Is,
No. 41,
1908.
Dinsdag 17 November.
23e jaargang,
agazijn
kers)
BUUREN,
|r en Eiplitw.
OS
ISAJET
Ikööp"
GHRISTELIJK-
NIESWSBLAD
TOOR ZEELAND.
rjassen,
Verzending van
en DIEM
HISTORISCH
I Btiteiludscli ShrerzieM.
vili J. tabory.
AAR MAAT
GOES,
20, 122, f25, f80.
[2,—, f 15—.
m Jekkers
fes.
|peui*s.
*s) te ontbieden.
ïi tere xi.
beste van alle be
lande soorten. Iedere
van bovenstaand ge*
ilsmerk.
MIST
re
;oop
indknecht
leid.
IMEID
p VISSER, Souburé,
HddelbWy
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUIJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
TERDAM,
Telef. Interc. 2265.
zich aan voor
pn al» Bulten 'slanóLs.
elke verzending volgt
^eldopzending.
res:
fREN, Rotterdam.
verzekerd.
^an wende men zich
res. Steenstraat 41,
fcneo brieven.
de voordeeligste en
ïte op het handelsmerk
Iiedere knot voorzien *t
M. H. BOASSON
e 1 b u r sc.
ing te doen bij de
SE te Biggekerke.
ifdj keur uit twee,
CAM, Westkapelle.
•ekhondeö
V. VLAANDEREN,
Mei
REEL Mz., Ritthenu
Mei
DE NOOD, Veersche
Mei
lODTEEMAN, W»1'
e n.
Mei
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
16 November 1908.
Weer viel de opbrengst der Rijksmid
delen mqf.
Id September kwam er 8 ton meer in dan
in de gelijknamige maand over 1907. En
nu heeft October weer een meerdere op
brengst van 6 ton verschaft boven die van
Ooiober des vorigen jaars. Dit is nog wel
3 ton beneden de opbrengt van October
1906, maar 't is dan toch een kleine voor
uitgang, dien minister Kolkman met ge
noegen zal hebben le boeken.
Daar de opbrengst over de eerste tien
maanden van 1908 f 130,299,916,95s is ge
weest, tegen f 130,964,686,46' in hetzelfde
tijdvak van 1907, bedraagt het nadeelig
versohil nog slechts f 734,769,50, een be
drag dat wellicht door de komende twee
maanden kan worden ingehaald.
Dat de opbrengst in Ootober zoozeer
uitsohittert boven die van een jaai te voren,
is te danken aan den suikeracoijns die
5j ton meer opbracht.
Overigens blijkt dat meer is ontvangen
o.a. nog van de zegelrechten oiroa 1 ton
registratierechten 1 tonsueessiereohten
oiroa 1 ton; rijkstelegraaf f31,000 loods
gelden f20,000.
Minder evenwel brachten op: Vermogens
belasting oirca een ton bedrijfsbelasting
ruim i tongrondbelasting f 29,000 ge
slacht f 27,000personeel f 11,000.
Andere middelen waren niet noemens
waard of slechts met enkele duizenden
guldens in versohil.
Ia Het Vaderland stond WoenBdag een
opstel „Keizer en Koningin". Desohrijver
deed zoo zei hij „onthullingen'', ont
leend aan de door een Hollandsen diplo
maat nagelaten aanteekeningen.
Een van die „onthullingen'' is de vol
gende
Onze Koningin ontving bij het uitbreken
van den Japansohen oorlog met Rusland
een brief van den Duiisohen Keizer, waarin
deze aankondigde de Nederlandsohe havens
te zullen bezetten, indien Nederland ze
niet onverwijld in staat van tegenweer
tegen Engeland wist te brengen.
De ontstelde Koningin deelde den inhoud
van den dreigbrief aan minister Kuyper
mede, die hierop eenige versterkte plaatsen
in orde liet brengen.
„Gelukkig namen de zaken haar keer.
„Maar eene min of meer stroeve verhou-
„ding tussohen Keizer en Koningin was
„achtergebleven. Ten einde nu zijne toen-
„malige houding in Nederland weder goed
„te maken, heeft de Keizer de Noordzee-
„entente als een bijzonder geschenk aan
„onze Koningin op zijn bezoek te Amster
dam aangeboden."
De Standaard heeft zich echter gehaast,
deze „onthullingen" tot hare meest beschei
den proportiën terug te brengen. Het blad
blijkbaar goed ingelioht schrijft:
„In het Vaderland begint de man van
1905 zijn arbeid weer op het terrein der
builenlandsehe politiek.
„Nu heet hij te putten uit de Mémoires
van een gewezen diplomaat.
„Licht te gissen op wien gedoold wordt.
„En ook nu is het eigenaardige van deze
onthullingen, dat ze over geheime dingen
handelen, waarvan men vooruit weet, dat
geen tegenspraak kan gegeven worden,
omdat de gebondenheid san het geheim
karakter der besproken zaken dit verbiedt.
„Ook nu blijft uit dien hoofde niet an
ders over, dan op volkomen afdoende
gronden opnieuw te verklareD, dat ook
thans weer een samenraapsel wordt gebo
den van fantasie en werkelijkheid.
Mémoires zoo het heet van een diplo
maat, maar dan van een diplomaat, die
wel de klok had hooren luiden, maar niel
wist waar de klepel hing."
En ten overvloede meldt nog het bekende
Uaagache correspondentiebureau „van da
•fk 1?g0^°^lte zijdo, dat nooit tydens het
«breken van den Russisch-Japansohen
oorlog 0f i„ het algemeen in het jaar 1904
of 19G5, een brief van den DuitschenKeizer
het onderwerp heeft uitgemaakt van oen
gesprek tusschen H.M, de Koningin en dr.
Kuyper".
„Hierdoor vervallen (volgens den be
richtgever) alle daaraan vastgeknoopte be
schouwingen, in het bijzonder het beweerd
verband met de Noordzee-entente, waaraan
men in diplomatieke kringen dan ook nim
mer heeft geloofd".
De Keizer heeft wel zwaar gezondigd,
maar men hoope niet meer schald op hem
dan hij verdient.
ln de groote steden vormen de gemeente
arbeiders, daarbij de openbare onderwijzers
inbegrepen, een ontzaglijke macht.
Het zijn de sociaal democraten zei ven,
die hierop wijzen.
Nu weer heeft de heer Van Hinte, soc.
dem. gemeenteraadslid van Rotterdam, op
dis macht gewezen, waarvan zij vooral bij
de stembus gebruik hebben te maken.
Hij aanvaardt het stakingsrecht der ge
meentearbeiders, doch beveelt 't slechts
aan voor 'i geval andere strijdmiddelen zijn
uitgeput. Hij noemt als zoodanig onder
handeling met de directies en den weth ,u-
der, adressen aan B. enW. en aan den Raad
en het deelnemen aan de Raadsverkie
zingen.
Vooral dit laatste middel moet, zegt hy,
worden aangewend. „Zooals in 1905 de
arbeiders dr. Kuyper zyn ontslag thuis
stuurden wegens zyn houding in 1903, zoo
zullen ze ook de wethouders naar huis zen
den dia zich leenen tot het geven van ont
slag aan ambtenaren die vooraan staan in
de organisatie".
Schoone toïkomst, vooral voor vrijzin
nige wethouders.
En dan welk een terrorisme. Al wie 't
waagt, de ondermyners van het gezag uit
den gemeentedienst te verwydsren, al zij 't
ook ter wille van het publiek belang, wordt
langs dien weg „onschadelijk" gemaakt.
In Frankrijk is dit euvel al sinds lsDg
doorgedrongen en in toepassing gebracht.
De overheid gehoorzame dienaresse van
den onderdaan 1
De gemeente-werkgeefster afhankelijk
van den.gemeente werkman
Zoo wordt 't ook hier.
Het mag wel een aansporing zyn voor
onze Kiesvereenigingen om bij aftreding
van niet geestverwante raadsleden en wet
houders toe te zien dat zy niet spelen in de
kaart van het terrorisme, wanneer 't geldt
verdienstelijke mannen van andere richting
in den gemeenteraad te behouden.
VIII
Het Christendom en het Vraagstuk
van den Arbeid
Hebben wij de vorige maal gezien hoe er
groepen waren van onderscheidene rich
ting die met bewustheid gekozen haddeo,
tooh is er nog een derde groep die wij zou
den kunnen noemeu de kleurlooze midden
stof. Dat zijn zij die zioh nog niet hebben
laten meevoeren door den materialistisohen
stroom maar die toch ook niet mee kunnen
gaan met het Christendom van onzen tijd.
Alsoo onbeslist, en moeilijk om te kiezen
tussohen deze twee factoren voor zulke per-
soneD. Aarzelend staan ze dan tussohen hst
Christendom in de praetijk en de dringenste
soeiale vraagstukken, welker beteekenis
diep gevoeld wordt. Ér zit in het Christen
dom ook voor hen nog een mooi ideê, maar
ook door vele aanrakingspunten kunnen zij
zich er niet aan onttrekken. De prediking
des Woords en al wat daarmee in verband
staat, oateohisatie en Zondagsschool die de
kinderen bezoeken en waarvan zij vertellen
dat alles werkt er toe mee dat de bekend
heid blijft en de gedachten telkens bij het
Christendom bepaald worden. Hij kan niet
ontkennen bij ernstig zelfonderzoek dat het
Christendom de waarheid en het leven is.
Ia de diepste roerselen zijner ziel is hij
daarvan overtuigd. Maar zijn overtuiging is
niet vast geworteld, hij wordt geslingerd
van rechts naar links omdat hij geeD solie-
den grondslag heeft. Eu als hij dan zijn po
sitie beschouwt en die van zijns gelijken
dan hoort hij anders stemmen die hem vra
gen te luisteren. Dan hoort hij beweren dat
het Christendom goed is voor do rijken om
hen in hun positie te steunen. Een dwaas
beweren natuurlijk want hoeveel niet-ga-
loovige rijken houders angstvallig hun beurs
vast, terwijl ze tooh het Christendons be
strijden. Deze stelling geat eenvoudig niet
op, en kan door de praktgk gelogenstraft
worden. Maar tooh dan klinkt het dreu
nend geroep hem in de ooreD, dat er voor de
arbeiders sleohts heil is in de sociaal-demo-
kr&lia en wordt hij opgewekt om mee te
strijden onder de roode vaan, om datgene
te yerkrijgen wat noodig is om een nieuwe
gezonde Maatschappij te doen rijzen.
En nu willen wij niet ontkennen dat de
strijd van het sooialisme zich in die rich
ting niet beweegt. In huune blades» is het
altijd de vraag om meer loon, reeht en
macht. Hoe ver deze genoemde zaken ook
uitgebreid zijn, toch altijd nieuwe eisohen.
Daarom is zij dan ook „de partij die eisehen
sfellea kan waar geen andere partij toe in
stesst is". Maar eisohen stellen is nog iets
and ersd au dezelvev er wezenlij ken. Wanneer
het gaat om opbieden tegen elkander, o
dau begrijpen wij dat degene die den
grootsien raoud opzet de winnende partij
is. Maar daarom gaat het niet. Bij nuch
tere beschouwing gaat het toch daarom of
een eiseh gerechtigd en gewettigd is. Maar
dit schijnt bij de socialisten niet vast te
moeten staan. Eu daarom eisohen gesteld,
propaganda gedreveD, hetwelk er dan toe
leidt dat vele arbeiders voor dien drang
bezwijken. Voeg daar nog bij de heftige
aanvallen op het Christendom, dat volgens
hun zeggen niets verbetert en voor den
werkman van geen nut is en wij begrijpen
dat hij die geen hooger leven kent dan
de materie zioh werpt in de armen van
het sooialisme. Maar niet allen. Neen 1
veel grooter is hun aantal die zioh door
dit geschetter niet laten verlokken maar
ten slotte tooh blijven bij de beginselen
van het Christendom. Trouwens op velerlei
gebied, ontwaart het oog de rijke vruchten
vaD Christendom, de talloos vele zege
ningen die het verspreidt. Maar meer nog,
ze zien dat het bij bet socialisme ook niet
alles goud is wat er blinkt. Wanneer hun
gepredikt wordt dat er strijd moet zijn tus
sohen de klassen onderling dan denken zij
dat iu en moeien noodzakelijk tot de con
clusie komen dat die strijd uitloopen moet
op zijn ondergang. En wanneer daar dan
nog bijgevoegd wordt, dat godsdienst pri
vaatzaak is, dan gaan zij na wat in de
praktijk daarvan terecht gekomen is. En
waar dan het oog onophoudelijk staart op
dien bitteren haat tegen al wat God belijdt
en Zijn ordinantiën eerbiedigt, dan betite
len zij dat als bedrog.
Met dit alles voor oogeD, maar ook met
die wetenschap in het hart, verwerpen zij
de sociaal-democratie zoo beslist mogelijk.
Is nu daarmee gezegd dat zij zioh laten
opnemen in de Christelijke gelederen t
Verre vandaar. Neen, zij kunnen in de
kringen van het Christendom niet altijd
vinden wat zij wenschen. Reden hiervan
is dat de levenspraktijk niet altijd in
overeenstemming is met de beginselen die
zij belijden. Het is eiseh dat de Christen
sta voor het reeht op alle terrein van het
leveD, zooals dat in Gods Woord zioh
openbaart. Daarom wanneer de ohristen
arbeiders de werkelijkheid van het leven
toetsen aan het Woord des Heeren, dan
merken zij een tweeheid die zieh in belij
denis en wandel openbaart. Waar hulp
met reeht verwacht kon worden, blijft ze
uit. Moet stean gegeven worden, kan men
daarvan dan ook verzekerd wezen f He
laas P de ervaring heeft uitspraak gedaan
in ontmoedigenden zin. Dit nu betreuren
wij. En daarom wekken wij op om in
dezen ook te handelen naar den eiseh van
Gods Woord. De Christen tooh moet zioh
weien te zijn: „het zout der aarde" en daar
om mag hij de vraagstukken vaD den dag
IEHSKS3ESa3USiSï53a
van 15 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 <*ent.
niet met schouderophalen voorbijgaan. E*
waaneer wij eerlijk en onpartijdig oordee-
len willen, moet dan niet gezegd worden
dat er zoo weinig bezittende Christenen
het opnemen voor den mindere, waar hij
onderdrukt en in zijn rechten gekrenkt
1 wordt Zoo ernstig en snijdend is door
een werkman op de jaarvergadering van
Patrimonium gezegd dat toen bij zijn ohris-
telijken patroon om een billijke loonsver-
hooging vroeg, hij werd afgewezen met
de woordenZoo I je bent ook al een
biddende socialist. 01 wij gevoelen het
diep vernederende dat in die woorden op-
gesloten ligt, het stuitende, dat er zich in
openbaart. En wij zien hier tevens dat de
praktijk van zoo een Christelijk patroon
f dringend herziening behoeft. C. H.
Wordt vervolgd.;
China.
Zaterdagavond 5 uur is de Keizer van
j China overleden.
j Keizer Koeang Sioe is te Peking geboren
1 op 2 Augustus 1872. Hij is kleinzoon van
keizer Tao Koeang. Den 12sn Januari 1875
volgde hij zijn neef, keizer Tsai Tsjoeën op
onder voogdij van zyn moeder Tsi An en
zyn tante Tsen Si, moeder van zyn voor
ganger.
Ia 1889 huwde hy zyn nicht, een tante
zegster van de Keizerin Tseu Si. Den 4«n
Maart van dat jaar aanvaardde hij zooge
naamd het bewind, maar op 22 Sept. d.a.v.
stond hy weder geheel onder devoogdy der
wilskrachtige tante, „de eenige man in
China" zooals zy wel genoemd is.
Nu is er op 'toogenblik in China gesn
etïiciëele opvolger, dat wil zeggen geen
zoon of aangenomen zoon des Keizers. Wel
is met de benoeming van prins Tsjoen tot
Regent diens tweejarige zoon Poeji aan
gewezen als kroonprins of vermoedelijke
troonopvolger, maar daarmee is de erfop
volging nog geenszins definitief geregeld.
De thans tot regent uitgeroepen Prins
Tsjoen wordt van alle leden van het keizer
lijk geslaeht Poe als de bekwaamste en
energiekste beschouwd.
Hij was het, die naar Berlijn gezonden
werd ter overbrenging van de verontschul
digingen van China wegens de vermoor
ding van den Duitschen gezant baron Von
Ketteler.
Als hij 't nu tot aan. de meerder jarigver
klaring van Poeji kan volhouden, gaat
China onder zyn beheer met vaste hand een
goede toekomst tegen.
Maar de Keizerin Weduwe is ziek,
volgens sommigen stervende. En dat kon
wel eens de intrede van een nieuwe periode
beteekenen, een periode van paleis-revolu
ties en moorden, altegaar gebeurtenissen,
waartegen zelfs de krachtigste bewind
voerder hot zon afleggen.
Ook bij de troonsbestijging van den nu
overleden Keizer was de toestand in China
ook vrij ingewikkeld Toen in 1875 Keizer
Toeng-sji stierf, liet hy geen zoon na. Het
ware geheel volgens de traditie geweest,
indien van te voren door den Keizer een der
prinsen uit een jongere linie als zoon ware
geadopteerd; maar Toeng-sji had dit ver
zuimd.
De weduwe van Sjeng-feng, den vader
en voorganger van Toeng-sji, wist toen
door te dry ven, dat haar neef Teai-tjeu, een
zoon van haar zuster Tsean, op den troon
werd verheven als keizer Kwang-Sioe.
Deze heeft de hoop, dat hy 't voortbestaan
dei' dynastie zou verzekeren, niet verwe
zenlijkt hy bleef kinderloos.
Keizer Sjeng-feng, wiens weduwe, Tse-
sji, aanvankelijk een bijvrouw van lagen
rang, zich in het ryk naar voren wist te
driegen en zelfs tot heden de teugels der
regeering in handen had1), had negen zonen
nagelaten. De door hem als opvolger aan
gewezen zoon was in leeftijd de vierde. De
oudste was prins Ji-wei, wiens oudste
In de Telegrammen kan men lezen dat zij
overleden is,
kleinzoon de bekende prins Poeloen is, die
deze laatste maanden veel genoemd is als
vermoedelijke troonopvolger. Misschien is
het j aminer, dat zulks niet is geschied. Hij
stond by vele Europeanen in hooge achting.
De onzekerheid, welke ten dezen de laatste
maanden bestaan heeft aan het Chineesche
hof, brachten daar een pijnlijk gedrukte
stemming teweeg, vooral omdat men kon
aannemen, dat de Keizerin-weduwe haar
maatregelen bad getroffen, om, indien het
eenmaal zoover kwam, haar wil te kunnen
doordrijven. Zoo was b. v. de Mantsjoe-di-
visie van het Noordleger saamgetrokken te
Peking, de politie in de hoofdstad bestond
reeds in hoofdzaak nit Mantsjoes. Al deze
gewspeuden, zoo soldaten als politie, zijn
de zaak der Keizerin-Weduwe toegedaan
en zouden haar wil ten uitvoer leggen,
indien zij het vroeg. De heerschzuchtige
oude vrouwmisschien wel de merkwaar
digste van &Ue werkelijke regeerders van
onzen tyd heeft echter geen rekening
gehouden met de mogelijkheid, dat zij zelve
door ziekte en haar zwakte greep op den
toeitend zou kunnen verliezen. En juist dit
laatste ia nu de meer dan 70 jarige over
komen. In hoeverr de benoeming van prins
Tsjoen tot Regent met dan wel tegen haar
wil is geschied, bleek tot dusver nog niet.
Vast staat enkel dat zy by die benoeming
tegenwoordig was en flauw viel
Nog een andere ingewikkelde quaestie
komt in dit ontluikende, zioh zijn kraoht
bewust wordende iacd met zijn 500 miljoen
zielen de gemoederen gaande.
Zooals men weet, is men al sinds een paar
jaar bezig den Hoeang-poe, bij Shanghai,
door uitbaggering enz. beter bevaarbaar te
maken, een werk, waar versoheiden milli-
oenen mee gemoeid zijn, en dat ten uitvoer
gebracht wordt door meereadeels Holiand-
sohe ingenieurs, onder opperleiding van
73 jarigen landgenoot de Rijke. Se
dert eenigen tijd nu loopen er te Shanghai
geruchten omtrent ernstige ftnanoiëele on
regelmatigheden, die daarbij voorgekomen
zouden zijn. 't Heeft allen sohijn, of er
inderdaad zaken gebeurd zijn, die 't dag
licht niet kunnen zien, en of een onzer land-
genooten in 't Verre Oosten, de heer A.
Renaud, als slachtoffer gevallen is van zijn
openlijk optreden tegen die beweerde knoe
ierijen. Althans deze gezagvoerder der
baggermuiline „Rhenania" heeft tal van
onregelmatigheden san 't licht waardoor bij
zich een lasterprooes op den hals haalde en
zich vele vijanden had gemaakt. En zie,
daar op eenmaal, twee dagen voordat zijn
zaak voor de rechtbank dienen zon, werd
Ren and ziek en stierf hij aan vergiftiging.
Men denkt hier aan moord, hetgeen 't mis
trouwen aan de eerlijkheid van 't beheer
van dit groote werk nog vermeerderd heeft,
en den goeden, eerlijken, Hollandsohen
naam niet weinig in opspraak brengt.
Duitschland.
De Ryksdag heeft zyn ongenoegen be
tuigd over 's Keizers loslippig gewagen
van zijn politieke ongerechtigheden. Meer
nog over het voortduren van 't persoonlijk
regime in de regeering. De Keizer moet
meer op den achtergrond, de rijkskanselier
en de volksvertegenwoordiging moeten
meer naar voren komen.
Niet onmogelijk dat wy hier staan aan
het begin van tea nieuwe periode. Een
periode van strijd tusschen deze twee stel
sels dat der persoonlijke alleenregeering
en dat der conetitutioneel beperkte heer
schappij.
Of die stryd ook sfl-.iding zal vinden in
de sazmspreking tusschen den Keizer en
den Rijkskanselier, moet morgen blijken.
Dan zullen die beiden een samenkomst
hebben te Berlijn- En dan zal het uitkomen
of de Keizer von Bülow nog steeds zyn ver
trouwen blyft schenken en tevens of hy de
waarborgen wil geven tegen herhsling van
voorvallen, zooals die van het interview in
de Daily Telegraph,welke de Rijkskanselier
dan Rijksdag beloofde. Geheel gerust over
t den afloop van het onderhoud schijnt men
in Duitschland niet te zijn en er doen dan
I
