No. 42. 1908.
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
Woensdag 18 November
23e jaargang.
HISTORISCH
CHRISTELIJK-
Binnenland.
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
De Memorie van Antwoord
en de Christelijke Beginselen.
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,026.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
De opgaaf van den spoordienst
komt in dit notnmer voor op de ge
bruikelijke plaats.
Het kabinet, in het Voorloopig Verslag
nader gevraagd naar zijne beginselen,heeft
ter verduidelijking van .zijn standpunt
onder meer het volgende geantwoord
«Zij verwondert zich echter eenerzijds,
dat naar de meening van een deel der
leden wellicht 'n belangrijke frontveran
dering ware te constateerenanderzijds
dat sommige leden betreurden, dat het
Kabinet, vooral door het vermijden van
deuitdrukking«Christelijke beginselen",
eenigen grond had gegeven voor de
onderstelling, dat het de principiëele
onderscheiding tnsschen de Christelijke
beginselen en die van daaraan tegenover
gestelde richtingen had losgelaten en dat
het dus eete eenigszins andere schakee
ring der partijen ter recnterzyde ver
tegenwoordigde dan het Ministerie-Kuy-
per. Noch aan het een, noch aan het
ander is gedacht".
Dan komt de positieve verklaring
«Het tegenwoordig Kabinet gevoelt
zich met dat van 1901 homogeenhet
heeft zich op hetzelfde standpunt ge
plaatst en wil in geen enkel opzicht ge
acht worden de bestrijding, die in 1905
dit Kabinet ten val bracht, door zijn op
treden te rechtvaardigen. Van eenig ver
schil van streven met de beide vorige
Kabinetten der rechterzijde is het tegen
woordig Kabinet zich niet bewust, en het
heeft zich hieromtrent van don aanvang
sf, naar het meent zonder omwegen, uit
gesproken".
Dit was reeds vroeger door het Kabinet
gesproken.
«Dit is geschied, toen de Minister van
Binnenlandsche Zaken op 10 Maart na
mens de Regeering verklaarde, dat zij
wenschte het bewind te voeren overeen
komstig de beginselen, levende in de
partjjen der rechterzijde. Dat hierbij
uitdrukkelijk vermelding had moeten ge
schieden van de Christelijke beginselen,
zou slechts kunnen worden toegegeven,
indien men zou aannemen, dat die begin
selen niet in die der rechterzijde opge
sloten z(jn. Doch ieder, en zij, die tot de
rechterzijde behooren, zeker niet het
minst, weten, dat inderdaad de partijen
der rechterzijde, van eigen tekortkoming
zich bewust, niettemin het zich ten plicht
rekenen om hunne staatkunde door de
Christelijke beginselen te doen beheer-
schen.
«Het Kabinet meende, dat twijfel aan
zijn besliste overtuiging aangaande de
noodzakelijkheid daarvan dus was uitge
sloten en, waar die twijfel tot zijn leed
wezen bij eenigen gerezen is moet het da
verantwoordelijkheid daarvoo. met ernst
afwijzen".
Hetzelfde, maar in voorzichtiger woor
den, zoo men wil. En wel om deze reden.
„De omstandigheden, waaronder het
Kabinet optrad, bepaalden de keuze der
up 10 Maart gebezigde woorden. Het
Kabinet homogeen met de rechterzijde,
moest rekenschap geven, waarom het op
trad, niettegenstaande de rechterzijde
niet de meerderheid derKamer uitmaakte,
®n daarbij moeat, in tegenstelling met de
rechterzijde, die niet, aanstonds de lin
kerzijde worden vermeld, die ivel in de
meerderheid was, doch geene aaneenge
sloten meerderheid vormde. Waar de ge
bezigde uitdrukking zich geheel aan
sloot aan de bestaande politieke
verhoudingen, kan de regeering niet in-
zien jhoe daaruit eonige frontverandering
«on worden afgeleid of daarop eanige
Verdere veronderstellingen kon worden
gebouwd".
Er was heelemaal geen grond om iots
anders van 't kabinet te verwachten.
»Zeker was geen grond gegeven voor
de onderstelling dat het Kabinet eene
eenigszins andere schakeering der par
tijen vertegenwoordigde dan het mini-
sterie-Kuyper en de principieele onder
scheiding tusschen de Christelijke be
ginselen en die van daaraan tegenover
gestelde richtingen had losgelaten. Zelfs
werd in de rede van 10 Maart ten over
vloede verklaardprincipieele tegen
stellingen waas die zich mochten voor
doen zal het niet mogen ontwijken. En
de bierbedoelde onderscheiding is een
door niemand te loochenen principieele
tegenstelling, immers eene tegenstelling,
die niet de personen maar deRegeerings-
beginselen betreft, en die daarom met
recht principieel wordt genoemdzij zal
zich niet bij iedere aangelegenheid, niet
bij ieder voorstel van wet voordoen,
maar bij meer dan een wel, en bjj som
mige zal zij beslissend zijn. Reeds op 12
Maart heeft alzoo het Kabinet verklaard,
dat het, waar zij zich voordoet, haar niet
zal mogen ontwijken".
Maar de antithese dan
Slechts zij in het oog gehouden, dat 't
Regeeringsbeleid niet op eene antithese
of tegenstelling, maar op een thesis of
stelling berust, niet op den strijd tus
schen twee beginselen, maar op het
beginsel, waaraan de Regeeriug zich
gebonden acht en dat de leidende ge
dachte bjj dan arbeid der overheid aan
geeft.
»De regeering meent derhalve niet, dat
het op haren weg ligt, eenige antithese
noch die van geloof en ongeloof, noch
eenige andere, voorop te stollen, en acht
in overeenstemming met de leden, die in
het Voorloopig Verslag de meening on
juist noemden, dat het Kabinet van 1901
de antithese tusschen geloof en ongeloof
zou hebben voorop gesteld, dat ook hier
van frontverandering geen sprake kan
zijn".
Op welk hoofdbeginsel berust dan nu 't
bsetaau van dit Kabinet
«De regeering wenseht zich reken
schap te geven van het beginsel dat haar
leidt, en het uit te spreken waar het pas
geeft. De hoofdzaak schijnt kortelijk
aldus te kunnen worden aangeduid, dat
door God regelen of ordeningen voor
de mensohelijke samenlevingzijngesteld;
dat bij nakoming van die ordeningen
overeenkomstig het Christelijk geloof de
Maatschappij op Christelijke grondslagen
rustdat het gezag der overheid is afge
leid van God, en dat daaruit zoowel
hare bevoegdheid als de beperkingen
van die bevoegdheid voortvloeien, daar
de overheid zioh naar die ordeningen
heeft te gedragen, die Christelijke grond
slagen der Maatschappij heeft te eer
biedigen en bij haar arbeid daarop heeft
voort te bouwen. Samenwerking van
hen, die zieh daardoor gebonden rekenen,
aoht h«t Kabinet van de hoogste waarde.
«Maar het zij aan ieder overgelaten
of hij de juistheid van dit beginsel meent
te moeten erkennen en of hij een Regee
ringsbeleid, op dit beginsel rustende,
meent te kunnen steunen of te bestrijden.
«Het Kabinet wenseht, geljjk het reeds
op 10 Maart verklaarde, door de toe
passing zijner beginselen zooveel moge
lijk bevrediging te sohenkeD.
„Het karakter en de inhoud der ope
ningsrede gaven aanleiding lot kritiek,
die tegen rustige overweging niet be
stand schijnt".
Na deze verklaring bestaat er aan onzen
kant geen reden meer voor eenige onge
rustheid.
Over 't feit dat in 1909 de weg voor
een eereherstelling voor 't kabinet-Kuyper
is afgesneden in den vorm van een weder-
optreden van dat kabinet, moeten wij ons
been zetten, om alleen te zien op dat
andere feit dat 't kabinet-Heemskerk met
't kabinet van 1901 volkomen eensdenkend
is, en geen anderen grondslag verlangt dan
dien van zijn geestverwanten voorgauger.
De brief van den Duitschen Keizer.
Onze Parjjsche correspondent seint ons
heden
De Temps heeft aau dr Kuyper gevraagd
haar ia te lichten omtrent de beweringen in
een artikel van Het Vaderland.
Dr Kuyper heeft daarop het volgende
geantwoord
„Er ia niets waar in dit gansche artikel.
Ik zal niet de moeite nemen het te weer
leggen. Nooit van mijn leven heb ik een
brief van den Keizer onder de oogen gehad.
Het is zuiver fantasie". N. R. C.
De Standaard schrijft
«Daartoe door H. M. de Koningin ge
machtigd, heeft dr A. Kuyper aan den
Duitschen Chargé d'Affaires, die inlichting
verzocht, meegedeeld,dat door de Koningin
nimmer met hem over een brief, die van
den Duitschen Keizer ontvangen zou zijn,
ook maar met éen woord gesproken is, en
dat hem veel minder nog van zulk een brief
inzage i3 gegeven".
De nieuwe booten van de Zeeland
Naar wij vernemen is onjuist de mode-
deeling van den Rotterdsmschen corres
pondent van Het Hblddat het de vraag
zou zijn, of de „Zeeltnd" tot den bouw van
schroefbcoten zou moeten overgaan, dan
wel raderbooten zou bouweu. De nieuwe
booten zullen schrosfbooten worden,
Dr Kuyper ie gisteren Voor eeEige
weken nasr Berlijn vertrokken om zich
onder behandeling van professor W encke-
bacb ta stellen, volgens sommigen wegens
een ziekelijke aandoening van het hart
zoodat hij eerst na 't Kerstreces de Kamer
zittingen zal kunnen bijwonen.
tJïT DE PROVINCIE.
Goes. In de op Zaterdag gehouden ver
gadering van de »soep-commissie" heeft de
heer B. M. den Boer wegens hoogen leef
tijd ontslag gevraagd als lid en voorzitter.
Hoewel met leedwezen heeft men het ont
slag verleend. De heer Den Boer hoopt a.s.
Zondag zijn 80a jaar in te treden.
Goes. Den leden der A. R. Propaganda-
club wordt verwittigd data. s. Donderdag
19 dezer de club vergadert in dechr. school
en een der leden ter opening van den
nieuwen cursus behandelen zal »Onze
Naam", in verband met artikel I van Ons
Program. Alle geestverwanten, zoo dames
als heeren, hebben bij introductie door een
d8r leden, vrijen toegang. Wij wekken een
ieder op tot getrouwe opkomst.
Zaterdag j.l. hield de ring »Goes" van
het Ned. Jong.Verbond zijn aangekondigde
vergadering in Samuel (Wijngaardstraat).
Wegens den aanhoudenden regen was de
vergadering niet druk bezocht,slechts plm.
40 personen, w. o. ook de weled. heer L. G.
James, uit Sluis, lid van het hoofdbestuur.
Te acht uur opende de voorzitter de verga
dering met gebed, lezen van een gedeelte
der H. S. en het uitspreken van een wel
komstwoord, waarna eenige ringzaken be
handeld werden.
De hoofdschotel dezer vergadering was
evenwel de rede van den bondsbestuurder
over «De arbeid van het Nederl. Jong. Ver
bond". In gloedvolle woorden gaf spreker
de verg. eenig denkbeeld van het werk van
het dagelijksch bestuur, de twee bonds-
agenten en de commissie van redactie.
Veeleischend en zwaar noemde hii den
arbeid, dit laatste vooral ook door de finan-
cieele lasten, welke ham drnkken en zijn
groei belemmeren. Meerdere beroeps-
arbeiders te verkrijgen is een broodnoodige
zaak om het bondsideaal met meer kracht
na ta jagen en Neerland's jongelingschap
voor Koning Jezus te winnen. Om twee
redenen was het jammer dat de opkomst
niet grooter was. Eerstens om de woorden
van den heer James ta hooren en ten
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 15 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 ''ent.
tweede ic het belang van de collecte voor
de bondskas. Dhr. James sloot met gebed
de vergadering.
does. Heden morgen is op de Groote
Markt, waar voor een Theater nogal veel
volks opgehoopt stond de heer D. door den
vrachtwagen van B. aangereden en omver
geworpen, zoodat zijn aangezicht erg
bloeddede wagen reed hem ook nog ge
deeltelijk over den voet.
Heinkenszand. Als een bijzonderheid
kan worden gemeld, dat bij den amid J. Z.
2 varkens, in éénzelfde hok gemest en op
gelijken tijd geslacht zijnde, precies het
zelfde gewicht hadden van 373 pond. Deze
varkens waren ook van denzelfden leeftijd
Vlisslngen. Da Kamer van Koophandel
heeft gisterenavond haar afkeuring uitge
sproken dat de nieuwe mailbooten der «Zee
land" niet hier te lande wordt gebouwd.
Op voorstel van den heer C. Dommisse
C.Mz. werd besloten dat de Kamer van
Koophandel aan de directie der «Zeeland"
haar leedwezen zal betuigen wegens het
stellen van conditie?, diehetvoor de Neder-
landsche industrie niet mogelijk maakt
mede te dingen, terwijl deskundigen het
betwijfelen op de gronden waarop deze
eischen berusten te verdedigen en in de
pr act ijk steekhoudend zijn.
Daarom noodigt de Kamer de «Zeeland"
uit zoo mogelijk haar voorwaarden alsnog
te wijzigen
Dit voorstel vond de volle instemming
van alle leden en besloten werd zoo spoedig
mogelijk aan de directie van de «Zeeland"
van dit besluit kennis te geven.
Borsele. Door den mist strandde Vrij
dag 1.1. een visohstoomboot tusschen da
twee dammen alhier, die bij hoog water
vlot is gekomeD, komende van Ostende
met bestemming naar Gent. De bemanning,
behalve den kapitein en den loods, kwam
aan wal en bestelde bij den caféhouder
J. M. een middagmaal voor 17 personen.
Toen alles gereed was,versohenen ersleohts
8 man. Na nog eenige vertering te hebben
gemaakt, moest genoemde caféhouder zioh
met f 5 en eenige niet zeer lieflijke woorden
tevreden stellen, niettegenstaande zij voor
f 19 hadden verteerd. Door den caféhouder
zal aknu door bemiddeling van den Bel
gischen oonsnl getracht worden het overige
geld machtig te worden. C.)
De 68-jarige P. van de Ree, arbeider
ta Anna Jacobapolder, had Vrijdag
avond het ongeluk van de trap te vallen,
die naar den zolder leidt. Zonder tot be
wustzijn te zijn gekomen, is bij Zaterdag
voormiddag overleden.
Westkapelle. Werd tot voor weinige
dagen het mooie najaarsweer blijde be
groet om de meeste landbouw werkzaam
heden gemakkelijk te kunnen verrichten,
evenzeer werd verlangend naar regen uit
gezien om ook nog de overige werkzaam
heden te kannen doeD, alsook voor drink
water voor mensoh en dierdoor velen
moest reeds welwater worden gedronken.
Werd in het begin van den tarwe-zaaitijd
door velen daarmede uitgesteld vanwege
de droogte, daar van het begin September
tot begin November geen noemenswaardige
regen is gevalleD, toota is door de meeste
landbouwers daartoe langzamerhand over
gegaan, en wordt ook nu nog na den ge
vallen regen tarwe uitgezaaid de vroeger
uitgezaaide tarwe staat niet overal ge
regeld, doeh na den nu daarvoor voldoen
den gevallen regen wordt het toch wel
verwacht dat de stand zal goed komen.
De werkzaamheden op het veld die voor
het meerendeel zijn afgeloopen, kunnen
nu gemakkelijk worden afgedaan.
Koudekerks. De benoeming gisteren
in de gemeenteraadsvergadering geschied
van dhr. P. J. Terwoert tot secretaris ge
schiedde met algemeene stemmen. Vooraf
werd de instructie van den gemeente secre
taris vastgesteld. Het voorstel Contant om
j da gemeente-secretarie Donderdags ge~
opend te hebben van 9—10 vm., waarover
in de vorige zitting dé stemmen staakten,
werd nu verworpen met 5 tegen 2 stemmen.
Voor waren de heeren J. A. Contant en A.
de Lange. De regeling bljjft, zooals ze was.
Op alle werkdagen, behalve Donderdag zal
de secretarie open zijn's morgens van 9—12
en 's middags van 1—3 uur, en op Donder
dag alleen 'smiddags van 34. Voorde
stemming voor een gemeente secretaris
deed de burgemeester voorlezing van en
kele aanbevelingen met betrekking tot den
heer P. J. Terwoert Jr., o a. van de vroegere
burgemeesters onzer gemeente, de heeren
De Bruijn van Melis- en Mariënkerke eu
jhr. van Pan buys en van den hoofdcommies
ter Provinciale griffie. Vermelden wij nog
dat in deze vergadering die door den bur
gemeester met gebed geopend werd, alle
leden tegenwoordig waren, de notulen wer
den gelezen en behoudens een kleine wijzi
ging vastgesteld, en ingekomen waren een
schrijven van Ged. Staten, inhoudende a.
goedkeuring van het plan om de boomen op
het dorpplein te verkoopen; b. goedkeuring
van de salarisverhooging van het hoofd der
openb. schoolen een dankbetuiging van
den heer H. Mejjler voor verhooging van
zijn tractement. Beide stukken werden
voor kennisgeving aangenomen. En einde
lijk dat bjj de gewone rondvraag op een
vraag van den heer Kraamer of het niet
wenschelijk zou zijn aan de Nieuwe Vlis-
singsche weg, waar deWalchersehe stoom
tram en die van Middelburg Vlissingen
elkaar passeeren, een lantaarn te plaatsen,
ten gerieve van den conducteur, die daar
telkens den tram moet verlaten om zieh te
overtuigen of de weg veilig is, werd geant
woord, dat plaatsing van een lantaarn op
datapunt zou liggen op den weg van de
trammaatschappij.
De oesters in België.
Het voedingeeongres te Gent besloot het
volgende
lo. De oesterparken en de oesterputten
zullen zooals zulks iD Zeeland gebeurt, aan
bacteriologisch onderzoek onderworpen
wordeD.
2o. Het is averboden oesters te ver
koopen, welker schelpen niet vooraf ge
reinigd zijn b.) de oesterverkoopers mogen
slechts drinkbaar water gebruiken om de
oesters te besproeien; cde werktuigen
om de oesters te openen, moeten in een
voortdnrenden staat van zindelijkheid ge
houden worden. Het is verboden geopende
oesters te wassohendhet bewaren van
oesters in ijs is verboden.
3o. De oesterbandel zal onderworpen zijn
aan het toezicht van experten, te benoemen
door de Tegeering.
Daarenboven stelde de voorzitter van
het oomilé van verdediging van den oester-
handel de volgende besluiten voor, welke
aangenomen werden
lo. Een onderzoek te doen naar de ge
zondheidsmaatregelen toegepastindeoester-
kweekerijen van Zeeland.
2o. Een commissie door den minister te
doen benoemen voor dat onderzoek.
3o. De maatregelen te zoeken om den
oesterhandel te vrijwaren tegen allerlei
lasterlijke praatjes, betreffende de gezond
heid der oesters.
Een afvaardiging zal de besluiten aan
den Minister voorleggen en voor de uit
voering ervan zorgen.
Middelburg. In de gisteravond gehou
den vergadering van „Handelsbelang"
werd naar aanleiding van de circulaire
vanwege het Bestuur vau den Midden
standsbond besloten tegen het volgend
najaar toezegging te doen tot deelname aa
steun voor eventueel in te richten curso
rische vooTdraohten over onderwerpen den
middenstandsbond betreffende.
De voorzitter deelt mede dat, evenals
enkele maanden geleden een uitverkoop
van oonfeotie-goederen in deze stad is ge
annonceerd, welke afkomstig heette van
een met name genoemden faillietten boedei.
Evenals toen is bij persoonlijk onder
zoek ter plaatse gebleken, dat dit failliet
niet bestaat en slechts is voorgewend om
hel publiek te lokken. Tegenover dezen
vorm vau oneerlijke concurrentie meende
