NIEUWSBLAD VOOR ZEELAND. No. 24. 1908 Woensdag 28 October. 23e Jaargang. CHRISTELIJK- HISTORISCH Binnenland, VERSCHIJNT ZESMAAL PER WEEK Wed. S. J. DE JONGE-VERWEST, te Goes F. P. D'HUIJ, te Middelburg. PRIJS DER ADVERTENTIËN PROVINCIALE STATEN. IEDEREN WERKDAG DES AVONDS. Prijs per drie maanden franco p. p1,25. Enkele nummers0,026. UITGAVE DER FIRMA EN VAN van 1—5 regels 40 cent, iedere regel meer 8 cent. Familieberichten van 1—5 regels 50 cent, iedere regel meer 10 ''ent. De opgaaf van den spoordienst komt in dit nommer voor op de ge bruikelijke plaats. 27 October 1908. Een gesehiedkundige herinnering. Toen dr. Kuyper in 1871 op advies van Groen met nu wylen Van Otterloo en mr. Keucbenius in vele kiesdistricten voor een Kamerzetel was gecandideerd, schreef dr. K. hierover aan Groen dat hy om den aard zyner bediening, de hachelijke positie der a. r. partjj en de nog onzekere gestalte der nieuwe Kamer de beslissing omtrent de al of niet aanvaarding van een eventueel man daat zich binnen den wettelijken termijn moest voorbehouden. Groen v.Prin-terer schreef hierop in zijn „Nederl. Gedachten" «Steeds ben ik van oordeel, dat zwijgen nooit aanvaarding van candidatuur is. Maar in den geheal exceptioneelen toestand van dr. Kuyper, zal de kieschheid en kor daatheid in den mij toegezonden brief door iedereen wsrden gewaardeerd." Toen dr. Kuyper in 1873 candidaat voor Gouda was, vacature-Hoffmsnn (cons schreef Groen Felices nitnium qui sua bona noruntWat gij bezit, waardeer het. Of dr. Kuyper gekozen zijnde, na rijp beraad, weigeren mag, zal voor hem de gewetensvraag zijD, maar door ijverig huldebetoon van dank bare geestverwanten, moet da geniale lea der tot eigen beslissing in de gelegenheid worden gesteld." En toen dr. Kuyper gekozen was, schreef Groen in zijn »Nederiandsche Gedachten" van 23 Jan. 1874 «Wat dr. Knyper doen zal is mij althans onbekend. Hy alleen is ter eindbeslissing bevoegd en ik althans zal berusten in het door den genialen en desniettemin niet op eigen wijsheid afgaanden leader te nemen besluit." Het is „Friesch Dagblad" die hier aan herinnert, en voor 't geval dr. K. voor Om men aanneemt, zeker met alle antirevoluti onairen het Groen wil nazeggen, wat deze schreef in de Ned. 6ed. van 17 Februari, toen dr. Kuyper voor Gouda had aange nomen «Dr. Kuyper heeft,door aanvaarding van het lidmaatschap der Tweede Kamer, niet zonder alleszing verklaarbaren gemoeds- strijd, eolens, nolens, gedaan wat aan zeer velen voor Staat en Kerk wenschelijk en om den geheelen providentiëlen loop der antecedantén, nu althans, plicht scheen." Aardig toch om na te gaan wat de vrij zinnige pers iu baar drie sobakeeringen vau de verkiezing te Ommen en van de heeren Lehman en Kuyper maakt. Aardig ook hierom, wijl hunne getuige nissen niet eenparig zijn. Neem bijvoorbeeld de oud-Liberale Nieuwe Eott. Ct. Volgens deze is Kuyperdelevenmaker en Lohmau de heerschappij voerder die Kuy per onder de knie kreeg en hem dwingt tot een bescheiden plaatsje in de rij der volks vertegenwoordigers. «De liberale partij" vreest niets zoo zeer als een tweede Kuyper-regime.- Het succes, door mr. Lohman te Ommen bevochten, heeft dat gevaar goeddeels van ons gewend. Door dr. Kuyper's komst in de Kamer raakt nu aan alle geheimzinnige bewegingen, die het leidend or gaan der partij, soms tegen de leiders der partij in de Kamer in, uitvoerde, een eind. De anti revolutionaire partij zal zich thans openlijk, en ronder dubbelzinnigheid, hebben te verklaren vóór dr. Kuyper, doch dan tegen het Kabinet en rijn patroon-Lohman, of vóór het Kabinet maar dan wordt ook het droombeeld van een habinet-Kuyper welbewust ter zijde gesteld. Air. Lohman verwacht blijkbaar het laatste. Wij gelooven het ook. Dr. Kuyper zal zich in de meer «bescheidene" rol, die hem toegedacht is, "eten te schikken. Leg hier nu naast het getuigenis van een unie-liberaal: De Vaderlander: Deze ziet in de reis van den heer Lohman naar Nij verdal een «gang naar Canossa", een soort boetedoening dus, en een kussen van de pantoffel van dr. Kuyper. De christen-staatsman Lohman, geplaatst voor de keuze Eene christelijke regeering met dr. Kuyper in de Kamer en zijn ministerschap wellicht in 't verschiet, of een uiteenspatten der coalitie en de zekere ondergang der rechter zijde,heeft hij,evenals in I9O5, 't hoofd gebogen. De tocht naar Nijverdal was de gang naar Canossa. En wat zal dr. Kuyper zich verknuf- feld hebben, dat hij, die zoogenaamd in de Kanaalstraat te ver van het Binnenhof woonde, om hem voortdurend over regeeringszaken te raadplegen, van uit die zelfde woning door zijn «christenvolk" den heer Lohman naar Nijverdal. zond. Anders dan in Canossa, liet men hem niet aan de deur staan, werd hij zelfs met daverend applaus begroet. Maar zal dit alles belet hebben, dat het voortdurend dezen staatsman te moede is geweest of Kuyper hem aanzag met een »lodderoog"f In Nijverdal heeft het instinct van ons christenvolk eene besliste overwinning behaald op de reflectie van den staatsman Lohman, wiens anti-demo cratische aanleg hem hij alle scherpzinnigheid dit instinct niet op zijne rechte waarde heeft doen schatten". Juist, juist, roept de vrijzibaig-demo jra- tisohe Middelburgsche Courant, dit lezende, uit. Naar onze meening heeft de Goesche afge vaardigde, voorheen een man uit éen jjstuk, nu echter zich doen kennen van een zwakke zijde. Hij was eenmaal fier en prat op zijne zelfstan digheid. Zijn onbuigzaamheid tegenover dr. Kuyper strekte hem tot eer. Maar thans heeft hij zich gebogen uit partijberekening, om poli tiek succes te behalen, met het oog op de verkiezingen in het aanstaande jaar. Het ware, dunkt ons, beter geweest dat hij niet, ten koste van zichzelven, in Ommen de partijbelangen diende. En zij sluit hare verzuchtingen met de klacht: «Maar wat blijft er bij zulk een politiek te roemen op fierheid eu beginsel vastheid Bij zoo groote uiteenlooping van meenin gen zal 't de twee beschuldigden wel ge makkelijk vallen het stilzwijgen, en daar mede tegelijk hnnne bescheidenheid en fier heid, te bewaren. Onjuist. W y lezen in de Stand. De Nederl. merkt op, dat onze voor stelling alsof het Kamerlid Roodhuyzen in Ommen gespektakeld zou hebben, on juist is. Het blad betuigt: vx »Voor zoover ons bekend, heeft de heer Roodhuyzen nergens en zeer zeker niet in het debat met den heer Lohman de gren zen van het betamelijke overschreden. De heer Lohman zelf getuigde in de vol komen rustiffe en ordelijke vergadering te Nijverdal van de kalme en bezadigde wijze, waarop de heer Roodhuyzen had gedebatteerd. Toch hadden, beiderzijds, de sprekers pre cies gezegd waar het op stond. Niemand heeft echter van den heer Roodhuyzen één woord, dat over de schreef ging, vernomen. En ook in andere plaatsen moet de heer Roodhuyzen zich tot zakelijk debat hebben bepaald." Daar de Nederl. ten deze geheel op de hoogte der zaak zal zijn, nemen we deze correctie met dank over, bieden den heer Roodhuyzen openlijk onze amende hono rable, en durven de hoop koesteren, dat ook voor 1909 in deze zyn kalme houding een schoone profetie mag liggen. Herfstloof. De tijd van het «tinten'' van het herfstloof zal dit jaar kort zijn. De zachte temperatuur van September en de eerste helft van October heeft het blad lang frisch gelaten sterke dauw heeft het nu en dan zacht afgesponsten ten gevolge van deze beide oorzaken zagen de boomen er tot voor enkele dagen uit als in begin Augustus. Nu is de koude gekomen, en opeens schrompelt het loof in een, of valt van den stengel. Tijd tot verkleuren heeft het bijna niet gehad. Alleen enkele 'ooomsoorfe maken daarop een uitzondering. De Arnerikaansohs eiken hebben nog juist gelegenheid gehad, hun herfstpakja aan te doen. Men kent ze wel, die groote, ingesneden bladeren, van zeero- bruia tot wjjnrood gekleurd, en verder in alles een groot form iat eikenblad. De bloe men verkoop ers drijven er zelfs handel in, en evenals men iederen morgen geregeld de voorraden bloemen voor de behoefte van de stad van buiten af ziet aanbrengen, zoo ziet men tegenwoordig ook deze takken met bruin en purper gekleurde bladereu aanvoeren. De stad heeft behoefte aan schoonheid. Een tweede, die flink kleurt, is de kas tanje. Maar hij verliest zijn loof spoedig. Waar een flinke boom staat, die het in ver kleurden staat nog heeft behouden, schijnt een bouquet van wa-m oranje tussehen het groen geplant. Een derde beuk, maar zooals in 't voor jaar veelal slechts tak na tak zyn eerste groen ontluikt, zoo verschijnen ook de herfstkleuren by hem pleksgewys: hier een twijg, daar een tak, ginds een paar takken. In den regel niet over den geheelen boom. O verigens is het bosch nu meer vaal dan kleurig in zyn algemeene tint. Er komt over het loof iets, dat doet denken aan een afgedragen kleedingstuk, wat het dan ook inderdaad is. Met dit oadergekrid evenwel, dat aan de takken waarvan bet loof ritse lend afvalt, reeds de knoppen zitten, die de belofte van een nieuwe Lente in zich dragen. Vad. Nieuwe woorden gevraagd De veiocipède verscheen en de Neder- landsehe taal werd er twee woorden door rijker, de eon van boven af gegeven, de ander van onder op gekomen: rijwielen lists, met wielrijden en fietsen en andere afleidingen meer. De automobiel hield zijn intocht, eu naast auto laat reeds het voor Nederland- sohe ooren vertrouwelijker klinkende tuf met het werkwoord tuffen zieh hooren. Is er al 'n ander woord voor motorboot Maar als dit niet noodig blijkt, hoe drukt men kort uit, dat men met een motorboot ergens heen is gegaan Men zegt, als de reis met een stoomboot geschiedde, b.v. wij stoomden de Zuiderzee op. Maar hoe met een motorboot Dezer dagen zijn de berichten over de vliegproeven van de gebroeders Wright, van Fatman, de la Grange en anderen niet vaa de luoht, maar hoe zullen wij bun toestel noemen, Aëroplaan? zeggen de volken mat hun Romaansohe taal, en wij polyglotte Nederlanders hebben het aan stonds overgenomen. Maar al gauw kwa men Nederlandsohe woorden te voorschijn, dikwijls alleen als proefballonnen opgela ten. Men schrijft over het vliegtoestel, zelfs vliegstelof, overeenkomstig, het woord vaartuig, van vliegtuig. Anderen, minder aan de vliegbeweging, van de wentelende luchtaehroeven, denkende, dan aan |het zweven op het met doek ^overtrokken ra men, sohrijven zweeftoestel of zweeftuig. Vlieger, dat het luchtgevaarte bondig zou kenschetsen, kunnen wij niet gebruiken, omdat het woord voor ons iets anders beleekent. De volksmond moet er natuur lijk aan te pas komen. Onlangs vroeg in het Sportblad een schrijver om een goed Hollandsoh woord voor «trainer" en «ooaoh", in dit geval bij het voetbalspel. De «trainer", moet men weten is de man die, in Engeland, het toe zicht houdt op de levenswijze van de athle- ten, ook wel op hun oefeningen maar de «coach" is eigenlijk de man, die het fijne van de kunst verstaat en de hoogere leiding geeftdie zegt hoe ze doen moeten. Vooreerst, dunkt ons, hebben wij in het Nederlandsch geen behoefte aan twee woorden, die beider werkkring uit elkaar houden. Men doet het hier bij de sport gewoonlijk zonder «trainer" en zonder „ooaoh" af; of op zijn best is er een mas, die zich met de leiding 'en het toexioht beide beiast. En waarom zou men dien niet noemen met den naam voetbalmeester, rooimeester, orioketmeester, al Daar de sporl, waarin hij les geeft? Ia een blad zagen wij den «trainer" oefenmeester ge noemd. Ook een woord, dat overweging verdient. Met dat al is 't te waardearen dat er in een sportblad om goede Hollandsohe woor den voor een paar Engelsehe benamingen wordt gevraagd, al gebeurde het in een artikel, dat nog een aantal Eogelsohe woorden bevatte hoewel er reeds goede Hollandsohe voor bestaan. Neerlandia Het gerucht dat de heer Lobman in 19°9 zich niet meer voor de Kamer beschikbaar stalt, kan uit de beste bron worden tegen gesproken. Dat de heer De Boer zich niet meer voor Zaandam wil lal en candideeren, wordt ook onwaarschynlyk geacht. Nederlanden Venezuela. Men seint uit Londen, dat blijkens een den 20sn dezer uit Caracas via Willemstad verzonden bericht, president Castro in zijo antwoord op de tweede nota der Neder landsohe regeering heeft geweigard het decreet in le trekkeD, waarbij door hem de overlading te Curai^ao werd verboden van goederen, die bestemd waren voor Vene zuela. Castro spreekt iu zijn antwoord er zijn verbazing over uit, dat Nederland de iutrekkiDg van dat decreet heeft kunnen vrageD, na eerst het reeht vaa Venezuela, dat decreet uit te vaardigen, te hebben erkend. De President verzoekt Nederland iemand met vertroüwelijke zending te staren, om te beraadslagen over de voorwaarden van een minnelijke schikking De bevelhebber der artillerie is gereed gekomen met de verdedigingswerken van LaGuayra. N.R.C. De heer P. de Haan, oud-burgemees ter te Weesp, is aldaar op 73-jarigen leeftyd overleden. De heer de Haan had jaren lang zitting in het hoofdbestuur der Ned. Zondagsschoolvereeniging. Te Rotterdam is in den ouderdom van 62 jzar overleden de heer J. C. Nygh, directeur van de Nieuwe Rotterd. Courant. (JIT DE PROVINCIE. Goes. De politie maakte procos-verbaal op tegen J. J. Bgepensioneerd O. I. Sergeant uit Bergen-op Zoom, die wegens dronkenschap ten bureele moest over nachten. Middelburg Da bataljonsen vegiments- oefeningen van het 3e reg inf. zuilen in het jaar 1909 vermoedelijk weder in de nabijheid van Bargen op Zoom gehouden worden. Het 2a bat. 3e reg. inf. uit Mid delburg wordt dan weder op het kamp Kijk in de Pot m tenten ondergebracht. De lichtingen komen in 1909 als volgt voor herhalingsoefeningen onder de wape nen lichting 1902 van 321 Augustus, lichting 1904 van 23 Augustus tot 18 SeptTiohting 1906 van 23 Augustus tot 25 September. Ellewoudsdijk. Is het om dezen tijd van 't jaar op de meeste ladingplaatsen druk, ook van odxb haven kat» gezegd worden dat hel hier overdruk is. Verleden week zijn alhier omstreeks 6000 HL. aardappelen geladen, waarvan de prijs varieerde van f 1,80 tot f2, bijna uitsluitend voor Holland bestemd, en het is te ver wachten dat er deze en de volgende week wederom veel verscheept zullen worden. Men besteedt thans f2.10 voor blauwe en bonte. Ook de suikerbieten-aanvoer over treft nog de verwachtingen. De schepen die de haven bezoeken zijn doorgaans van groote afmetingen, tot van 400 ton toe, iets vaaraau wagens opruiming men wel ten goede komt, maar van den anderen kant de kleiDe schippers wegens beurtwachten veel last hebben. De bieten die hier ver scheept worden zijn uitsluitend voor de Belgische en Waalsoha fabrieken bestemd. Behalve wat voor de ooöperatieve fabriek te Sas van Gent, zijn sleohts een tweetal Hollandsehe fabrieken afnemers, namelijk Van der Linden Co. te Bergen op Zoom en de firma Jiiger Co. te Roosendaal. Was de prijs van 't voorjaar f 12 per 1000 K G. netto, door genoemde Belgische fa brieken wordt 25 en 70 eent ongeveer meer betaald, terwijl eern 4 of 5 tal tarramakers bij de lossing aanwezig zijn, die alles stipt en nauwkeurig gadeslaan. Er wordt, het droge weer in aanmerking genomen, hoog getarreerd. Oostburg. Iu de vergadering der leden van de Maatschappij tot bevordering van oeft- en tuinbouw in dit kanton, is besloten tot het houden eener tentoonstelling te Oostburg. op een weide van den heer 1. J. van Houte Tromp op 18, 19 en 20 September 1909. Het voorloopig program ma dat in twee efdeelingen is gesplitst werd vastgesteld. Ia het eerste gedeelte kunnen mededingen alle bewoners van 't kanton Oostburg, mits zij geen bloemisten, handelaars of boomkweekers zijn. In het (weede gedeelte kunnen mededingen par ticulieren, bloemisten, handelaars of boom kweekers, hetzij in Nederland of in het buitenland zijn. Als leden eeuer feestcommissie uit de leden te Oostburg werden op voorstel van het bestuur verkozen de heerenIz. van Houte, oud-burgemeester, tot eere-voor- zitler, H. S. Gratama, I. J. Risseeuw de Bruine en J. H. vaa Peenen, vormende het dagelijksoh bestuur van Oostburg. Verder de heeren A Mijs, notaris, R. J. Versluijs, I. J. van Houte Tromp, E. H. de Miliano. E. H. A. le Grand en J. de Vos. By de posteryen en telegrafie is verplaatst de klerk 2e klasse J. Cauvan Rotterdam (t) naar Krabbendyke. Eervol ontslagen op verzoek de klerk 2e klasse R. J. J. Muelman (0. v.) te Gouda. Iu de Najaarszitting der Staten van Zee land zyn na de ingekomen stukken en mededeelingen aan de orde de navolgende voorstellen van Gedep. Staten Tot aanhouding van adreseen van het bestuur der IJ zen dij ksche stoomtramweg- maatschappij en van de stoomtrammaat- schappy Breakens—Maldeghem om steun uit de Provinciale kas voor den aanleg van tramwegen, en van een adres der vereeni- ging van burgemeesters en secretarissen in het voormalig 4e district van Zeeland, be treffende eene verbinding tussehen het Westelijk en het Oostelyk deel van Zeeuwsch-Vlaanderen over Nederlandsch grondgebied; idem tot herstel van de tapijtbehangsels in het Gerechtshofidem tot afwijzing van de volgende verzoeken van de vereeniging van burgemeesters en secretarissen in Zuid- en Noord-Bsveland en van het dagelyksch bestuur van den A N- W. B., Touristenbond voor Nederland, om wijziging van 't reglement op de wegen en voetpadenvan het bestnur der afd. Noord-Beveland van de maatsch. tot bev. van landbouw en veeteelt in Zeeland, om aan den Provincialen steiger teKortgene eene veeloods te bouwen; van Burg. en Weth. van Brouwershaven om een renteloos voorschot van f 5000 voor haven- verbetering; van I. J. Porrey telerseke, om subsidie voor het overzetveer van Ierse- kendam op Gorishoek; van A. van Leenwen te Wolphaartsiyk, om meer dan twee paar den voor eene dorschms chine te mogen be zigen van P. Ahlstrand te Antwerpen om een jaarl. subsidie uit de Prov.fondsen voor een stoombootdienst op de Westerschelde van Borsele tot Antwerpen -, van de Hoofd commissie voor de in 1909 te Zeist te hon- deD Groote tuinbouwtentoonstelling en van de Commissie voor de internationale tuin bouwtentoonstelling te Berlijn in 1909 om e ?n subsidie uit de Prov. fondsen. Idem tot opening van een crediet van f 100 voor 1909 tot het aanleggen van schoolproef- veldea bij door het Rijk gesubaidieeree cursussan in landbouwkunde; idem tot wy-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1908 | | pagina 1