iéé Haring
ichikbaar
NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND
No. 31
1908
Donderdag 5 November,
23e Jaargang.
GHRISTELUK-
inschrijving
:oop
HlSTORISGH
O OM EN
:oop
:oop
nngbeer
Middelburg
euwsclie Vereeniging
38iio Kruis".
Goes—Middelburg.
PACHTEN p. jaar
Moesland
iÖÖP
floegje en een
rkachel
sRiiectit
ing hij J. C. VAN
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE J0NGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUiJ, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
BRiteiludsefc OverzlebL
lapd sooveel
De prijs is laag wij
lie schepen die dagelijks
100 St. f2.45,
|jn adres) t' 4.50.
i marineeren.
tr alle spoorstations in
[vooraf inzending van
rbours.
|Oo, Hariug-Export,
uiden Holland.
pn nemen aan de koate-
Middelburg en
In over „Eerste Hulp
lillen" te geven resp
|r. WE1JL en Ür. VAN
verzocht zich vóór 8
jcliriftelijk aan te me)-
F. B. CATZ, arts te
psland.
ke cursus te Vlissii^en
rer (bij voldoende deel-
Ip 13 November), die te
lember des avonds van
vorden toegelaten op-
kantoorbedienden,
[achinisten, fabrieksar-
iten, veldwachters en
van wie verwacht kan
eventueele bedrijfson-
pdig zullen zijn of wier
bekwamen spoed ver
worden.
rpotheek.
Istrekt
|2 Roeden
van den tuin van wijlen
eooskerkeop het
tenvaarden.
IMÊRS, Gravenstraat.
|e, zachte
voor werkhout.
Itten ingewacht vóór
i, bi)
ILEENDERTSE,
Kamperland.
Werkpaard en
WeuSen (ruin)
\euw- en St. Joosland.
M. MEU1.ENBERG
d ij k-
|E, Abeel e.
tenbybol
jeren sloten, uitgave
wtsoons Yeerenheu-
|kh. FANOY.
fimitvi
Gz. te OostkapelU.
of met 1 Januari
irauk, P. G., door
le Wilhelminadorp-
een aankomend®
g®"-
[ga - Ver west -t God»
1EDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
t
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '•ent.
4 November 1908.
Wij hebben nog niet voldoende de
aandacht gevestigd op de circulaire ook
in onze provincie onder Armbesturen en
Gasthnisbesturen verspreid om mee te wer
ken tot 't verkrijgen van een eenparige
aotie voor >Arm.enzorg en Weldadigheid''.
Men zal zioh herinneren, dat in April
dezes jaars werd opgericht de Nederland-
eohe VerceuigiDg voor Armenzorg en
Weldadigheid, op wier statuten thans de
koninklijke goedkeuring is verkregen, en
die zioh verblijden mag in de hooge be
scherming van Hare Majesteit de Koningin.
Die VereenigiDg Btelt zioh ten doel:
//kennisneming van de verspreide pogin
gen, die op het gebied der armenzorg en
der weldadigheid verbetering ten doel
hebbenvoorlichting van de openbare
meening, 'de regeering, de openbare ooi
leges en de besturende lichamen in zaken
van armenzorg en weldadigheid, door me-
dedeeling van de inzichten, welke ter ver
gadering zijn verdedigd."
Een sohoon doel, waardig door allen
gemeenschappelijk te worden nagestreefd.
Niet door sletnmenmeerderheid maar
door voorliohtiDg en overtuiging moeten
de moeilijke problemen op het gebied van
Armenzorg en Weldadigheid wordeD op
gelost.
Wij wekken daarom alle dames en hee-
ren op, die met deze vraagstukken in de
praktijk rekening hebben te houden, om
zioh aaa deze Vereeniging aan tesluiteD.
Mannen van alleilei richting en stand
hebben zioh gegeven voor deze zaak, en
zullen trachten in de vergadering op Maan
dag en Dinsdag 16 en 17 Nov. a. s. te
houden, de Vereeniging op hechte grond
slagen te vestigen.
Vooral belooft 't referaat vaD den heer
Snouok Henkemaos uit Den Haag over
„De praktijk der plaatselijke samenwer
king" belangrijk te zuilen zijn.
Voorts zullen optreden prof. P. Biesfer-
veld, dr. J. Th. de Visser, dr. W. H.
Nolens, mr. R. J. H. Patijn en mevrouw
MullerLulofs. Deze laatste is Voorzitster
der //Vereeniging tot verbetering van
Armenzorg" te Uireoht.
En eoht praktisch zal de verga
dering worden besloten roet een bezoek
aan verschillende Amsterdamsohe instel
lingen van weldadigheid en Armenzorg I
Of hier dus veel te leeren valt.
Ons dunkt, ook uit Zeeland behoort een
breede rij van dames en heereD, leden
van Burgerlijke Armbesturen, en Vereeni-
gingen voor Liefdadigheid, daarheen te
gaan.
Hier is weer eens een terrein waarop alle
Nederlanders elkander kunnen ontmoeten.
Noord-Amerika.
De uitslag der eleetorenverkiezing in
de Vereenigde Staten is dat de overgroote
meerderheid der kiezers zioh voor de ver
kiezing van Taft als opvolger van Roosevelt
verklaard heeft. Ten derden male is Bryao,
de democratische oandidaat,met overgroote
meerderheid verslagen.
Op daD staat Naw-York die 34 eleotoren
kiest, waa de hoop van beide partijen ge-
esngd.
Wel gingen da democraten er sedert 1904
met 15 daizend stemmen vooruit (Par
ker in 1904 85000thans Bryan 99000 I)
maar ook het cijfer der republikeinen
was van 131 duizend tot 134 duizend ee
stegen.
New-York zal derhalve, door zijn 34
republikeinsohe eleotoren, straks bij de
presidenfskeuze de schaal ten gunste van
lalt doen overslaan. Ook in Massachusetts
behaalden de republikeinen de meerder
heid.
Provinciale Staten
Het Hoofdbestuur der Protizoiale
Aeeuwsohe Vereeniging ,/Het Groene
'b heeft zioh tot de Staten gewénd
met verzoek, door het toekennen van eeu
jaarlijksoh subsidie de Vereeniging finan
cieel te steunen. Bij besluit van 7 Juli 1.1.
werd dit adres in handen van Gad. Staten
gesteld, teaeinde daaromtrent in de aan
staande aajaarszitting een voorstel tedoeu.
Door Ged. Staten zijn verschillende ad
viezen en inlichtingen gevraagd, welke bij
hun voorstel worden overgelegd.
Daar uit die stukken blijkt, dat de zaak
nog sleohts in eene aanvangsperiode ver
keert en nog niet te zeggen valt, of zij in
de toekomst aan de verwachtingen zal
beantwoorden, komt Ged. Staten eene af
wachtende houding wensohelijk voor. Zij
stellen voor afwijzend op het verzoek om
subsidie te beschikken.
Het hoofdbestuur van de vereeniging
Zuid-Beveland ;/Het Gioene Kruis" heeft
ziob tot de Staten gewend met verzoek
om geldelijken steun.
De hoofd-inspecteur van de volksgezond
heid is van meening, dat deze vereeniging,
opgericht om te werken op een deel van
het terrein, waarop ook de Provinciale
ZeeuwsoheVereeniging van dien naam zich
beweegt, naast deze geens reden van be
staan heeft, zoodot hij in overweging geeft,
adressacte aan te bevelen zioh bij de Pro
vinciale Zeeuwsohe Groene Kruis"-ver
eeniging aan te sluiten, waarna do laatste
voor evenredig koogeren steun in aanmer
king zou kurroen kooien.
Terwijl Ged. Staten blijkens hun voorstel
op het adres om subsidie der laatstge
noemde vereeniging, in afwijking van het
advies van den hoofd-inspeoteur,deze thans
evenmin voor steua uit de Provinc ale
fondsen meecen te mogen aanbevelen, ver
eenigen zij zioh met zijne mesning, dat
het verleenen van afzonderlijken steuo aan
de Zuid-Bevelaodsohe vereeniging in geen
geval aanbeveling verdient, en stellen zij
voor afwijzend op 't verzoek te beschikken.
Het bestuur der waterkeering van den
oalamiteuzen polder //Borsele" heeft Ged.
Staten verzocht te willen bevorderen, dat
de onroerende eigendommen, welke bij het
kadaster ten name staan van het vroegere
waterschap voor de waterkeering van het
ealamiteuze waterschap //Ellewoutsdijk en
den oalamiteuzen polder „Borssele", wor
den overgeschreven ten name van hel
waterschap voor de waterkeering van den
oalamiteuzen polder //Borssele", voor wat
de in dea poider //Borssele" gelegen eigen
dommen betreffen ten name van het (thans
vrije) waterschap //Ellewoutsdijk", voor
zooveel do gronden in „Ellewoutsdijk" zijn
gelegen.
Ged. Staten stellen voor het verzoek in
te willigen en het besluit tot vrijverklaring
van het ealamiteuze waterschap „Elle
woutsdijk in dien zin aan te vullen.
De Commune van Parijs.
Voor de //Vereeniging voor Algemeene
Wetenschappelijke Belangen" te Goes trad
Dinsdagavond op de heer professor mr. P.
A. Diepenhorst, van de Vrije Uaiversiteit,
met eene lezing over //De Commune van
Parijs".
De 18e Maart zoo ongeveer begon
spreker is een feestdag voor het zelf be
wuste proletariaat. In de oentra van ons
land komt 't in zijn vergaderingen zich ver-
me.ön in de sohoonheden van de Commune
van Parijs, om haar te begroeten als de be
lichaming van de idee zijner heerlijke toe
komst.
Prank v. d. Goes die leert dat de niet-
geloovige socialistische arbeider beter is
dan de geloovige niet-sooialistisohe, verheft
die strijdende Communards zoo hoog dat
onder die gewijde bezieling u dc lust zou
vergaan de duizenden martelaren te prijzen,
dis om hun geloof in hunnen Heer blijmoe
dig den dood in de vlammen tegemoet gingen.
Zelfs in de harten der kinderen voor wie
ails dogmatische wijsheid immers contra
bande is, tracht men die liefde voor de
Communards te doen ontvlammen,dotr hun
in lichtbeelden de grootsche momenten uit
de Commune van Parijs te doen zien en te
verklaren. Gorter, de mode bard, geeft
zoete lyriek wanneer hij Vaillant laat spre
ken Kinderen, in die dagen is Europa een
oogenblik socialistisch rood geweest. Parijs
was toen zoo sohoon er werd niet gestolen
en niet gemoord.
Karl Marx, de geniale, maar harde,
ijskoude meester liet er zioh door bezielen
tot bet uitzenden van zijn Manifest, het
welk hij besluit met do meest hartstoch
telijke beschrijving van de Commune,
de namen wier mannen zoo zegt bij,
zijn gegrift in 't groote hart der Arbei
dersklasse.
En Bakounine, de Anarchist, schrijft er
niet minder geestdriftig van.
Socialist en Anarchist begroeten in de
Commune met blijde geestdrift het instituut
dat de belichaming is van alle geluk als
een regiem, waarin de schoonste deugden
opbloeien.
Sohoon beide ven verschillende geaard
heid, zijn zij twee takken van den revo
lutionairen stroom, hetgeen spr. in 't licht
gaat stellen.
Eerst geeft in wegsleepentien stijl de
spreker een overzicht van de geschiedenis
van 1870, den Frauseh-Duilsohen oorlog.
Hij sohetst de teleurstelling en de belee-
digde ij dolheid van het Parijsohe volk
bij den intocht der Pruise» welke tot
uitbarsting kwam op den 18 Maart 1871.
Commune komt vanCommuaia,g9meontQ.
Dit geeft de beteekenis niet zuiver weer.
Doch da woorden ontvangen zekeren zin
door het gebruik Vroeger was de Commune
dan ook een vereeniging van burgers en
boeren tegen de adellijke dwingelandij. In
1871 was zij de uiting dat Parjjs tegenover
het centraal bestuur volkomen onafhanke
lijk zou zijn.
Van deze Commune, haar kortstondige
heerschappij en bloedige nederlaag geeft
spr. een treffende schilderij. En toont daar
mede aan dat de Commnse niet alleen een
uitiDg van verkropte smart en een opstand
is geweest, maar ook een levensbeschou
wing. Dit blijkt uit hetgeen haar verheer-
lijkers van haar zeggen. Hun waardeering
gaat gepaard met vijandschap tegen de
religie ea omkeering van begrippen. Dit
bleek al terstond toen in 1876 Gambetta,de
man van 't „het clericalisms is de vijand",
evenals nu Clemenceau, plaats nam in de
rijen van hen, die riepen dat aan de Com
munisten volkomen vergiffenis moest wor
den geschonken. Niet minder teekenend is
het feit dat de Internationale zich met de
Commune solidair verklaarde.
Sin da bleef de zaak der Commune die van
hetS.-D. arbeidersproletariaat.
Wel is door Bias qui en Proudhon bet
socialisme niet zuiver weergegeven, toch is
het een feit dat een onderzoek naar de ge
beurtenissen der Commune een uitstekend
middel is ter beoordeeling der door socia
list en anarchist voorgestane proletarische
gedachte.
De historie van haar bestaan moet worden
gekend, en is spoedig bekend.
Zij loopt slechts van 18 Maart tol 28
Mei van 't jaar 1871.
Spreker beschrijft de gebeurtenissen,
door Sohaepman in zijn ^Parijs" eens
bezongen. Gebeurtenissen niet beantwoor
dend aan 't ideaal der enkelen die er den
dageraad van den nieuwen dag in hadden
begroet. Hulp van buiten bleef uit. Blijken
van sympathie kwamen niet inéén gezant
slechts, van de republiek Equador, die de
nieuwe republiek namens zijn regeering
kwam begroeten en die bleek weinig be
trouwbaar. En ook van binnen was 'tniet
altoos pais en vree. De rapporten, o a. dat
van den Commandant van den Mont
Martre gewaagden telkens weer van ver
raad en nijd en terechtstellingen.
En toea ten slotte de tegenspoed kwam,
het was de oude geschiedenis, toen kwa
men haat én nijd de een den ander aan
wezen als aan wien de mislukking te wijten
wasen versohenen verraadrupporten
tot ten laatste na een ongekend bloedige
worsteling waarbij 30000 communards
vielen en 40000 gevangen genomen en
zonder meedoogen terechtgesteld werden,
de Commune geëindigd was. O, hoe veel
meer zou de gerechtigheid hier geschitterd
hebben, indien niet alle barmhartigheid
had ontbroken. Maar medelijden vraagden
deze ongelukkigen niet. Niet worstelend,
tier uitdagend staan zij voor u en worden
als zoodanig door Marx en dozijnen ver
dedigd en dat wel met hun bekende reio-
lutionaire taal verkrachting, de Commune
voorstellend als een wettigen oorlog tegen
een vijand, een binnenlandsche muiterij
geljjkstellend met een oorlog tegen een
buitenlandsehen overweldiger. Die taal-
verkraohting was een vinding van de
Commune.
Aaa de wettige vrouwen der gesneu
velden werd door haar pensioen verleend
dooh ook aan de met krijgers in vrije
liefde saamgewooad hebbenden, ze be
titelende als „nooit getrouwd geweest
zijnde weduwen vau gesneuvelden".
Het socialisme verheerlijkt de Commu
nards om bun doodsverachting, om hun
heroieken strijd voor 't heil der mensoh-
heid zeker er waren onder deze dwa-
lenden edele geesten die in de Commune
heil zagen. Dooh sinds waQneer moet held
haftige strijd zonder meer worden ge
prezen? En is ook het lichtvaardig marte
laarschap niet zondig En moet 'n heroieke
kamp worden geloofd,wanneer hij in dienst
is van verderfelijke theorieën f
Da Commune was goddeloos, dewijl de
stem vau een Nehemia ontbrak;en 'tveeleer
was gelijk Sohaepman 't ons teekent
Gij naamt een handvol bloed
En wierpt dien naar den hemel,
Dien God in 't aangezicht
Sooialisme en Anarchisme zijn principieel
Diet te scheiden zij verschillen alleen op
'tpunt van noodzakelijkheid ook van poli
tiek opereeren ter bereiking van 't beoogde
doel, hetwelk de socialist boven de ffdireote
actie" vau den anarchist stelt. Toch heeft de
Commune 't uiteengaan dezer twee ver
oorzaakt.
De Christen kan hel hedendaagsoh roa-
tcrialistisch-marxistisch sooialisme niet om
helzen, al is 't ook dat de S.D.A.P. 't eerlijk
meent dat zij zijn godsdienst privaetzaak
laat, en ook niet alle gezag verwerpt.
Dit lasoste moet dankbaar worden er
kend. Maar stel daar nu tegenover het
Communistisch anarchisme, waarvan de
wilde, woeste figuur van Bakoeoine, ge
storven 1876, de vader is.
Hij bestrijdt Marx „dan tiran, den ba-
lager der vrijheid".Hij zegt godslasterlijk:
God en de Staat, ziedaar mijn twee zwarte
bBesten. Wij zjjn de partij van den Satan,
die is de schepper der vrijheid. De anar
chie is de orde. God is het kwaadGod
is dwaasheid en lafheid. En tot God de
vuist ballend, zweert hij Hem af, en roept
Gij zijt de beul mijner rede, het spook van
mijn geweten; evenals later Ra vaohol, die
met een vloek op de lippen stierf, zingend
het lied der //bevrijding" en terwijl de
beul zijn wsrk aan hem voltrekken
gaat 't nog uitschreeuwtvermoordt de
koningen, verbrijzelt de kerken snijdt de
priesters in tweeën.
In dit demonische zeggen ligt de kracht
der oonsekwenfic. Hier is de vrijheid die
niet met do zonde rekent. Toen in de
vergadering van 't anarchistisch Arbeids
secretariaat Ammerlaan wegens dronken
schap stond uitgeworpen te worden, kwam
hij hiertegen op dewijl ook Van Erkel
dikwijls met hem dronken was geweest
hetgeen de laatste verontschuldigde met
te zeggen dat hij 'f, a's anarchist, geheel
uit vrijen wil eD in zijn vrijen tijd geweest
was, zoodat hem te straffen tegen't anar
chistisch beginsel zou zjja. En de ver
gadering stelde hem in 't gelijk.
En dat ook de anarchisten geneigd zijn
tot alle kwaad, werd met feiten uit de
jongste congressen en vergaderingen dezer
heeren toegelicht, waar nogal eens, blijkens
de verslagen, over afranseling, verraad
enz. werd geklaagd.
Voor wat zy de font der commune noe
men,zjjn de Anarchisten eu Socialisten niet
blind. Maar hun meeaingen staan lijnrecht
tegenover elkander. Marx verwijt haar dat
er organisatie aan ontbrak. De grootste
fout was wel, zegt hij, dat de Bank van
Frankrijk niet werd geannexeerd, en men
zich met 17 miljoen heeft tevreden gesteld.
Bakoenime's klacht daarentegen gaat juist
tegen de valsche gezagsidee in de Com
mune gehuldigd. Elke regeering, zegt hij,
is dwingelandij.
Hierover brak de strijd los. En nu zou 't
proletariaat kiezen. En 't koos. Op 't Con
gres der Internationale,7 Sept. 1876 te Den
Haag, werd Bakoenine buiten deze geslo
ten. Zoo word de Commune oorzaak dat
Socialist en Anarchist gescheiden op
trekken.
Spr. vat vervolgans de reienen saam,
waarom de Oommuua door de socialisten
en anarchisten zoo uitermate wordt ver
heerlijkt, en legt daartegenover het Chr.
standpunt bloot.
Ie. Behalve om haar proletarisch stand
punt ook om haar vijandschap tegen God
en de Religie. Zij (zegt Marx) „bracht aan
God den nekslag toe, en dreef de geeste
lijken terug naar het private leven om zich
evenals eens hun Mees er te voeden met de
aalmoezen dor geloovigen". Z j verdreef de
zusters uit de ziekenzalen (22 April 1871)
decreteerenda dat men ieder naar zijn ge
loof moet laten sterven. Zoo bracht zij
scheidiag van Kerk en Staat, doch niet om,
gelijk de Christenen willen, deze Kerk te
verheffea maar om haar (e vernietigen.
2e. Om haar (namelijk naar socialis
tisch beweren) zeldzaam juist inzicht in 't
karakter der volksopvoeding, en de volks
ontwikkeling door neutraal onderwijs, zon
der God en zonder Kruis- of Heiligenbeeld,
niet meer door geestelijken maar door
schoolmeesters te geven, in nieuwe banen
te leiden.
Be. Om de naar hunne meening door de
Commune gepropageerde grootsohe idee
omtrent de roeping der vrouw. Men zag
ziogt Gorter geen publieke vrouwen
meer op de strateD maar de arbeiders
vrouwen in het publieke leven I Hoe ge
heel anders teekent de Spreukendichter
ons de deugdelijke huisvrouw.
En 4e. wijl naar de soo. zeggen
haar leidslieden het internationaal karak
ter van het proletariaat hoog houden. De
Fransehe driekleur met den adelaar werd
door de roode vaan vervangen, wijl daar-
aai>, zoo zei ze, het bloed kleefde van het
proletariaat. Dat internationaal (aDti vader-
landseh) karakter openbaarde zioh ook ia
'tjbesluit dat alle man, van wat natie ook
onder haar regiem verkiesbaar zou zijn
zoodat dan ook een Hollander Van
Opstal 1 tot de leiders behoorde.
Moge Nederland, dat zioh gelukkig
aoht onder 't bewind van de geliefde, van
God gegeveD, Souvereine, voor dergelijk
kosmopolitisme immer bewaard blijven.
Spr. eindigt met de herinnering aan den
door de Commune verheerlijkten Voltaire
die in betrekkirg tot God den Heeje het
godslasterlijke woord sprak //verpletter
den eerlooze waarop de Heere geantwoord
heeft met d/on Godgelijken lach, welke zijn
raadslsg n vernietigdeen aan de woorden
van da Costa't Geheim van allen zegen
(Oranje en Ne Ierland hoort), Is in Gods
gunst gelegen, Z(jn vrees, Zjjn dienst, Zjjn
Woord.
De voordracht werd luide toegejuicht.
De voorzitter der vereeniging, de heer I.
G. J. Kakebeeke verklaarde dat de hoog
gespannen verwachtingen waren overtrof
fen, en dankte namens het overgroote deel
der vergadering den hooggeleerden spreker
voor zijn mooie, bast den gloed der overtui
ging uitgesproken rede. (Applaus).
De zail was vol.
