NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 52,
1908,
Maandag 30 November.
23e Jaargang
HlSTORISGH
CHRISTELIJK-
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST. te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Binnenland
ÜÏT DE PROVINCIE.
Rechtszaken.
Gemengde Berichten.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
i
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
TWEEDE KAMER.
Uit 't debat over de begrooting van justi
tie stippen wij aan dat de minister zijn
eerste aanvallen te doorstaan had van
rechts. De heeren De Ridder (a.-r.) en
Lohman (o.-h.) vielen hem aan. Eerstge
noemde uit ongerustheid over 's ministers
neiging tot de nieuwe strafrechttheorie
vooral op 'tpunt van ontoerekenbaarver-
klaring. Een paar linksohe sprekers namen
't al dadeljjk voor den minister op, hetgeen
Diet strekken kan van de ongerustheid van
denWijkschen afgevaardigde weg te nemen.
Kraohtigen sleun vond dhr. De Ridder
voor zijn denkbeelden over de straftoepas
sing bij den heer Van Wijnbergen (r.-k.),
ofschoon deze zijn vrees voor des Ministers
denkbeelden niet deelde.
Ook hij meende, dat de invloed der psy-
ohiaters (zielkundigen) bij de strafprocessen
te groot was en moest worden tegengegaan,
omdat de rechters op den duur tegen hun
aandrang niet bestand zullen zijn. Wat
de moderne strafrecht-ideeën betreft, laat
men ze, zeide de heer Vau Wijnbergen,
gerust uit de studeerkamer naar de Tweede
Kamer overbrengen ze zullen tegen de
practijk niet bestand bijjken. Wat de minis
ter beoogt, gaat niet den weg van het
moderne strafrecht op. Meent men, dat,
dan is dit een misverstand als gevolg van
de onoprechtheid, waarmede zieh die theo
rieën vaak aandienen.
De heer Lohman laakte zeer des Minis
ters handelwijze inzake de overlegging van
het geheele dossier der bekende Papen-
dreohteohe strafzaak. Da Kamer, zoo oor
deelde de afgevaardigde van Goes, moet
niet worden gemaakt tot een ooilege, dat
oordeelt over de rechters, tegen wier onaf
hankelijkheid de wet waarborgen biedt.
Zijn die waarborgen te gering, dan ver-
soherpe men de wetsbepalingen, maar steile
niet de rechterlijke macht bloot aan een
leeken-oordeel. De heer Lohman zou vöór
de begrooticg stemmen, maar verklaarde
uitdrukkelijk dat dit niet beteekende var
trouwen in het beleid van dezen Minister.
Voor dit wantrouwen bestond oor
deelden de heeren v. Styrum (u.-l.), De
Ridder (a.-r.), Limburg rv.-d.) en Hugen-
holtz (s.-d.) geen reden. Zij vonden'teen
geheel rechtmatige daad van den minister.
De minister ontkende tegenover den
heer Lohman dat hij een oordeel over de
honding der rechters in de Papendrecht-
sche zaak zou hebben geveld. Djt was
een misverstand. De Regeering heeft ge
zegd dat z;j de wijze, waarop harentwege
het^ onderzoek is geleid, juist en onpar
tijdig heeft geacht, niet da wijze waarop
de justitie handelde was het onderwerp
van haar oordeel, en de Regeering zou
zulk een oordeel ook niet willen geven.
Ook ontkende de Minister, dat straf
dossiers aan de Kamer werden overge
legd." Ia haar algemeenheid is die be
schuldiging onjuist, de Regeering moest
natuurlijk getuigen hooren, moest dit wel
door een rechterlijk college laten doen, en
moest zij nu zeggenIk leg de dossiers
niet over?
De lof door den Minister aan den Rech-
ter-commissaris gebracht (derde grief van
den heer Lobman) betrof enkel da wijze
waarop het overzicht van het dossier is
gemakkelijk gemaakt.
De heer Lohman hernam aan den Mi
nister niet gebrek aan eerbied voor de
rechterlijke macht te hebben verweten,
hij had alleen de door de wet gewaar
borgde onafhankelijkhied der rechterlijke
inaoht willen handhaven.
In het Papendreohtsohe geval betreurt
Lij in kringen en bij mannen waar hij
het allerminst verwachtte, waar te nemen
dat men de vox populi stelt boven het
vertrouwen in de rechters. Dat aebt de
afgevaardigde van Goes zoo bedenkelijk,
dat hij er zelfs over gedacht heeft een
motie van wantrouwen voor te stellen.
Maar gelukkig vond hij èa in de hou
ding van Kamerleden uit alle groepen,
in die van den Minister zelf de over
tuiging dat dit niet noodig is, dat de be
zwaren, door hem geopperd, werden ge
voeld en dat de Minister het met hem
eens was. Op grond daarvan nam de beer
Lohman zijn kras woord van den vorigen
dag wantrouwen in 's Ministers beieid
geheel terug.
Nog andere zaken kwamen ter sprake,
o.a. het postenmachtsmisbruik door de
politie j gratie verleend aan een persoon
door dokter Blooker met den minderas
senden Dsam „piskijker" aangeduid en
meer dergelijke grievenop welke de
minister antwoordde dat tegen 't posten
niets te doen is, dat machtsmisbruik niet
heeft plaats gehad en dat de straf opge
legd aan v. Bijsterveld en ds. Oberman
wegens 't schrijven en gebruiken vaneen
veeoinebewijs van een niet-ingeëni kind
zijnde 1 maand in flOO boete is
veranderd, op advies van de rechtbank
zelf die hen had veroordeeld.
Voorts deelde de minister mede dat hij
spoedig zal ter hand nemen de indieniDg
van een wetsontwerp tegen het wedden bij
de wedrennen en bij andere sporten, zooals
voetbalwedstrijden.
Omtrent andere maatregelen en toege
zegde ontwerpen van dezen minister, o. a.
in zake uitstel van straf, pornografie (onze
delijke uits'aüingen), beteugeling van het
bookmakersbedrijf die „dieverij"', volgens
eender sprekers, de eivielreohtèlijke aan
sprakelijkheid der bij een coöperatieve ver
eeniging aangeslotenen, verbetering straf
baarstelling zekere geheime misdrijven
intooDuing speelzucht; bestrijding open
bare zedeloosheid koppelarij verbod tot
't houden van openlijke huizen van on'ucht;
regeling der echtscheidingsprocedure zon
der daarnevens uit te bt eiden de gronden voor
echtscheiding had de minister overigens
zoo van links «1b van rechts huldebetuigin
gen in ontvangst te nemen.
Tot nog toe mag men zeggen dat de
ministers, die reeds voor't front kwamen
Idenburg, v. Swinderen en Nelissen
een goed onthaal hebben gevonden.
Bij de voortgezette behandeling van de
begrooting stelde naar aanleiding van de
Papendrechtsche quaestiede heer Troelstra
een motie voor, inhoudende dat de Kamer
een nieuw onderzoek zon instellen.
Op con8titutioneele gronden door den
heer Lohman, en op opportuniteitsgronden
door den heer Tydeman bestraden, werd
deze motie al spoedig ingetrokken, en ver
vat; gen door een waarin eenvoudig werd
uitgesproken dat naar de vraag of in het
algemeen de politie te Papendrecht aan
redelijke eischen voldoet, een ambtelijk on
derzoek gewenscht is.
Tegen deze motie bestond bij niemand
bezwaar, alleen meende de heer Lohman
dat nog niet uit de feiten is gebleken, dat
zoodanig ambtelijk onderzoek noodig is.
Doch toen ook de heer De Waal M&lefijt
ca den heer Tydemaa opstond om zich voor
de motie te verklaren en de minister ze
niet onaannemelijk verklaarde op voor
waarde dat geen rechterlijke beslissingen
op min geoorloofde wijze zouden worden
bekeken of besproken, was het lot der mo
tie beslist en werd zij aangenomen zonder
hoof lelijke stemming.
De justitiebegrooting is later aangeno
men zodder hoofdeiijke stemming. Er wa
ren nog slechts 5 Kamerleden aanwezig.
Gekozen tot lid van den gemeenteraad
van Rotterdam voor district II de heer
Knottnerus (l.j met 2469 tegen 2323 op
dhr, Kools (k.) Het stemmingscijfer van
den liberalen candidaat was sinds de eer
ste stemming met 1132 en dat van den
ksth. sieehts met 112 stemmen vooruit
gegaan, zoodat de vrijz. en soo. dem. op
genen tchijnen te zijn overgegaan. Hier
slaagde ook weer de taktiek van 't stellen
van slechts één candidaat voor twee ze
tels.
Te Apeldoorn is overleden in den
ouderdom van 73 jaren mevrouw de we
duwe Le Clercq, geb. Marie Thérèse de
Bourbon, dochter van wijlen Charles j
Louis de Bourbon, hertog van Norman-
die, (Lodewijk XVII), bekend geweest
zijnde onder de camen van Charles Louis
Naundorff, geboren op het kasteel te Ver
sailles, in Frankrijk, den 27en Maart 1785,
zoon van wijlen Z, M Lodewijk XVI,
Koning van Frankrijk, en van H. K. en
K. H. Marie Antoinette, geguillotineerd
te Parijs, 21 Jan. 1793. (Ned)
Kiezersstatistiek. Als No. XVI der
Bijdragen tot dejSt&tistiek van Nederland,
nieuwe volgreeks, uitgegeven door het
Centraal Bureau voor de Statistiek, is
verschenen ds kiezersstatistiek, benevens
aauvullig der verkiezingsstatistiek voor
de Eerste en Tweede Kamer derStaten-
Generaal over 1908.
Uit de inleiding blijkt, dat er volgens
de kiezerslijsten van 1908 in ons land
waren 811,625 kiezers voor de Tweede
Kamer, 808,504 kiezers voor de Provin
ciale Staten eu 738,573 kiezers voor de
Gemeenteraden, terwijl 33,230 kiezers hun
kiesrecht in 1908 verloren, doordat zij
het verschuldigde ter zake van aanslag,
omschreven bij art. 10 der Kieswet, niet
op den len Maart hadden voldaan.
Het aantal mannen van 25 jaar en ouder
is volgens da verschillende volkstellingen
gemiddeld 47 pCt. der geheele mannelijke
bevolking. Vau dit aantal zijn in 1908
60,55, 60,32 en 54,74 pCr, kiezers, onder-
•aheidsnhju voor de Tweede Kamer, de
Provinciale S.atec en de Gemeenteraden.
Yaa da 811,625 kiezers voor de Tweede
Kamer waren 65,082 aangiftekiezers en
746,543 ambthalve op de kiezerslijsten
gebraeht. Voorts zijn de kiezers in de
volgende groepen te onderscheiden be-
iastingkiezers 724,644, huurkiezers 24,495,
loon- en pensioenkiezers 49,178, spaar-
kiezers 7787, examenkiezers 5521, in to
taal 86,981 kiezers krachtens art. lb.
•Het geheele rental kiezers voor de Ka
mer is van 1907 op 1908 met 22,335 of
2,83 pCt. toegenomende verschillende
groepen kiezers onderscheiden naar den
grondslag waaraan zij hun kiesrecht ont
leenden waren toen, respectievelijk afge.-
nomen metbelastingkiezers -t- 3.38 pot,
kiezers krachtens art. lb 1.50 pot.,
waaronder huurkiezers 0.61 petloon-
kiezers 2.52 pot., spaarkiezers 0.91
pot-, examen-kiezers 0 55 pot.de
ambtshalve- en aangifte kiezers onder
scheidenlijk met 3.47 en 4.01.
Ten slotte geeft dit nummer der Bij
dragen een overzicht van de tussehen-
tijdsohe verkiezingen van leden voor de
beide Kamers der Staten-Generaal over hel
tijdvak October 1907—October 1908.
Snelpers. Op het oogenblik zijn Ame-
rikaanfohe monteurs bezig om aan 't bureau
van Be Courant eeo pers te stellen, die met
eeu snelheid van 48000 exemplaren per uur
drukt en vouwt.
Een zoodanige snelheid isnogaangean
Nederlandsoh blad, ook aan het onze niet,
bereikt!
Uk.
Goes 113 Maart, Wolfertsdijk 16 en
17, Beinkenszand 22 en 23, 's-Heeren-
boek 24 en 25, Baarland 26, Ellewouts-
dijk 27, Ovezand 29, Hoedekenskerke 30,
's-Gravenpolder 31 Maart.
Kapelle 5,6 en 7, Wemeldinge 19,20 en
21, Ierseke 22, 28, 24 en 26, Kruiningen
27 en 28, 'Hansweert 29 en 30 AprilKrab-
bendijke 3,4 en 5,Ri!land-Bathl0en llMei.
Middelburg. Gisteren iB naar het Huis
van Bewaring alhier overgebrrcht, M. B.,
19 jaar, arbeider, wonende te IJzendijke,
bij vonnis der arrond. Rechtbank d. d.
27 Nov. 1908 veroordeeld tot 2 jaar ge
vangenisstraf met bevel tot zijne gevan
genneming wegens zware mishandeling.
Middelburg, De aftredende leden der
K.v. K. zijn met 53 a 55 stemmen herkozen,
terwijl 1 stem was uitgebracht op elk der
hèeren L, Leydersdorff, N D. v. d. Burg en
J. C. M. v. d. Harst.
Viissingen. Gisterenavond werd eene
dame, die met de mailboot naar Engeland
zou vertrekken, in den mailtrein ongesteld.
Bij aankomst alhier werd geneeskundige
hulp ingeroepen de dame mocht evenwel
niet meer vervoerd worden en is in den
trein overleden.
Colijnsplaat. Op 1 Dec. a.s. hoopt de
Chr. Vrouwenvereeniging Dorcas" alhier
haar tienjarig bestaan te herdenken. Opge
richt door wijlen mevr. Steenbakker More-
lyon LoijsenVan der Spek, mocht deze
vereeniging zich verheugen in de voortdu
rende belangstelling der inwoners onzer
gemeente. Gesteund door de contributie
van menigeen en door de jaarigfesche toe
lage uit de diaconiekas der Herv. Gemeente
was zij in staat jaarlijks een 50-tal armen
te verblijden met eenige kleedingstukkon.
Een woord van dank zij daarom gebracht
aan de Diaconie der Herv. Gemeente en aan
de dames steunende leden en aan 't ooilege
van kerkvoogden dat sedert de oprichting
het vrjje gebruik der consistoriekamer aan
de vereeniging toestond voor hare vergade
ringen. Moge het den leden nog laugen tijd
gegeven worden onder 's Heeren zegen te
blijven arbeiden voor de armen alhier.
Ingetrokken bij de directe belasting
de verplaatsing van J. A. Haverkorn, rijks
klerk 3e kl.: van dir. Middelburg naar dir.
Amsterdam.
Waarde. In den nacht van Donderdag
op Vrijdag jl. is van den landbouwer J. J.
alhier pl. m. 50 H.L. ajuin ontvreemd. Men
vermoedt dat de ajuin, die vlak bjj den zee
dijk lag, door middel van een schip is weg
gevoerd. Door de gemeentepolitie is een
uitgebreid onderzoek ingesteld, tot nog toe
evenwel zonder eenig resulta&t,
Wemeldinge. Tot bestuurslid der chr.
school is door de leden in hare vergadering
van Vrijdsg j.l. benoemd, in de vacature
Wateke, de heer Jac. Wabeketer vijl de
aftredende heeren ds Drost, Jac. de Zeeuw
en F. Dominicus werden herkozen.
De heer Joh. Oudeman heeft voor zijn be
noeming tot ouderling bedankt.
Wemeldinge. Heden voormiddag werd
in de gemeenteraadsvergadering herbe
noemd tot lid van het Burg. Armbestuur,
den heer P. Bliek, met 6 stemmen, tegen 1
op dan heer J. de Heer.
Krabbendijke. Vrijdagavond verga
derde de antirevolutionaire kies vereeni
ging in de consistorie der Geref. Kerk
onder voorzitterschs.p van C. Haverhoek.
Omstreeks 20 leden waren aanwezig.
Door den voorz. ward art. 9 van ons
program behandeld. Da verg. was het zoo
met de inleiding eens, dat gsen verdere
bespreking volgde.
Goedkeuring werd gehecht aan den ar
beid ven het bestunr om een spreker te
krijgen voor een openb. verg. rnet debat.
D.V, zal 12 Jan. mr. J. A. de Wilde voor
de kiesvereeniging optreden. De aftre
dende bestuursleden O. Haverhoek en C.
P. Vogelaar werden herkozen.
Terneuzen. Bij de verkiezing voor
drie leden van de Kamer van Koophan
del en Fabrieken alhier, zijn gekozen de
heeren J. A. van Rompu (aftr.) mat 97
en P. J. Soheele (aftr. met 87 stemmen.
Herstemming tussehen de heeren L. J.
van der Lubbe die 77 en H. W. R. Kra
mer (aftr.) die 62 stemmen verkreeg.
Voorts verkregen de heeren J. L Jur-
rij 51, A. Tboiens Dz. 24, W. Badet 6,
A. Hamelink 4 en J. D. Thielman 2
stemmen. Blanco 5.
Verder werd op verschillende heeren
nog 1 stem uitgebracht.
Arrondissements-Rechtbank te Middelburg.
Voor die rechtbank stond gisteren terecht
E. v, Mzonder bekende woon- of ver
blijfplaats, thans gedetineerd, omdat hij in
den morgen van 14 October jl. te Rilland
Bath, uit een sehuur, waar hij geslapen
had, eenig timmermansgereedsohap had
medegenomen. Een drietal getuigen werden
gehoord de eigenaar van de ontvreemde
voorwerpen, een timmerman aan wien
beklaagde een deel daarvan verkooht had,
en de gemeenteveldwachter van Rilland.
Beklaagde bekende het gereedschap
medegenomen te hebben, en voerde tot
zijn verontschuldiging aan, dronken,
althans niet nuchter te zijn geweest, toen
hij het feit pleegde.
Het O. M, aoiitte het feit wettig en over
tuigend bewezen en eisohte 3 maanden
gevangenisstraf met aftrek van preventief.
Erge haast. (Plaats der handeling
een groote winkel op den Nieuwendijk te
Amsterdam).
Een Volendamsohe vissohervrouw komt
binnen.
„Goeden dag, samen 1"
Winkeljuffrouw„Dag juffrouw, wat
belieft u
Vrouw„Verkoopt u hier wollen frok-
jes?"
Juf-. „Zeker. Moet u witte of gekleurde
hebben f"
Vrouw: „Gekleurde. Maar ik heb erge
haast juffrouw I''
Juf: „Dadelijk, (zij haat een groote
kartonnen doos voor den dag). Hoe oud
is het kind, waarvoor ze zijn
Vrouw: „laapke? Die is negen maan
den, maar hij is erg groot en dik voor zijn
leeftijd."
Juf(stalt een menig.'e truien op de toon
bank uit) „Hier hebt u ruime keuB."
Vrouw: „Blijve die goed in de wasoh
Juf: Ze zijn wasoheeht en heel sterk
we kunnen er voor instaan l"
Vrouw: (neemt de truien èén voor één
in de hand, houdt ze tegen het liobt en
wrjjft ze langen tijd tussehen de vingers),
„'k Zal tooh maar liever een wit frokje
nemen. Maar denk er aan, juffrouw, 'k
heb erge haast
Juf: „Wacht u even I (zij haalteen
doos vol witte truien;. Hier hebtuwitte!
Vrouw: (gaat de truitjes weer een voor
een op haar dooie gemak bekijken, weegt
ze op haar hand, rekt ze uit elkaar en
onderzoekt de dikte der wol.) „Dunkt u
ook niet, juffrouw, dat wit veel doel
matiger is f"
Juf: „Ze zjjn allemaal goed, ik kan er
voor instaan I"
Vrouw: „Geef mg die eene, met dat
roode randje 1"
Juf(big, dat de lastige koopster ein
delijk haar keus gemaakt heeft.) „Alsu-
blieffe. Dit is wezenlijk een lief truitje,
ijzersterk en niot duurl Het kost vijf en
zeventig cent
Vrouw(bekgkt het aan alle kanten.)
„En wat kosten de gekleurde
Juf: „Dezelfde grootte? Die zjjn in het
gekleurd nog goedkooper. Deze rose trui
kost vijf en zestig cent
VrouwEigenlijk neem ik toch maar
liever een gekleurd (zij gaat weer in de
doos met gekleurde truien zoeken.) Dunkt
u, dat Jaapte deze zal passen
Juf: „Voor een kind van negen maan
den Dan past het zeker."
Vrouw„Maar hg is heel groot voor
zijn leeftijd
Juf(oen beetje ongeduldig.) »Neemt
u dan ean slag grooter I"
Vrouw: „Wat kost die?"
Juf: „Zeventig cent!"
Vrouw: „Welke zou ik nau nemen, de
groote of de kleine?'
Jnf„Ja, daarin kan ik u moeilijk
raden I"
Vrouw»Masr dat moet u toch het
beste weten I
Hebt u nog meer gekleurde frokjes f"
Juf: „Neen, hier hebt u onzen gehee-
Ien voorraad I"
Vrouw: „Weet u het zeker?"
Jnf: „Natuurlijk! Meer keus hebben
we niet
Vrouw„En hebt u ook geen andere
witte met nog meer gekleurde randen t"
Jnf„Neen, maar in die doos hebt u
tooh een ru'me sorteering 1"
