. 63.
1908.
Zaterdag 12 December.
23e jaargang.
CHRISTELIJK-
HISTORISCH
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
Goes
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Bij dit nummer behoort een By voegsel
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,025.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
-van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
Zij die zich met l'Jan. a s. op ons
blad abonneeren, ontvangen het tot
dien datum gratis.
11 December 1908.
Naar aanleiding van ons antwoord aan
B. in zake tramsubsidie schrijft Luctor et
Emergo
Dit heedt althans dit goede gevolg ge
had, dat De Zeeuic zich eens uitspreekt
over een vraagstuk van praotisohe politiek,
wat niet eiken dag gebeurt.
En bovendien heeft B. het suooes, dat
de geachte redaotie eenvoudig en beslist
antwoordt: het mag niet en daarmee uit!
Misschien vindt de vrager dit thans
^bevredigend", dooh of de redaotie bij
nadere overweging over haar antwoord
geheel tevreden zal zijD, is een andere
vraag.
Natuurlijk zijn wij het hierover wel eens,
dat de openbare middelen van vervoer
niet mogen gebruikt worden, om van den
Zondag een gewonen werkdag, of zelfs den
Bpeoialen uitgangsdag te maken.
Integendeel, de Zondag blijve, voorzoo
ver dit in onze macht staat, de Rustdag.
Wij zouden het daarom toejuichen, in
dien er bij het verleenen van subsidie de
voorwaarde aan werd verbonden, dat op
den Zondag het verkeer tot het strikt nood
zakelijke werd bepaald, bijv. niet meer
dan- 's morgens en 's avonds één trein in
beide richtingen.
Maar dat het de roeping der overheid
zou zijn, om alle verkeer op den Zondag te
stuiten zoo kras als De Zeeuw het uit
spreekt, zouden wij het niet durven doen.
Stel ge krijgt op Zaterdagavond een
telegram, dat een uwer familieleden doode-
lijk krank is en uwe overkomst wordt
verlangd is het dan beslist ongeoorloofd,
den volgenden morgen met trein «of boot
te vertrekken, ten einde zoo mogelijk nog
tijdig te komen F
Wij zijn gelukkig nog nooit in de nood
zakelijkheid geweest, om zulks te doen,
dooh zouden in een voorkomend geval niet
durven zeggen het mag niet.
Evenmin gelooven wy, dateeneoverheid,
die over eene gemengde natie regeert het
als haar roeping mag beschouwen, op den
Zondag alle verkeer eenvoudig stop te
aetten.
Eet wil ons voorkomen, dat de geachte
redaotie in haar antwoord niet genoeg
onderscheid gemaakt heeft tuesohen het
verrichten van noodzakelijken arbeid ook
op Zondag en den Zondag maken tot een
dag van pret en uitspanning.
We bevelen haar in dit verband de
lezing aan van Dr. Kuyper's Tractaat van
den Sabbath in 't bijzonder hoofdstuk VII.
Doch goed, De Zeeuw komt tot de slotsom:
geen sabsidie aan een tram, die op Zondag
rijdt of rijden zal 1
Dan verwondert het ons toch wel een
weinig, dat we, voorzoover oDze herinne
ring strekt, nog nooit een protest gelezen
hebben in ons geacht zusterblad tegep de
drnkke vaart op de Westerschelde ook
op Zondag.
Hier is het de provinciale overheid zelf
die notabene in haar meerderheid anti
liberaal is en die toch haar dienstdoend
personeel den gaDSchen Zondag in touw
houdt,des zomers hoofdzakelijk ten dienste
van Belgische pretmakers.
Ons dunkt hiertegen mocht De Zeeuw,
met haar strenge opvatting omtrent de roe
ping der overheid op dit punt, wel eens
ernstig en herhaald protesteeren.
Sterker nog.
Wy betuigden iD ons nummer van 6 Nov.
1907 onze instemming met een artikel in de
Walchersche Courant in welk artikel onder
het mottoVoorkomen is beter dan ge
nezen". verbetering werd bepleit in de
belooning van het dienstdoend personeel
op den Provincialen Stoombootdienst.
Dit hadden wij juist gedaan, alvorens ons
antwoord in de pen te nemen. Red, Zeeuw.
By die gelegenheid spraken wij er echter
onze teleurstelling over uit, dat de Walcher
sche Crt. ook niet had aangedrongen op be
perking van den dienst op Zondag b.v. zóó,
dat op dien dag des morgens en des avonds
ééne reis in beide richtingen werd gedaan
en meer niet.
Nn kan het onze aandacht ontsnapt zyn,
doch als wy ons wel herinneren, liet De
Zeeuw ons toen alleen staan, terwyl ook de
W. C. niet op ons artikeltje antwoordde.
Ons dunkt, er was toen voor De Zeeuw
alle reden geweest als eenig Christelyk-
Historisch Dagblad in onze provincie om
eens flink uit den hoek te komen Mis
schien doet hy 't nn nog (en) is 't antwoord
in dat geval ook voor ons meer „bevredi
gend" dan hetgeen wy hierboven af
drukken
Tot nog toe waren wij het altijd met de
uitspraken van onze geachte collega uit Neuzen
eens. Wij hadden derhalve in elk no. onzer cou
rant dat na dat van de het hare verschijnt, dit
kunnen kenbaar maken.Wij denken er sterk over
dit voortaan alsnog te gaan doen. R e d. Z e e u w.
Wij hopen op dit stukje terug te komen.
Doch vooreerst niet. Er zijn nog dringender
„vraagstukken van praktische politiek" waarover
wij ons hebben uit te spreken. „L. et E." zal dit
begrijpen. En zij zal het ook wel niet zoo erg
vinden immers wie den naam van luiaard heeft,
komt toch altoos te laat. Red. Zeeuw.
In den gemeenteraad van Amsterdam,
waar men de politieverordening onder
handen had, is een ingrijpende wijziging
aangenomen en in de politie-rerordening
ingelaseht, te weten
Art. 55****„Het is verboden afbeel
dingen teekeningen, of geschriften, die
geschikt zijn om de zinnelijkheid van de
jeugd te prikkelen, ten toon te stellen op
zulk een plaats, dat zij van den openbaren
weg zichtbaar zijn of op voor het publiek
toegankelijke plaatsen ten dienste van
openbare middelen van vervoer".
De wijziging werd fel bestreden door
den sooiaal-demoeraat Loopuit; en scherp
door den vrijzinnig democraat mr. v. d.
Bergh.
Eerstgenoemde zag er in het inhalen
van de bemoeiing der politie met de gees
telijke productie, en voorspelde voortzet
ting van het kwaad maar dan clandestien
hij verwacht meer van de opvoedende
kracht der school. De woningtoestanden
bevorderen veel meer de onzedelijkheid
adres aan Berlijn en met verbetering
dier toestanden hebben mr. de Vries en
zijn medestanders niets op, zoo betoogde
deze spreker.
Met dit laatste ging mr. v. d. Bergh
aeooord. En hij sprak daarbij zijn vrees
uit dat menige zedelijk uitstalling nu voor
taan door de politie onzedelijk zal ver
klaard worden, en een stokvisoh van een
kantonrechter (mooi complement aan 't
adres der Amsterdamsehc kantonrechters)
zou daarop vonnis kunnen wijzen tegen
den winkelier.
Een ander vrijz.dem. spreker, mr. Si
mons, bestreed 't voorstel als al te puri-
teinsoh. Deze zag in 't voorstel ook ean
aanval op de kunstprodaot.cn.
Het voorstel werd echter ter andere zijde
flink verdedigd door de heeren De Man
(lib.), Sterok (kath.) en Fabius (a.-r.) en
door den voorsteller.
De heer de 'Vries stelde tegenover de
door dhr. Loopuit genoemde gruwelen in
de Berlijnsohe krotten de uil stallingen in
de Parijsohe winkels. Hij verklaarde van
zijn artikel ook geen groove gevolgen-te
verwachten voor de zedelijkheid, en ook
geen voorstander te zijn van politiooen-
snur. Maar hij meende dat het publiek,
dat over straat moet, en de winkelkasten
langs moet, niet langer behoort gedwon
gen te worden om de uitgestalde onze
delijke platen te zien. Van een aanslag
op de kunstproducten is geen sprake. Die
kunnen ongestoord in musea, in sobouw-
bnrgen, binnen in eiken winkel worden
uitgestald.
Ook de heer Fabius legde er den nadruk
op dat het voorstel alleen bedoelde het
openbaar terrein vrij te houden van deze
dingen, waarvan een zeer verkeerde wer-
king kan uitgaan. Voorts herinnerde hij
er aaD, hoe goede uitwerking een derge
lijke bepaling als de thans voorgestelde
te Londen heeft uitgeoefend.
Ten slotte werd het voorstel de Vries
aangenomen met 29 tegen 9 stemmen.
De tegentteromers waren de oud-libera
len Zeehandelaar en Eehrer, de vrijzin
nig-democraten v. d. Bergh en Simonsen
5 sooialisten(1 van deze laatsten de
heer Oudegeest was afwezig).
Met deze overwinning is de heer de
Vries, zijn de Chr. partijen te Amsterdam,
en is ten slotte heel Amsterdam geluk te
wensehen.
Men ziet uit de aanneming van dit voor
stel opnieuw, gelijk vroeger reeds meer
malen in de onderwijs-, de prostitutie-,
de Zondagsrust- en andere quaestien werd
gezien, hoe een Chr, beginsel ten laatste
doorwerkt, ook in den gemeenteraad, wan
neer het maar herhaaldelijk met tact en
talent gepropageerd wordt.
Immers 14 mannen van Links hielpen
dat voorstel aannemen
Gisteren mocht de heer De Vries nog
een andere winst boeken. Hij zag tooh
in de eveugenoemde politieverordening
aangenomen een nieuw art. 55*»*** door
hem voorgesteld, waarbij voortaan in Am
sterdam zal verboden zijnmiddelen ter
voorkoming of onderbreking van zwanger
schap op een van den openbaren weg zicht
bare plaats tentoon te stellen,of als zoodanig
openlijk aan te kondigen of aan'te prijzen.
Een kaakslag voor het neo-Malthusia-
nisme, die met 21 tegen 16 stemmen ge
geven werd, nadat nog een poging van
mr. v. d. Bergh om althans het openhaar
aanprijzen of aankondigen dier vjeze,
soms doodelijke, middelen te blijven toe
laten, met 20 tegen 17 stemmen was af
gewezen.
Zuid A.frikaansche poëzie.
Dezer dagen berichtten wij dat te Graaf
Reynet (Kaapkolonie) een gedenksteen is
onthuld voor oommandant Scheepers en
anderen, die als zoogenaamde rebellen in
den Zuid-Afrikaansohen oorlog terecht zijn
gesteld. Opvallend is daarbij de verklaring
van oud-president Steyn, dat deze //rebel
len" op last hunDer superieurs handelden,
en dat hun optreden geenszins in strijd
geacht kon worden met het oorlogsrecht.
Het „Hdbl." heeft een boekje ontvangen,
dat tot titel draagt„Bij die monument"; de
diohler er van is Totius (de jonge dominé
Du Toit)en ook hierbij is een woord
van verklaring te vinden van denzelfden
oud-president Steyn;
Hier is zijn voorwoord zelf:
„Wanneer ik die gediggies aan die
welwillende leser aanbeveel, dan wil ik
nie daardeur te kenne gee, dat ik'n oor
deelkundige is nie, maar ik dit gelees het,
werd diep in mijn hart 'n tere snaar aan
geroerd.
„Ik weet menige hart sal deur die ge
diggies getrcSe word. Die digter leg hulle
als 'n lauwerkrans op die grawe van onse
dierbare dode. Hij wil geen geld daaruit
maak. Die opbrengst sal hij gee voor die
Nasionale Monument. Dit was rede genoeg
ver mij om die gediggies aan te beveel.
>Daar is daarom nog 'n ander rede.
Nou dat Jong Suid Afrika sigself bewus
word cn drome van 'n ei'e litteratuur,
verwelkom ik die soort van penne-vrugte
van ganser harte.
„Sommige van die werke gee die belofte
dat onse droom verwesenlik ral worde.
„Ver mij is die eerstelinge van onse
litteratuur so heerlik als die geluid van
die eerste reendruppels na 'n langdurige
droogte.
M. T. STEIJN.
Onze Rust, Kaalspruit, 30 Sept. 1908.
En wil men een proeve van het talent
van den gevoeligen Zuidafrikaansohen
dichter, die zich Totius noemt
„In die Kamp" wekt wel de droefste
herinneringen.
Kind Mijn moeder, mijn moeder, ik het
tog so honger
ag, gee mij tog gou-gou 'n klein
stukkie brood 1
MoederMijn kindje jou moeder die weet
jij het honger,
dog kom maar tn klim eers op
moeder haar skoot.
Kind Mijn moeder, ag, help mjj, ik kan
nie meer loop Die,
ik voel tog so moederoijD hon
ger is groot.
Moeder Mijn kindjie, jou moeder die weet
dat jij moeg is,
maar slaap breng versterking
op moeder haar skoot.
Kind Maar, moeder, hoe ween jij en
snik jij so baing f
En waarom is moeder haar oge
so rood
Moeder: Mijn kind, dit is trane wat jij nie
verstaan nie
kom, slaap maar gerus op jou
moeder haar skoot.
Kind Mijn moeder, ik kan nie, ik het
tog so honger,
geef eers aan jou kindjie 'n klein
stukkie brood
MoederAg, liefste, rus eers in jou moeder
haar arme,
en als jij ontwaakt help die Heer
uit die nood.
Kind Ik kan nie meer wag nie van hon
ger mijn moeder*;
maar waarom tog so f Het die
Heer ons verstoot
Moeder Nee, liefste, verstoot zal die Va
der ons nimmer,
maar hier in die tent is geen
krummeltjie brood.
Kind Geen brood nie, mijn moeder, ik
kan nie meer langer,
Ag, moet ik verhonger op moe
der haar skoot F
Moeder Nee, kindlief, die son is al amper
weer onder,
en is dit weer awend, dan krij
ons weer brood.
Haar kindjie slaap in bij die soete gedagte
als ik weer ontwaak help die Heer uit die
nood.
Die moeder ontvang met vermagerde hande
haar deeltjie oplaas maar die kindjie
was dood.
Met weemoed denkt men zich de ellende
terug geleden in de concentratiekampen,
de jammeren die de oorlog bracht, de
rechtsverkrachting, waarvan het trouwe
loos Engeland zich heeft bezondigd, de
8chynheilige staatkunde van den Duitschen
Keizer die eerst de Boeren, tot verzet aan
moedigde, daarna met de handen in de zak
ken den ongeliiken kamp aanzag niet alleen,
doch zelf aan Engeland 't plan om de repu
blieken ten onder te breBgen in handen
speelde, en den ouden door hem om den
tuin geleiden Kruger meedoogloos buiten
zyn grenzen verwees. Het recht struike
lend op de straten. De politiek zelfs de
besten bedervend. En de Transvaalsche
overwonnennen, teneinde erger te voorko
men, genoodzaakt de hand te knssen van
den geweldhebber. Arme Boeren
De Fransche Kamer heeft met 330 tegen
201 stemmen de doodstraf gehandhaafd.
Zy durfde de schrapping van dit, vooral
in Frankryk algemeen gehate, strafmiddel
niet aan.
Hier sprak echter niet de eerbied voor het
recht Gods, wiens beeld in den mensch by
eiken doodslag geschonden werd, maar do
schrik voor de laatstelyk gebleken toene
ming van ket aantal moorden.
Niet vreeze dus maar vrees.
Niet vreeze Gods, maar vrees voor de
moordenaars.
Een akelig motief, dat vervalt, zoodra de
statistiek bewijst dat 't aantal moorden per
jaar mindert.
Edoch, ook zoo blijft het een feit van be-
teekenis dat zelfs 't goddelooze Frankrijk,
dezen factor uit de strafwetgeving niet
durft verwyderen.
In de Memorie van Antwoord aan de
Tweede Kamer op de begrootiDg van Wa
terstaat deelt minister Bevers mee dat
maatregelen zijn genomen om de aanslui-
tiug van trein I van Gent op trein 3 naar
Meohelen te Sluiskil (lijnen Terneuzen
Meohelen en Terneuzen Gent) te bevorde
ren. tEen wetsontwerp betreffende de lijn
Brouwershaven Burgh is gereed en waoht
ter indiening op antwoord derRott. Tramw.
Maatschappij op de vraag of zij met de
toegezegde bijdragen de exploitatie op zieh
wil nemen.
Inzake Posterijen en Telegrafie zegt de
minister onder meer wat het personeel
aangaat
Het wetsontwerp tot regeling van de
positie van commiezen endireoteuren wordt
ingetrokken. Een Dieuw is gereed. Het te
dezer zake door een oommissie van ambte
naren nitgebraoht verslag, is Diet voor
publicatie geschikt, ligt ter griffie. Terug
werkende kracht der maatregelen, hoewel
niet tot 30 Juli 1907, wordt overwogen.
Verbetering der salarisopklimming tus-
sehen het 6e en 15e dienstjaar voor
klerken is onnoodig. Het examen om oom-
mies te worden, moet ook voor klerken
gehandhaafd blijven.
Gelijkstelling der jaarwedden van be
stellers en postboden, is niet ,doenlijk.
Kostelooze verstrekking van schoeisel aan
bestellers en boden is niet wensohelijk na
de verhooging der jaarwedden van 1905.
Het verdient aanbeveling de verschillen
der wedden van bestellers naar kantoor
klasse te handhaven. De bestaande loon
regeling is alleszins voldoende.
De heer W. A. Viruly Verbrngge,
van 1867 tot 1897 lid der Tweede Kamer
voor het kiesdistrict Rotterdam, isDonder-
dag overleden.
landboüwT
De zuiveloonsnlent voor Zeeland verzond
aan eenige Walohersohe landbouwers weer
eenige berekeningen, die wij hier over
nemen.
Welke onkosten komen er op eene boerderij
vau 6 koeien gemiddeld op de verwerking
van 100 liter melk
De berekeningen zijn gebaseerd op de
gegevens, daarover door 3 landbouwers
versohaft, terwijl het oordeel van verschil
lende boerinnen daarover gevraagd werd).
Ie. Ontroomen in teelen ouderwetsche
manier). De hoeveelheid melk in één jaar
bedroeg 20400 liter. Daaruit werd gemaakt
592 K G. boter.
De totale onkosten over\ een geheel jaar
warena. Siijting en vernieuwing werk
tuigen (kam, roomtoD, teeleD, enz.) f 20. b.
Werkzaamheden voor uitzetten der melk,
afroomeD, karnen 3 maal per week,sohoon-
maken, bewerken, opmaken en verkoopen
der boter, (gemiddeld 3 uur per dag A 10
et. per uur) f 109,50. c. Brandstof voor het
maken van heet water, zout, schrobbers,
dwijlen, enz. f 19,20 d. Onkosten op het
verkoopen der boter f 7,60. Totaal f 156,30.
Dat wordt dus per 100 liter gemiddeld 77 ct.
2e. Ontroomen met de centrijuge. De hoe
veelheid melk in één jaar bedroeg 20400
liter. Daaruit werd gemaakt 652 K.G. boter.
De totale onkosten over een geheel jaar
waren a. Siijting werktuigen (ontroomer,
roomtoD, kam, enz) f25. b Werkzaam
heden voor ontroomen, karnen 2 en 3 maal
per week, schoonmaken, bewerken, op
maken en verkoopen der boter (gemid
deld 2 uur en 40 minuten per dag 10
cent per uur) 1 97,30 c. Brandstc f voor het
maken van heet water, zout, schrobbers,
dweilen, euz. f 13,25. d. Onkosten op het