NIEUWSBLAD
VOOR ZEELAND,
No. 27: 1808.
Zaterdag 31 October.
23e Jaargang.
CHRISTELIJK-
HlSTORISeH
VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK
Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes
F. P. D'HUU, te Middelburg.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Buiteniandsch Overzicht.
Binnenland,
Rechtszaken.
IEDEREN WERKDAG DES AVONDS.
Prijs per drie maanden franco p. p1,25.
Enkele nummers0,02'.
UITGAVE DER FIRMA
EN VAN
van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent.
Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel
meer 10 '"ent.
BaBaBaOSSSSSOBKISEI
30 October 1908.
Een wapen minder
Wat heeft de Vrijzinnigheid in 1905 hard
gelachen over die speetwet.
Dat was nu eens een wanproduct van
wetgeving 1
Bnrunog, als ze er aan denkt, krult een
glimlzab hare lippen.
Maar na 1905 is dat geschreeuw over die
onzinnige wet wel een weinig verstomd.
Die speetwet is dan tooh in de praktijk
nog zoo k waad niet gebleken.
Zij heeft een eind gemaakt aan een jaren
lange overtreding der Arbeidswet.
Toen minister Kuyper in 1901 aan 't be
wind kwam, kwamen de klachten legio tot
hem, van de zijde der Arbeids-inspeotie, der
burgemeesters van de Zuiderzeedorpen, de
rechterlijke macht, de politie, dat de ha-
ringspeetsters bij honderden in de haring-
rookerijen maar steeds hun bij de wet ver
boden nachtwerk verrichtten.
W aarom dan de autoriteiten er niets aan
deden
Eenvoudig wjjl zij beseffen dat deze vrou
wenarbeid noodzakelijk was en de vorige
wetgever verzuimd had een uitzonderings
bepaling met 't oog op dien noodzakelijken
vrouwen nachtarbeid in de Arbeidswet vast
te leggen.
Zoo deden regeering en rechterlijke
macht, in zake deze quaestie één oog toe
Minister Kuyper voBd echter dat dit niet
mooht.
En toen heeft hjj een wijziging in de wet
gemaakt waarbij nachtarbeid aan deze ha-
ringspeetsters onder zekere voorwaarden
werd toegestaan.
En toen hebben liberale en sociale volks
sprekers, met 't haringbedrijf niet op de
hoogte, gelachen dat zij schudden over
zulk een wet een speetwet die de
vrouwen als slavinnen uit hun bed dreef
om ze buitenshuis in het holle van den
naoht het zware werk van „speten" te
doen verrichten.
Dat de wet voor iederen staatsman, voor
Koning en Onderdaan heilig moet zijn en
gehandhaafd moet worden kwam in de
hoofden dezer vrijzinnige criticasters niet
op en ook niet dat hier een wetswijziging
in 't belang der speetsters zeiven nood
zakelijk was.
Tooh is men, wat het laatste betreft,
een weinig begonnen bakzeil te halen.
Immers de inspecteur van deD arbeid,
geen geestverwant van den oud-minister,
schreef dit jaar in zijn rapport;
„Na de inwerkingtreding van de Speetwet
is het toezicht mogelijk geworden, de keuring
ingevoerd, veel verbetering in de werkplaatsjes
aangebracht, een eind gemaakt aan het heime
lijk werken in den nacht door oude en zwakke
vrouwen en kinderen
Onwaarschijnlijk acht (ik) het riet, dat bij
toenemenden bloei van het bedrijf betere ver-
keers- en vervoermiddelen in het gebruik zullen
kunnen genomen worden en dan van de ver
gunning tot nachtarbeid van de speetsters
zelden of geen gebruik meer zal behoeven
gemaakt te worden."
Hiermee ie dan nu die ongelukkige,laster-
lpe leugen van „die speetwet''de wereld
uit.
En zullen de kiezers in 1909 wel niet
meer met die speetwet worden lastigge
vallen.
Mocht een enkele derderangs-spreker
het toch nog eens willen probeeren
Ommen heeft geleerd, wat men aan dien
kant nog durft welnu, dan weten zjj, wat
zij hem te antwoorden hebben.
Dit argument is van de baan.
Met genoegen nemen wjj hier over het
geen in zake de Amsterdamsche gemeente-
ambtenaren-ontsiagquaestie het vryz. dem.
blad Land en Volk schrijft
„Het is, zooals wij altjjd hebben vermoed:
b(j het streven om de drie ontslagen ambte
naren te Amsterdam in gemeentedienst
terug te brengen werden de innerlijke
drjjfveeren van de actie verborgen gehou
den. Nu de kans was verkeken, kwam de
up uit de mouw.
«Een der ontslagenen, dhr. Smit, lachte
wat met ondermijning van 't gezag F Niets
anders dan de macht van een aantal men-
schen, die door ons beperkt kiesrecht aan
het bewind zijn gekomen en morgen door
een andere burgerlijke partij van hunne
zetels gegooid worden".
//Dat is liet, wat moet worden gepropa
geerd, en de propaganda van zulke waan
denkbeelden door ambtenaren kun niet
worden geduld, ter wille van den dienst,
ter wille van de ambtenaren en arbeiders
zelf.
„De andere spreker, de heer GuldeD,
heeft ons medegedeeld dat hij en de zijnen
het geheim kenden om de gemeente-exploi
tatie meer winstgevend te maken. Dat nooh
het gemeentebestuur, nooh de hoofdambte
naren daarvan eenig begrip hadden, nog
veel minder ds burgerij.
z/Men moet, dit vernemende, wel de ver
zuchting slaken,dat de beer Gulden en zijne
vrienden liever dit geheim ten hate van het
algemeen hadden mogen openbaren dan te
schelden op heo, die het verkeerd deden".
Een voorloopige overeenkomst tuBsehen
Turkije en Bulgarije is gesloten.
Minister Psprikof verklaarde aan de
vertegenwoordigers van Rusland, Frank
rijk en Engeland dat Bulgarije geneigd
was den weg van fiuancieele concessies
te bewandelen.
Turkije zou de onafhankelijkheid van
Bulgarije erkennen.
Bulgarije zou een globale schadeloos
stelling betalen voor den Orient-spoorweg
en de schatting van Roemelië.
De onderhandelingen worden nog voort
gezet over het bedrag van die schade
loosstelling.
Kat gerucht dat Turksche troepen
met Bulgaarsche benden zouden zijn slaags
geraakt wordt tegengesproken.
Wij vernemen dat bij den uitgever J. H.
Kok te Kampen met enkele dagen een
Dieuw boek van Prof. Bettex zal verschij
nen en dat bij denzelfien ter perse gaat een
nieuw uitgebreid werk van prof. P Biester-
veld, getiteld; //Van Golgotha naar Jeru
zalem". Dit boek zal een vervolg zijn op
het voor een tweetal jaren verschenen en
zoo zeldzaam gunstig ontvangene//Van
Bethanië naar Golgotha", en zal daarmede
dan één geheel vormen.
Na den lqdenweg van Bethanië naar Gol
gotha, zal Prof. Biesterveld ons dan nu van
stap tot stap den triumftocht van Jozefs'
Hof tot Jeruzalems' Pinksterfeest doen
volgen.
UIT DE PROVINCIE.
Middelburg. Gisterenavond omstreeks
11 uur bagaf zakeren P. J. B badisnde,
zich van den Bazar der Z. H. D. I. huis
waarts, toen hij op de Markt door ean sjees
bespannen met paard komende uit de rich
ting Noordstraat, werd aangereden, waar
door hem eenige ribben werden gebroken.
Ia de „Koophandelbinnengebracht,
werd hom door dr. Weijl de eerste genees
kundige hulp verleend. Daarna weid de
ongelukkige per brancard naar zijn woning
in de Singelstraat gebracht. Tegen de eige
naar der sjees C. A. is prooes-verbaal
opgemaakt.
- Door Gedeputeerde Staten van Zee
land zijn heden met ingang ran 1 Januari
as. bevorderd tot adjuaot-oommiesder le
klasse de heeren L. C. jvan Noppen, G. C.
Dalman en A. J. van Luijk. thans adjunct-
eommies der 2e klasse en is bevorderd tot
eersten klerk dhr. H. C. Dek,-thans tweede
klerk.
Goes. Op 5 November a. s. hoopt de
typograaf P. D. Touw Dz., thans werkzaam
ter stoomdrukkerij Oasterbaan le Cointre
alhier, den dag te herdenken, waarop hij
25 jaar geleden als leerling bij' het druk
kersvak kwam. Gedurende deze 25 jaar
bleef de jubilaris op dezelfde drukkerij
werkzaam, zij het al onder verschillende
patrooDS.
Goes. Woensdag vergaderde alhier da
vereeniging Zuid-Beveland „Het Groene
Kruis" onder voorzitterschap van don heer
F. J. Kolff van Oosterwijk, die mede
deelde dat bij zijn benoemirg tot voor
zitter slechts aanvaardde onder voorwaarde
dat hjj tegen de eerstvolgende gewone
aigetneene vergadering, wanneer een op
volger kan worden gekozen, zijn ontslag
nam.
Op de vergadering waren vertegenwoor
digd 6 afdeelingen van de afd. Yerseko
was, hoewel ze medegedeeld had zich te
zullen doen vertegenwoordigen, niemand
verschenen.
Medegedeeld werd dat de Groene Kruis-
Vereeniging te Ovezaude-D/iewegen gaar
ne tot aansluiting bij de Vereeniging
Zuid-Beveland zou overgaan, doch niet
meer zou kunnen betalen dan f 2.50 per
jaar, wat in strijd zou zjjn met do be
palingen in de statuten. Het hoofdbestuur
heeft dan ook gemeend niet op het ver
zoek van Ovezande-Driewegen te moeten
ingaan.
Het hoofdbestuurslid Cupery had een
schrijven gezonden, waarin hjj mededeelde
wegens familieomstandigheden ontslag te
nemen.
Correspondentie wordt gevoerd met de
Groene -Khm-vereeniging te Wa-rde over
aansluiting daarvan.
Nog werd medegedeeld, dat te Hein-
kenszand reeds voor een zestal weken de
bestelde jjskist is aangekomen en in ge
bruik genomen.
Het ijsverlies bedroog sedert dien ge
middeld per dag 3,5 K.G., doch steeg op
sommige warme dagen in October tot
boven de 5 K.G. per dag. Toch meende
dr. Hoorweg, van Heinketiszand, de erva
ring, met de jjskist opgedaan, niet ongun
stig te mogen noemen.
Na een langdurige gedachtenwisaeling
werd besloten inzake het nemen van ver
dere proeven en de wenschelykheid om
al of niet nog mserdere jjskisten aan te
sch&ffan, geen beslissing te nemen, doch
de zaak over te laten aan het hoofdbes'uur.
Medegedeeld werd dat èn aan Provin
ciale Staten èa aan den Minister van
Binnenlandsche Zaken een verzoek is ver
zonden om flnancieelen steunbovendien
is den Minister gevraagd om kosteloos
geb; uik te mogen maken van den oi»t-
smettingsoven te Hansweerd.
Na eerige discussie werd uog besloten
de inkomsten der afdeelingen o.er het
jaar 1907 aan te namen als grondslag
voor de berekening van de quota van de
Vereeniging Zuid-Beveland."
Na goedkeuring van eenige wijzigingen
in het huishoudelijk reglement en van de
instructie voor de magazijnmeesters, werd
voorloopig als controleur der magazijnen
aangewezen de heer dr. Hoorweg.
Tot bestuurslid werd, ia de plaats van
den heer Cupery gtkozan, de heer dr.
Van Klinkenberg te Yerseke. MC.)
De heer Brakx, klerk bjj de poste
rijen en telegraphie te Wemcidinge,
wordt 16 November verplaatst naar Am
sterdam.
Koudekerke. Zoools nog in een deel
dor vorige oplage vermeld werd, vierden de
heer en mevrouw P. Loeü hun 50jarig
hu weljjkefeest. Aan belangstelling heeft 't
hun niet ontbroken. Vanuit verschillende
wonirgrn woei de-vlag. Door Burg. en
Weth. werd hun, namt.ns ds geheele ge
meente, geluk gewenscht. De kinderen der
openb. en bjjz. schilen kwamen hen be
groeten met het zingen van voor die gele
genheid gemaakts versjes. Een schat van
bloemen werd van alle kanten aangebracht.
Het muziekkorps //Voorwaarts" bracht hem
een serenade. De zangvereeniging zong
daarna enkele toepasselijke liederen. Het
een zoowol als 't ander werd door den heer
en mevrouw Loc ff met groote erkentelijk
heid en ouder hartelijke dankbetuiging
aanvaard. Van die erkentelijkheid gaf dit
oude echtpaar blijk, door aan de diaconiën
der Herv. en Geref. Kerken een milde gift
te schenken en door de kinderen der ver
schillende scholen ruim te tracteeren. Dit
achtenswaardige oude echtpaar geniet nog
een goede gezondheid. De heer Loeff, die
gisteren (Vrijdag) zijn 93sten verjaardag
vierde, leest en s<kr';ft nog zonder bril en
ook mevrouw, die 87 jaren telt, mag zich
nog in een goede gezonHiud verhengen.
Provinciale Staten van Zeeland.
In 1908 werd door hel Rijk eene opper
vlakte ven ongeveer 340 heotareu schorren
en slikken bedijkt, gelegen in hei Slaak,
ten noorden van den Slaakdam in de ge
meenten Steenbergen (Noord-Brabant) en
St. Philipalaud (Zeeland).
Evenals aan hunne Auibtg-nooteu van
Noord-Brabant komt hët Geo. Staten van
Zeeland wensohelijk voor, dat gemeen
schappelijk door de Sta'en van Zeeland
en die van Noord-Brabact over de nieuw
bedijkte gronden een waterschap opgericht
eu de inrichting van dat waterschap ge
regeld worde.
Daar voor de bedoelde gemeenschappe
lijke handeling, ingevolge art. 97 der Pro
vinciale wet, machtiging van de Koningin
vereischt wordt, stellen Ged. Staten voor
deze aan H. M. te vragen.
Door het bestuur van den Zeeuwsehen
Aannemersbond, gevestigd te Middelburg,
is versoobt cm de algemeene bepalingen
voor de sanhesteding, de uitvoering en
het onderhoud der wetkeD van dezeewe-
ïing en oeververdediging der oalamiteuze
polders of waterschappen in Zeeland te
willen herzien en wijzigen in den zin, als
uiteengezet is in eene proeve van herzie
ning, welke voor de Staten ter Provinciale
griffie ter inzage ligt.
Die algemeene bepalingen zijn door Ged.
Staten vastgesteld krachten art. 78 van
het reglement vcor de oalamiteuze polders
of waterschappen, waarbij is bepaald dat
de bestekken eD voorwaarden van aanbe
steding, waarop de goedkeuring der re
geering niet wordt gevorderd, onderwor
pen zijn aan de goedkeuring van Ged.
Staten.
Het vaststelen der algemeene bepalingen
behoort mitsdien tot de bevoegdheid van
dat ooilege, waarom Ged. Staten voorstel
len de beschikking op het adres aan hen
over te laten.
Ph. Ahlstrand te Antwerpen vraagt een
jaarlijksohe subsidie uit de Provinciale
fondsen voor de uitoefening van een stoom-
bootdieDst op de Wester-Sohelde, tussohen
Borsselen en Antwerpen. Die dienst zou
dagelijks BorsseleD, Neuzen, Hoedekens-
kerke, Haoswee.l, Walsoorden en Rdlaud-
Bath aandoen en daardoor naar de adres
sant le kennen geeft, vooral voor de
bewoners van West-Zuid-Beveland en
Zeeuwsch-Vlaanderen van belang zijn.
Door de gemeenteraden van Neuzen en
Hoedokenskerke wordt dit verzoek onder
steund.
De provinciale stoombootdienst doet per
week vijfmaal des Zondags viermaal
de reis v&n Vlissingen naar Neuzen v. v. en
doet op deze reizen, met eene enkele uit
zondering, Borsselen aan. Diezelfde dienst
doet per dag viermaal eene reis van Wal-
zoorden naar Hansweert v. v. Daaidoor is
voor deze gedeelten der door den heer
Ahlstrand ontworpen lijo, naar Ged. S aten
meenen, voldoendo ia de behoefte van
onderling verkeer voorzien.
Voor zooveel 't verkeer met Antwerpen
betreft, zij aangeteekend, dat men per
spoor en Ham Antwerpen bereiken kan
van Neuzen in 2 uur, Axel in 1u
Hulst iD l'/i uur, Walzoorden in 2 u.
25 minuten.
Voor .Walzoorden zou de ontworpen
dienst wellicht eene iets korlere verbinding
met Antwerpen opleveren, voor Neuzen en
de overige gemeenten van het voormalige
5e district zeker niet, evenmin voor Bors
selen, dat de correspondentie over Neuzen
heeft.
Zoowel Neuzen a's de overige gemeenten
ten oosten van den Brakman en Borsselen
zulien den ook de verbinding met Antwer
pen per spoor wel verkieze.n boven die per
boot.
Ia hoever eene verbinding rechtstreeks
van Neuzen met Hansweert waarde zou
hebben is moeilijk te zeggen. Voorshands
schijnt het, dat, zoolang Hansweert niet
door spoor of tram aan den Staatsspoorweg
verbonden is, aan eene lijn Neuzen-Hans-
weert nog weinig behoefte bestaat.
Hoe de belangen van het voormalige 4e
district, dat door dea dienst n'ef zoude wor
den aangedaan, daardoor zouden worden
gebaat, is niet duidelijk.
Het voorgaande geeft, n?.ar Ged. Staten
meenen, voldoenden grond, om in beginsel
bezwaar te maken tegen de beschikbaar
stelling van gelden uit de Provinciale fond
sen voor het gevraagde doel.
Zij stellen daarom voor afwijzend op het
verzoek te beschikken.
Arrondissemcnts-Rechtbank te Middelburg.
Heden, Vrijdag, zijn veroordeeld wegens
overtreding van rijksbelastingen L v. H->
48 jveekoopman, Ertvelde, f 10 b. s. 5
d. h.J. W., 36 j., kleermaker en winke
lier, CÜDge, f 3 b. s. 3 d. h.A. V., 34
j., koopman, Selzaete, f10 b. s. 5 d. h.
L. de R 39 j., koopman, Retranohement,
f3 b, t9 verhalen bij lijfsdwang, en G. J,
de la R., 33 j, landbouwer, Wachtebeke,
1 d. gev. straf;
diefstal: C. D., 26 j., werkman, O. en
W. Souburg, 1 m. gev. straf
poging tot diefstal door middel van in
klimming: A. B., 63 j., broodbakker, Ant
werpen, 2 m. gev. straf;
beschadiging: M. v. d. M., 20 j., werk
man, Bosohkapelle, en A.J. E., 20 j., met
selaar, Hulst, ieder f5 b. s. 5 d. h. en
mishandelingP. W. A. S 18 j., koet
sier, VlissingeD, f5 b. s. 5 d. h.
Vrijgesproken H. T 52 j., herbergier,
VlissingeD, beklaagd van overtreding van
rijkabelastiDgen.
Voor het gerechtshof te 's-Graven-
hage werd tegen W. F.. 38 jaar, landbou
wer te Poortvliet, door de rechtbank te
Zierikzce,wegens diefstal van aardappelen,
veroordeeld tot 1 maand gevangenisstraf
bekt. die aanvankelijk bekend had, was
op die bekentenis teruggekomen beves
tiging gerequireerd. Bekl. hield vol,
onschuldig te zjjn „zoo waar als er een God
in den hemel is". Voorts veroordeelde het
Hof J. M. F., slager te Grjjpekerke, wegens
valschheid in geschrifte, valsche keurbrief-
jes en gebruikmakicg daarvan als echt, tot
veertien dagen gevangenisstraf. De recht
bank te Middelburg had F. 2 maanden op
gelegd.
Het gerechtshof te Amsterdam be
handelde deze week de bekende Zeister
moord zaak.
Van Vaslen hield zich of hij nergens
meer vao wist.
De ambtenaar van het O. M., aan het
einde van zijn requisitoir gekomen, zeide
„Waar de rechter gero' pen is gerechtigheid
te handhaven, rusi op heui de plicht loon
te geven naar werken. Hier vooral gelet
op een m'sdrijf, zoo afschuwelijk voor
bereid en uitgevoerd." Met de uitspraak
van de rechtbank te Utrecht kan spr. zich
niet vereenigeu. Van berouw bij deze
beklaagden geen spoor, daar waar het bjj
eon oogenblik opkwam, werd bet terstond
verstikt door eigenbelang. Voor clementie
bestaat hier geen groid. Zoo eindigde
spreker met te requireeren vernietiging van
het vonnis op formeele gronden en ver
oordeeling van-, Hendrik van Vaalen en
Teunis van En, ieder tot levenslange ge
vangenisstraf. Hendrik Kors en Johannes
Overhorst, ieder tot 10 jaren en 11 maanden