NIEUWSBLAD
historisch
VOOR ZEELAND,
No. 47.
1908.
Dinsdag 24 November
23e Jaargang.
CHRISTELIJK-
Binnenland*
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Verzekering tegen Werkloosheid.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
naa
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 ceni.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '■ent.
In navolging van Den Haag, Arnhem,
Groningen en Hilversum, zai ook Mid
delburg zich zetten om in het leven te
roepen een Gemeentelijk Werkloozenfonds.
Dat zulk een fonds een gemeentebelang
is zal wel niemand ontkennen. De ge
meente heeft groot belang bij een nijvereD,
welvarenden arbeidersstand en werkloos
heid kan die welvaart, en daarmede de
veerkracht, ernstig in gevaar brengen.
Beter nog dan het Rijk, die overigens
steun aan de gemeenten heeft toegezegd,
is de gemeente in staat den omvang van
het kwaad te peilen en de doeltreffendheid
tot afwending er van te becordeekn.
Het moet erkend worden dathetdage-
iijkseh bestuur van Middelburg met kraeh
tige hand heeft ingegrepen.
In de „stukken voor den gemeenteraad"
heeft men kunnen lezen hoeveel moeite
't zich heeft getroost om op de hoogte van
de toestanden in de verschillende vakken
te geraken.
Natuurlijk heelt 'took moeten afgaan,
bij 't totaal onvoldoende van de onderlinge
pogingen tot verzekering tegen werkloos
heid, op de ervaringen die men elders
opdeed.
Een dergelijke verzekering is in theorie
gemakkelijk te beredeneeren, in de prak
tijk eohter stuit men op vele moeilijkheden.
Waren nu maar alle werklieden in vak-
vereenigingen ondergebracht of onder te
brengen, dan ging 'twel.
Dan was 't Gentsohe stelsel onvoorwaar
delijk het beste te aohieh.
Dan geeft de gemeente eenvoudig een
bijslag bij de vergoedingen welke de vak
verenigingen aan hunne werkloozen
uitkeeren.
Maar er zyn naast vele georganiseerden
ook vele ongeorganiseerden, en het staat
vast dat ook dezen moeten geholpen
worden.
Hen dwingen om lid een er vak vereer i-
ging te worden, mag nietvooral niet van
gemeentewege. Dit heeft 't gemeentebe
stuur terecht ingezien.
En dan er zijn zoovele soorten van
werkloozenen 't is gewenscht alleen aan
de onvrijwillig werkloozen steun te ver-
leenen.
Hoe dezen nu uit de overigen te onder
kennen? En op hoe een wijze ia 't best
controle te oefenen
Wat nu den steun aan niet georganiseer
den aangaat de georganiseerden zouden
anders door 't Gentsche stelsel 't beat wor
den geholpen hebben B. en W. zich ver-
eenigd op het Noorsche stelsel, dat zij met
loslating van het Gentsche, ook voor geor
ganiseerde werkloozen prefereeren.
In dat stelsel, ook in Den Haag in zwang
worden de vakvereenigingen verplicht
ook diegenen als lid toe te laten, welke
slechts met 't oog op steun bij werkloosheid
lid wenschen te worden. Wy voor ons zien
na hetgeen wij er over gelezen hebben,
geen anderen uitweg.
Het is wel te bejammeren dat niet alle
werklieden ia éénzelfde vakvereaniging
saam te brengen zyn. Maar dat is by de ge-
deeldheid in richtingen en partijen niet
mogelyk. Bovendien voor den christen
werkman is toetreding tot een neutrale or
ganisatie onmogelijk. Zyn consciëntie
verbiedt hem dit.
De chr. werklieden zyn gedwongen om,
in hun vakvereaniging georganiseerd, op te
trekken onder eigen banier.
De revolutionaire werklieden doen precies
hetzelfde. Zij zouden gelijk te begrijpen is,
niet gaarne in een vakafdeeling bijvoor
beeld van „Patrimonium" of van den Chr.
Nationalen Werkmansbond plaats nemen.
Toch bljjft de vraag ernstig voor reke
ning der verschillende vakvereenigingen
of 't niet noodzakelijk is dat zy tot vorming
van een gemeenschappelijk werkloosheid-
fonds zich federatief vereenigen. Iedere
vereeniging behoudt dan haar eigen orga
nisatie en statuten en vrijheid van hande
len. Alleen is dan noodig een gemeen
schappelijk statuut met 't oog op het werk
loozenfonds.
Ook deze vraag hebben B. en W. onder
de oogen gezien. En voor 't geval dit denk
beeld niet uitvoerbaar blijkt, willen zij
onder zekere voorwaarden, allen niet geor
ganiseerden gelegenheid geven om door
afzonderlijke vereenigingen, uitsluitend
voor de werkloosheid opgericht, te vor
men, recht te verkrijgen op bijslag van de
gemeente.
Toch blijft ons 't denkbeeld van federa
tief optraden van alle vereenigingen, dus
met inbegrip van die welke gevormd zijn
uit werklieden die niet tot een vakvereeni-
ging kunnen bshooren uit wat oorzaak
dan ook 't meest toelachen.
Wy hopen dat in de gemeenteraadszit
ting van a s. Woensdag spijkers met kop
pen geslagen worden. Dat het tot een ge-
meente-werkloozenfonds komt. En tevens
dat alle vakvereenigingen in Middelburg
op uitbreiding van hun ledental, en alle
nog ongeorganiseerde werklieden in hun
eigen belang op toetreding tot en aanslui
ting aan eenvakvereeniging zullen bedacht
zijn.
23 November 1908.
Hel debat over de beginselen van dit
kabinet heeft voor beide „partijen", zoo
Rechts als Licks, een goede opluchting
gebracht.
Het kabinet-Heemskerk heeft zioh onbe
wimpeld uitgesproken fels Christelijk Kabi
net, tot groote teleurstelling der Vrij-
Liberalen.
Rechts heeft dit kabinet bij troödevan
Lohmar, Wsal Male fijt ea Noiens zijn
onvoorwaardelijken steun toegezegd.
Links heeft 'tover de geheel? linie zijn
vertïouweu onttrokken.
Tydeman de oud-Liberaal sprak wij
doen 't beste met dit kabinet te behoeden
voor een meerderheid in de Kamer.
Goeman Borgesius, namens allen spre
kende, riep uit dat 't gsen aanspraak meer
mocht maken op het vertrouwen van de
Linkerzijde.
Tfoelstra herhaalde dat dit Kabinet de
krijgsgevangene van de Kamer moet blij
ven. Hetgeen zeggen wil, en ook in zijn
rede en later bij interruptie nog eens door
hem werd verklaardDe vrijzinnigen
moeten in de minderheid blijven en de
Rachtsche partijen ookdan blijft het lot
van dit Kabinet in handen van
De Kamer, 'zei Troelstra.
Maar zijn bedoeling wasde sociaal
democraten.
Gelijk 't was eino's 1905.
Wij noemen dit een gelukkige opluch
ting. Nu wtfen wij waar 'tin 1905 om
gaan zal.
L;nks tegen Rechts.
Met zoo de toeleg van Licks gelukt
een nieuw sukkelkabinet De Meester met
de zweep van Troelstra achter zioh, tot
uitkomst.
Kiezers, helpt dit voorkomen.
Het in vriendelijke woorden gestelde
protest van den heer A Gesohiere, van
Grijpskerke, op de jongste vergadering
van de afdeeüng Walcheren derLandbouw-
maatsohappij tegen haar handhaven van
de Loterij heeft weerklank gevonden, eerst
ia de Walehersche Courant, höt niet ge
noeg gesteunde maandblad dat op zooflinke
wijze de waoht bij het beginsel betrekt,
daarna in de kerkelijke pers in onze pro
vincie en thans ook in de kerken van
Walcheren, die in elassieale vergadering
bijeen, op voorstel van dr. Wagenaar be
sloten aan genoemde Landbouw vereeniging
het verzoek te ïiohten die verlotingen af
te schaffen.
Wij steunen dit verzoek van harte.
Loterij is zonde. En wel zulk een die
maar ai te gemakkelijk aanrakingspunten
vindt in de herten van zondige meneoheD,
dus ook van belijders van den Christus.
Vele van deze laatsten doen aan dit
zondige spel dan ook mee.
Wij behoeven over de beteekenis en
den omvang van dit kwaad niet uit te
wijden. Een ieder steke de hand in
eigen boezem.
En voorzoover wij er niet aan schuldig
staan, zijn wij er niet at met 't kwaad nu
maar in andere kriDgen te doen voort
woekeren.
Er tegen getuigen is ons aller roeping.
En wij doen het ook bij deze, nu het
pas geeft.
Vinde het goede woord van de classis
Middelburg in de Land bouw vereeniging
een goede plaats
Bij de herstemming voor twee ledeD
van den gemeenteraad te Leiden tusschen
de antirevoiutionare en liberale eandidaten
de socialisten en vrijzinnig-democraten
waren bij eerste stemming in de minder
heid gebleven is door 't bestuur der
vrijzinnige kiesvereenigicg aldaar een
strooibiljet ter aanbeveling van haar ean
didaten verspreid. Hat stuk was onder
teekend, onder meer, bovenaan door een
professor mr. Viesor van IJzendoorn en
bevatte onder meer, de volgende tirade
„Hij die wil voorkomen, dat wij naar
kerkelijke inzichten geregeerd worden
hy die wil beletten, dat het bestuur van
de openbare gemeenteschool zal zijn by
de voorstanders van het bizonder onder
wijs, die kan onder de gegeven omstan
digheden zijn stem slechts uitbrengen op
onze eandidaten, ook al was hij liever in
de gelegenheid geweest om zyn stem uit
te brengen op een vrijzinnig-democraat
of een socialist".
Hier zien wij twee dingen.
Eerstens dat de politiek bij een gemeen
teraadsverkiezing wordt gehaald.
Tweedens dat gebedeld wordt om de
stemmen, ook van sociaal-democraten.
Ten derde dat een hoogleeraar in het
Btaatsrecht deze vrijheden saet 't schild van
zyn naam dekt.
Dat by gemeenteraadsverkiezingen de
politieke richting ook een woordje mee
spreekt, is niet af te keuren.
Immers in de gemeenteraadsvergaderin
gen komen telkens quaestiën in behande
ling, waarbij ook de beginselen ter dege
beboeren te worden geaccentueerd.
Maar hoe rymt men de tirade dezer
Leidseb8 vrijzinnigen met 't zoo algemeen
in die kringen vernomen geroep dat de
politiek en de gemeenteraadsverkiezingen
met malkaar niets te maken hebben
Dat liberalen en soaialiaten bij stemmin
gen of h6rstemmingén elkander opzoeken
of vinden,daarin ligt evenmin iets vreemds.
Sommige hunner leidslieden toch hebben
wel eens beweerd dat zy „van de familie"
zijn.
Maar hoe is het hengelen naar socialis
tische stemmen te rijmen met de bewering
van zsker deel dar vrijzinnige partijen, dat
bij andere gelegenheden verklaart van een
sociaal democraat niet gediend te zyn
Es eindelijk dat een anti-revolutio
naire meerderheid niet evengoed de belan
gen der openbare school behoorlijk behar
tigen zou, is in zoo flagranten stryd met de
feiten in tal van gemeenten wordt dit
ervaren en erkend dat het ons onbegrij
pelijk voorkomt.hoo men zelfs in 't Leidsch
Atheen nog met een zoodanige verouderde
en weerlegde bewering van het tegendeel
nog durft aankomen.
Of is men vergeten dat de anti-revol. De
Vries, met de stemmen van liberalen in
Nc drlands eerste en grootste gemeente ge
promoveerd werd tot wethouder, en belast
werd met de zorg voor het openbaar
onderwijs
De algemeene beschouwingen over de
Staatsbegrooticg hebben aan het licht ge
bracht dat de Linksohe partijen geen
bruikbare leus voor de Kamerverkieziu-
gen van 1909 hebben kunnen vinden.
Dat hun pogen om stemming te maken
tegen Kuyper", dank zij de waakzaam
heid der woordvoerders van Rechts, ten
eeneemale is mislukt. Dat zij in zake de
door benzelve naar voren gebrachte vraag
stukken Grondwetsherziening, Alge
meen Kiesrecht en Slaatspansioneering
hopeloos verdeeld zijn. En dat zij, on
danks dit, toch bij de komende oampagne
schouder aan schouder zullen staan om
het Kabinet Heemskerk van zijn plaats
te dringen of 't althans zulk een min
derheid te bezorgen dat 't om met
Troelstra te spreken de krijgsgevan
gene van de Kamer blijft.
De Nieuwe Crt. meldt dat H. M. de Ko
ningin, sinds haar terugkeer van Het Leo,
in Den Haag dagelijks wandelingen door
de stad ploegt te maken; dooh dat 't publiek
zich daarbij niet altijd even behoorlijk ge
draagt, opdringt of meeloopt en zijn nieu ws
gierigheid niet da zoo gewensohte beper
king weet op te leggen.
Zoo meldt zij dat verleden Donderdag de
Koningin in hot Voorhout, komende van het
Paleis der Koningin Moeder, gevolgd werd
door een nu en dan dioht opdringenden
troep meoloopende mensohen,voornamelijk
uit juflrouwen, loop- en winkeljongens be
staande. De mensohen vergenoegden er zioh
niet mee de Koningin te hebben gezien en
gegroet, maar bleven baaT van nabij volgen,
niet bedenkende hoe onaangenaam en hin
derlijk dit voor H. M. moet zijn. Ook toen
de Koningin Parkstraat en Oranjestraat
doorging, volgde de menigte haar dioht op
den voet.
Ingevolge Kon. Besl. van 20 dezer
wordt, met 24 dezer1. de kapitein-luite
nant ter zee A. van den Driessen Mareeuw
tijdelijk eervol ontheven van het bevel over
Hr. Ms. schoener Zeehond 2. tijdelijk met
het bevel over dien bodera belast de luite
nant ter zee 1ste klasse, L. F. H. Tueker-
mann.
Stukken voor den Gemeenteraad
van Middelburg.
(S1 o t.)
Gemeentelijk werkloozenfonds.
Het bestuur wordt bygestaan door een
secretaris, die door Burg. en Weth. wordt
benoemd en uit de gemeentekas bezoldigd.
De uitkeeringen by werkloosheid ge
schieden ia den vorm van bijslag op de uit-
keeringen, welke door vereenigingen asn
werklooze personen worden gedaan.
De byslag wordt niet gegeven
le. aan hen, wier werkloosheid het on
middellijk gevolg is van werkstaking, uit
sluiting, ziekte, lichamelijke ongeschikt
heid, ongeval of eigen schuld.
De beslissing of een dezer oorzaken aan
wezig is berust ky het bestuur
2e. aar, hen, die den leeftyd van 20 jaren
nog niet bereikt hebben
3e. aan hen, die weigeren aan 't bestuur
of aan den secretaris alle inlichtingen te
geven, welke door hem worden verlangd of
die blijken valsehe inlichtingen te hebben
verstrekt
4e. aan hen, die zich niet gedragen naar
de door het bestuur gegeven voorschriften
5e- aan hen, die weigeren hun volgens
het oordeel van het bestuur passenden
arbeid te verrichten.
Het bestuur stelt het bedrag van den bij
slag maandelijks vast. Deze zal nimmer
grooter mogen zyn, dan de uitkeering van
de Vereeniging en aan den zelfden persoon
tot geen hooger bedrag dsn50 cent per dag,
gedurende ten hoogste 60 dagen in het
kalenderjaar kunnen worden veriaend.
De gemeentelijke bijslag wordt gegeven
aan werkliedenverenigingen van vakge-
nooten, die óf uitsluitend ten doel hsbben
verzekering tegen werkloosheid, óf voor
zoover zij ook nog een ander doel hebben
voor die verzekering een afzonderlijke kas
hebben, tot welke kas ook zij, die overigens
geen leden der Vereeniging zijn, als deel
nemer kunnen toetreden.
Als deelnemers moeten worden toege
laten alle personen, die tot het betreffende
vak behooren. In bijzondere gevallen mag
echter onder goedkeuring van het bestuur
van het fonds de toetreding worden ge
weigerd.
Wordt die goedkeuring niet verleend,dan
moet de candidaat worden aangenomen.
Voor de deelnemers niet-leden der Ver
eeniging mogen de bijdragen aan de kas 10
pCt. hooger gesteld worden dan voor de
leden.
Om uit het gemeentelijk fonds een bij
drage te genieten, moet een vereeniging
voldoen aan zekere voorwaarden.
De c mmissie van financiën heeft rap
port uitgebracht op het voorstel van Burg.
en Weth. tot het instellen van een werk
loozenfonds.
Zij deelt mede vau oordeel te zijn dat
dit voorstel alleen dan aanbevelingverdient
wanneer de vakvereenigingen bereid blij
ken de haar in art. 11 vau het ontwerp
opgelegde verplichting, om ook bij hare
vakvereenigingen niet-aangesloten vakge-
nooten tot hare verzekeringskas toe te laten,
te aanvaarden. Zijn ze hiertoe niet genegen,
dan wordt het doel van het voorstel vol
komen gemist.
Voor dat geval zou de oommissie in
overweging geven art. 11 zoodanig te
wijzigen dat zoowel de bestaande vakver
eenigingen, die eene afzonderlijke ver
zekeringskas hebben, als andere nog op te
richten werklieden vereenigingen, die zioh
uitsluitend de verzekering tegen werkloos
heid ten dool stellen (waarin dus de zoo
genaamde niet georganiseerde werklieden
kunnen worden opgenomen) voor de ge
meentelijken bijslag in aanmerking kunnen
komen.
Burg. en Weth. teekenen hierbij aan
"Wij aehten het een zeer gevaarlijk be
ginsel hetgeen door de oommissie in over
weging wordt gegeven, n.l. om de vakver
eenigingen over eene bepaling der verorde
ning te kooren en reeds van te voren van
den uitslag van dat advies haar oordeel
over het voorstel van Burg. en Weth. te
laten afhangen.
Consequent doorgaande, zal men dan bij
iedere verordening, ookstrafverordeniDgen,
aan de belanghebbenden (bijv. melkver-
koopers, slagers, visohkoopers, wielrijders,
automobilisten, koetsiers en wien het maar
aangaat) moeten vragen of zij wel vrede
hebben met de voorgestelde bepaling en
zoo niet dan adviseeren die niet vast te.
stellen. Op die wijze zullen weldra ver
eenigingen van ingezetenen elk op hare
beurt aan het hoofd der gemeente staan
en zal de gemeenteraad worden verlaagd
tot een uitvoerend liohaam dier ver
eenigingen.
Waar de gemeente hier steun verleenen
wil aan werkloozen, daar moet het ook de
gemeente zyn die vaststelt onder welke
voorwaarden die steun zal worden verstrekt.
Wenschen de belanghebbenden die voor
waarden niet te aanvaarden, dat staat
hun vrij, maar dan krijgen zij den gemeen
telijken steun ook niet. Dat eohter de ge
meente den steun zal verleenen en dat de
vakvereenigingen (een zeer klein deel der
werklieden) de regels zullen vaststellen,
achten Burg. en Weth. volmaakt in strijd
met de positie van den raad. Waarom by
weigering van de vakvereenigingen om
met de voorwaarden van art. 11 genoegen
te nemen hel doel van het voorstel vol
komen zou worden gemist, is Burg. en
Weth. niet heel helder. Het doel is tooh
om de werkloozen te helpen en dat kan
zonder dat de bestaande vakvereenigingen
zioh aansluiten evengoed worden bereikt.
Burg. en Weth. geven den raad dan ook
in overweging niet overeenkomstig het
advies der commissie van tioanoiëa te be
sluiten.
Duinwaterleiding.
De hoogleeraar P. D. C. Kleij, die een
onderzoek heeft ingesteld naar de oorzaken
van veelvuldig voorkomende breuken in
de buizen van de duinwaterleiding, tre"k
uit dat onderzoek eene conelusie, die eoh
